Xana U Swi Lunghekerile Ku Ponisiwa?
“Nghena engalaveni, wena ni hinkwavo vandyangu wa wena, hikuva eka xitukulwana lexi, ndzi vone wena u lulamile emahlweni ka mina.”—GENESA 7:1.
1. I lunghiselelo rihi ro ponisa vutomi leri Yehovha a ri endleke enkarhini wa Nowa?
YEHOVHA u “tis[e] ndhambhi ehenhla ka misava ya vanhu lava nga xiximiki Xikwembu” enkarhini wa Nowa, kambe U tlhele a endla lunghiselelo ra leswaku van’wana va ponisiwa. (2 Petro 2:5) Xikwembu xa ntiyiso xi nyike Nowa wo lulama swileriso leswi nga erivaleni swa ndlela leyi a faneleke a yi aka ha yona ngalava leswaku ku ponisiwa vutomi eka ndhambhi leyi a yi ta va kona emisaveni hinkwayo. (Genesa 6:14-16) “Nowa a endla hinkwaswo hilaha Xikwembu xi n’wi leriseke hakona,” ku nga leswi a hi ta swi langutela eka nandza wa Yehovha la tshembekaka. Hakunene, “u endle tano.” Ku yingisa ka Nowa i xin’wana xa swilo leswi endleke leswaku hi va ha ha ri kona namuntlha.—Genesa 6:22.
2, 3. (a) Vanhu va le nkarhini wa Nowa va angurise ku yini eka ntirho wa Nowa? (b) Nowa u nghene engalaveni a tiyiseka hi yini?
2 Ku aka ngalava a ku nga ri matlangwana. A swi kanakanisi leswaku vanhu vo tala a va hlamarisiwa hi leswi a swi endliwa hi Nowa ni ndyangu wa yena. Kambe, sweswo a swi va khorwisanga leswaku ku ponisiwa ka vona a ku titshege hi ku nghena engalaveni. Eku heteleleni, Xikwembu xi tshike ku yi lehisela mbilu misava yoleyo yo homboloka.—Genesa 6:3; 1 Petro 3:20.
3 Endzhaku ka makume ya malembe Nowa ni ndyangu wa yena va ri karhi va tirha hi matimba, Yehovha u byele Nowa a ku: “Nghena engalaveni, wena ni hinkwavo vandyangu wa wena, hikuva eka xitukulwana lexi, ndzi vone wena u lulamile emahlweni ka mina.” Leswi a a ri ni ripfumelo a tlhela a tshemba rito ra Yehovha, “Nowa [u] nghen[e] engalaveni ni vana vakwe ni nsati wakwe ni vasati va vana vakwe.” Yehovha u pfale nyangwa leswaku a ta sirhelela vagandzeri va yena. Loko Ndhambhi yi sungule ku na emisaveni, ngalava yi tikombe yi ri lunghiselelo leri tshembekaka ra Xikwembu ro ponisa vutomi.—Genesa 7:1, 7, 10, 16.
Swiyimo Swa Namuntlha Leswi Fanaka Ni Swa Le Nkarhini Wa Nowa
4, 5. (a) Yesu u wu fanise na yini nkarhi wa vukona bya yena? (b) Hi kwihi ku yelana loku nga kona exikarhi ka nkarhi wa Nowa ni nkarhi wa hina?
4 “Hilaha masiku ya Nowa a ma ri hakona, ni masiku ya vukona bya N’wana wa munhu ma ta va tano.” (Matewu 24:37) Hi marito wolawo Yesu a a kombisa leswaku nkarhi wa vukona bya yena lebyi nga vonakiki a wu ta fana ni masiku ya Nowa, naswona swi ve tano. Ngopfu-ngopfu ku sukela hi 1919, rungula leri nga xitsundzuxo leri yelanaka ni leri vuriweke hi Nowa ri twarisiwile eka vanhu va matiko hinkwawo. Ndlela leyi va anguleke ha yona ya fana ni ndlela leyi vanhu va le nkarhini wa Nowa va anguleke ha yona.
5 Yehovha u teke goza hi ku herisa misava ‘leyi teleke madzolonga,’ a tirhisa Ndhambhi. (Genesa 6:13) Hinkwavo lava va voneke Nowa ni ndyangu wa yena va swi xiyile leswaku a va hlanganyelanga eka madzolonga wolawo kambe va tiakele ngalava va rhurile. Ni le mhakeni yoleyo hi vona ku yelana ka le nkarhini wa hina. Sweswi vanhu va timbilu letinene va “vona ku hambana exikarhi ka lowo lulama ni lowo homboloka, exikarhi ka loyi a tirhelaka Xikwembu ni loyi a nga xi tirheliki.” (Malakiya 3:18) Ku tshembeka, musa, ku rhula ni ku chivirika loku kombisiwaka hi Timbhoni ta Yehovha ku tsakisa vahlaleri lava nga yiki hi nghohe naswona timfanelo leti ti hambanisa vanhu va Xikwembu eka misava hi ku angarhela. Timbhoni ti ala mixaka hinkwayo ya madzolonga naswona ti pfumela ku kongomisiwa hi moya wa Yehovha. Hi yona mhaka ti nga ni ku rhula naswona ti landzelela ndlela leyinene.—Esaya 60:17.
6, 7. (a) I yini lexi vanhu va le nkarhini wa Nowa va tsandzekeke ku xi xiya, naswona vanhu volavo va fana njhani ni va namuntlha? (b) I swikombiso swihi leswi kombisaka leswaku Timbhoni ta Yehovha hi ntolovelo ti tekiwa tanihi leti hambaneke?
6 Vanhu va le nkarhini wa Nowa a va swi xiyanga leswaku Nowa a a seketeriwa hi Xikwembu naswona a a landzelela nkongomiso wa xona. Hikwalaho a va ku tekelanga enhlokweni ku chumayela ka yena naswona a va ri tekanga goza. Ku vuriwa yini hi namuntlha? Hambileswi vo tala va tsakisiwaka hi ntirho ni ku tikhoma ka Timbhoni ta Yehovha, vunyingi a byi ma tekeli enhlokweni mahungu lamanene ni switsundzuxo leswi kumekaka eBibeleni. Vaakelani, vathori, kumbe maxaka va nga ha bumabumela timfanelo letinene ta Vakreste va ntiyiso, kambe va nga ha tlhela va ku, “Hileswi va nga Timbhoni ta Yehovha!” Lexi vanhu volavo va nga xi xiyiki hileswaku Timbhoni ti kombisa timfanelo to tanihi rirhandzu, ku rhula, ku va ni mbilu yo leha, vunene, ku olova ni ku tikhoma hileswi ti kongomisiwaka hi moya lowo kwetsima wa Xikwembu. (Vagalatiya 5:22-25) Leswi ti kombisaka timfanelo leti letinene swi fanele swi susumetela vanhu ku tshemba rungula leri ti ri chumayelaka.
7 Hi xikombiso, le Rhaxiya Timbhoni ta Yehovha a ti ri ku akeni ka Holo ya Mfumo. Wanuna un’wana loyi a yimeke leswaku a vulavula ni un’wana wa vatirhi u te: “Xiyimo lexi nga endhawini leyi xa hlamarisa—a ku dzahiwi, a ku tirhisiwi nhlambha naswona a ku na loyi a pyopyiweke! Xana na wena u Mbhoni ya Yehovha?” Mutirhi loyi u n’wi vutisile a ku: “Loko a ndzo a ndzi yona, xana a wu ta ndzi kholwa?” Wanuna loyi u hatle a hlamula a ku: “Doo!” Edorobeni rin’wana ra le Rhaxiya, meyara wa kona u tsake swinene loko a vona Timbhoni ti aka Holo ya Mfumo ya tona leyintshwa. U vule leswaku hambileswi khale a a anakanya leswaku vukhongeri hinkwabyo bya fana, endzhaku ko vona moya wo pfumala vutianakanyi exikarhi ka Timbhoni ta Yehovha, u cince langutelo ra yena. Leswi swo va swikombiso swimbirhi leswi kombisaka leswaku vanhu va Yehovha va hambana ni lava va nga yi namarheliki minkongomiso ya le Bibeleni.
8. Ku pona ka hina makumu ya misava leyi yo homboloka ku titshege hi yini?
8 Eka xiphemu xo hetelela xa “misava ya khale” leyi kukuriweke hi Ndhambhi, Nowa a a ri “muchumayeri wa leswo lulama” la tshembekaka. (2 Petro 2:5) Emasikwini lawa yo hetelela ya mafambiselo lawa ya swilo, vanhu va Yehovha va twarisa milawu ya Yena leyinene va tlhela va chumayela mahungu lamanene malunghana ni ndlela leyi vanhu va nga ponisiwaka ha yona va nghena emisaveni leyintshwa. (2 Petro 3:9-13) Tanihi leswi Nowa ni ndyangu wa yena lowu chavaka Xikwembu va hlayisiweke engalaveni, ku pona ka vanhu namuntlha ku titshege hi ku va ni ripfumelo eka Yehovha ni ku tihlanganisa ni xiphemu xa laha misaveni xa nhlengeletano yakwe ya vuako hinkwabyo.
Ku Laveka Ripfumelo
9, 10. Ha yini hi fanele hi va ni ripfumelo loko hi ta pona makumu ya mafambiselo lawa ya swilo ya Sathana?
9 Xana munhu u fanele a endla yini leswaku a pona ku lovisiwa loku tshineleke ka misava leyi, leyi nga le matimbeni ya Sathana? (1 Yohane 5:19) U fanele a rhanga a swi twisisa leswaku ku ni xilaveko xo sirheleriwa. Kutani u fanele a lava nsirhelelo wolowo. Vanhu va le nkarhini wa Nowa va ye emahlweni ni mintirho ya vona ya siku ni siku kutani a va xi vonanga xilaveko xo lava nsirhelelo eka khombo leri a ri ri kwala nyongeni. A va pfumala nchumu wo karhi—ripfumelo eka Xikwembu.
10 Ku hambana ni sweswo, Nowa ni ndyangu wa yena va swi xiyile leswaku va lava ku sirheleriwa ni ku kutsuriwa. Naswona va kombise ripfumelo eka Hosi ya Vuako Hinkwabyo, Yehovha Xikwembu. Muapostola Pawulo u tsarile a ku: “Handle ka ripfumelo a swi koteki ku . . . tsakisa [Yehovha] kahle, hikuva la tshinelelaka Xikwembu u fanele a kholwa leswaku xi kona ni leswaku hi xona muhakeri wa lava va xi lavaka hi mbilu hinkwayo.” Pawulo u ye emahlweni a ku: “Hi ripfumelo Nowa, loko a nyikiwe xilemukiso xa Xikwembu xa swilo leswi nga si voniwaka, u kombise nchavo lowu nga ni vukwembu ivi a aka ngalava leswaku ku ponisiwa ndyangu wakwe; naswona hi ripfumelo leri u gweve misava, a va mudyandzhaka wa ku lulama loku fambisanaka ni ripfumelo.”—Vaheveru 11:6, 7.
11. Hi nga dyondza yini eka ndlela leyi Yehovha a va poniseke ha yona vanhu enkarhini lowu hundzeke?
11 Leswaku hi pona makumu ya mafambiselo lawa yo homboloka ya swilo, a hi fanelanga hi pfumela ntsena leswaku ma ta lovisiwa. Hi fanele hi va ni ripfumelo, hi ma tirhisa hi vutlhari malunghiselelo ya Xikwembu yo ponisa vanhu. Ina, hi fanele hi kombisa ripfumelo eka gandzelo ra nkutsulo ra N’wana wa Xikwembu, Yesu Kreste. (Yohane 3:16, 36) Hambiswiritano, hi fanele hi tsundzuka leswaku lava poneke Ndhambhi hi lava a va ri endzeni ka ngalava ya Nowa ntsena. Hilaha ku fanaka, miti ya vutumbelo ya le Israyele wa khale a yi sirhelela munhu la nga dlayangiki hi vomu loko ntsena o balekela eka wun’wana wa miti yoleyo kutani a nga suki eka wona ku kondza ku fa muprista lonkulu. (Tinhlayo 35:11-32) Eka khombo ra vukhume leri hlaseleke Egipta enkarhini wa Muxe, ku dlayiwe mativula ya Vaegipta, kambe ya Vaisrayele a ma dlayiwanga. Ha yini? Yehovha a a lerise Muxe a ku: “[Vaisrayele] va ta teka ngati yin’wana [ya xinyimpfana xa Paseka] va xuva ha yona emarimbeni mambirhi ya nyangwa ni le xiphen’wini xa le henhla xa nyangwa ya yindlu leyi va nga ta yi dyela eka yona. . . . A nga kona eka n’wina la faneleke ku huma enyangweni ya yindlu yakwe ku fikela nimixo.” (Eksoda 12:7, 22) Xana u kona mativula wa Muisrayele loyi a a ta kanya mbilu a honisa xileriso xexo lexi humaka eka Xikwembu ivi a humela ehandle ka yindlu leyi xuviweke hi ngati emarimbeni mambirhi ya nyangwa ni xiphemu xa le henhla xa nyangwa?
12. I xivutiso xihi lexi un’wana ni un’wana wa hina a faneleke a tivutisa xona, naswona ha yini?
12 Hikwalaho hi ni xivangelo xo anakanyisisa kahle hi xiyimo xa hina. Xana hi le ndzeni ka lunghiselelo ra Yehovha ro hi sirhelela hi tlhelo ra moya? Loko nhlomulo lowukulu wu hlasela, lava va laveke nsirhelelo wolowo va ta xiririka mihloti ya ntsako ni yo nkhensa. Lavan’wana va ta va ni mihloti ya nhlomulo naswona va ta tisola.
Mindzulamiso Leyi Endliwaka Yi Hi Endla Hi Lunghekela Ku Ponisiwa
13. (a) Mindzulamiso leyi veke kona enhlengeletanweni yi pfune hi ndlela yihi? (b) Hlamusela yin’wana ya mindzulamiso leyi endliweke.
13 Yehovha u hambeta a endla mindzulamiso eka xiphemu xa laha misaveni xa nhlengeletano ya yena. Mindzulamiso leyi yi sasekisa ni ku tiyisa lunghiselelo ra yena ro hi sirhelela hi tlhelo ra moya. Ku sukela hi va-1870 ku fikela hi 1932, vakulu ni vadiyakoni a va hlawuriwa hi swirho swa vandlha. Hi 1932 vakulu lava hlawuriweke va siviwe hi komiti ya ntirho leyi a yi hlawuriwe hi vandlha leswaku yi ta pfuneta mukongomisi wa ntirho. Hi 1938, ku endliwe malunghiselelo ya leswaku malandza hinkwawo ya vandlha ma hlawuriwa hi ndlela ya le tilweni. Hi ku kongomisiwa hi Huvo leyi Fumaka ya Timbhoni ta Yehovha, ku sukela hi 1972, mavandlha ma sungule ku endla swibumabumelo naswona loko swi amukeriwa, ma kuma mapapila lama vekaka valanguteri ni malandza ya vutirheli hi ku landza nkongomiso wa Xikwembu. Hi ku famba ka nkarhi, ntirho wa Huvo leyi Fumaka wu andzile kutani ku endliwe mindzulamiso leswaku ku olovisiwa ntirho wa yona.
14. I nongonoko wihi wo letela lowu sunguleke hi 1959?
14 Le ndzhaku hi 1950, nkambisiso wa vukheta wa Pisalema 45:16 wu endle leswaku ku va ni nongonoko lowu yaka emahlweni wo letela vanhu. Ndzimana yoleyo yi ri: “Ematshan’weni ya vatata wa wena ku ta va ni vana va wena, lava u nga ta va veka va va tihosana emisaveni hinkwayo.” Vakulu lava rhangelaka sweswi evandlheni va leteriwa leswaku va endla mintirho leyi humaka eka Xikwembu sweswi ni le ndzhaku ka Armagedoni. (Nhlavutelo 16:14, 16) Hi 1959 ku sunguriwe Xikolo xa Vutirheli bya Mfumo. Hi nkarhi wolowo, a ku hleriwa tlilasi leyi a yi teka n’hweti laha ngopfu-ngopfu a ku leteriwa malandza ya le mavandlheni, hilaha valanguteri lava ungamelaka a va vitaniwa hakona hi nkarhi wolowo. Sweswi exikolweni lexi se ku leteriwa valanguteri hinkwavo ni malandza ya vutirheli. Vamakwerhu lava na vona va rhangela eku leteleni ka Mbhoni ha yin’we ya Yehovha emavandlheni ya vona. Xisweswo, hinkwavo va pfuniwa hi tlhelo ra moya naswona va pfuniwa ku antswisa ndlela leyi va chumayelaka ha yona tanihi leswi va nga vachumayeri va mahungu lamanene ya Mfumo.—Marka 13:10.
15. Hi tihi tindlela timbirhi leti endlaka leswaku vandlha ra Vukreste ri tshama ri basile?
15 Vanhu lava lavaka ku va xiphemu xa vandlha ra Vukreste va fanele va fikelela swilaveko swo karhi. Swi fanerile leswi vanhu lava hlekulaka namuntlha va nga pfumeleriwiki ku va xiphemu xa vandlha, tanihi leswi vanhu vo tano va nga pfumeleriwangiki ku nghena engalaveni ya Nowa. (2 Petro 3:3-7) Ngopfu-ngopfu ku sukela hi 1952, Timbhoni ta Yehovha ti ri seketele swinene lunghiselelo ra ku susa vadyohi lava nga hundzukiki, leri pfunaka ku sirhelela vandlha. Ina, vanhu lava hundzukaka hakunene va pfuniwa hi ndlela ya rirhandzu leswaku va ‘endlela milenge ya vona magondzo yo lulama.’—Vaheveru 12:12, 13; Swivuriso 28:13; Vagalatiya 6:1.
16. Xi njhani xiyimo xa moya xa vanhu va Yehovha?
16 Xiyimo lexinene xa moya xa vanhu va Yehovha a xi tiendlekelanga. Yehovha u vule leswi hi ku tirhisa muprofeta Esaya: “Maswivo! Malandza ya mina ma ta dya, kambe n’wina mi ta va ni ndlala. Maswivo! Malandza ya mina ma ta nwa, kambe n’wina mi ta va ni torha. Maswivo! Malandza ya mina ma ta tsaka, kambe n’wina mi ta khomiwa hi tingana. Maswivo! Malandza ya mina ma ta huwelela hi ku tsaka hikwalaho ka xiyimo lexinene xa mbilu, kambe n’wina mi ta rila hikwalaho ka ku vava ka mbilu naswona mi ta kolola hikwalaho ka moya lowu tshovekeke ngopfu.” (Esaya 65:13, 14) Yehovha u hambeta a hi nyika mphakelo wo tala wa swakudya swa moya leswi fikaka hi nkarhi leswi nga ni rihanyo leswi hi tiyisaka hi tlhelo ra moya.—Matewu 24:45.
Lunghekela Ku Ponisiwa
17. I yini lexi nga ta hi pfuna ku lunghekela ku ponisiwa?
17 Ku tlula rini na rini, lowu i nkarhi wa ku “khathalelan[a] leswaku hi khutazana erirhandzwini ni le mintirhweni leyinene, hi nga fularheli ku hlengeletana ka hina, hilaha ku nga ntolovelo wa van’wana, kambe hi khutazana.” (Vaheveru 10:23-25) Ku tihlanganisa ni rin’wana ra mavandlha ya Timbhoni ta Yehovha yo tlula 98 000 ni ku tshama hi hiseka swi ta hi pfuna leswaku hi lunghekela ku ponisiwa. Vapfumeri-kulorhi va ta hi seketela loko hi ri karhi hi tikarhatela ku kombisa “vumunhu lebyintshwa” hi tlhela hi endla matshalatshala hi mbilu hinkwayo yo pfuna van’wana leswaku va dyondza hi malunghiselelo ya Yehovha yo ponisa.—Vaefesa 4:22-24; Vakolosa 3:9, 10; 1 Timotiya 4:16.
18. Ha yini u tiyimiserile ku namarhela vandlha ra Vukreste?
18 Sathana ni misava ya yena leyo homboloka va tiyimisele swinene ku hi endla hi fularhela vandlha ra Vukreste. Hambiswiritano, hi nga tshama hi ri xiphemu xa rona naswona hi nga pona makumu ya mafambiselo lawa yo homboloka ya swilo. Onge ku rhandza Yehovha ni ku tlangela malunghiselelo ya yena ya rirhandzu swi nga hi susumetela ku tiyimisela swinene ku tlula rini na rini ku sivela matshalatshala ya Sathana. Ku anakanyisisa hi mikateko leyi hi yi kumaka namuntlha swi ta tiyisa ku tiyimisela ka hina. Yin’wana ya mikateko leyi ku ta buriwa ha yona exihlokweni lexi landzelaka.
A Wu Ta Hlamurisa Ku Yini?
• Minkarhi ya hina yi yelana njhani ni nkarhi wa Nowa?
• Hi yihi mfanelo leyi hi faneleke hi va na yona leswaku hi ta ponisiwa?
• I mindzulamiso yihi leyi endliweke leyi tiyiseke lunghiselelo ra Yehovha ro hi sirhelela?
• Hi nga lunghekela ku ponisiwa hi ndlela yihi?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 22]
Vanhu va le nkarhini wa Nowa a va n’wi tekelanga enhlokweni Nowa
[Xifaniso lexi nga eka tluka 23]
Swa vuyerisa ku yingisa switsundzuxo swa Xikwembu
[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]
Xikolo xa Vutirheli bya Mfumo xi hetisisa xikongomelo xihi?
[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]
Lowu i nkarhi wa ku namarhela vandlha ra Vukreste