U Nga Vuyeriwa Eka Ntwanano Lowuntshwa

 1. Hi swihi swiyenge swimbirhi swa ntirho leswi Yeremiya a swi hetisiseke?

YEHOVHA u nyike Yeremiya mintirho yimbirhi ya nkoka. Wo sungula a ku ri ku ‘simula, ku hlanhla, ku lovisa ni ku hirimuxa.’ Lowun’wana a ku ri ku “aka ni ku byala.” Muprofeta u hetisise ntirho wa yena wo sungula hi ku paluxa vubihi bya Vayuda lava a va tikukumuxa, hi ku va byela hi vuavanyisi bya Xikwembu lebyi a byi ta va wela swin’we ni lebyi a byi ta wela Vababilona. Kambe vuprofeta bya Yeremiya a byi katsa ni ntshembo hi vumundzuku. U profete hi ku akiwa ka swilo leswi Xikwembu a xi lava ku swi aka ni ku byariwa ka swilo leswi a xi lava ku swi byala. Hi xikombiso, Yeremiya a a hetisisa xiavelo xa yena xa vumbirhi loko a vulavula hi ku tlheriseriwa ka Vayuda etikweni ra rikwavo.—Yer. 1:10; 30:17, 18.

 2. Ha yini Yehovha a avanyise vanhu va yena, naswona u va avanyisa hi mpimo wo tanihi kwihi?

² Ku va Yeremiya a twarise hi ku tlheriseriwa ka Vayuda etikweni ra rikwavo, a swi nga vuli swona leswaku Xikwembu xi ta tsetselela vanhu va xona kumbe xi honisa vululami bya xona ka ha ri emahlweni. A xi ta tisa vuavanyisi eka Vayuda lava nga hundzukiki. (Hlaya Yeremiya 16:17, 18.) Enkarhini wa Yeremiya, i vanhu va nga ri vangani lava a va ‘lava vululami’ eYerusalema kumbe lava a va ‘lava vutshembeki’ naswona Yehovha se a a karhele ku lehisa mbilu. U te: “Ndzi karhale ku tisola.” (Yer 5:1; 15:6, 7) Vayuda volavo a va “tlhelele eka swihoxo swa vatata wa vona, lavo sungula, lava aleke ku yingisa” marito ya Yehovha. Ku tlula kwalaho va hlundzukise Xikwembu hi ku endla vuoswi ni swikwembu swa mavunwa. (Yer 11:10; 34:18) Yehovha a a ta lulamisa vonela ra vanhu va yena hambi ku ri ku va xupula, “hi mpimo lowu faneleke.” Hikwalaho ka sweswo, vanhu van’wana a va ta xiya swiendlo swa vona swo biha ivi va tlhelela eka yena.—Yer. 30:11; 46:28.

 3. Ha yini u fanele u kambisisa vuprofeta lebyi vulavulaka hi ntwanano lowuntshwa?

³ Xikwembu xi tirhise Yeremiya leswaku a profeta hi mhaka yin’wana yo tsakisa leyi a yi ta vuyerisa vanhu nkarhi wo leha, ku nga ntwanano lowuntshwa. Loko hi kambisisa vuprofeta bya Yeremiya, hi kuma xivangelo lexi twalaka xo dzikisa mianakanyo ya hina emhakeni leyi: ntwanano lowuntshwa. Ntwanano wolowo a wu ta siva ntwanano lowu endliweke ni Vaisrayele endzhaku ka loko va Hume aEgipta va ri na Muxe loyi a a ri muhlanganisi wa wona. (Hlaya Yeremiya 31:31, 32.) Loko Yesu Kreste a simeka Xilalelo xa Hosi, u vulavule hi wona ntwanano lowu lowuntshwa, hikwalaho i mhaka yo tsakisa swinene eka hina. (Luka 22:20) Muapostola Pawulo u kombetele eka ntwanano lowu loko a tsalela Vaheveru. U tshahe vuprofeta bya Yeremiya a tlhela a kandziyisa nkoka wa ntwanano lowuntshwa. (Hev. 8:7-9) Kahle-kahle ntwanano lowuntshwa i yini? Ha yini wu laveka? I vamani lava katsekaka eka wona naswona wu nga ku vuyerisa njhani? A hi voneni.

 4. Xana ntwanano wa Nawu wu hetisise yini?

⁴ Leswaku hi twisisa ntwanano lowuntshwa, hi fanele hi sungula hi twisisa xikongomelo xa ntwanano wa khale ku nga ntwanano wa Nawu. A wu ri wa ku hetisisa swikongomelo swo hlayanyana swa rixaka leri a ri rindzele mbewu leyi tshembisiweke, leyi vanhu vo tala a va ta katekisiwa hikwalaho ka yona. (Gen. 22:17, 18) Loko Vaisrayele va amukele ntwanano wa Nawu, va ve “ndzhaka ya [Xikwembu] yo hlawuleka.” Ehansi ka ntwanano wolowo, vaprista va tiko a va ta huma eka nyimba ya Levhi. Loko Yehovha a endla ntwanano ni Vaisrayele eNtshaveni ya Sinayi u vulavule hi “mfumo wa vaprista ni tiko ro kwetsima” kambe a nga vulanga leswaku wu ta fika rini nileswaku swi ta endlekisa ku yini. (Eks. 19:5-8) Kukondza ku simekiwa ntwanano wolowo, swi ve erivaleni leswaku Vaisrayele a va nge swi koti ku hlayisa Nawu hi ku helela. Kutani ntwanano wolowo wu endle leswaku swidyoho swa vona swi va erivaleni. Hikwalaho, hi ku ya hi ntwanano wa Nawu, Vaisrayele a va fanele va tshamela ku endla switlhavelo leswaku va ta rivaleriwa swidyoho swa vona. Hambiswiritano, swi le rivaleni leswaku a ku laveka swo tala ku tlula sweswo, ku nga xitlhavelo lexi hetisekeke lexi a xi ta nyikeriwa kan’we swi helela kwalaho. Ina, a ku ri ni xivangelo lexi twalaka xo rivalela xidyoho hilaha ku nga heriki.—Gal. 3:19-22.

 5. Ha yini Yehovha a vulavule hi ntwanano lowuntshwa?

⁵ Xisweswo, hi nga swi vona leswaku ha yini Xikwembu xi huhutele Yeremiya leswaku a profeta hi ntwanano lowuntshwa hambileswi ntwanano wa Nawu a wa ha tirha. Hi ku susumetiwa hi rirhandzu ni musa, Yehovha a a lava ku pfuna matiko yo tala hilaha ku nga heriki. Hi ku tirhisa Yeremiya, Xikwembu xi vule leswi malunghana ni ntwanano wa xona lowu a xi ta wu endla ni vanhu va xona enkarhini lowu taka: “Ndzi ta va rivalela xihoxo xa vona, ni xidyoho xa vona a ndzi nge he xi tsundzuki.” (Yer. 31:34) Hambileswi xitshembiso xexo xi nyikeriweke enkarhini wa Yeremiya, xi nyika vanhu hinkwavo ntshembo wo tsakisa. Njhani?

6, 7. (a) Xana vanhu van’wana va titwa njhani hi swihoxo swa vona? (b) Ha yini ku dyondza hi ntwanano lowuntshwa swi hi khutaza?

⁶ A hi hetisekanga naswona minkarhi yo tala ha swi xiya sweswo. Sweswo swi vonake eka xikombiso xa makwerhu un’wana loyi a a tikarhatela ku hlula xiphiqo lexi a a ri na xona. U ri: “Loko ndzi rhetemuka a ndzi va ni gome. A ndzi vona onge a ndzi nge he swi koti ku lulamisa leswi ndzi swi endleke. A swi ndzi tikela ku khongela. Loko ndzi lava ku khongela a ndzi sungula hi ku, ‘Yehovha, a ndzi tshembi leswaku u ta xi yingisa xikhongelo lexi, kambe . . . ’” Vanhu van’wana lava nga tshama va endla xidyoho xin’we hi ku phindha-phindha kumbe lava tshameke va endla xidyoho xo karhi va titwe onge “papa lerikulu” a ri sivela swikhongelo swa vona leswaku swi nga fiki eka Xikwembu. (Swir. 3:44) Vanhu van’wana va karhatiwa hi ku tsundzuka swidyoho leswi va nga tshama va swi endla enkarhini lowu hundzeke. Minkarhi yin’wana, hambi ku ri Vakreste lava nga swikombiso leswinene va nga ha vula swilo leswi va nga ha tisolaka endzhaku ko swi vula.—Yak. 3:5-10.

⁷ A nga kona munhu loyi a faneleke a titwa onge a nge pfuki a tikhome hi ndlela leyi nga amukelekiki. (1 Kor. 10:12) Hambi ku ri muapostola Pawulo u swi xiyile leswaku wa swi endla swihoxo. (Hlaya Varhoma 7:21-25.) Emhakeni leyi, hi fanele hi tsundzuka ntwanano lowuntshwa. Xikwembu xi tshembisa leswaku mhaka yin’wana ya nkoka malunghana ni ntwanano lowuntshwa hileswaku a xi nga ha ta swi tsundzuka swidyoho. Wa nga vona ndlela leyi sweswo swi vuyerisaka ha yona! Ku profeta hi mhaka yoleyo swi fanele swi tiyise Yeremiya nhlana naswona hilaha ku fanaka swi nga hi susumetela ku dyondza leswi engetelekeke malunghana ni ntwanano lowuntshwa ni ku xiya ndlela leyi hi nga vuyeriwaka ha yona.

8, 9. I yini leswi Yehovha a swi endleke leswaku swi koteka ku rivalela swidyoho?

⁸ Loko u ya u tiva Yehovha ku antswa, u ta ya u xiya ndlela leyi a nga ni musa ni tintswalo ha yona eka vanhu lava nga hetisekangiki. (Ps. 103:13, 14) Loko Yeremiya a profeta hi ntwanano lowuntshwa, u kombise leswaku Yehovha u ta “va rivalela xihoxo xa vona” naswona a nge he pfuki a tsundzuke xidyoho xa vona. (Yer. 31:34) Anakanya ndlela leyi Yeremiya a nga ha va ka a tivutise ha yona leswaku Xikwembu xi ta va rivalela njhani. A a ta swi twisisa leswaku loko Xikwembu xi vulavula hi ntwanano lowuntshwa a xi vulavula hi lunghiselelo kumbe ntwanano lowu a wu ta va kona exikarhi ka xona ni vanhu. Hikwalaho ka ntwanano lowuntshwa, Yehovha a a ta hetisisa leswi a huhuteleke Yeremiya leswaku a swi tsala ku katsa ni ku rivaleriwa ka swidyoho. Vuxokoxoko lebyi engetelekeke a byi ta hlavuteriwa endzhaku ka loko Xikwembu xi hlavutele swikongomelo swa xona, ku katsa ni leswi Mesiya a a ta swi endla.

⁹ Swi nga ha endleka leswaku u tshame u vona vatswari van’wana va debyisa voko hi ku nga tshinyi vana va vona. Xana u nga langutela leswaku Yehovha a va hi ndlela yoleyo? Nikatsongo! Leswi swi vonaka erivaleni eka leswi ntwanano lowuntshwa wu swi endlaka. Ematshan’weni yo va Xikwembu xi herisa xidyoho, hi vukheta xi tirhise nkongomiso wa xona wa vululami hi ku simeka nawu wa xisekelo leswaku hi rivaleriwa swidyoho naswona xi tirhise xitlhavelo lexikulu ku endla tano. U nga vuyeriwa swinene emhakeni leyi loko u xiya leswi Pawulo a swi tsaleke loko a vulavula hi ntwanano lowuntshwa. (Hlaya Vaheveru 9:15, 22, 28.) Pawulo u vule leswaku “va ntshunxiwa hi nkutsulo” naswona u te “loko ngati yi nga halatiwi, ku hava ku rivaleriwa.” Emhakeni ya ntwanano lowuntshwa, leswi a swi nga vuli swona leswaku ku ta endliwa switlhavelo hi ngati ya tinkuzi kumbe timbuti hilaha a swi endliwa hakona ehansi ka ntwanano wa Nawu. Ntwanano lowuntshwa wu endliwe lowu tirhaka hi ngati ya Yesu. Yehovha u ta ‘rivalela vanhu xihoxo ni xidyoho’ xa vona hilaha ku nga heriki hi ku tirhisa xitlhavelo lexi hetisekeke. (Mint. 2:38; 3:19) Kambe i vamani lava nga ta va swirho swa ntwanano lowuntshwa va tlhela va rivaleriwa swidyoho? A hi Vayuda va xiviri. Yesu u vule leswaku Xikwembu xi ta fularhela Vayuda lava a va endla switlhavelo hi swiharhi ehansi ka Nawu kutani xi ta nyikela nyingiso eka rixaka rin’wana. (Mat. 21:43; Mint. 3:13-15) Rixaka rero i “Israyele wa Xikwembu” loyi a vumbiwaka hi Vakreste lava totiweke hi moya lowo kwetsima. Mhaka leyi xiyekaka hileswaku, ntwanano wa Nawu a wu ri exikarhi ka Xikwembu ni Vaisrayele va xiviri, kasi ntwanano lowuntshwa wu le xikarhi ka Yehovha Xikwembu ni Vaisrayele va moya swin’we na Yesu loyi a nga muhlanganisi.—Gal. 6:16; Rhom. 9:6.

10. (a) I mani “xihluke” xa Davhida? (b) Xana vanhu va nga vuyeriwa njhani eka “xihluke”xexo?

¹⁰ Yeremiya u hlamusele loyi a taka, ku nga Mesiya, tanihi “xihluke” xa Davhida. Sweswo swi fanerile. Loko Yeremiya a ri muprofeta, murhi wa ndyangu wa vuhosi wa Davhida a wu tsemiwile. Hambiswiritano, xikundzu xa wona a xi nga si fa. Hi ku famba ka nkarhi Yesu u velekeriwe erixakeni ra Hosi Davhida. A a ta vitaniwa hi vito leri nge “Yehovha I Ku Lulama Ka Hina,” leswi kandziyisaka ndlela leyi Xikwembu xi khathalaka ha yona hi mfanelo yoleyo. (Hlaya Yeremiya 23:5, 6.) Yehovha u pfumelele leswaku N’wana wakwe la tswariweke a ri swakwe a xaniseka laha misaveni a tlhela a fa. Kutani hi ku fambisana ni vululami, Yehovha a a ta tirhisa gandzelo ra nkutsulo ra “xihluke” xa Davhida tanihi xisekelo xa ndzivalelo. (Yer. 33:15) Leswi swi endle leswaku vanhu van’wana va vuriwa lava “lulameleke vutomi” va tlhela va totiwa hi moya lowo kwetsima leswaku va hlanganyela eka ntwanano lowuntshwa. Vumbhoni lebyi engetelekeke bya vululami bya Xikwembu byi kombisa leswaku vanhu van’wana lava nga riki swirho swa ntwanano wolowo va vuyeriwa eka wona, hilaha hi nga ta swi vona hakona.—Rhom. 5:18.

11. (a) Xana nawu wa ntwanano lowuntshwa wu tsariwe eka yini? (b) Ha yini “tinyimpfu tin’wana” ti tsakela nawu wa ntwanano lowuntshwa?

¹¹ Xana u nga tsakela ku tiva swilo swin’wana swo hlawuleka malunghana ni ntwanano lowuntshwa? Mhaka yin’wana ya nkoka leyi hambanisaka ntwanano lowuntshwa ni Nawu wa Muxe i ndhawu leyi a wu tsariwe eka yona. (Hlaya Yeremiya 31:33.) Milawu ya Khume ya ntwanano wa Nawu a yi tsariwe eswiphepherheleni swa maribye, leswi nga hetelela swi nyamalarile. Ku hambana ni sweswo, Yeremiya u profete leswaku nawu wa ntwanano lowuntshwa wu ta tsariwa etimbilwini ta vanhu naswona a wu ta tshama hilaha ku nga heriki. Tanihi leswi Vakreste lava totiweke va nga swirho swa ntwanano lowuntshwa, va wu tlangela swinene nawu lowu. Xana ku vuriwa yini hi lava nga riki xiphemu xa ntwanano lowuntshwa hi ku kongoma, ku nga “tinyimpfu tin’wana” leti nga ni ntshembo wo hanya laha misaveni hilaha ku nga heriki? (Yoh. 10:16) Na tona ta wu tsakela nawu wa Xikwembu. Hi marito man’wana, ti fana ni valuveri lava a va luvele eIsrayele lava a va amukele va tlhela va vuyeriwa eka Nawu wa Muxe.—Lev. 24:22; Tinhl. 15:15.

12, 13. (a) I yini nawu wa ntwanano lowuntshwa? (b) Ha yini u nga taka u nga titwi u sindzisiwa ku tirhela Xikwembu ehansi ka “nawu wa Kreste”?

¹² Xana u nga hlamula njhani loko wo vutisiwa leswaku, ‘Hi wihi nawu lowu tsariweke etimbilwini ta Vakreste lava totiweke?’ Phela nawu lowu wu tlhela wu vitaniwa “nawu wa Kreste.” Wu rhange wu nyikiwa Vaisrayele va moya lava vumbaka ntwanano lowuntshwa. (Gal. 6:2; Rhom. 2:28, 29) U nga katsakanya “nawu wa Kreste” hi rito rin’we ku nga: rirhandzu. (Mat. 22:36-39) Xana nawu wolowo wu tsariwe njhani etimbilwini ta vatotiwa volavo? Tindlela ta nkoka hi leswi va dyondzaka Rito ra Xikwembu ni ku tshinela eka Yehovha hi xikhongelo. Hikwalaho, tindlela teto ta vugandzeri bya ntiyiso ti fanele ti va xiphemu xa vutomi bya Mukreste wa ntiyiso, hambi ku ri eka lava va nga riki swirho swa ntwanano lowuntshwa kambe va lavaka ku vuyeriwa eka wona.

¹³ “Nawu wa Kreste” wu vuriwa “nawu lowu hetisekeke lowu fambisanaka ni ntshunxeko” naswona wu tlhela wu vuriwa “nawu wa vanhu lava ntshunxekeke.” (Yak. 1:25; 2:12) Vanhu vo tala va velekeriwe ehansi ka Nawu wa Muxe kambe a nga kona munhu la velekeriweke eka ntwanano lowuntshwa kumbe ehansi ka nawu wa Kreste. Munhu loyi a yingisaka nawu wa Kreste a nge sindzisiwi leswaku a tirhela Xikwembu. Ku ri na sweswo va tsaka ku tiva leswaku nawu wa Xikwembu wu nga tsariwa etimbilwini ta vona naswona ntwanano lowu vuyerisaka hilaha ku nga heriki lowu Yeremiya a profeteke ha wona wu pfulekele vanhu hinkwavo namuntlha.

14. I vamani lava vuyeriwaka hi ku helela eka ntwanano lowuntshwa?

¹⁴ Loko vanhu van’wana va twa leswaku lava 144 000 va le ka ntwanano lowuntshwa, va nga ha anakanya leswaku hi vona ntsena lava nga ta vuyeriwa. Kumbexana va anakanya sweswo hikuva i vatotiwa ntsena lava dyaka swifanekiselo eXitsundzuxweni xa rifu ra Kreste lexi vaka kona lembe na lembe, laha vhinyo yi fanekiselaka “ngati ya ntwanano.” (Mar. 14:24) Nakambe tsundzuka leswaku lava nga eka ntwanano lowuntshwa hi lava nga ta va vanghana va Yesu tanihi “mbewu” ya Abrahama, leyi matiko hinkwawo ma nga ta katekisiwa ha yona. (Gal. 3:8, 9, 29; Gen. 12:3) Hi ndlela yo karhi, hikwalaho ka ntwanano lowuntshwa, Yehovha u ta hetisisa xitshembiso xakwe xo katekisa vanhu hinkwavo hi “mbewu” ya Abrahama.

15. Hi xihi xiphemu lexi ku profetiweke leswaku vatotiwa va ta va na xona?

¹⁵ Yesu Kreste, tanihi leswi a nga lonkulu eka mbewu ya Abrahama, i Muprista Lonkulu naswona u nyikele hi xitlhavelo lexi hetisekeke, leswi endlaka leswaku swi koteka ku rivaleriwa swihoxo ni swidyoho. (Hlaya Vaheveru 2:17, 18.) Hambiswiritano, khale swinene enkarhini lowu hundzeke Xikwembu xi vulavule hi “mfumo wa vaprista ni tiko ro kwetsima.” (Eks. 19:6) Eka Vaisrayele va xiviri, vaprista a va huma eka rixaka rin’we naswona tihosi a ti huma eka rixaka rin’wana. Kutani, xana tiko leri tshembisiweke ra tihosi ni vaprista a ri ta tisa ku yini? Papila ra muapostola Petro ro sungula a ri kongomisiwe eka lava a va hlawulekisiwe hi moya. (1 Pet. 1:1, 2) Vanhu volavo u va vule “rixaka leri hlawuriweke, vaprista va vuhosi, tiko ro kwetsima, tiko leri nga nhundzu yo hlawuleka.” (1 Pet. 2:9) Kutani Vakreste lava totiweke lava nga eka ntwanano lowuntshwa va ta va vaprista lava nga ehansi ka Kreste. Anakanya hi leswi sweswo swi vulaka swona! Masiku hinkwawo ha kayakaya hikwalaho ka xidyoho lexi ‘fumaka tanihi hosi.’ Vaprista lava nga ehansi ka Kreste va nga va va swi tokotile sweswo. (Rhom. 5:21) Va swi tiva leswaku swi njhani ku endla xihoxo ni ku lwisana ni ku titwa nandzu. Loko va ri karhi va tirha na Kreste va ta swi kota ku hi tshandzisa loko hi ri karhi hi lwisana ni mboyamelo wa xidyoho.

16. Hi xihi xikhutazo lexi “ntshungu lowukulu” wu nga ha xi kumaka eka Nhlavutelo 7:9, 14?

¹⁶ Eka Nhlavutelo 7:9, 14, “ntshungu lowukulu” wu voniwe wu “ambale tinguvu to leha to basa,” leswi kombisaka leswaku wu basile emahlweni ka Xikwembu. Ntshungu wolowo lowukulu se wu vumbiwile leswaku wu kota ku pona ‘nhlomulo lowukulu.’ Hikwalaho, hambi ku ri sweswi, wu vuriwa lowu lulameke emahlweni ka Xikwembu. Wu vuriwa lowu lulameke tanihi leswi wu nga munghana wa Yehovha. (Rhom. 4:2, 3; Yak. 2:23) Wa nga vona vuyelo lebyinene swonghasi! Loko u ri xiphemu xa ntshungu lowukulu, u nga tiyiseka leswaku Xikwembu xi tiyimisele ku tirhisana na wena tanihi leswi u lwelaka ku tshama u basile ematihlweni ya xona.

17. Xana Yehovha u swi rivala njhani swidyoho hi ku helela?

¹⁷ Xana ku ta endleka yini hi swidyoho swa lava va tsakeriwaka hi Xikwembu? Hilaha hi swi xiyeke hakona eku sunguleni, Yehovha hi ku tirhisa Yeremiya u te: “Ndzi ta va rivalela xihoxo xa vona, ni xidyoho xa vona a ndzi nge he xi tsundzuki.” (Yer. 31:34) Xikwembu xi rivalele vatotiwa swidyoho swa vona exisekelweni xa gandzelo ra nkuntsulo wa Yesu. Hi ndlela leyi fanaka, Xikwembu xi nga rivalela ntshungu lowukulu swidyoho swa wona exisekelweni xa “ngati ya ntwanano” leyi fanaka. Loko Yeremiya a vula leswaku Xikwembu a xi nge he swi “tsundzuki” swidyoho swa vona hi ku helela, a a nga vuli swona leswaku xi ta swi rivala hi ku helela. Ku ri na sweswo, swi kombisa leswaku loko Yehovha a kala a xupula munhu hikwalaho ka xidyoho lexi a xi endleke a tlhela a n’wi rivalela, u namba a rivala hi xidyoho xexo. Anakanya hi xidyoho lexi Hosi Davhida a xi endleke lexi katsaka Bati-xeba na Uriya. Davhida u xupuriwile naswona u langutane ni vuyelo bya xidyoho xa yena. (2 Sam. 11:4, 15, 27; 12:9-14; Esa. 38:17) Hambiswiritano, Xikwembu xi n’wi rivalele hilaha ku heleleke Davhida eka swidyoho swakwe. (Hlaya 2 Tikronika 7:17, 18.) Hilaha swi kombisiweke hakona eka ntwanano lowuntshwa, loko Yehovha a kala a rivalela swidyoho exisekelweni xa xitlhavelo xa Yesu, a nga ha swi tsundzuki.—Ezek. 18:21, 22.

18, 19. Xana ntwanano lowuntshwa wu tamele dyondzo yihi malunghana ni ku rivalela?

¹⁸ Hikokwalaho, ntwanano lowuntshwa wu kombisa ndlela yo hlamarisa leyi Yehovha a tirhisanaka ha yona ni vanhu lava nga ni xidyoho, ku nga vatotiwa lava ku endliweke ntwanano na vona swin’we ni vanhu lava nga ni ntshembo wo hanya laha misaveni. U nga tiyiseka leswaku loko Yehovha a ku rivalela swidyoho swa wena, a nge he ku voni nandzu hikwalaho ka swona. Xisweswo, xitshembiso xa Xikwembu malunghana ni ntwanano lowuntshwa xi hi dyondzisa swo karhi. Tivutise, ‘Xana ndza ringeta ku tekelela Yehovha hi ku rivala swihoxo swa vanhu lava va ndzi dyoheleke, lava ndzi vulaka leswaku ndzi va rivalerile?’ (Mat. 6:14, 15) Leswi hi nga swi tirhisa etimhakeni letitsongo ni le ka swidyoho leswikulu swo fana niloko un’we eka vatekani lava va nga Vakreste a endle vuoswi. Loko loyi a nga riki na nandzu a pfumela leswaku u ta rivalela munghana wakwe la hundzukeke, swi ta va swi ri swinene ku namba ‘a rivala hi xidyoho xolexo.’ I ntiyiso leswaku ku swi rivala hilaha ku heleleke swidyoho leswi hi endleriweke swona a swi olovi, kambe hi yona ndlela leyi hi nga tekelelaka Yehovha ha yona.a

¹⁹ Dyondzo leyi leyi fambisanaka ni ntwanano lowuntshwa hi nga yi tirhisa eka munhu loyi a a susiwile evandlheni kambe se a hundzukeke naswona a vuyerisiweke evandlheni. Ku vuriwa yini loko ku ri leswaku munhu yoloye u ku khunguvanyisile kumbe u ku chiche xindzhuti hi ndlela yo karhi? Sweswi se u amukeriwile nakambe evandlheni. Xana leswi hi swi hlayaka eka Yeremiya 31:34 swi fanele swi yi khumba njhani ndlela leyi hi ehleketaka ni ku angula ha yona? Xana hi ta n’wi rivalela munhu la hi dyoheleke hi tlhela hi nga ha swi tsundzuki swidyoho swa yena? (2 Kor. 2:6-8) Entiyisweni vanhu hinkwavo lava tlangelaka ntwanano lowuntshwa va fanele va ringeta ku tirhisa leswi eka vutomi bya vona bya siku ni siku.

20. Xana langutelo ra wena ri hambane njhani ni ra vanhu vo tala va le nkarhini wa Yeremiya?

²⁰ Entiyisweni, hi nkarhi wa Yeremiya Vayuda vo tala a va ku: “Yehovha a nge endli leswinene naswona a nge endli leswo biha.” (Sof. 1:12) Hambileswi a va n’wi tiva Yehovha nileswaku hi swihi leswi a swi lavaka, a va ehleketa leswaku a nge teki goza; kumbe a nge languteli leswaku va hanya hi ku ya hi milawu yo karhi. Kambe wa swi tiva leswaku ku hava nchumu lowu Xikwembu xi nga wu voniki. U xi chava swinene Xikwembu naswona u lava ku papalata ku endla swilo swo biha hilaha ku heleleke. (Yer. 16:17) Hi nkarhi lowu fanaka wa swi tiva leswaku Yehovha i Tatana la nga ni musa. Wa swi xiya swiendlo swa hina leswinene, ku nga khathariseki leswaku van’wana va swi vona kumbe a va swi voni.—2 Tikr. 16:9.

21, 22. Ha yini u nga ha lavi ku byeriwa leswaku: ‘Tiva Yehovha’?

²¹ Mhaka ya nkoka leyi xiyekaka eka ntwanano lowuntshwa hi leyi: “Ndzi ta veka nawu wa mina endzeni ka vona, naswona ndzi ta wu tsala embilwini ya vona. Ndzi ta va Xikwembu xa vona, . . . Naswona un’wana ni un’wana a nge he n’wi dyondzisi nakulobye, un’wana ni un’wana a dyondzisa makwavo, a ku, ‘Tivani Yehovha,’ hikuva hinkwavo va ta ndzi tiva.” (Yer. 31:33, 34) Vatotiwa lava nga emisaveni namuntlha va kombisa leswaku nawu wa Xikwembu wu le timbilwini ta vona. Va rhandza ntiyiso lowu va wu kumaka eka wona, ku ri ni ku ti tshega hi tidyondzo leti humaka evanhwini. Naswona hi ntsako va avelana vutivi bya Bibele ni lava va vumbaka ntshungu lowukulu. Xisweswo, lava va nga ni ntshembo wo hanya laha misaveni va tiva Yehovha naswona va n’wi rhandza. Hi ku ti rhandzela va titsongahatela nkongomiso wa Yehovha ni ku tshemba switshembiso swa yena. A swi kanakanisi leswaku wa yi twisisa mhaka yoleyo. U n’wi tiva ku antswa Yehovha naswona u ni vuxaka na yena. Wanga vona ndlela leyi swi vuyerisaka ha yona sweswo!

²² I yini lexi ku pfunaka leswaku u kota ku tiyisa vuxaka bya wena na Yehovha? Swi le rivaleni leswaku wa wu tsundzuka nkarhi lowu u tweke leswaku Yehovha u hlamule swikhongelo swa wena. Sweswo swi yi tiyise swinene ndlela leyi u xi tlangelaka ha yona Xikwembu. U nga ha va u vone mpfuno wa xona loko u tsundzuka tsalwa ro karhi leri ku pfuneke leswaku u kota ku langutana ni swiphiqo. Yi teke yi ri ya nkoka mintokoto yo tano. Leswi u hambetaka u dyondza Rito ra xona, vutivi lebyi u nga na byona hi xona byi ta engeteleka naswona u ta vuyeriwa swinene.

23. Xana ku tiva Yehovha swi nga ku pfuna njhani leswaku u tshika ku titwa u karhatekile swi nga fanelanga?

²³ Kambe ntwanano lowuntshwa wu fambisana ni nkateko wun’wana lowu hi wu tsakelaka sweswi. Ku tiva leswaku Yehovha hi yena loyi a hi rivalelaka swidyoho hikwalaho ka ntwanano lowuntshwa swi ta hi pfuna leswaku hi tshika ku tshamela ku titwa nandzu. Hi xikombiso, vanhu van’wana lava va tshameke va humesa khwiri va nga se yi tiva milawu ya Xikwembu leyi kongomisaka va nga ha titwa nandzu va tlhela va va ni gome hileswi va dlayeke hi vomu. Van’wana va titwa hi ndlela yoleyo hi leswi va dlayeke vanhu loko va ri enyimpini. Xitlhavelo xa Yesu xa nkutsulo lexi nga xisekelo xa ntwanano lowuntshwa xi endle leswaku swi koteka ku rivalela vadyohi lava hundzukaka hi ku helela. Hikwalaho ka sweswo, xana a hi fanelanga hi khorwiseka leswaku loko Yehovha a hi rivalele swidyoho swa hina, u hi rivalela swona hi ku helela? A hi fanelanga hi karhateka hi swidyoho leswi Yehovha a hi rivaleleke swona.

24. Hi xihi xikhutazo lexi u xi kumaka eka rungula leri kumekaka eka Yeremiya 31:20?

²⁴ Vumbhoni lebyi nga erivaleni bya leswaku Xikwembu xa rivalela byi kumeka eka Yeremiya 31:20. (Hlaya.) Eka makume ya malembe lama hundzeke emahlweni ka Yeremiya, Yehovha u xupule tinyimba ta khume ta mfumo wa le n’walungwini wa Israyele (leti a ti yimeriwa hi rixaka lerikulu ra Efrayimi) hikwalaho ko gandzela swikwembu swa hava. Xisweswo va yisiwe evukhumbhini. Hambiswiritano, Xikwembu a xi va rhandza swinene vanhu va tiko rero naswona xi va kombise xinakulobye xa rirhandzu. A xi va rhandza ku fana ni “n’wana la khomiwaka hi rirhandzu.” Loko xi ehleketa ha vona, ‘marhumbu ya xona ma tlhaveka,’ leswi vulaka leswaku xa khumbeka swinene. Rungula leri leri hi ri kumaka eka dyondzo ya ntwanano lowuntshwa, ri kombisa ndlela leyi Yehovha a nga ni malwandla ni ndlela leyi a va rivalelaka ha yona vanhu lava hundzukaka eka mahanyelo ya vona ya khale.

25. Ha yini u fanele u nkhensa Yehovha hikwalaho ka ntwanano lowuntshwa?

²⁵ Xitshembiso xa Yehovha xo rivalela swidyoho hi ku tirhisa ntwanano lowuntshwa xi ta hetiseka loko ku hela Mfumo wa Kreste wa Gidi ra Malembe. Yesu Kreste, swin’we ni vaprista va 144 000 lava nga ehansi ka yena, va ta endla leswaku vanhu hinkwavo vo tshembeka va va lava hetisekeke. Endzhaku ka ndzingo wo hetelela, vanhu va ta va swirho swa ndyangu wa Yehovha hi ku helela. (Hlaya Varhoma 8:19-22.) Ku ringana malembe-xidzana yo tala, hinkwerhu ha konya hikwalaho ka xidyoho. Hambiswiritano, vanhu lava Yehovha a va vumbeke va ta va ni “ntshunxeko lowu vangamaka wa vana va Xikwembu” lava ntshunxekeke eka xidyoho ni rifu. Xisweswo tiyiseka leswaku hikwalaho ka lunghiselelo ra rirhandzu ra ntwanano lowuntshwa u ta vuyeriwa swinene. U ta vuyeriwa sweswi ni hilaha ku nga heriki hikwalaho ka “xihluke” xa Davhida naswona u ta tsakela ‘vululami etikweni.’—Yer. 33:15.