Hlayisa a vakhosaheleko

1, 2. (a) Zikarato muni lezi a mingango yo tala yi kumanako nazo niku ku vuka ziwutiso muni? (b) Xana a vapswali ni vana va nga yimisanisa kuyini ni kucica ka ziyimo wutomini gabye?

A ZO ku bayisa a ku wona lezaku a vapswali va wena, lava va nga tiyile ni ku ti mahela zontlhe va nga zi lava, a va ha zi koti ku ti hlayisa. Kuzilava Mamani kutani Papai i wile a tshoveka nyonga, a kupima kakwe a ka ha tiri khwatsi ni lezaku a nga ha yi tivi ndlela ya kuya kaya, kutani ku i khomilwe hi wubabyi go karata nguvu. Kanilezi, a zi gumelwi laho. A vakhosaheleko zi nga ha va karatela a ku vumela lezaku a kucica ka miri wabye kutani zilo zinwani zi va yivela a kutlhatlheka loku va nga hi nako. (Joba 14:1) Makunu hi ta kuyini? Va nga hlayisiswa kuyini ke?

² A nzima yo kari yi wulawulako hi ku hlayisa vakhosaheleko yi ngalo: “Hambu lezi zi karatako a ku bhulisana hi timhaka ta wukhosana, a ngango lowu wu bhulileko hi tindlela to hlayisa vakhosaheleko wu tlhela wu vumelelana ka tona zi ta wu olovela a ku yimisana ni xihi xi to humelela.” A lisima la mabhulo lawo la tekela ku woneka a xikhati lexi hi tivako lezaku a zikarato lezi zi vangiwako hi kukhosahala a zi na ku potsiwa. Hambulezo, hi nga ti longisela ni ku maha ziboho zo kari na ka ha hi mahlweni. A hi woneni lezi a mingango yi nga tirisanisako zona hi liranzo kumaheni ka makungo yo yimisana ni zikarato lezi.

 3. Zini lezi a mingango yi kurumetekako ku maha a xikhati lexi a vapswali va khosaheleko va yako va lava nguvu a xivuno? (Wona mufota kusanguleni ka nzima.)

³ Ku ta chikela xikhati lexi a vakhosaheleko va to kala va nga ha zi koti ku ti hlayisa hi voce hi kumbhelela; va ta lava xivuno. (Gonza Mutshawuteli 12:1-7.) A xikhati lexi a vapswali va khosaheleko va kalako va nga zi koti a ku ti hlayisa, vona zinwe ni vana vabye lava va hombe va fanele ku hlawula a ndlela ya chukwana ya ku va vuna ni mamahela lawa ma kotekako. A kutala ka zikhati zi nene a ku maha mutlhangano kota ngango kasi mu bhulisana hi ndlela yo tirisana, zilaveko, ni mamahela. Vontlhe lava va patsekako, nguvunguvu a vapswali, va fanele ku wula lezi va ti zwisako zona ziku dlunya ni ku wulawula hi zilo za lisine. Va nga ha lava ku tiva ku loku a vapswali va kuma xivuno xana va nga simama ku tshama mutini wabye na va hlayisekile ke.a A xinwani kambe, va nga ha bhulisana hi lezi a xaka ginwe ni ginwani gi nga vunetelisako zona ntirweni lowu maringano ni ntamu wa gona. (Mav. 24:6) Hi xikombiso, a vokari va nga hava ka xiyimeko xa ku va hlayisa siku ni siku kuveni a vokari va ngo vunetela nguvu hi tlhelo ga timali. Vontlhe va fanele ku zi tiva lezaku a munwe ni munwani wabye i na ni ntiro; hambulezo, a ntiro lowo wu nga cica hi kufamba ka xikhati, niku zi nga tshuka zi lava lezaku mu tshama hasi mu bhula hi zona.

 4. Hi kwihi laha a ziro za ngango zi nga tsutsumelako kona zi ya lava xivuno?

⁴ A xikhati lexi u sangulako ku hlayisa vakhosaheleko, ti nyiki xikhati xa ku gonza zo tala xungetano hi tshamela ga mupswali wa wena. Loku a ngheniwa hi mababyi ma yako ma tshingisa siku ni siku, u fanele ku tiva xo maha xungetano hi za manziko. (Mav. 1:5) Bhulisana ni koponi ya mufumo yi mahelako mitiro a vakhosaheleko. Ti karatele ku tiva lezi zi nga kona xipanzeni xa nwina kasi ku hehukisa a ntiro wa wena ni ku wu maha khwatsi. A kucica ka matshamela ya ngango loku ku tshinelako ku nga ku maha u karateka nguvu kupimeni ni moyeni wa wena — ku tizwa na u lahlekelwe, kudzuka, kutani kukarateka maalakanyweni. Bhula ni munghana u mu tsumbako xungetano hi lezi u ti zwisako zona. A xa hombe ka zontlhe, chulula a mbilu ya wena ka Jehova. I ta ku nyika kurula maalakanyweni kasi u yimisana ni xihi xi to humelela. — Tis. 55:22; Mav. 24:10; Fil. 4:6, 7.

 5. Hikuyini zi nga zi nene a ku lavetela mahungu na ga ha hi mixo xungetano hi tindlela ta mahlayisela ya vakhosaheleko?

⁵ A vakhosaheleko vo kari ni mingango yabye va fanele ku lavetela mahungu na ga ha hi mixo xungetano hi tindlela ta mahlayisela — to kota kukarata ni kuolova ka loku a mupswali a hanya zinwe ni mufana kutani nhanyana wakwe, ku tirisa a tiyindlu to hlayisa vakhosaheleko, kutani ku lonzowota zilo zinwani zi nga kona xipanzeni xa nwina. Va wona a “kubayiseka ni kukarateka” na ka ha hi kule zonake va ti longisela. (Tis. 90:10) A mingango leyi yi kalako yi nga mahi makungo yi nga kurumeta ku maha ziboho zo karata laha dzolweni a xikhati lexi a khombo gi chikelako. A tlhari yo kari yi ngalo: Lexo “hi xona xikhati xa hava ku hunza zontlhe xa ku maha xiboho.” Ka matshamela lawo ya kutsutsuma-tsutsuma, a ziro za ngango zi nga ha zangara zi gumesa hi ku holova. Hi tlhelo ginwani, a ku maha makungo na ga ha hi mixo zi maha lezaku loku mu cica zo kari xikhatini xi tako mu nga bongolisani tihloko. — Mav. 20:18.

 6. A vapswali zinwe ni vana va vunekisa kuyini hi ku bhulisana xungetano hi mahlayisela ya vakhosaheleko?

⁶ U nga ha zi wonisa ku khwatsi a zi zwali a ku bhula ni vapswali va wena xungetano hi malulamiselo ya ka ku hanya kona ni kucica loku ku to humelela. Hambulezo, a votala va wula lezaku a mabhulo lawo mave ya lisima nguvu anzhako ka xikhati. Hikuyini? Hakuva ma va kombile ndlela ya ku maha makungo ya chukwana vontlhe na va rulile ni kuzwisisana. Va zi wonile lezaku a ku nyikana mawonela na ga ha hi mixo, na va zi maha hi moya wu nene ni wa liranzo, zi va vunile a ku maha ziboho na va nga karateki a xikhati lexi zi nga laveka. Hambu loku a vakhosaheleko va lava ku simama va hanya voce na va ti mahela ha voce zontlhe va zi lavako kala laha zi kotekako, handle ko kanakana zi na ni bhinzu a ku bhulisana ni vana vabye xungetano hi xivuno lexi va nga wa ta xi tsakela loku kuva ni xilaveko.

7, 8. Timhaka muni leti a mingango yi nga ha bhulako hi tona niku hikuyini?

⁷ Vapswali, mabhulweni lawo, tivisani ngango wa nwina xungetano hi lezi mu zi ranzako, a mali mu nga nayo, ni lezi mu ranzako ku hlayisiswa zona. Lezo zi ta va vuna a ku maha ziboho zi faneleko loku nwina venyi mu nga ha zi koti. A zi kanakanisi lezaku va ta ti karatela ku kombisa xichawo ka lezi mu zi lavako ni ku mu tsika na mu tlhatlhekile kala laha zi kotekako. (Efe. 6:2-4) Hi xikombiso, xana u rinzela lezaku a munwe wa vana va wena a ku teka u ta hanya naye ni ngango wakwe mutini wakwe, kutani u rinzela zinwani ke? Va byele lezi zi kotekako ku mahiwa u tlhela u zi tiva lezaku a hi vontlhe va to zi wona kota lezi u zi wonisako zona ni lezaku zi teka xikhati a kuza munwe ni munwani — ku ngava mupswali kutani n’wana — ​a cica maalakanyo yakwe.

⁸ Vontlhe va fanele ku zi tiva lezaku a zikarato zi nga potsiwa hi ku maha makungo ni ku bhulisana. (Mav. 15:22) Lezo zi patsa ku bhulisana xungetano hi lezi a lavako ku chumiswa zona. A timhaka leti ti nga ka kartawu Diretrizes Antecipadas Relativas a Tratamentos de Saúde e Outorga de Procuração (DPA) gi tiriswako hi Timboni ta Jehova hi tona ti faneleko kuva timhaka-tshinya mabhulweni lawo. A munhu ni munhu i na ni fanelo ya ku tiviswa, ku vumela kutani ku ala a machumela lawa ma nga ha nyikelwako. A kartawu ga zileletelo xungetano hi machumelwa gi komba a machumela lawa a munhu a ma lavako. A ku hlawula a muyimeli timhakeni ta machumelwa (lomu a nayo wa tiko wu vumelako ni ku ngha zi koteka) zi tiyisa lezaku a munhu loye a nyikilweko ntiro lowu i ta maha ziboho zi faneleko loku zi laveka. Zi wa tava zi nene a ku lava va patsekako mhakeni leyi vava ni tikopiya ta maphepha lawo ya lisima kasi ku ma tirisa loku ma tshuka ma laveka. A vokari va veka maphepha lawo zinwe ni maphepha lawa manwani ya lisima yo kota phepha ga nayo ga maavelela ya tshomba, maphepha ya maseguro, ya timali, xibhukwana lexi u tsalako ka xona a tinombora ta titelefone ni makhero ya tihofisa ta mufumo ni zinwani.

9, 10. Kucica muni ntanwini wa vakhosaheleko loku ku nga ha khumbako a xivuno lexi va nyikiwako?

⁹ Ka makhati yo tala, a vapswali ni vana va zi wona na zi hi chukwana ku tsika vakhosaheleko na va tlhatlhekile ku ti mahela ni xihi kala laha a ntanwana wabye wu vumelako. Va nga ha ti bhikela ha voce, ku basisa, ku ti nwela mimuri ni ku wulawula handle ka xikarato. Hikwalaho, va tiyisekisa a vana vabye lezaku a ku na xilaveko xa ku ti nghenisela nguvu ka za wutomi gabye ga siku ni siku. Hambulezo, hi kufamba ka xikhati, loku a vapswali ziya zi va binzela ku suka, kuzilava va nga ha zi koti ku ya ti xavela zilo ha voce, kutani ku nga ha zi koti ku alakanya nchumu, zi nga ha lava lezaku a vana va maha xokari xungetano hi kucica loku.

¹⁰ Pfilupfilu maalakanyweni, gome, ku ti hambukela na va nga zizwi, kufa tindleve, mahlo ni ku nga ha zi koti ku alakanya nchumu zi ngava mbhanzu wa kukhosahala; hambulezo, loku a zikarato lezo zi sangula ku woneka zi nga chumiwa zi mbhela. Na zilo lezi za ha sangula, tekela ku wonana ni vadokodela. A vana va nga ha sangula hi vona va maha xokari mhakeni leyi. Ka xikhati xo kari, ku nga hava ni xilaveko kambe xa lezaku a vana va sangula ku rangela mitiro leyi a vapswali va nga maha na va ha tiyile. Kasi ku olovisa ni ku chukwatisa lezi a vapswali va hlayisiswako zona, a vana va nga hava vaseketeli vabye, vamatsalani, ku va heleketa ni kwihi va ku lavako, ni zinwani. — Mav. 3:27.

11. Xini xi nga ha mahiwako kasi ku hungula kukarateka ku vangiwako hi kucica ka xiyimo?

¹¹ Loku zi nga koteki a ku lulamisa zikarato za vapswali va nwina, zi nga ha lava ku mu cica zokari ka mahlayisela yabye. Loku lezi zi ciciwako zi hi zi tsongwani, a ku ti zwananisa nazo za tolovela ku olova. Loku u tshama kule ni vapswali va wena, xana zi nga enela a ku a Mboni yo kari kutani muakelane a va vuxela xikhati ni xikhati zonake a tivisa a munwe wa vana vabye lezi a vapswali lavo va vukisa zona ke? Xana vo lava xivuno xa ku bhikelwa ni ku basiselwa ntsena? Xana a ku cica zitsongwani mutini wabye zi nga vanga matshamela ma nene ni ma nga hiko na mhango kasi zi va olovela a ku fambafamba, ku hlamba, ni ku maha zinwani zilo ke? Kuzilava lexi a vakhosaheleko va xi lavako kasi va simama ku hanya na va tlhatlhekile munhu wo ta va vunetela kwalaha kaya. Hambulezo, loku ku hi lezaku a ku tshama voce zi na hi mhango, ku nga ha laveka munhu wo tshama navo xontlhe xikhati. Ni ka gihi tshamela, ti karateleni ku tiva a zivuno zi nyikelwako xipanzeni xa nwina.b — Gonza Mavingu 21:5.

12, 13. A vana va kulileko lava va hanyako kule ni vapswali vabye va simamisa kuyini ku va kombisa xichawo ke?

¹² A vana va nga ni liranzo va lava lezaku a vapswali vabye va tshamiseka. A ku tiva lezaku va hlayisiwa zi va nyika kurula maalakanyweni. Hambulezo, hi kota ya mitiro yinwani, a vana vo tala va kulileko a va hanyi kusuhani ni vapswali vabye. Ka ziyimo lezo a vokari va tirisa maferiya kasi ku ya vuxela vapswali ni ku va mahela mitiro leyi va kalako va nga ha yi koti. A ku va fonela hi kukhanzakanya — hambu siku ni siku loku zi koteka — ​ku va tsalela mapapilo zi tiyisekisa vapswali lezaku va ranziwa. — Mav. 23:24, 25.

¹³ Ni ka xihi xi mahiwako, a tshamela ga xivuno xa siku ni siku xi nyikiwako vapswali va wena xi fanele ku hleliwa. Loku u nga hi kusuhani navo ni loku a vapswali va wena va hi Timboni, bhula ni madota ya bandla gabye, u va wutisa lezi zi lavekako. U nga rivali ku patsa mhaka leyi mikhongelweni ya wena. (Gonza Mavingu 11:14.) Hambu loku a vapswali va wena va nga hi Timboni, u fanele ku “chava raru wa wena ni nyine wa wena.” (Ekso. 20:12; Mav. 23:22) Kunene, a hi yontlhe mingango yi to maha ziboho zo fana. A vokari vo teka a mupswali a khosaheleko va tshama naye mutini wabye kutani kusuhani navo. Hambulezo, a hi xontlhe xikhati zi kotekako. A vapswali vo kari a va zi lavi ku hanya ni vana vabye va kulileko zinwe ni mingango yabye. Va kombisa xichavo hi kutlhatlheka loku a vana va faneleko kuva nako niku a va zi lava kuva nzhwalo. Za koteka ku ngha a vokari va hi ni mali — ni ku ngha va lava — ku hakhela ha voce zontlhe lezi zi yelanako ni ku hlayisiwa na va ti hanyela mutini wabye. — Mutsh. 7:12.

14. Zikarato muni zi nga ha humelelako ka vahlayisi vo ranga?

¹⁴ Mingangweni yo tala, a kutala ka mitiro ya ku hlayisa vakhosaheleko yi wonekisa ku khwatsi yi salela mufana munwe kutani nhanyana munwe, loyi a hanyako kusuhani nguvu ni vapswali. Kanilezi, a vahlayisi vo ranga va fanele ku ringanisela a zilaveko za vapswali vabye ni zilaveko za mingango yabye wutsumbu. A xikhati ni ntamu lowu a munwe ni munwani a nga nawo wa gumelwa. A xiyimo xa muhlayisi xonawu xa cica, zi kurumeta ku mu cica zokari ka lezi mu va hlayisisako zona zalezi. Xiro xinwe xa ngango xi mahako zotala nguvu ke? Xana a vana lava vanwani a va nge mahi zo tala, zo kota ku cicisana ntirweni lowo wa kuhlayisa?

15. Hi yihi ndlela ya lezaku a muhlayisi a ti vikela kasi a nga karali?

¹⁵ A xikhati lexi a mupswali a khosaheleko a lavako ku vunetelwa xontlhe xikhati, ku na ni khombo ga ku tshuka a muhlayisi a rereka. (Mutsh. 4:6) A vana va nga ni liranzo va ta ti karatela ku mahela vapswali vabye zontlhe va zi kotako, kanilezi a zilaveko zi nga gumesiko zi nga va rera. A vahlayisi va nga ka xiyimo lexi va fanele ku wona mhaka leyi kota lezi yi nga zona, kuzilava va kombela xivuno. A xivuno xa xikhati ni xikhati xi ngava zontlhe zi lavekako kasi mu nga tsutsumeli ku yisa vapswali mutini wo hlayisa vakhosaheleko na ga ha hi mixo.

16, 17. Zikarato muni lezi a vana va kumanako nazo a xikhati lexi va hlayisako a vapswali va khosaheleko, niku va nga yimisanisa kuyini nazo ke? (Wona kambe a kwadru “Hlayisa vakhosaheleko na u xalele.”)

¹⁶ Zi vanga hlomulo a ku wona mbhanzu wo bayisa wa wukhosana ka vapswali va wena vo ranzeka. A vahlayisi vo tala va tshuka va swireka, va karateka, va bayiseka, va zangara, va tizwa nanzu, hambu xiviti. Ka zikhati zo kari, a mupswali a khosaheleko a nga ha wula magezu yo tlhava kutani ku nga bongi. Loku zi ku mahekela, u nga hatlisi ku khunguvanyeka. A tlhari yo kari yi ngalo: “A ndlela ya chukwana ya ku yimisana ni nchumu wo bayisa ku wu vumela. U nga ali ku wa karateka, kutani ku ti nyika nanzu hi kota ya lezi u ti zwisako zona.” Bhula ni sati kutani nuna wa wena, xiro xinwani xa ngango, kutani munghana u mu tsumbako xungetano hi lezi u ti zwisako zona. A mabhulo lawo ma nga ku vuna ku zwisisa lezi u ti zwisako zona ni ku nga mbheli ntamu.

¹⁷ Ku nga chikela xikhati lexi a ngango wu nga ha hiko na mali ge hambu wutlhari ga ku simama wu hlayisa a xaka gabye go ranzeka laha kaya. A ngango lowo wu nga ha kurumeteka ku lavetela muti wo hlayisa vakhosaheleko. A muKristu wo kari wa xisati i wa vuxela mamani wakwe mutini wo hlayisa vakhosaheleko siku ni siku. I wula lezi xungetano hi ngango wakwe: “Hi wa nga ha zi koti a ku tshama na Mamani xontlhe xikhati siku ni siku hi nga suki. A ku mu yisa mutini wo hlayisa vakhosaheleko xive xiboho xo karata nguvu. Zi wa bayisa ni ku tlhava timbilwini ta hina. Hambulezo, lowo wu wa hi wona nchumu wa chukwana hi nga wa ta mu mahela ka tihweti to gumesa ta wutomi gakwe, niku yenawu i lo vumela.”

18. Xana a vahlayisi va nga tiyiseka ka yini?

¹⁸ A ntiro wo hlayisa vapswali va wena laha va yako va khosahala wu nga karata nguvu wu tlhela wu khumba a kutizwa ka nwina. A ku na wulela go tsema ga lexi u faneleko ku xi maha mhakeni yo hlayisa vakhosaheleko. Hambulezo, loku mu ranga hi ku maha makungo, ku tirisana ku nene, ku bhulisana khwatsi, niku, a xa hombe ka zontlhe, u khongela hi mbilu yontlhe, u nga tatisa khwatsi a xiavelo xa wena xa ku nyika xichawo ka varanzekako va wena. Loku u maha lezo, u ta tsaka hi ku tiva lezaku u va hlayisile kota lezi va nga zi lavisa zona. (Gonza 1 Va Le Korinte 13:4-8.) A xa lisima ka zontlhe u ta rula maalakanyweni ya wena, ku nga makatekwa lawa Jehova a chululelako lava va nyikako xichawo ka vapswali vabye. — Fil. 4:7.