U Nga Katseki Eka Tipolitiki Ni Le Ka Tinyimpi eMisaveni Leyi Nga Riki Na Vun’we

 1. Hi nga xi yingisa njhani Xikwembu swin’we ni mimfumo ya vanhu?

BIBELE yi hi byela leswaku hi yingisa mimfumo ya vanhu, kambe yi tlhela yi hi byela leswaku minkarhi hinkwayo hi fanele hi yingisa Xikwembu. (Mintirho 5:29; Tito 3:1) Njhani? Yesu u hlamusele nawu lowu hi pfunaka ku tiva loyi hi faneleke hi n’wi yingisa. U vule leswaku hi fanele hi tlherisela “swilo swa Khezari eka Khezari, kambe swilo swa Xikwembu eka Xikwembu.”^[1] (Vona nhlamuselo ya le hansi.) (Matewu 22:21) Hi tlherisela “swilo swa Khezari eka Khezari” loko hi yingisa milawu ya mfumo, hi xixima vatirhela mfumo ni ku hakela swibalo. (Varhoma 13:7) Kambe loko mfumo wu hi byela leswaku hi endla swilo leswi Xikwembu xi nga swi laviki, ha ala, kambe hi ndlela leyi xiximekaka.

 2. Hi nga swi kombisa njhani leswaku a hi ti seketeli tipolitiki?

² Ndlela yin’wana leyi hi tlheriselaka “swilo swa Xikwembu eka Xikwembu” ha yona i ku nga ngheneleli timhaka ta tipolitiki ta misava. A hi katseki eka tona. (Esaya 2:4) Tanihi leswi Yehovha a pfumelelaka vanhu ku fuma, a hi lwisani na vona. Nakambe a hi rhandzi tiko ra ka hina kumbe ku katseka eka mintirho ya tiko. (Varhoma 13:1, 2) A hi ringeti ku cinca mimfumo kumbe ku ringeta ku kucetela van’watipolitiki naswona a hi vhoti kumbe ku va van’watipolitiki.

 3. Ha yini hi fanele hi nga katseki eka tipolitiki?

³ Ku ni swivangelo swo tala leswi endlaka Xikwembu xi hi byela leswaku hi nga katseki eka tipolitiki. Xin’wana xa swona hi leswaku hi tekelela Yesu, loyi a a nga ri “xiphemu xa misava.” A nga si tshama a katseka eka tipolitiki kumbe tinyimpi. (Yohane 6:15; 17:16) Xivangelo xin’wana hi leswaku hi seketela Mfumo wa Xikwembu. Tanihi leswi hi nga seketeliki mimfumo ya vanhu, a hi kingindziwi hi ripfalo loko hi byela vanhu leswaku i Mfumo wa Xikwembu ntsena lowu nga ta tlhantlha swiphiqo swa vanhu. Vukhongeri bya mavunwa byi katseka eka tipolitiki naswona leswi swi endla leswaku ku nga vi na vun’we. Tanihi leswi hi nga katsekiki eka tipolitiki, hi ni vun’we ni vamakwerhu emisaveni hinkwayo.—1 Petro 2:17.

 4. (a) Hi swi tiva njhani leswaku swi ta ya swi tika ku va hi nga katseki eka tipolitiki? (b) Ha yini hi fanele hi tilunghiselela sweswi ku nga katseki eka tipolitiki?

⁴ Hi nga ha va hi tshama endhawini leyi vanhu va nga riki na mhaka loko hi nga katseki eka tipolitiki. Kambe loko makumu ya mafambiselo ya Sathana ma ya ma tshinela, swi ta ya swi tika swinene leswaku hi nga katseki eka tipolitiki. Namuntlha vanhu a va “[lavi] ntwanano hambi wu ri wihi,” va “[ome] tinhloko,” naswona va ta ya va nga ri na vun’we. (2 Timotiya 3:3, 4) Van’wana va vamakwerhu se va khumbeka hikwalaho ka ku cinca ka tipolitiki hi xitshuketa ematikweni ya vona. Hi yona mhaka hi faneleke hi tilunghiselela sweswi leswaku hi nga katseki eka tipolitiki hambiloko swiyimo swi tika swinene. A hi kambisiseni swilo swa mune leswi hi nga swi endlaka leswaku hi tilunghiselela.

 5. Hi rihi langutelo ra Yehovha hi mimfumo ya vanhu?

⁵ Ndlela yo sungula leyi hi nga tilunghiselelaka ha yona leswaku hi nga katseki eka tipolitiki i ku teka mimfumo ya vanhu hilaha Yehovha a yi tekaka hakona. Loko Yehovha a vumba vanhu a nga va nyikanga mfanelo yo fuma vanhu van’wana. (Yeremiya 10:23) U teka vanhu hinkwavo tanihi ndyangu wun’we. Kambe mimfumo ya vanhu yi ave vanhu hi ku vula leswaku tiko ra yona ra antswa ku tlula rin’wana. Hambiloko mimfumo yi vonaka yi fuma kahle, a yi swi koti ku lulamisa swiphiqo hinkwaswo. Nakambe, mimfumo leyi i valala va Mfumo wa Xikwembu, lowu sunguleke ku fuma hi 1914. Ku nga ri khale Mfumo lowu wu ta herisa mimfumo leyi hinkwayo.—Hlaya Pisalema 2:2, 7-9.

 6. Hi fanele hi va khoma njhani lava nga ni vulawuri?

⁶ Xikwembu xi pfumelela mimfumo ya vanhu leswaku yi va kona hikuva yi endla leswaku ku va ni ku rhula ni ku hleleka. Leswi swa hi pfuna leswaku hi chumayela mahungu lamanene hi Mfumo wa Xikwembu. (Varhoma 13:3, 4) Xikwembu xi tlhela xi hi byela leswaku hi khongelela lava nga ni vulawuri leswaku hi ta kota ku xi gandzela hi ku rhula. (1 Timotiya 2:1, 2) Loko hi khomiwa hi ndlela yo biha, hi nga ha kombela mpfuno eka lava nga ni vulawuri. Na Pawulo u endle tano. (Mintirho 25:11) Hambileswi Bibele yi vulaka leswaku Sathana u lawula mimfumo ya vanhu, a yi vuli leswaku u lawula munhu un’wana ni un’wana loyi a nga ni vulawuri emfun’weni. (Luka 4:5, 6) Kutani a hi fanelanga hi endla vanhu va anakanya leswaku munhu wo karhi loyi a nga ni vulawuri emfun’weni u lawuriwa hi Diyavulosi. Bibele yi vula leswaku a hi fanelanga hi tlhontlha van’wana.—Tito 3:1, 2.

 7. I langutelo rihi leri hi faneleke hi ri papalata?

⁷ Hi yingisa Xikwembu hi ku ka hi nga seketeli n’watipolitiki kumbe ntlawa wo karhi wa politiki, hambiloko leswi va swi endlaka swi nga ha hi vuyerisaka. Minkarhi yin’wana, a swi nge olovi ku endla leswi. Hi xikombiso, anakanya hi vanhu lava pfukelaka mfumo lowu va xaniseke swinene, ku katsa ni Timbhoni ta Yehovha. I ntiyiso leswaku a wu nga ta joyina vanhu lava pfukelaka mfumo, kambe xana a wu ta vona swi fanerile leswaku va pfukela mfumo ni ku navela leswaku va hlula? (Vaefesa 2:2) Loko hi lava ku tshama hi nga katseki eka tipolitiki, hi fanele hi papalata ku teka ntlawa wo karhi wa politiki wu ri lowu antswaka ku tlula wun’wana. Leswi swi ta vonaka eka leswi hi swi endlaka ni leswi hi swi vulaka.

 8. Loko swi hi tikela ku nga katseki eka tipolitiki, hi nga va ni “vuxiyaxiya” ni ku “kala nandzu” hi ndlela yihi?

⁸ Ndlela ya vumbirhi yo va hi nga katseki eka tipolitiki i ku va “ni vuxiyaxiya kukota tinyoka naswona [hi] kala nandzu kukota matuva.” (Hlaya Matewu 10:16, 17.) Hi ni “vuxiyaxiya” loko hi ehleketisisa hi swiyimo swo tika ka ha ri emahlweni. Naswona hi “kala nandzu” loko hi nga katseki eka tipolitiki hambiloko swiyimo swi tika. A hi kambisiseni swin’wana swa swiyimo sweswo ni leswi hi nga swi endlaka leswaku hi nga katseki eka tipolitiki.

 9. I yini lexi hi faneleke hi ti vonela eka xona loko hi vulavula ni vanhu van’wana?

⁹ Mabulo. Hi fanele hi va ni vuxiyaxiya swinene loko vanhu va sungula ku vulavula hi swa tipolitiki. Hi xikombiso, loko hi vulavula ni munhu wo karhi hi Mfumo wa Xikwembu, a hi nge vuli leswaku hi pfumelelana kumbe a hi pfumelelani ni ntlawa wo karhi wa politiki kumbe murhangeri wo karhi. Ematshan’weni yo vulavula hi leswi vanhu va lavaka ku swi endla leswaku va tlhantlha swiphiqo swa vanhu, n’wi hlayele ku suka eBibeleni ndlela leyi Mfumo wa Xikwembu wu nga ta swi herisa ha yona swiphiqo hilaha ku heleleke. Loko va lava ku phikizana na wena hi mhaka yo karhi, ku nga ha va ku tekana ka vanhu va rimbewu leri fanaka kumbe ku susa khwiri, va byele leswi Rito ra Xikwembu ri swi vulaka ni ndlela leyi u ringetaka ku ri landzela ha yona evuton’wini bya wena. Loko munhu wo karhi a vula leswaku milawu yo karhi yi fanele yi herisiwa kumbe ku cinciwa, a hi yimi ni ntlawa wo karhi naswona a hi n’wi sindzisi leswaku a cinca vonelo rakwe.

10. Hi nga tiyiseka njhani leswaku a hi katseki eka tipolitiki loko hi hlalela kumbe ku hlaya swilo swin’wana ni swin’wana emahungwini?

¹⁰ Swihaxa mahungu. Minkarhi yin’wana swihaxa mahungu swi nga ha seketela mhaka yo karhi. Leswi swi nga humelela ngopfu eka matiko lawa swihaxa mahungu swi lawuriwaka hi mfumo. Loko tinhlengeletano ta vuhaxi ni vahaxi va seketela ngopfu tlhelo ro karhi hi fanele hi tivonela leswaku hi nga sunguli ku ehleketa ku fana na vona. Hi xikombiso, tivutise, ‘Xana ndzi rhandza ku yingisela muhaxi wo karhi hileswi ndzi pfumelelanaka ni leswi a swi vulaka hi tipolitiki?’ Leswaku u tshama u nga katseki eka tipolitiki u fanele u papalata ku hlalela kumbe ku hlaya swiviko leswi seketelaka tipolitiki. Ku ri na sweswo ringeta ku kuma swiviko leswi nga seketeliki tipolitiki. Naswona minkarhi hinkwayo ringanisa leswi u swi twaka ni “ntila wa marito lama nga ni rihanyo” lama kumekaka eBibeleni.—2 Timotiya 1:13.

11. Swi nga hi tikela hi ndlela yihi ku nga katseki eka tipolitiki loko hi teka rifuwo ra hina ri ri ra nkoka swinene?

¹¹ Rifuwo. Loko mali ni swilo leswi hi nga na swona swi ri swa nkoka swinene eka hina, swi nga hi tikela ku tshama hi nga katseki eka tipolitiki. Endzhaku ka 1970 Timbhoni to tala eMalawi a ti fanele ti lahlekeriwa hi swilo hinkwaswo leswi ti nga na swona hi leswi ti aleke ku joyina ntlawa wo karhi wa politiki. Lexi twisaka ku vava van’wana va arile ku lahlekeriwa hi rifuwo ra vona. Makwerhu un’wana wa xisati la vuriwaka Ruth u ri: “Van’wana va fambe na hina loko hi ya tumbela, kambe endzhaku va joyine ntlawa wa politiki kutani va tlhelela emakaya ya vona hileswi a va nga lavi ku lahlekeriwa hi rifuwo ra vona.” Kambe vanhu vo tala va Xikwembu a va tano. A va katseki eka tipolitiki, hambileswi ku endla tano swi nga endlaka leswaku va kuma swimalana kumbe va lahlekeriwa hi swilo hinkwaswo.—Vaheveru 10:34.

12, 13. (a) Hi rihi langutelo ra Yehovha hi vanhu? (b) Hi nga swi vonisa ku yini loko hi sungula ku tinyungubyisa hi tiko leri hi humaka eka rona?

¹² Ku tinyungubyisa. Swi tolovelekile ku va vanhu va ti tinyungubyisa hi rixaka, ndhavuko, doroba kumbe tiko ra ka vona. Kambe Yehovha a nga teki munhu kumbe ntlawa wa vanhu vo karhi wu ri lowu antswaka ku tlula wun’wana. Eka yena hinkwerhu ha ringana. I ntiyiso leswaku Yehovha u hi endle hi hambanile naswona ha ku tsakela ku hambana loku. A nga lavi leswaku hi lahla ndhavuko wa hina. Nakambe a nga lavi hi anakanya leswaku ha antswa ku tlula van’wana.—Varhoma 10:12.

¹³ A hi fanelanga hi ti ba xifuva hi tiko ra hina lerova hi kala hi anakanya leswaku ri antswa ku tlula rin’wana. Loko hi titwa tano swi nga hi tikela swinene ku tshama hi nga ri xiphemu xa misava. Leswi swi endlekile enkarhini wa vaapostola. Vamakwerhu van’wana va Vaheveru a va nga ti khomi kahle tinoni ta Magriki. (Mintirho 6:1) Hi nga swi vona njhani loko hi sungula ku tinyungubyisa? Loko makwerhu wa le ndhawini yin’wana a ku nyika xiringanyeto, xana u hatla u tibyela leswi, ‘A hi swi endlisi xiswona laha,’ kutani u xi ba hi makatla? Loko swi ri tano, tsundzuka ndzayo leyi ya nkoka: “Hi mianakanyo yo titsongahata mi teka van’wana va ri lava tlakukeke eka n’wina.”—Vafilipiya 2:3.

14. Xikhongelo xi nga hi pfuna njhani naswona hi xihi xikombiso xa le Bibeleni lexi kombisaka leswaku xa pfuna?

¹⁴ Ndlela ya vunharhu yo va hi nga katseki eka tipolitiki i ku titshega hi Yehovha. Khongelela moya lowo kwetsima, lowu nga ta ku pfuna leswaku u lehisa mbilu ni ku tikhoma. Timfanelo leti ti ta ku pfuna loko mfumo wu endla swilo hi ndlela leyi nga lulamangiki. Kombela vutlhari eka Yehovha leswaku u kota ku xiya xiyimo lexi nga ha ku tikelaka ku ka u nga katseki eka tipolitiki ni le ka tinyimpi. Nakambe n’wi kombele leswaku a ku pfuna u endla leswinene eka xiyimo xexo. (Yakobo 1:5) U nga ha pfaleriwa kumbe u xupuriwa hi tindlela tin’wana hikwalaho ka leswi u tshembekaka eka Yehovha. Loko swi ri tano, khongelela ku va ni xivindzi leswaku u kota ku hlamusela van’wana leswaku ha yini u nga katseki eka tipolitiki ni le ka tinyimpi. U nga tiyiseka leswaku Yehovha u ta ku pfuna u tiyisela.—Hlaya Mintirho 4:27-31.

15. Bibele yi nga hi pfuna njhani leswaku hi nga katseki eka tinyimpi? (Nakambe vona bokisi leri nge “Rito Ra Xikwembu Ri Va Pfunile Leswaku Va Nga Katseki Eka Tinyimpi.”)

¹⁵ Yehovha u hi nyike Bibele leswaku yi hi tiyisa. Anakanyisisa hi tindzimana leti nga ta ku pfuna leswaku u tshembeka. Ringeta ku nhlokohata tindzimana teto, hikuva ti ta ku pfuna loko se swi nga ha koteki ku va ni Bibele. Bibele yi nga tlhela yi ku pfuna leswaku u ya u tshemba Xikwembu hi leswi xi swi vulaka hi vumundzuku. Hi fanele hi va ni ntshembo lowu leswaku hi tiyisela nxaniso. (Varhoma 8:25) Hlawula tindzimana leti hlamuselaka swilo leswi u languteleke ku tiphina ha swona emisaveni leyintshwa naswona u tivona u ri eka yona.

16, 17. Hi nga dyondza yini eka swikombiso swa malandza yo tshembeka ya Xikwembu lama nga katsekangiki etinyimpini ni le ka tipolitiki? (Vona xifaniso lexi nga eku sunguleni ka xihloko lexi.)

¹⁶ Ndlela ya vumune yo va hi nga katseki eka tinyimpi i ku anakanyisisa hi swikombiso swa malandza yo tshembeka ya Yehovha. Vo tala enkarhini wa ku tsariwa ka Bibele a va ri ni xivindzi naswona va endle xiboho lexinene lexi va pfuneke ku tshama va tshembekile. Anakanya hi Xadraka, Mixaka na Abedinigo lava aleke ku gandzela xifaniso lexi a xi fanekisela mfumo wa Babilona. (Hlaya Daniyele 3:16-18.) Rungula leri ra le Bibeleni ri pfuna Timbhoni to tala namuntlha leswaku ti va ni xivindzi ni ku ala ku gandzela mijeko ya le matikweni ya laha ti tshamaka kona. Yesu a nga katsekanga eka tipolitiki kumbe eka timhaka tin’wana leti endlaka leswaku ku nga vi na vun’we. A a swi tiva leswaku xikombiso xakwe a xi ta pfuna vadyondzisiwa vakwe. U te: “Tiyani timbilu! Misava ndzi yi hlurile.”—Yohane 16:33.

¹⁷ Namuntlha Timbhoni to tala a ti katseki eka tipolitiki ni le ka tinyimpi. Tin’wana ta tona ti xanisiwile, ti pfaleriwa hambi ku ri ku dlayiwa hikwalaho ka leswi ti tshameke ti tshembekile eka Yehovha. Xikombiso xa tona xi nga hi pfuna leswaku hi va ni xivindzi. Makwerhu un’wana wa le Turkey u te: “Franz Reiter a ku ri makwerhu la ha riki muntshwa loyi a dlayiweke hileswi a aleke ku joyina vuthu ra Hitler. Papila leri a ri tsaleleke mana wakwe hi vusiku byo hetelela a nga si dlayiwa ri kombisa ripfumelo lerikulu swinene ni ndlela leyi a tshemba Yehovha ha yona naswona ndzi lava ku landzela xikombiso xakwe loko ndzo tshuka ndzi langutana ni ndzingo lowu fanaka.”^[2]—Vona nhlamuselo ya le hansi.

18, 19. (a) Swirho swa vandlha swi nga ku pfuna njhani leswaku u nga katseki eka tipolitiki ni le tinyimpini? (b) Xana u tiyimisele ku endla yini?

¹⁸ Vamakwerhu evandlheni ra n’wina va nga ku pfuna leswaku u nga katseki eka tipolitiki ni le tinyimpini. Byela vakulu loko u langutane ni xiyimo xo tika. Va nga ku nyika xitsundzuxo lexinene lexi humaka eBibeleni. Nakambe, loko swirho swa vandlha swi tiva xiyimo xa wena, swi nga ku pfuna. Swi kombele leswaku swi ku katsa eswikhongelweni swa swona. Kambe na hina hi fanele hi seketela vamakwerhu ni ku va khongelela. (Matewu 7:12) Leswaku u kuma nxaxamelo wa mavito ya vamakwerhu lava nga ekhotsweni, vona xihloko lexi nga eka jw.org/ts lexi nge “Timbhoni Ta Yehovha Leti Khomiweke Hikwalaho Ka Ripfumelo Ra Tona—Hi Ku Ya Hi Tiko,” lexi kumekaka ehansi ka nhlokomhaka leyi nge MAHUNGU > TIMHAKA TA NAWU. Hlawula mavito ma nga ri mangani kutani u kombela Yehovha leswaku a pfuna vamakwerhu lava leswaku va va ni xivindzi ni ku tshama va tshembekile eka yena.—Vaefesa 6:19, 20.

¹⁹ Loko makumu ma ya ma tshinela, hi fanele hi langutela leswaku mimfumo yi ta ya yi hi tshikilela leswaku hi katseka eka tipolitiki ni le tinyimpini. Hi yona mhaka swi ri swa nkoka leswaku hi tilunghiselela sweswi ku nga katseki eka tipolitiki ni le tinyimpini emisaveni leyi nga riki na vun’we!