“A kutimisela a kuve ni ntiro lowu wu mbheleleko”

1, 2. a) Hi nga gonza yini ka kutimisela ka Gideoni ni vavanuna vakwe va 300? (Wona mufota laha hehla.) b) Hi kuya hi Luka 21:19, hikuyini a kutimisela ku nga ka lisima nguvu?

A YIMPI yi wa hi ya hombe. A masochwa ya Israeli ma nga rangelwa hi Gideoni ma wa mbhetile wusiku gontlhe na ma hlongolisa a valala va wona — ku nga butho ga vaMidiani ni vaseketeli vabye — ka pfhuka wo ringana 32 wa tikilometro! A Biblia gi bika lezi zi nga humelela giku: “Gideoni i lota le Jordani ni vavanuna lava a nga wa hi navo va 300, va ta tlhatuka na va karele.” Hambulezo, Gideoni ni vavanuna vakwe va wa nga se hlula yimpi leyo, hakuva ku wa ha sele 15.000 wa masochwa ya valala. Anzhako ka malembe yo tala na va xanisiwa hi vaMidiani, a vaIsraeli va wa zi tiva lezaku lexo xi wa nga hi xikhati xa ku tsika kulwa. Hikwalaho, kasi ku mbheta valala vabye, va lo simama va “hlongolisa vaMidiani” kala va va hlula. — Vala. 7:22; 8:4, 10, 28.

² Hinawu hi le yimpini ya hombe nguvu. A valala va hina hi Satani, ni tiko gakwe, ni kungambheleli ka hina wutsumbu. A vokari ka hina hi na ni makume ya malembe na hilwa, niku hi hlulile makhati yo kari hi ku vuniwa hi Jehova. Kanilezi, a zikhati zinwani hi nga tshuka hi karala hi kulwa ni valala va hina ni ku rinzela a kugumesa ka tiko legi. Hakunene a hi se hlula hi kumbhelela. Jesu i tlharihisile lezaku hina lava hi hanyako masikwini yo gumesa hi wa ta kumana ni minzhingo ya hombe ni tixanisa to tshisa, kanilezi i tlhelile a wula lezaku kasi ku hlula hi fanele ku timisela. (Gonza Luka 21:19.) Xini kutimisela? Zini zi to hi vuna ku timisela? Hi nga gonza yini ka lava va timiseleko? Niku hi nga tsikisa kuyini a ‘kutimisela ka hina kuva ni ntiro wu mbheleleko’? — Jak. 1:4.

 3. Xini kutimisela?

³ Lomu ka Biblia, a ku timisela a zi wuli ku tiyisela minzhingo ni zikarato ntsena. A kutimisela ku patsa kupima ni mbilu, kutani lezi hi mahako loku hi kumana ni ziyimo zo nonoha. A munhu wo timisela i na ni kutiya-hlana ni lihlaza-mbilu, niku a nga tsekatseki. A kutimisela i “moya lowu wu zi kotako a ku tiyisela zilo, ku nga hi ntsena ku vumela na u nga khali, kanilezi hi kutsumba ka ntamu. . . . I tshamela legi gi mahako munhu a yima hi milenge yimbiri loku a kumana ni xikarato. I tshamela gi nene gi zi kotako ku cica a nzhingo wo binza nguvu wuva wudzunzo hakuva hi nzhako ka kubayisa gi wona a nchachazelo.”

 4. Hikuyini hi nga wulako lezaku a kutimisela ku susumetwa hi liranzo?

⁴ A kutimisela ka wuKristu ku susumetwa hi liranzo. (Gonza 1 Va Le Korinte 13:4, 7.) A ku ranza Jehova zi hi kuca ku timisela ni xihi lexi a xi vumelelako. (Luka 22:41, 42) A ku ranza vamakabye va hina zi hi vuna ku timisela a zihoxo zabye. (1 Ped. 4:8) A ku ranza nuna kutani sati wa hina zi hi vuna ku timisela ku “karateka nyameni” loku ku humelelako hambu ka mipatswa yo tsaka zi tlhela zi tiyisa wukati. — 1 Kor. 7:28.

 5. Hikuyini Jehova a nga yena a ringanako khwatsi ku hi vuna ku timisela?

⁵ Kombela ntamu ka Jehova. Jehova i “Nungungulu [a nyikako] kutiya ni kuchavelela.” (Rom. 15:5) Hi yena yece a zwisisako khwatsi a zikarato lezi hi kumanako nazo a tlhela a tiva lezi hi khumbiswako zona hi wutshamu legi hi nga ka gona, mbilu ya hina, ni matshamela ya hina. Hi xigelo lexo, hi yena a ringanako ku hi longisela kasi ku timisela. A Biblia gi ngalo: “Lava va mu chavako va nyikwa lezi va zi ranzako, i tazwa kurila kabye, a va ponisa.” (Tis. 145:19) Makunu, Nungungulu i ta yi hlamulisa kuyini mikhongelo ya hina yo kombela ntamu wa ku timisela ke?

 6. Kota lezi a tsumbisako lomu ka Biblia, Jehova a nga hi “mahela a ndlela ya kupona” minzhingo hi ndlela muni?

⁶ Gonza 1 Va Le Korinte 10:13. Loku hi kombela Jehova lezaku a hi vuna kulwa ni minzhingo, i ta hi “mahela a ndlela ya kupona.” Xana Jehova o vulula ndlela ya ku susa nzhingo lowo? Zi nga maha. Hambulezo, a kutala ka zikhati i vulula ndlela ya kuva hi “zi kota ku wu rwala.” I hi nyika ntamu kasi hiva ni “kutiyisela kontlhe ni kutimisela zinwe ni kutsaka.” (Kol. 1:11) Niku kota lezi a tivako khwatsi a kugumelwa ka hina ka miri, ni mapimo, ni mbilu, Jehova a nga ta tshuka a tsika nzhingo wo kari wu kula nguvu laha ka kuza hi nga ha zi koti ku simama hi tsumbekile.

 7. Hikuyini hi faneleko kuga zakuga za moya kasi ku timisela? Kombisa.

⁷ Tiyisa kukholwa ka wena hi zakuga za moya. Kasi ku kanziha a Xitsunga xa Everest, lexi xi nga xona xo leha nguvu ka zontlhe misaveni, a munhu i tirisa ntamu wo tala nguvu ku hunza lowu a vanwani va wu tirisako ka mitiro yabye ya siku ni siku. Kasi a zi kota ku chikela le xixungweni, i fanele kuga zakuga zo ringana masiku manharu kutani mune hi siku ginwe. Hi kufanana, kasi ku timisela wutomini ga wuKristu ni ku chikela lomu hi yako, hi fanele kuga zakuga zo tala nguvu za moya hi laha zi kotekako hi kona. Zi lava kutikarata kasi ku ti nyika xikhati xa ku lera, ku gonza, ni kuva kona mitlhanganweni ya wuKristu. A mitiro leyo yi tiyisa a kukholwa ka hina hi “zakuga lezi zi simamisako wutomini ga pinzukelwa.” — Joh. 6:27.

8, 9. a) Hi kuya hi Joba 2:4, 5, zini zi patsekako a xikhati lexi hi kumanako ni minzhingo? b) Loku u kumana ni zikarato, xiyimo muni xo kala ku woneka u faneleko ku xi alakanyela?

⁸ Alakanya lezi zi patsekako laha ka kutsumbeka ka munhu. Loku a nanza ga Jehova gi kumana ni nzhingo, ku na ni zo tala zi patsekako ku hunza kuxaniseka kakwe. Lezi hi mahako loku hi kumana ni minzhingo leyo zi komba lezaku hakunene ha wona Jehova kota Hosi ya Hombe wuakweni gontlhe kutani ku nga mu wonisi lezo. Satani, loyi a nga nala wa wuhosi ga Jehova, i tseketsele Jehova aku: “Zontlhe lezi munhu a nga nazo i ta zi humesela wutomi gakwe. Hi nga nawuluta a canja ga wena, u khumba marambu yakwe ni nyama yakwe [Joba], na yena i ta ku rukatela kuwoneni ka wena.” (Joba 2:4, 5) Ka Satani a ku na munhu a tirelako Jehova hi ku mu ranza; vontlhe va mu tirela hi ku lava bhinzu. Lezi ku nga kale na a wulile magezu lawo, xana a ngava a cicile maalakanyo? Ne ni kutsongwani! Anzhako ka mazana yo tala ya malembe, a xikhati lexi a nga hlongoliwa le tilweni, Satani i wa ha wuliwa lezaku ‘mulumbeti wa vamakabye va hina, loyi a va lumbetako mumu ni wusiku mahlweni ka Nungungulu wa hina.’ (Kuv. 12:10) Satani a nga yi rivalangi mhaka leyo ya kutsumbeka. I xuva nguvu ku hi wona na hi hluliwa hi nzhingo hi tsika ku seketela wuhosi ga Nungungulu.

⁹ Hikwalaho, loku u kari ulwa ni xikarato xo kari, alakanyela xiyimo lexi xi nga wonekiko. Satani ni madimoni yakwe va yimile hi tlhelo, va xungeta zikarato za wena vaku u ta hluliwa hi zona u fularela Jehova. Ka tlhelo ginwani ku yimile Jehova, ni N’wana wakwe a fumako, ni vatotilweko lava va vuxilweko hi ka vafileko, zinwe ni tingelosi ta tsanza-vahlayi. Va kari va ku dzunza kasi ku ku nyika ntamu, hakuva va tsaka hi lezi u timiselako u tlhela u seketela a wuhosi ga Jehova siku ni siku. Wona magezu lawa ya Jehova ya kukhongotela na a byela wena aku: “Nwananga, tlhariha u maha a mbilu ya mina yi tsaka; kasi nza fela ku mu hlamula loyi a nzi rukako.” — Mav. 27:11.

10. U nga mu pimanyisisa kuyini Jesu hi ku yisa kupima ka nchachazelo wa kutimisela?

¹⁰ Yisa kupima ka nchachazelo wa kutimisela. Ti alakanyele na u hi ka lipfhumba la hombe ka ruwa gi bhoxako hi lomu nzeni ka xitsunga, zonake u ya nyima xikari ka mhako leyo. A matlhelo wontlhe munyama basi. Hambulezo, wa tsumba lezaku loku u simama ku famba kala laha a mhako leyo yi mbhelako kona, u ta tlhela u kuma kuwonekela. Hi kufanana, a zikarato lezi u kumanako nazo zi nga tshuka zi ku rera. Hambu Jesu za koteka ku ngha zi mu humelele. I kumene ni “kukanetwa . . . hi vaonhi,” a mahiwa zilo za tingana, a tlhela a dawa hi ndlela yo bayisa nguvu mhanzeni ya xanisa. Lexo handle ko kanakana xive xikhati xa munyama wa hombe wutomini ga Jesu laha misaveni! Hambulezo, Jesu i lo timisela zontlhe lezo “hi kota ya kutsaka loku a nga vekelwe kona.” (Maheb. 12:2, 3) I lo yisa kupima ka nchachazelo wa kutimisela kakwe, nguvunguvu lezi a nga wa ta vunisa zona ku basisa a vito ga Nungungulu ni ku lwela a wuhosi ga Jehova. A munyama wa kubayisa ka minzhingo ya Jesu wu wa hi wa xikhatana, kanilezi a kungangamela ka nchachazelo wakwe wa le tilweni ku wa hi ka pinzukelwa. Inyamutlha konawu, a minzhingo u kumanako nayo yi ngava yo bayisa, hambu ku rera. Kanilezi alakanya lezaku a zikarato lezo u kumanako nazo ndleleni yi yako wutomini ga pinzukelwa za xikhatanyana.

11. Hikuyini hi faneleko ku gonza matshango ya “lava va nga timisela”?

¹¹ Hi nga ta timisela hoce. Kasi ku kuca maKristu lezaku ma timisela a minzhingo leyi ma hoxelweko hi Satani, mupostoli Pedro i tsalile lezi: “Mu kaneteni hi kutiya kukholweni ka nwina, na mu tiva lezaku a kuxaniseka ka kunghahi ku humelela a vamakabye va nwina vontlhe va nga lomu misaveni.” (1 Ped. 5:9) A matshango ya “lava va nga timisela” ma hi gonzisa ku yima hi nga tsekatseki, ma hi tiyisa lezaku hi ta hlula, ma tlhela ma hi alakanyisa lezaku loku hi simama ku hanya hi kukholwa hi ta chachazelwa. (Jak. 5:11) A hi woneni zikombiso zi tsongwani.^[1]

12. Hi gonza yini ka xikombiso xa makerubima lawa ma nga vekilwe le Edeni?

¹² Makerubima. A xikombiso xa zivangwa zo kari zo sangula ku woneka ka vanhu xi nga hi gonzisa kutimisela ka xiavelo xo binza. Jehova Nungungulu “i lo yimisa a makerubima hi le Mutsuwuka-gambo wa simu ga Edeni, ni supado yi karihako matlhelo wontlhe, kasi ku rinzela a ndlela ya sinya ya wutomi.”^[2] (Gen. 3:24) Handle ko kanakana a makerubima lawo ma wa nga mahelwangi kuva ka xiavelo lexo! Phela a xionho ni kuhluwuka zi wa nga hi nzeni ka kungo ga Jehova xungetano hi vanhu. Hambulezo, a ku na wutshamu hi gonzako lezaku a makerubima lawo — ma nga zivangwa za moya za xikhundla xo tlakuka — ma solile maku ma nyikilwe ntiro wa lahasi. A ma tshukangi ma swireka, ma tsika xiavelo xa wona. Ma lo ingisa ma simama ku timisela ntirweni lowo kala wu mbhela, kuzilava xikhatini xa Ntalo, anzhako ka 1.600 wa malembe ni ku hunza!

13. Joba i zi kotisile kuyini a ku timisela minzhingo yakwe?

¹³ Joba. Loku u tlhaviwa hi magezu ma tsemako hlana ya munghana kutani xaka, u xanisiwa hi mababyi ya hombe, kutani kuzwa kubayisa ka ku felwa hi munhu u mu ranzako, u nga chavelelwa hi xikombiso xa Joba. (Joba 1:18, 19; 2:7, 9; 19:1-3) Hambu lezi a nga kala a nga zi tivi ku a zikarato zakwe zita hi kwihi, Joba a nga mbhelangi ntamu. Hikuyini? Hi lezaku i wa “chava Nungungulu.” (Joba 1:1) Joba i wa ti yimisele ku tsakisa Jehova ka ziyimo zo tsakisa ni zo nonoha. Hi ku vuniwa hi Nungungulu, Joba i lo ehleketa hi zilo zo hlamalisa lezi Jehova a nga sina a zi mahile hi ku tirisa moya Wakwe wa kubasa. Joba i loya mahlweni a tsumba lezaku Jehova i wa ta mbheta minzhingo yakwe hi xikhati xi faneleko. (Joba 42:1, 2) Niku hi zalezo zi nga maheka. “Jehova i lo tlhatlhisa Joba wukhumbini gakwe . . . [a] anzisa ha kumbiri lezi Joba a nga wa hi nazo.” Joba i lo hanya “masiku yo hlaya.” — Joba 42:10, 17.

14. Hi kuya hi 2 Va Le Korinte 1:6, a kutimisela ka Paule ku vunisile kuyini vanwani?

¹⁴ Mupostoli Paule. Xana wa kanetwa hi ndlela yo leva, kutani ku xaniswa hi valala va wukhozeli ga lisine? Xana u dota ga bandla kutani muwoneleli wa xipanze u ti wonako na u binziwa hi wutihlamuleli ga wena ga hombe? Ehleketa hi xikombiso xa Paule. I kumene ni zikarato zo tala zi nga vangiwa hi valala vo leva, niku siku ni siku i wa tshama na a karatekile hi ku alakanyela a mabandla. (2 Kor. 11:23-29) Hambulezo, a nga mbhelangi ntamu, niku a xikombiso xakwe xi lo tiyisa vanwani. (Gonza 2 Va Le Korinte 1:6.) Loku u timisela xikarato, alakanya lezaku a xikombiso xa wena xi nga vuna vanwani lezaku va timisela.

15, 16. a) I “ntiro” muni lowu a kutimisela ku faneleko ku wu mbheta? b) Nyika zikombiso za lezi hi nga tsikisako zona ‘a kutimisela kuva ni ntiro wu mbheleleko.’

¹⁵ Jakobe i pimiselwe ku tsala lezi: “A kutimisela a kuve ni ntiro lowu wu mbheleleko.” I “ntiro” muni lowu a kutimisela ku faneleko ku wu mbheta? I ntiro wu hi vunako kuva hi “mbhelela” hi matlhelo wontlhe, hi “nga kiyelelwi ha nchumu.” (Jak. 1:4) A kutala ka zikhati a minzhingo yi kombisa a gome ga hina, ku nga zipanze za wumunhu ga hina zi lavako ku chukwatiswa. Kanilezi, loku hi timisela minzhingo leyo, a wumunhu ga hina ga wuKristu giya gi mbhelela. Hi xikombiso, hi nga ha engetela kuva ni lihlaza-mbilu, kubonga, ni kuzwela-wusiwana.

¹⁶ Kota lezi a kutimisela ku mbhetisako a ntiro wa lisima wa ku hi aka kota maKristu, u nga hambunyeti matshinya ya milayo ya Mitsalo kasi ku huma ka ziringo lezi u kumanako nazo. Hi xikombiso, u nga kuyini loku u lwisana ni maalakanyo ma nga hlazekangiko? Wutshanwini ga ku ma lanzela u wela xionhweni, khongela ka Jehova lezaku a ku vuna ku ma hlula. Hi ndlela leyo u ta engetela kutikhoma ka wena. Xana u kari u vukelwa hi xaka gi nga kholwiko? Wutshanwini ga ku hluliwa hi kuvukela kakwe, ti yimisele ku simama u maha mitiro ya wena ya wukhozeli gi humako mbilwini. Hi kumaha loko, u ta engetela ku mu tsumba Jehova. Alakanya lezaku kasi ku tsakelwa hi Nungungulu, hi fanele ku timisela. — Rom. 5:3-5; Jak. 1:12.

17, 18. a) Tlhamusela a lisima la ku timisela kala magumo. b) Laha hi chikelako kugumeseni, hi ngava ni kutsumba muni?

¹⁷ Hi fanele ku timisela kala magumo, na ku nga hi xikhati xo kari ntsena. Kasi ku fananisa: Ehleketa hi ngalava yi halatako vanhu. Kasi ku pona, lava va halatilweko va fanele ku hlambela kala va huma. A munhu loyi a rerekako na ku kiyela kutsongwani kasi ku huma a nga hambani ni loyi tekelako ku rereka na a nga seya kule — va tafa hi wumbiri gabye. Hi kufanana, hi ti yimisele ku timisela kala misaveni yiswa. Hi zalezo zi lavekako kasi hi pona. Hi lanzela mawonela ya mupostoli Paule, loyi a ngaku: “A hi mbheli ntamu” niku “a hi rereki.” — 2 Kor. 4:1, 16.

¹⁸ Hi nga tsumba hi kumbhelela lezaku Jehova i ta hi vuna ku timisela kala magumo. Hi na ni kutsumba ko fana ni loku Paule a ku kombisileko ka Va Le Roma 8:37-39, laha a ngaku: “Ha hlula ni ku hlula ha yena loyi a nga hi ranza. Hakuva nza kholwa nguvu lezaku hambu ku hi kufa, hambu wutomi, hambu ni tingelosi, hambu ni vafumeli va mimoya, hambu ni zilo zi nga kona, kutani zilo zi ta ngata, hambu ni mintamu ya le hehla, hambu ya lomu kueteni, kutani xinwani xilo xi vangilweko, zi nga ta zi kota ku hi hambanyisa ni liranzo la Nungungulu, leli li nga kona ka Kristu Jesu a Hosi ya hina.” Lisine lezaku hi nga tshuka hi karala. Hambulezo, ngha hi timisela kala magumo, kasi hi fana na Gideoni ni vavanuna vakwe lava va nga simama va “hlongolisa vaMidiani” kala va va hlula. — Vala. 8:4.