Swivutiso Swa Vahlayi

Eka 1 Petro 2:9, “King James Version” yi vula Vakreste leswaku i “xitukulwana lexi hlawuriweke.” Xana leswi swi fanele swi khumba langutelo ra hina malunghana ni ndlela leyi Yesu a tirhiseke rito “xitukulwana” ha yona, hi laha swi tsariweke ha kona eka Matewu 24:34?—NW.

Rito “xitukulwana” ra humelela eku hundzuluxeriweni ka tindzimana leti ha timbirhi eka vuhundzuluxeri byin’wana. Hi ku ya hi King James Version, muapostola Petro u tsarile: “Kambe n’wina mi xitukulwana lexi hlawuriweke, vaprista va le vuhosini, tiko ro kwetsima, tiko ro hlawuleka; leswaku mi ta twarisa swidzuniso swa loyi a mi vitaneke ku huma emunyameni mi nghena eku vonakaleni ka yena loku hlamarisaka.” Naswona Yesu u vhumbhile a ku: “Ndzi tiyisile ndzi ri ka n’wina, Xitukulwana lexi a xi nge hundzi, ku kondza swilo leswi hinkwaswo swi hetiseka.”—1 Petro 2:9; Matewu 24:34.

Eka ndzimana ya le mahlweni ka leyi, muapostola Petro u tirhise rito ra Xigriki geʹnos, kasi eka ndzimana ya marito ya Yesu, hi kuma ge·ne·aʹ. Marito lawa mambirhi ya Xigriki ma nga ha languteka ma fana, naswona ma huma eka rimitsu rin’we; kambe, i marito lama hambaneke, naswona ma ni tinhlamuselo leti hambaneke. New World Translation of the Holy Scriptures—With References yi vula leswi eka nhlamuselo ya le hansi eka 1 Petro 2:9: “‘Race [rixaka].’ Xigr., geʹnos; ri hambanile na ge·ne·aʹ, ‘generation [xitukulwana],’ ku fana ni le ka Mt 24:34.” Nhlamuselo ya le hansi yo fana ni leyi ya kumeka eka Matewu 24:34.—NW.

Hi laha tinhlamuselo leti ta le hansi ti kombisaka ha kona, geʹnos ri hundzuluxeriwa kahle hi rito ra Xinghezi leri hundzuluxeriweke va ku “rixaka,” hi laha hi ntolovelo ri nga ha kona eka vuhundzuluxeri bya Xinghezi. Eka 1 Petro 2:9, Petro u tirhise vuprofeta lebyi kumekaka eka Esaya 61:6 eka Vakreste lava totiweke lava nga ni ntshembo wa le tilweni. Volavo va huma eka matiko ni swivongo swo tala, kambe vutiko bya vona a bya ha vuli nchumu loko va va xiphemu xa tiko ra Israyele wa moya. (Varhoma 10:12; Vagalatiya 3:28, 29; 6:16; Nhlavutelo 5:9, 10) Petro u va hlamusele va ri lava, hi tlhelo ra moya, va vaka ntlawa lowu hlawulekeke—“xitukulwana lexi hlawuriweke, vaprista va le vuhosini, tiko ro kwetsima, vanhu lava nga nhundzu yo hlawuleka.”

Kambe eka ndzimana ya Xigriki ya marito ya Yesu lama kumekaka eka Matewu 24:34, hi kuma rito ge·ne·aʹ. Swa amukeriwa hi vo tala leswaku Yesu a kombetela eka vanhu lava hanyaka hi nguva yo karhi ya nkarhi, ku nga ri eka “rixaka” rihi na rihi ra vanhu.

Kwalomu ka malembe ya dzana lama hundzeke, Charles T. Russell, muungameri wo sungula wa Sosayiti ya Watch Tower, u swi veke kahle erivaleni leswi, u tsarile: “Hambi leswi rito ‘xitukulwana’ ni leri nge ‘rixaka’ ku nga vuriwaka leswaku ma huma eka rimitsu rin’we kumbe masungulo man’we, kambe a ma fani; naswona laha ma tirhisiwaka kona eMatsalweni, marito lawa ha mambirhi ma hambanile swinene. . . . Eka tirhekhodo tinharhu ta vuprofeta lebyi, Hosi ya hina ku vuriwa leswaku yi tirhise rito leri hambaneke swinene ra Xigriki (genea) leri ri nga vuliki rixaka, kambe ri nga ni nhlamuselo leyi fanaka ni rito ra Xinghezi leri hundzuluxeriwaka va ku xitukulwana. Matirhiselo man’wana ya rito leri ra Xigriki (genea) ma kombisa leswaku a ri tirhiseriwanga ku vula rixaka, kambe eka vanhu lava hanyaka enkarhini lowu fanaka.”—The Day of Vengeance, matluka 602-3.

Sweswinyana, A Handbook on the Gospel of Matthew (1988), leyi endleriweke vahundzuluxeri va Bibele, yi te: “[New International Version] yi hundzuluxela xitukulwana lexi hi ku kongoma kambe yi tlhandlekela nhlamuselo ya le hansi leyi nge, ‘Kumbe rixaka.’ Naswona xidyondzi xin’wana xa Testamente Leyintshwa xi anakanya leswaku ‘Matewu a nga kombeteli eka xitukulwana xo sungula lexi veke kona endzhaku ka Yesu kambe u kombetela eka switukulwana hinkwaswo swa Vuyuda leswi n’wi aleke.’ Hambi swi ri tano, ku hava vumbhoni bya ntivo-ririmi byo seketela mianakanyo leyi, xisweswo yi fanele yi vekeriwa etlhelo tanihi matshalatshala yo papalata nhlamuselo leyi nga erivaleni. Eka mavekelo ya yona yo sungula, nhlamuselo leyi a yi kombetela eka vanhu lava hanyaka enkarhini wa Yesu ntsena.”

Hi laha swi hlamuseriweke ha kona eka matluka 10 ku ya ka 15, Yesu u tshinye xitukulwana xa Vayuda va le nkarhini wakwe, vanhu lava a va hanya hi nkarhi wolowo, lava n’wi aleke. (Luka 9:41; 11:32; 17:25) Hakanyingi a a tirhisa mahlawuri yo tanihi “xo biha, lexi oswaka,” “lexi nga pfumeriki, lexo homboloka,” ni “lexi oswaka, lexi nga ni xidyoho” loko a hlamusela xitukulwana xexo. (Matewu 12:39; 17:17; Marka 8:38, NW) Loko Yesu a tirhisa “xitukulwana” ro hetelela, a a ri eNtshaveni ya Mitlhwari ni vaapostola van’wana va mune. (Marka 13:3) Vavanuna volavo, lava a va nga si totiwa hi moya ni lava a va nga ri xona xiphemu xa vandlha ra Vukreste, entiyisweni a va nga ri xiphemu xa “xitukulwana” kumbe rixaka ro karhi ra vanhu. Kambe, a va tolovelane na rona rito “xitukulwana” leri Yesu a a ri tirhisa loko a kombetela eka vanhu va nkarhi wa yena. Handle ko kanakana va swi twisisile leswi a vula swona loko a te “xitukulwana lexi” hi khamba ro hetelela.a Muapostola Petro, loyi a ri kwalaho, endzhakunyana u khutaze Vayuda a ku: “Hambanani ni [xitukulwana lexi xo, NW] homboloka leswaku mi ta pona.”—Mintirho 2:40.

Hi byi kandziyise ko tala vumbhoni bya leswaku swilo swo tala leswi Yesu a swi vhumbheke eka nkulumo leyi (swo tanihi tinyimpi, ku tsekatseka ka misava ni ndlala) swi hetiseke ku sukela enkarhini lowu a vhumbheke ha wona ku ya fikela eku lovisiweni ka Yerusalema hi 70 C.E. Swo tala swi hetisekile kambe a hi hinkwaswo. Hi xikombiso, a byi kona vumbhoni bya leswaku endzhaku ka loko Varhoma va hlasele Yerusalema (66-70 C.E.) “xikombiso xa N’wana-wa-Munhu” xi humelerile, xi endla leswaku “vanhu va tinxaka hinkwato ta misava” va tiba. (Matewu 24:30) Hikwalaho, ku hetiseka koloko ka le xikarhi ka 33 C.E. na 70 C.E. ku fanele ku ri ko sungula ntsena, ku nga ri ku hetiseka loku heleleke kumbe lokukulu loku Yesu a a kombetela eka kona.

Eka masungulo ya vuhundzuluxeri byakwe bya buku ya Josephus leyi nge The Jewish War, G. A. Williamson wa tsala: “Vadyondzisiwa, hi ku vula ka Matewu, va vutise [Yesu] xivutiso lexi nga kambirhi—malunghana ni ku lovisiwa ka Tempele swin’we ni ku ta ka Yena ko hetelela—naswona U va nyike nhlamulo leyi nga kambirhi, leyi xiphemu xa yona xo sungula xi vhumbheke swinene swiendlakalo leswi nga ta ta leswi hlamuseriweke kahle hi Josephus.”

Ina, eku hetisekeni ko sungula, “xitukulwana lexi” entiyisweni a ku ri lexi fanaka ni lexi a ku kombeteriwa ka xona minkarhi leyin’wana—xitukulwana lexi a xi hanya enkarhini wolowo wa Vayuda lava nga pfumeriki. “Xitukulwana” xexo a xi nga ta hundza xi nga si swi vona leswi Yesu a swi vhumbheke. Hi laha Williamson a vuleke ha kona, leswi swi ve tano eka makume ya malembe lama rhangeleke ku lovisiwa ka Yerusalema, tanihi mbhoni leyi swi voneke hi mahlo, Josephus, u hlamuserile.

Eka ku hetiseka ka vumbirhi kumbe lokukulu, “xitukulwana lexi” na xona xi fanele xi va vanhu lava hanyaka enkarhini wun’we. Hi laha xihloko lexi sungulaka eka tluka 16 xi kombisaka ha kona, a hi fanelanga hi heta hi leswaku Yesu a vulavula hi nhlayo yo karhi ya malembe lama vumbaka “xitukulwana” xo karhi.

Ku hambana ni sweswo, ku na swilo swimbirhi swa xisekelo leswi nga vuriwaka malunghana ni nkarhi wihi na wihi lowu ku vuriwaka wona hi “xitukulwana.” (1) Xitukulwana xa vanhu a xi nge tekiwi xi ri nkarhi lowu nga ni malembe yo karhi lama vekiweke, tanihi leswi hi nga ha tekaka minkarhi leyi vuriweke yi ri nhlayo yo karhi ya malembe (lembe-xikhume kumbe lembe-xidzana) (2) Vanhu va xitukulwana va hanya nkarhi wo koma swinene, ku nga ri wo leha.

Xisweswo, loko vaapostola va twe Yesu a vulavula hi “xitukulwana lexi,” xana a va ta ehleketa yini? Leswi hina, se hi tivaka leswi humeleleke, ha swi tiva leswaku ku lovisiwa ka Yerusalema eka “nhlomulo lowukulu” ku te endzhaku ka malembe ya 37, vaapostola lava tweke Yesu a va nga ta swi tiva sweswo. Ematshan’weni ya sweswo, ku boxa ka yena “xitukulwana” swi nga ha va swi va endle va anakanya hi vanhu lava hanyaka enkarhini wo karhi wo koma swinene, ku nga ri nkarhi wo leha swinene. Swa fana ni le ka hina. Xisweswo, ma fanela swinene marito ya Yesu lama landzeleke: “Loko ri ri siku ra kona ni nkarhi wa kona, a ku na loyi a swi tivaka, hambi ti ri tintsumi ta le matilweni, hambi a ri N’wana; swi tiviwa hi Tatana ntsena. . . . Hikokwalaho na n’wina, tshamani mi tilunghisile, hikuva N’wana-wa-Munhu ú ta ta enkarhini lowu mi nga wu ehleketiki.”—Matewu 24:36, 44.

[Nhlamuselo ya le hansi]