“Ku Lota Kakwe A Zidlemo Za Hombe”

1-3. Zini zi humelelako a xikhati lexi a vapswali va nehako vanana vabye ka Jesu, niku xana a ximaho lexi xi komba yini ha Jesu?

JESU wa zi tiva lezaku a kugumesa ka wutomi gakwe laha misaveni ka tshinela hi xihatla. I salelwe hi maviki ma tsongwani ntsena, niku ka ha hi ni zo tala a faneleko a ku zi maha! I lomu kukaneleni ni vapostoli vakwe le Peréia, a xipanze xi nga mutsuwuka-gambo wa Congo wa Jordani. Va tira na va kongoma dzongeni vaya Jerusalema, laha Jesu a ta nga gela kona a Pasika gakwe go gumesa, ga lisima ka wontlhe.

² Anzhako ka kuva Jesu a wulawulisene hi ntamu ni varangeli vo kari va wukhongeli, makunu ku na ni gujeguje yi tsongwani. A vanhu va neha vanana vabye kasi va ta mu wona. Zi ti komba ku khwatsi a vanana va hambanahambana hi tanga, hakuva Marku i va kumbuka hi gezu ga ginwe legi a kusanguleni a gi tirisileko kasi ku tlhamusela a nwanana wa 12 wa malembe, kuveni Luka i tirisa a gezu legi gi zi kotako ku hunzuluselwa “tisana.” (Luka 18:15; Marku 5:41, 42; 10:13) Hakunene, kwihi ni kwihi lomu ku nga ni vanana, a kutala ka zikhati ku na ni guwa ni woyonganyana. A vapizani va Jesu va tsimbetela a vapswali, kuzilava na va alakanya lezaku a Hosi yabye a yi na xikhati xa ku khatalela vanana. Xana Jesu i maha yini?

³ A xikhati lexi a wonako lezi zi mahekako, Jesu wa tsanwa. I tsanwela mani? A vanana? A vapswali? Ahihi — a vapizani vakwe! Yena i ngalo: “Vumelani a vanana a kuta ka mina, mu nga va beleteli; hakuva a mufumo wa Nungungulu ngwa va kunghahi. Hizinene nziku ka nwina: Loyi a nga amukeliko a mufumo wa Nungungulu kota nwanana, cima a nga ta enghena ka wona.” Zonake Jesu i teka a vanana a “va angatela,” a va katekisa. (Marku 10:13-16) A mawulawulela ya Marku laha ma nyika maalakanyo ya lezaku Jesu i va angarela hi liranzo, kuzilava a welela a vanana vo kari mawokweni yakwe. Zi te dlunya lezaku Jesu wa ranza nguvu vanana. Hambulezo, hi gonza zo kari kambe xungetano hi yena laha — yena wa tshineleleka.

4, 5. (a) Xana hi nga tiyisekisa kuyini lezaku Jesu i wa tshineleleka? (b) Hi zihi a ziwutiso lezi hi to zi kambisisa lomu ka xipimo lexi?

⁴ Loku ku wa hi lezaku Jesu i wa hi munhu wo karata, na a nga hi na wunghana, kutani kuva wa matshanza, kuzilava a vanana lavo ngha va nga mu tshinelelangi; ge hambu a vapswali vabye ngha va nga yangi ka yena hi kutlhatlheka. A xikhati lexi u alakanyelako a ximaho lexi, xana a wu va woni vapswali na va nwayitela hi kutsaka laha a wanuna loyi wa mu nene a kombisako liranzo lakwe ka vanana, a dzunza lisima labye mahlweni ka Nungungulu, ni ku va katekisa? Hakunene, hambu lezi a nga hi ni wutihlamuleli go binza a ku hunza gontlhe, i simamile kuva munhu wo tshineleleka ka vontlhe.

⁵ Hi vamani vanwani lava va nga wona lezaku Jesu i wa tshineleleka? Zini zi mu mahileko ava wo olova a ku tshineleleka? Niku xana hi nga gonzisa kuyini a ku fana na Jesu mhakeni leyi? A hi zi woneni.

6-8. Ka zikhati zo tala xana Jesu i wa hi na mani, niku a mawonela yakwe xungetano hi vona ma wa hambanisa kuyini ni lawa ya varangeli va wukhongeli?

⁶ A xikhati lexi u gonzako a matimu ya Ivangeli, u nga ha hlamala hi lezi a mitsengo ya hombe ya vanhu va nga kanakanangiko a ku tshinela ka Jesu. Hi xikombiso, xungetano ha yena, zikhati zo tala hi gonza hi “zidlemo za hombe.” “A xidlemo xa hombe xi lo mu lanzela na xita hi le Galilea.” “Ku lo tsombana kakwe a zidlemo za hombe.” “Ku lota kakwe a zidlemo za hombe.” “A zidlemo za hombe zi lo mu pangalata.” (Mateu 4:25; 13:2; 15:30; Luka 14:25) Ina, Jesu a kutala ka zikhati i wa ranzelwe hi vanhu vo tala nguvu.

⁷ Hi tolovelo, lavo va wa hi vanhu va nyalidede, lava a varangeli va wukhongeli va nga va vita “vanhu va tiko” hi ndlela ya ku va chepeta. A vaFarisi ni vapristi va wulile laha kubaseni vaku: “A xidlemo lexi xi nga wu tiviko nayo, xi rukatelwe.” (Johani 7:49) A mitsalo ya varabi ya nzhako ka xikhati lexo ya tiyisa a mawonela lawo. A varangeli vo tala va wukhongeli va wa wona vanhu lavo kota va nyalidede nguvu, va ala a kuga navo, a ku xava ka vona, kutani ku tolovelana navo. Hi lisine, a vo kari va wa sinzisa lezaku a vanhu lavo va nga tiviko nayo wa nomu va wa nga hi na kutsumba ko vuka hi ka vafileko! Za koteka ku ngha a vanhu vo tala va nyalidede va ti phendlile ka varangeli lavo wutshanwini ga ku va kombela xivuno kutani kongomiso. Kanilezi Jesu i wa hambene navo.

⁸ Jesu i wa tolovelana ni vanhu va nyalidede hi kutlhatlheka. I gile navo, a va chuma, a va gonzisa, a tlhela a va nyika kutsumba. Hakunene, Jesu i wa hi ni mawonela yo ringanisela, na a tiva lezaku a vo tala va wa ta ala a lungelo ga ku tirela Jehova. (Mateu 7:13, 14) Hambulezo, i wa hi ni mawonela ma nene ka munwe ni munwani a tlhela a wona vo tala na va hi ni wuzikoti ga ku maha lezi zi nga hi zi nene. Wona a kuhambana ku nga kona xikari ka yena ni vapristi ni vaFarisi va timbilu to nonoha! Hambulezo za hlamalisa lezaku hambu a vapristi ni vaFarisi va wa tshinela ka Jesu, niku a vanyingi va vona va hunzulukile zonake va mu lanzela. (Mitiro 6:7; 15:5) A vo kari va lava va fumileko ni vafumeli vonawo va wonile Jesu na a tshineleleka. — Marku 10:17, 22.

 9. Hikuyini a vavasati va wonileko Jesu na a tshineleleka?

⁹ A vavasati va wa nga kanakani a ku tshinelela Jesu. Za koteka ku ngha a kutala ka zikhati va xanisekile hi ku chepetwa hi varangeli va wukhongeli. A varabi va wa hi ni tolovelo wa ku kanyisa vontlhe lava va nga gonzisa vavasati. Hakunene, a vavasati va wa nga vumelelwi a ku yimela timhaka kulamuleni; va wa woniwa kota vakustumunyu va nga tsumbekiko. A varabi va kalile va maha a mukhongelo lowu a ka wona va nga bonga Nungungulu hi lezi va nga hiko vavasati! Hambulezo, a vavasati a va ku kumangi a kuchepetwa loko hi ka Jesu. A vanyingi va tshinele ka Jesu, na va xuva a ku gonza. Hi xikombiso, hi kuma Maria a makabye wa Lazaru na a tshamile mikonzweni ya Hosi, a ingisela magezu ya Jesu hi mbilu yontlhe kuveni a makabye wakwe, Marta, i khomekile nguvu kulongiseleni ka zakuga. Jesu i lo dzunza Maria hi ku rangisa zilo zi faneleko. — Luka 10:39-42.

10. Xana Jesu i wa hambanisile kuyini ni varangeli va wukhongeli ka ndlela leyi a nga khoma hi yona a vababyi?

¹⁰ A vababyako vonawo va wa khitikanela ka Jesu, hambulezi a zikhati zo tala va nga nyenyiwa hi varangeli va wukhongeli. A Nayo wa Mosi wu wa hi ni malulamiselo ya lezaku a vanhu va babyako hi hlokonho va hambanyiswa ni vanwani kasi ku vikela wutomi, kanilezi wu wa nga nyiki xigelo xa tihanyi. (Levi, xipimo 13) Hambulezo, hi nzhako ka xikhati a milayo ya varabi yi lo wula lezaku a vanhu va hlokonho va nyenyezile a ku fana ni macimba. A varangeli vo kari va wukhongeli va wa zi hunzeleta laha ka kuza va hoxela maribye a va hlokonho kasi va tshama kule navo! Za karata a ku alakanya lezaku lava va nga khomilwe hi ndlela leyo va wa ta tiya hlana va tshinela ka mugonzisi wihi ni wihi, kanilezi a va hlokonho va lo tshinela ka Jesu. A munwe wabye i wulile magezu lawa ya kukholwa yo tiveka nguvu: “Hosi, loku u zi ranza, u nga nzi basisa.” (Luka 5:12) Ka xipimo xi lanzelako, hi ta wulawula hi hlamulo wa Jesu. Makunu, za enela a ku wula lezaku lexi xi wa hi xikombiso xa hombe ka zontlhe xa lezaku Jesu i wa tshineleleka.

11. Hi xihi xikombiso xi kombako lezaku lava va binziwako hi milanzu va wa tizwa na va tlhatlhekile a ku tshinelela Jesu, niku hikuyini lezo zi hi za lisima?

¹¹ Lava va nga tizwa na va binziwa hi milanzu va wa tshinelela Jesu hi kutlhatlheka. Hi xikombiso, alakanyela a xikhati lexi Jesu a nga kari aga mutini wa muFarisi. A wasati loyi a nga tiviwa kota muonhi i lota a ta khizama mikonzweni ya Jesu, na a rila hi kota ya milanzu yakwe. A mihloti yakwe yi tsakamisile a mikonzo ya Jesu, zonake a yi sula hi misisi yakwe. Hambulezi a murureli wa Jesu a nga cuwuka tlhelweni hi kutsanwa a tlhela a sola Jesu hi ku vumelela a wasati loye lezaku a tshinela kusuhani, Jesu hi wuxinji i lo dzunza a wasati hi kota ya kutisola kakwe ka mbilu yontlhe a tlhela a mu nyika xitiyisekiso xa kutsetselela ka Jehova. (Luka 7:36-50) Inyamutlha a ku hunza kale, a vanhu lava va binzwako hi milanzu va fanele ku tizwa na va tlhatlhekile a ku tshinelela lava va zi kotako ku va vuna a ku ti zwananisa na Nungungulu! Xana zini zi nga maha Jesu ava wo tshineleleka nguvu?

12. Hikuyini zi nga hlamalisiko a kuva Jesu a vile wo tshineleleka?

¹² Alakanya lezaku Jesu i pimanyisile hi kumbhelela a Dadani wakwe wo ranzeka wa le tilweni. (Johani 14:9) A Biblia gi hi alakanyisa lezaku Jehova ‘a nga kule ka munwe ni munwani wa hina.’ (Mitiro 17:27) Jehova, ‘loyi a zwako mikhongelo,’ wa tshineleleka xikhati xontlhe ka malanza yakwe yo tsumbeka ni ka wihi ni wihi loyi hi lisine a lavako ku mu kuma ni ku mu tirela. (Tisimu 65:2) Ehleketa hi lezi ntsena — a Munhu wa ntamu ni wa lisima nguvu ka vontlhe wuakweni hi yena kambe a tshinelelekako nguvu a ku hunza vontlhe! A ku fana ni Dadani wakwe, Jesu wa ranza vanhu. Ka zipimo lezi zi lanzelako, hi ta wulawula hi liranzo leli li nga hi lo eta mbilwini ya Jesu. Hambulezo, Jesu i wa tshineleleka nguvu hakuva a liranzo lakwe hi vanhu li wa woneka khwatsi. A hi kambisiseni a matshamela yo kari ya Jesu lawa ma kombisileko a liranzo lelo.

13. Xana a vapswali va nga mu pimanyisisa kuyini Jesu?

¹³ A vanhu va tekele ku zi wona lezaku Jesu i wa khatala ha vona. A kukhatala loko hi vanhu a ku mbhelangi a xikhati lexi Jesu a nga hi ka tshikelelo. Kota lezi hi sinako hi zi wonile, a xikhati lexi a vapswali va nga neha a vanana vabye ka yena, Jesu i lo simama ava wo tshineleleka hambu a xikhati lexi a nga khomekile, na a binziwa hi wutihlamuleli go tika. Hi nga wona a xikombiso xi nene lexi a vekeleko vapswali! A ku wundla vana za karata masikwini lawa. Hambulezo, za lisima lezaku a vanana va wona a vapswali vabye kota vo tshineleleka. Loku u hi mupswali, wa zi tiva lezaku ku na ni zikhati lezi u khomekileko nguvu laha ka kuza u nga zi koti a ku khatalela nwanana hi laha a zi lavako ha kona. Kanilezi, xana wa zi kota a ku mu tiyisa lezaku u ta mu nyika xikhati na ku nga hi kale hi laha zi kotekako ha kona? A xikhati lexi u tatisako a magezu ya wena, a nwanana wa wena i ta gonza a mabhinzu ya kurinzela. Yena kambe i ta gonza lezaku xontlhe xikhati wa vumelelwa a ku ku tshinelela ni xikarato xihi ni xihi.

14-16. (a) Matshamela muni lawa ma kucileko Jesu lezaku a maha xihlamaliso xakwe xo ranga, niku hikuyini xi vileko ximaho xo hlamalisa? (b) Xana a xihlamaliso xa Jesu xa le Kana xi komba yini xungetano hi yena, na xi nyika xigonzo muni ka vapswali?

¹⁴ Jesu i zi tivekisile ka vanhu lezaku i wa khatala hi zikarato zabye. Hi xikombiso, wona a xihlamaliso xo ranga lexi Jesu a xi mahileko. Yena i wa hi mubuzweni wa muchado le Kana, a doropa gi nga le Galilea. Ku lo humelela zilo za tingana — a vinya gi lo mbhela! Maria, mamani wa Jesu, i lo byela n’wana wakwe lezi zi nga humelele. Zini lezi Jesu a zi mahileko? I lo laya malanza lezaku ma tata hi mati a tifuko ta hombe ta ntlhanu ni yinwe ta maribye. A xikhati lexi ku nga yisiwa a mati yo kari ka mukhomi wa mubuzo, languta, ma wa mahile vinya ga gi nene! Xana lezo zi wa hi mano, kutani kukanganyisa ko kari? Ahihi, a mati ‘ma wa mahile vinya.’ (Johani 2:1-11) A ku hunzula a nchumu wuva wunwani kunavela ka vanhu ka kale. Hi mazana ya malembe, a vanhu va vitwako vaalquimista va zama a ku hunzula muthovu wu maha nzalama. Cima a va humeleli — hambu lezi a muthovu ni nzalama hakunene zi nga zilo zo fana nguvu.a Ku nga wuliwa yini hi mati ni vinya? Hi kuya hi Química, a mati a hi nchumu wo tsalangana, ma wumbiwa hi zilo zimbiri ntsena. Hi ginwani tlhelo, a vinya gi na ni xipimo xa khume ga mazana ya zilo zi gi wumbako, a kutala ka zona zi nga mipatsano yo tsalangana! Hikuyini Jesu a nga wa ta maha xihlamaliso lexo xa hombe kota hlamulo wa xikarato xi tsongwani xo kota a kumbhela ka vinya mubuzweni wa muchado?

¹⁵ A xikarato lexi xi wa nga hi xi tsongwani ka muswika ni muteki. Le Médio Oriente wa kale, a ku rurela vapfhumba va rambilweko ku wa hi mhaka ya lisima nguvu. A kumbhela ka vinya mubuzweni wa muchado ku wa ta wisa tingana ta hombe a muswika ni muteki, ku va swihalisa a siku gontlhe ga muchado ni ka malembe wontlhe ma nga wa ta lanzela. A mhaka leyi yi wa hi xikarato ka vona, niku yi wa hi xikarato ka Jesu kambe. Hikwalaho, i lo maha xo kari ha zona. Xana wa xi wona a xigelo xa kuva a vanhu va mu tshinelela ni zikarato zabye?

¹⁶ Laha kambe, a vapswali va nga ha kuma a xigonzo xa lisima. Hi nga kuyini loku a nwanana wa wena a ku tshinelela na a binziwa hi xikarato xo kari? U nga ha ringwa a ku nga khatali hi xikarato xakwe na u alakanya lezaku a xi vuni nchumu. U nga ha ringwa kambe a kuva xi ku hlekisa. Loku xi ringaniswa ni minzhwalo ya wena, a xikarato xa nwanana xi nga ha woneka ku khwatsi a xi nyawuli. Hambulezo, alakanya lezaku xi na ni lisima ka nwanana! Loku xi hi xa lisima ka loyi u mu ranzako nguvu, a xi faneli kuva xa lisima ka wena? A ku tiyisa a nwanana wa wena lezaku wa khatala hi zikarato zakwe zi ta ku maha uva mupswali wo tshineleleka.

17. Xana Jesu i vekile xikombiso muni xa kurula, niku hikuyini a tshamela legi gi hi xikombiso xa ntamu?

¹⁷ Kota lezi hi wulawulileko hi zona ka Xipimo 3, Jesu i wa rulile na a hi wa kutikoramisa. (Mateu 11:29) A kurula i tshamela ga gi nene nguvu, xikombiso xa ntamu xa kutikoramisa ka lomu mbilwini ya munhu. Xipanze xa mihanzu ya moya wa ku basa wa Nungungulu niku ku yelana ni wutlhari ga Nungungulu. (Va Le Galatia 5:22, 23; Jakobe 3:13) Hambu loku a vukiwa hi ndlela yo biha nguvu, Jesu i wa ti khoma. Hi lisine a kurula kakwe ku wa nga hi gome. A tlhari yo kari yi wulile lezi xungetano hi tshamela legi: “Le nzhako ka wunene ku na ni ntamu wa xiketse.” Hakunene, a kutala ka zikhati ku laveka ntamu lezaku hi ti khoma zangeni ya hina ni ku khoma vanwani hi kurula. Kanilezi laha Jehova a katekisako mizamo ya hina, ha zi kota ku pimanyisa Jesu kukombiseni ka kurula, niku lezo zi ta hi maha hiva vo tshineleleka nguvu.

18. Hi xihi xikombiso xi dlunyatisako a wunene ga Jesu, niku hikuyini u alakanyako lezaku a tshamela legi gi wa ta maha munhu a tshineleleka?

¹⁸ Jesu i wa hi mu nene. A xikhati lexi Jesu a nga hi Tire, a wasati wo kari i lota kakwe hakuva a nhanyana wakwe i wa “bayiseka nguvu hi madimoni.” Hi tindlela tinharu to hambana, Jesu i lo komba lezaku i wa nga ti yimiselangi ku maha lezi a wasati loye a nga zi lava. Ka khati go sangula, a nga mu angulangi nchumu; ka ga wumbiri, i lo mu nyika xivangelo xa ku nga lavi ku maha lezi a nga mu kombela; ka khati ga wunharu, i lo mu mahela mufananiso lowu wu nga dlunyatisa khwatsi a xigelo. Kanilezi, xana i wa ti karatisa, ni ku ti nonohisa? Xana i mu kombile lezaku i wa ti veka mhangweni hi ku phikiza a wanuna wa hombe wo kota loye? Ahihi, zi la su dlunya lezaku a wasati loye i wa tizwa na a tlhatlhekile. A nga kombelangi xivuno ntsena kanilezi i lo kurumeta hambu lezi a nga ti komba na a nga ti yimiselangi a ku mu vuna. Jesu i lo wona a kukholwa ka hombe nguvu loku ku nga mu susumeta lezaku a kurumeta, zonake a chuma a nhanyana wakwe. (Mateu 15:22-28) Hakunene a wunene ga Jesu, a kutiyimisela kakwe a ku ingisela ni ku vumela loku zi fanela, zi mahile lezaku a vanhu va xuva nguvu a ku tshinela kakwe!

19. Hi nga zi tivisa kuyini lezaku ha tshineleleka hakunene?

¹⁹ A vanhu va ranza ku ti wula lezaku va tshineleleka. Hi xikombiso, a vo kari va nga zikhundleni za wufumeli va tsakela ku wula lezaku va tlhatlhekile a kuva va tshinelelwa, lezaku a vafumelwi vabye xikhati xontlhe va chusekile a ku va tshinelela. Hambulezo, a Biblia gi na ni xitlharihiso lexi xa ntamu: “A linyingi la vanhu li taba hungu hi wunene gabye; kanilezi himani a nga kumako a munhu wa kutsumbeka?” (Mavingu 20:6) Za olova a ku wula lezaku ha tshineleleka, kanilezi xana ha tsumbeka kupimanyiseni ka tshamela legi ga liranzo la Jesu? Hi nga ha kuma a hlamulo wa xiwutiso lexi, na ku nga hi ka lezi hi ti wonisako zona, kanilezi ka lezi a vanwani va hi wonisako zona. Paule i te ngalo: “Ngha na wunene ga nwina gi tibyiwa hi vanhu vontlhe.” (Va Le Filipi 4:5) A munwe ni munwani wa hina i fanele a ku ti wutisa: ‘Xana nzi woniswa kuyini hi vanwani? Hi yihi a ndhuma ya mina?’

20. (a) Hikuyini zi hi za lisima lezaku a madota ya wuKristu mava yo tshineleleka? (b) Hikuyini hi faneleko a ku nga rinzeli zo tala ka madota lomu bandleni?

²⁰ A madota ya wuKristu nguvunguvu ma ti karata lezaku mava yo tshineleleka. Wona ma xuva hi mbilu yontlhe a ku tatisa a timhaka leti ti tsalilweko ka Isaya 32:1, 2: “Munwe ni munwani i ta kotisa wuchavelo loku moya wu bhubhutsa, a kotisa wuponelo ka xingulo; kukotisa a congo wa mati wutshanwini gi womileko; ni nzhuti wa ribye ga hombe tikweni gi nga ni tora.” A dota ga zi kota ku nyika a wuchavelo lego, a nzhuti, ni wuponelo ntsena loku gi simama giva go tshineleleka. Lisine lezaku a hi xikhati xontlhe zi hehukako a ku maha lezo, hakuva a madota ma rwala a nzhwalo wo binza wa wutihlamuleli masikwini lawa ya zikarato. Hambulezo, a madota ma ti karata lezaku cima ma nga ti kombi ku khwatsi ma khomekile nguvu a kuva ma khatalela a zilaveko za tiyivu ta Jehova. (1 Pedro 5:2) A ziro zinwani za bandla zi zama a ku nga rinzeli zo tala ka vavanuna lavo vo tsumbeka, zi tlhela zi kombisa a moya wa kutikoramisa ni wa kutirisana. — Maheberu 13:17.

21. Xana a vapswali va nga simamisa kuyini a kuva vo tshineleleka ka vana vabye, niku xini hi to wulawula ha xona ka xipimo xi lanzelako?

²¹ A vapswali va zama ku ti nyika xikhati kasi va khatalela vana vabye xontlhe xikhati. Leyi i mhaka ya lisima! Va lava lezaku a vana vabye va zi tiva a ku xivikelo a ku tsumba Dadani kutani Mamani. Hikwalaho, a vapswali lava va nga maKristu va ti wonela kasi vava vo rula ni ku ringanisela, va nga anguli hi tihanyi loku a nwanana a va bikela xihoxo kutani ku pimisa hi ndlela ya hava. A xikhati lexi a vapswali va gonzisako a vana vabye hi lihlaza-mbilu, va zama ku vulula tindlela ta kubhulisana. Hakunene, hontlheni ha zi lava ku simama hiva vo tshineleleka, a ku fana ni lezi Jesu a nga hi zona. Ka xipimo xi lanzelako, hi ta wulawula hi kuzwela wusiwana ka Jesu ka mbilu yontlhe — ku nga ginwe ga matshamela ma mu mahileko ava wo tshineleleka.