“Ku Tsariwile”

1-3. Hi xihi xiheri xa mhaka lexi Yesu a a lava leswaku vanhu va le Nazareta va xi fikelela, naswona hi byihi vumbhoni lebyi a va andlaleleke byona?

A KU ri eku sunguleni ka ntirho wa Yesu wo chumayela. Kreste a a tlhelele eNazareta emutini warikwavo. Pakani ya yena a ku ri ku ya pfuna vanhu leswaku va fikelela xiheri xa mhaka ya leswaku: Hi yena Mesiya loyi ku profetiweke ha yena khale koloko! Hi byihi vumbhoni lebyi a va andlaleleke byona?

² A swi kanakanisi leswaku vo tala a va langutele ku vona singita. Va twe swiviko swa mintirho ya Yesu yo hlamarisa. Kambe a nga va endlelanga ni wun’we wa yona. Ematshan’weni ya sweswo u ye esinagogeni tanihi ntolovelo. A fika a yima a lunghekela ku hlaya, kutani a nyiketiwa buku ya Esaya. A ku ri buku-nsongwa yo leha leyi songiweke eka tinhonga timbirhi hala ni hala, kutani u yi phurumulele eka nhonga leyin’wana kukondza a kuma laha a ku lavaka. Hiloko a ma hlayela ehenhla marito lama kumekaka eka Esaya 61:1-3.—Luka 4:16-19.

³ Entiyisweni, vayingiseri a va yi tiva ndzima yoleyo. A ku ri vuprofeta lebyi vulavulaka hi ta Mesiya. Mahlo hinkwawo ya lava a va ri esinagogeni a ma honolele Yesu. Hiloko ku ku whii! Kutani a sungula ku hlamusela, kumbexana u hlamusele hi vuxokoxoko a ku: “Namuntlha tsalwa leri ma ha ku ri twaka ri hetisekile.” Vayingiseri va hlamarisiwe hi marito ya yena lama tsakisaka, kambe swi le rivaleni leswaku vo tala a va ha lava ku n’wi vona a endla xikombiso xo karhi. Ematshan’weni ya sweswo, Yesu u tirhise xikombiso xa le Matsalweni leswaku a paluxa ku pfumala ka vona ripfumelo. Ku nga ri kungani vanhu va le Nazareta va ringete ku n’wi dlaya.—Luka 4:20-30.

 4. Hi xihi xikombiso lexi Yesu a xi vekeke entirhweni wa yena wo chumayela, naswona i yini leswi hi nga ta dyondza ha swona eka ndzima leyi?

⁴ Laha Yesu u hi vekele ntila lowu yena n’wini a wu namarheleke nkarhi hinkwawo loko a chumayela. A a titshega swinene hi Rito ra Xikwembu leri huhuteriweke. Entiyisweni masingita ya yena a ma ri ya nkoka swinene hikuva a ma kombisa leswaku a a ri ni moya wa Xikwembu. Kambe, Matsalwa yo Kwetsima hi wona a ma ri ya nkoka ngopfu eka yena. A hi kambisiseni xikombiso lexi Yesu a xi vekeke emhakeni leyi. Hi ta dyondza ndlela leyi N’wini wa hina a tshaheke Rito ra Xikwembu ha yona, ndlela leyi a nga lwela Rito ra Xikwembu ha yona ni ndlela leyi a Ri hlamuseleke ha yona.

 5. I yini leswi Yesu a a tiyimisele ku swi byela vayingiseri vakwe, naswona u wu kombise njhani ntiyiso wa marito yakwe?

⁵ Yesu a a lava leswaku vanhu va tiva lomu rungula ra yena ri humaka kona. U te: “Leswi ndzi swi dyondzisaka a hi swa mina, kambe i swa loyi a ndzi rhumeke.” (Yohane 7:16) Siku rin’wana u te: “A ndzi endli nchumu hi ku tisungulela; kambe ndzi vulavula swilo leswi hilaha Tatana a ndzi dyondziseke hakona.” (Yohane 8:28) U tlhele a ku: “Swilo leswi ndzi mi byelaka swona a ndzi swi vuli hi ku tisungulela; kambe Tatana la tshamaka a ri ni vun’we na mina u endla mintirho yakwe.” (Yohane 14:10) Yesu a a tshamela ku tshaha Rito ra Xikwembu leri tsariweke, ku komba leswaku hakunene i ntiyiso leswi a a swi vula.

6, 7. (a) Xana Yesu u ma tshahe ku fikela kwihi Matsalwa ya Xiheveru, naswona ha yini sweswo swi tsakisa? (b) Xana tidyondzo ta Yesu ti hambane njhani ni ta vatsari?

⁶ Loko hi kambisisa rungula ra Yesu leri tsariweke, hi kuma leswaku u hlamusele kumbe ku tshaha hi ku kongoma eka hafu ya tibuku ta Matsalwa ya Xiheveru. Eku sunguleni, sweswo swi nga ha ku hlamarisa. U nga ha tivutisa leswaku ha yini eka malembe manharhu ni hafu ya ku chumayela ni ku dyondzisa ka yena erivaleni a nga ti tshahanga hinkwato tibuku leti huhuteriweke leti a ti ri kona. Entiyisweni, swi nga endleka a ti tshahile. U nga rivali leswaku a ri talanga ngopfu rungula ni swiendlo swa Yesu leswi tsariweke ehansi. (Yohane 21:25) Entiyisweni, marito lama vuriweke hi Yesu kumbexana u nga ma hlaya hinkwawo ka wona hi rito leri twakalaka u ma heta hi tiawara ti nga ri tingani ntsena. Kutani ehleketa u ri karhi u vulavula hi Xikwembu ni hi Mfumo wa xona tiawara ti nga tingani ntsena kambe u swi kota ku tshaha tibuku to tlula hafu ta Matsalwa ya Xiheveru! Ku tlula kwalaho, minkarhi yo tala Yesu a a vulavula a nga tamelanga tibuku-nsongwa. Loko a vulavula eka Dyondzo ya yena leyi dumeke ya le Ntshaveni u tshahe Matsalwa yo tala ya Xiheveru, man’wana u ma tshahe hi ku kongoma man’wana a ma hlamusela kunene—hinkwawo a a ma tshaha hi nhloko!

⁷ Leswi Yesu a swi tshaheke a swi kombisa leswaku u ri xixima ngopfu Rito ra Xikwembu. Vayingiseri va yena “va hlamarisi[we] hi ndlela yakwe yo dyondzisa, hikuva kwalaho a a va dyondzisa kukota munhu la nga ni vulawuri, ku nga ri kukota vatsari.” (Marka 1:22) Loko vatsari va dyondzisa a va rhandza ku tshaha leswi hi ntolovelo a swi vuriwa nawu wa nomu, a va tshaha marito ya varhabi lavo dyondzeka va le minkarhini ya khale. Yesu a nga si tshama a tshaha nawu wa nomu kumbe un’wana wa varhabi leswaku a kombisa nkoka wa leswi a swi vuleke. Ematshan’weni ya sweswo, a a teka Rito ra Xikwembu ri ri rona xiheri xa mhaka. Nkarhi na nkarhi a a ku: “Ku tsariwile.” U tirhise marito wolawo hi ku phindha-phindha kumbe man’wana yo fana na wona loko a ri karhi a dyondzisa valandzeri va yena niloko a va vuyisa endleleni.

8, 9. (a) Xana Yesu u ma kombise njhani matimba ya Rito ra Xikwembu loko a ri karhi a basisa tempele? (b) Varhangeri va vukhongeri va ri delele njhani Rito ra Xikwembu?

⁸ Loko Yesu a basisa tempele eYerusalema, u te: “Ku tsariwile, ‘Yindlu ya mina yi ta vuriwa yindlu ya xikhongelo,’ kambe n’wina mi yi endla bako ra swigevenga.” (Matewu 21:12, 13; Esaya 56:7; Yeremiya 7:11) Endzhaku ka loko a yi basisile u endle mintirho yo tala yo hlamarisa eka yona. Swifanyetana a swi tsake ngopfu hiloko swi sungula ku n’wi dzunisa. Kambe varhangeri va vukhongeri hi ku nyangatseka va vutise Yesu loko a swi twa leswi vana volavo va swi vulaka. U va hlamule a ku: “Ina. Xana a mi si tshama mi hlaya leswi, ‘U lunghiselele swidzuniso swi huma emilon’wini ya swihlangi ni ya lava an’waka’?” (Matewu 21:16; Pisalema 8:2) Yesu a a lava leswaku vavanuna volavo va swi tiva leswaku Rito ra Xikwembu ra swi pfumelela leswi vana volavo va swi vulaka.

⁹ Endzhakunyana varhangeri volavo va vukhongeri va hlengeletanile kutani va kongoma Yesu, va ku: “U swi endla hi matimba wahi swilo leswi?” (Matewu 21:23) Yesu a a swi veke erivaleni leswaku i mani Xihlovo xa matimba ya yena. A a nga tisungulelanga tidyondzo letintshwa. A a dyondzisa leswi Rito ra Tata wakwe leri huhuteriweke ri swi vulaka. Hikwalaho, vaprista ni vatsari volavo a va delela Yehovha swin’we ni Rito rakwe. Hakunene a swi fanela ku va Yesu a va sola, hilaha a endleke hakona loko a paluxa mavonelo ya vona layo homboloka.—Matewu 21:23-46.

10. Xana hi nga n’wi tekelela njhani Yesu hi ndlela leyi hi ri tirhisaka ha yona Rito ra Xikwembu, naswona hi yihi minkandziyiso leyi hi nga na yona sweswi leyi a yi nga ri kona enkarhini wa Yesu?

¹⁰ Ninamuntlha loko Vakreste va ntiyiso va ri ensin’wini va titshega hi Rito ra Xikwembu ku fana na Yesu. Emisaveni hinkwayo Timbhoni ta Yehovha ti tiviwa hi ku hiseka ka tona ku byela vanhu van’wana rungula ra Bibele. Hakanyingi minkandziyiso ya hina yi tshaha Bibele ni ku kombisa tindzimana ta yona. Na hina loko hi ri ensin’wini, hi endla hilaha ku fanaka, hi endla matshalatshala yo hlaya Matsalwa nkarhi na nkarhi loko hi vulavula ni vanhu. (2 Timotiya 3:16) Swi hi tsakisa ngopfu loko munhu a pfumela leswaku hi n’wi hlayela eBibeleni hi tlhela hi bula na yena hi nkoka wa leswi Rito ra Xikwembu ri swi vulaka! A hi swi koti ku tsundzuka timhaka hilaha ku hetisekeke ku fana na Yesu, kambe hi ni minkandziyiso yo tala leyi a yi nga ri kona enkarhini wa yena. Ku tlhandlekela eka Bibele leyi heleleke leyi hambetaka yi kandziyisiwa hi tindzimi to tala, hi ni minkandziyiso yo tala yo pfuna ku dyondza Bibele leyi hi pfunaka ku kuma ndzimana yihi ni yihi leyi hi nga ha yi lavaka. Rini na rini loko hi kuma nkarhi, a hi tiyimiseleni ku hambeta hi tshaha Bibele ni ku pfuna vanhu leswaku va yi hlaya.

11. Ha yini Yesu a a fanele a tshamela ku lwela Rito ra Xikwembu?

¹¹ Yesu u kume leswaku Rito ra Xikwembu ri tshamela ku hlaseriwa kambe sweswo a swi n’wi hlamarisanga. Loko a khongela eka Tata wakwe u te: “Rito ra wena i ntiyiso.” (Yohane 17:17) Nakambe Yesu a a swi tiva leswaku Sathana, la nga “mufumi wa misava,” i “muhembi ni tata wa mavunwa.” (Yohane 8:44; 14:30) Loko Yesu a hlula miringo ya Sathana, u tshahe Matsalwa kanharhu. Sathana u lo tshaha ndzimana yin’we ya le ka Tipisalema, a yi soholota hi vomu, naswona Yesu u angule hi ku lwela Rito ra Xikwembu leswaku ri nga tirhisiwi hi ndlela yo biha.—Matewu 4:6, 7.

12-14. (a) Xana varhangeri va vukhongeri va kombise hi ndlela yihi leswaku va wu delela Nawu wa Muxe? (b) Xana Yesu u ri lwele njhani Rito ra Xikwembu?

¹² Minkarhi yo tala Yesu a a lwela Matsalwa yo Kwetsima leswaku ma nga tirhisiwi hi ndlela yo biha, nileswaku ma nga hlamuseriwi hi ndlela yo biha ni ku soholotiwa. Vadyondzisi va vukhongeri va le nkarhini wa yena a va hlamusela Rito ra Xikwembu hi ndlela leyi hundzeletiweke. A va kandziyisa ngopfu mhaka ya ku landzelela swilo leswitsongo swa Nawu wa Muxe kambe va nga yi tirhisi ngopfu misinya ya milawu, leyi milawu hi yoxe a yi sekeriwe eka yona. Xisweswo a va khutaza vugandzeri bya ku tekeka, bya ku va munhu a karhateka hi ku languteka ka yena ematshan’weni yo karhateka hi timhaka ta nkoka—to tanihi vululami, tintswalo ni vutshembeki. (Matewu 23:23) Xana Yesu u wu lwele njhani Nawu wa Xikwembu?

¹³ Yesu, eka Dyondzo ya yena ya le Ntshaveni, loko a nga si tshaha Nawu wa Muxe a a tshamela ku vula xiga lexi nge “mi swi twile leswaku ku vuriwe leswi.” Kutani a landzela hi xiga lexi nge “kambe ndza mi byela,” ivi a landzela hi ku hlamusela nsinya wa nawu lowu a wu ri wona wa nkoka ku tlula ku landzela Nawu hikwalaho ka ku tekeka ntsena. Xana a a lwisana ni Nawu? Doo, a a wu lwela. Hi xikombiso, vanhu a va wu tiva kahle nawu lowu nge “U nga tshuki u dlaya.” Kambe Yesu u va byele leswaku ku venga munhu i ku tlula nawu wolowo. Hilaha ku fanaka, ku navela munhu un’wana ku nga ri loyi u tekaneke na yena i ku tlula nsinya wa nawu wa Xikwembu lowu sivelaka vuoswi.—Matewu 5:17, 18, 21, 22, 27-39.

¹⁴ Eku heteleleni Yesu u te: “Mi swi twile leswaku ku vuriwe leswi, ‘U fanele u rhandza warikwenu u venga nala wa wena.’ Hambiswiritano, mina ndzi ri eka n’wina: Hambetani mi rhandza valala va n’wina, mi khongelela lava mi xanisaka.” (Matewu 5:43, 44) Xana nawu lowu nge “venga nala wa wena” a wu huma eRitweni ra Xikwembu? Nikatsongo, a wu dyondzisiwa hi varhangeri va vukhongeri. Va sive Nawu wa Xikwembu lowu hetisekeke hi tidyondzo leti vanhu va nga lo tisungulela tona. Yesu u lwele Rito ra Xikwembu hi xivindzi leswaku ri nga onhiwi hi mikhuva ya vanhu yo biha.—Marka 7:9-13.

15. Yesu u wu lwele njhani Nawu wa Xikwembu loko vanhu va ringeta ku wu endla wu vonaka onge wu tsona vanhu ntsako ni ku va tikisela vutomi?

¹⁵ Varhangeri va vukhongeri va tlhele va hlasela Nawu wa Xikwembu hi ku wu endla wu vonaka onge wu tsona vanhu ntsako ni ku va tikisela vutomi. Loko vadyondzisiwa va Yesu va kha swichocho swi nga ri swingani loko va ri karhi va tsemakanya emasin’wini, Vafarisi van’wana va vule leswaku va tlula nawu wa Savata. Yesu u tirhise xikombiso xa Matsalwa leswaku a lwela Rito ra Xikwembu eka langutelo rero leri hundzeletiweke. U tirhise xiyenge lexi ku nga xona ntsena eMatsalweni lexi vulavulaka hi xinkwa xa nkombiso xa le tempeleni lexi a xi ri endhawini yo kwetsima—lexi dyiweke hi Davhida ni vavanuna va yena lava a va file hi ndlala. Yesu u kombe Vafarisi volavo leswaku a va ti vonanga tintswalo ni ntwela-vusiwana wa Yehovha.—Marka 2:23-27.

16. Varhangeri va vukhongeri va wu cince njhani nawu wa Muxe emhakeni ya ku dlaya vukati naswona Yesu u angule njhani?

¹⁶ Varhangeri va vukhongeri va tlhele va endla Nawu wa Xikwembu wu va wa hava hi tindlela to karhi. Hi xikombiso, Nawu a wu pfumelela wanuna leswaku a nga tshika nsati wa yena loko o tshuka a “[kume] nchumu wo karhi lowu nga tengangiki” eka yena, swi le rivaleni leswaku nchumu wa kona a wu va wu ri xiphiqo lexikulu lexi tisaka xisandzu endyangwini. (Deteronoma 24:1) Hambiswiritano, enkarhini wa Yesu varhangeri va vukhongeri va tirhise nawu wolowo leswaku wu pfumelela wanuna ku tshika nsati wakwe hikwalaho ka xivangelo xin’wana ni xin’wana—hambiloko a lo hisa swakudya swa nuna swo lalela!a Yesu u kombise leswaku va ma tirhise hi ndlela yo biha marito lama huhuteriweke lama vuriweke hi Muxe. U tlhele a vuyetela nawu wo sungula wa Yehovha malunghana ni vukati, wa leswaku munhu a va ni nsati un’we nileswaku vukati byi nga dlayiwa ntsena hikwalaho ka xivangelo xin’we ntsena, ku nga vuoswi.—Matewu 19:3-12.

17. Xana Vakreste va nga n’wi tekelela njhani Yesu loko va ri karhi va lwela Rito ra Xikwembu namuntlha?

¹⁷ Valandzeri va Kreste namuntlha na vona va titwa va boheka ku lwela Matsalwa yo Kwetsima loko ma hlaseriwa. Loko varhangeri va vukhongeri va vula leswaku minkongomiso ya mahanyelo leyi nga eRitweni ra Xikwembu yi hundzeriwe hi nkarhi, entiyisweni va va va hlasela Bibele. Nakambe Bibele yi yimeriwa hi ndlela leyi hoxeke loko vukhongeri byi dyondzisa mavunwa kambe byi vula leswaku i tidyondzo ta Bibele. Hi swi teka ku ri lunghelo ku lwela Rito ra Xikwembu lero tenga ra ntiyiso—hi xikombiso, hi dyondzisa leswaku Xikwembu a hi xiphemu xa Vunharhu-un’we. (Deteronoma 4:39) Hi nkarhi lowu fanaka, hi ri lwela hi ndlela ya vutlhari, hi ku rhula ni hi xichavo.—1 Petro 3:15.

18, 19. Hi swihi swikombiso leswi kombaka leswaku Yesu a a ri ni vuswikoti byo hlamarisa byo hlamusela Rito ra Xikwembu?

¹⁸ Yesu a a ri etilweni loko ku tsariwa Matsalwa ya Xiheveru. Entiyisweni u tsake ngopfu loko a kuma lunghelo ro ta laha misaveni a ta hoxa xandla eku hlamuseleni ka Rito ra Xikwembu! Hi xikombiso, ehleketa hi siku leri nga rivalekiki endzhaku ka ku pfuxiwa ka yena eku feni loko a hlangana ni vadyondzisiwa vakwe vambirhi endleleni yo ya aEmawusi. Loko va nga si swi lemuka leswaku hi yena, va n’wi byele ndlela leyi va nga ni gome ni ku pfilunganyeka ha yona hikwalaho ka rifu ra N’wini wa vona la rhandzekaka. Xana u va angule njhani? “Ku sukela eka Muxe ni Vaprofeta hinkwavo a va hlamusela swilo leswi khumbaka yena eMatsalweni hinkwawo.” Xana va titwe njhani? Endzhakunyana va te: “Xana timbilu ta hina a ti nga pfurhi loko a ri karhi a vulavula na hina egondzweni, loko a hi pfulela Matsalwa hi ku helela?”—Luka 24:15-32.

¹⁹ Endzhakunyana, rona siku rero Yesu u hlangane ni vaapostola vakwe ni vanhu van’wana. Xiya leswi a va endleleke swona: “A pfula mianakanyo ya vona hi ku helela leswaku va twisisa nhlamuselo ya Matsalwa.” (Luka 24:45) A swi kanakanisi leswaku minkarhi ya ntsako a yi va tsundzuxa minkarhi yo tala leyi Yesu a va endleleke swo karhi swo fana ni sweswo—na mani na mani loyi a a yingisa. Hakanyingi a a tshaha matsalwa lama tivekaka a tlhela a ma hlamusela lerova vayingiseri va yena va vuyeriwa swinene—a va twisisa Rito ra Xikwembu hi vuntshwa naswona hi vuenti.

20, 21. Xana Yesu u ma hlamusele njhani marito lawa Yehovha a ma byeleke Muxe exihlahleni lexi pfurhaka?

²⁰ Siku rin’wana, Yesu u vulavule ni ntlawa wa Vasaduki. A va ri mpambukwa wa Vayuda lowu a wu tolovelane ni swirho swa vaprista va Vayuda naswona a va nga pfumeli eka ku pfuxiwa ka vafi. Yesu u va byele leswi: “Loko ti ri ta ku pfuka ka lava feke, xana a mi hlayanga leswi Xikwembu xi nga mi byela swona, xi ku, ‘Hi mina Xikwembu xa Abrahama ni Xikwembu xa Isaka ni Xikwembu xa Yakobe’? A hi Xikwembu xa lava feke, kambe i xa lava hanyaka.” (Matewu 22:31, 32) Leri i tsalwa leri a va ri tiva kahle, leri tsariweke hi wanuna loyi Vasaduki a va n’wi xixima ngopfu—ku nga Muxe. Kambe, xana wa wu vona ntikelo wa nhlamuselo ya Yesu?

²¹ Yehovha u vulavule na Muxe a ri exihlahleni lexi pfurhaka, kwalomu ka lembe ra 1514 B.C.E. (Eksoda 3:2, 6) Enkarhini wolowo, se a ku hundze malembe ya 329 Abrahama a file, Isaka se a a ri ni malembe ya 224 a file kasi Yakobe a a ri ni malembe ya 197 a file. Kambe Yehovha u te: “Hi mina” Xikwembu xa vona. Vasaduki volavo a va swi tiva leswaku Yehovha a nga fani ni xikwembu xa vafi xa vahedeni, lexi ntsheketo wu vulaka leswaku xi fuma vafi. Doo, i Xikwembu xa “lava hanyaka,” hilaha Yesu a vuleke hakona. Xana sweswo swi fanele swi vula yini? Yesu u gimete hi marito lama nga ni ntikelo, a ku: “Eka xona hinkwavo va hanya.” (Luka 20:38) Yehovha la nga rivaliki nchumu wa ma tsundzuka malandza ya yena lama feke, lama rhandzekaka. Kutani xikongomelo xa Yehovha xa ku pfuxa vanhu vo tano i xa xiviri lerova ku nga ha vulavuriwa ha vona onge hiloko va ha hanya. (Varhoma 4:16, 17) Hakunene leyi i nhlamuselo yo hlamarisa ya Rito ra Xikwembu! Hi swona a swi endla “mintshungu yi hlamarisiwa hi dyondzo yakwe”!—Matewu 22:33.

22, 23. (a) Xana hi nga n’wi tekelela njhani Yesu emhakeni yo hlamusela Rito ra Xikwembu? (b) I yini leswi hi nga ta dyondza ha swona eka ndzima leyi landzelaka?

²² Namuntlha Vakreste va ni lunghelo ro tekelela ndlela ya Yesu yo hlamusela Rito ra Xikwembu. Kambe, a hi na mianakanyo leyi hetisekeke. Nilokoswiritano, hi bula ni van’wana hi matsalwa lawa va ma tivaka hi tlhela hi va hlamusela leswi ma vulaka swona, leswi a va nga swi tivi. Hi xikombiso, evuton’wini bya vona hinkwabyo va nga ha va va phindha-phindhe marito lama nge “Vito ra wena a ri hlawuriwe” ni lama nge “A ku te ku fuma ka wena” kambe va nga ri tivi vito ra Xikwembu kumbe leswaku Mfumo wa xona i yini. (Matewu 6:9, 10, Bibele Ya Xitsonga) Hakunene hi ni lunghelo lerinene ro andlalela munhu ntiyiso wa Bibele hi ndlela yo olova loko a hi pfumelela!

²³ Ku tshaha Rito ra Xikwembu, ku ri lwela ni ku ri hlamusela hi tona tindlela ta nkoka to tekelela ndlela ya Yesu yo byela van’wana ntiyiso. Eka ndzima leyi landzelaka, a hi dyondzeni tin’wana ta tindlela leti tirhaka leti Yesu a ti tirhiseke leswaku a fikelela timbilu ta vayingiseri vakwe hi ku va hlamusela ntiyiso wa Bibele.