Mpingo Ukhozgeke

“Ekeleziya likakhalanga na cimango, likazengekanga [likakhozgekanga].”—MILIMO 9:31.

 1. Pakuyowoya za mpingo wa Ciuta, kasi pangafumbika mafumbo wuli?

PA ZUŴA la Pentekoste, mu 33 C.E, Yehova wakazomerezga ŵasambiri ŵa Khristu kuti ŵaŵe mtundu wuphya wa “Ŵaisrayeli ŵa Ciuta.” (Ŵagalatiya 6:16) Kweniso Ŵakhristu ŵakuphakazgika aŵa ŵakazgoka gulu ilo Baibolo likuti “ekeleziya la Ciuta.” (1 Ŵakorinte 11:22) Nchivici ico cikakhumbikanga kuti liŵe nadi ekeleziya panji mpingo wa Ciuta? Kasi nimwauli umo ukeneranga kulongozgekera? Pakuti awo ŵakapanga mpingo wa Ciuta ŵakakhalanga ku malo ghakupambanapambana, nimwauli umo ukatenge wenderenge? Kasi ise tikukhwaskika wuli?

2, 3. Kasi Yesu wakalongora wuli kuti mpingo ukeneranga kuzakaŵa na ndondomeko yiwemi?

² Nga ni umo tikawonera mu nkhani iyo yajumpha, Yesu wakalongolerathu pakweru kuti kuzamuŵa mpingo uwu wa ŵalondezgi ŵake ŵakuphakazgika. Wakaphalira mpositole Petrosi kuti: “Pa Jarawe [Yesu Khristu] leneili nditi ndizengenge ekeleziya lane; ndipo milyango ya Hadesi kuti yiti yilitondenge cara.” (Mateyu 16:18) Panyengo iyo Yesu wakaŵa kuti wacali na ŵapositole, wakapeleka ulongozgi wa umo mpingo uwu ukeneranga kuzakendeskekera na kugwilira nchito zake.

³ Kwizira mu ivyo wakayowoya na kucita, Yesu wakalongora kuti ŵanji mu mpingo uwu ŵazamuŵa ŵalongozgi. Ŵalongozgi aŵa ŵakeneranga kuzakateŵetera ŵanyawo. Yesu wakati: “Mukumanya kuti awo mbakupimika kuwusa mitundu ŵakuŵayuzgayuzga, ndipo ŵakuru ŵawo ŵakuŵacitira mazaza. Kweni kuti kuli ntheura mwa imwe cara: kweni yose uyo wakukhumba kuŵa mukuru mwa imwe, waŵenge muteŵeti winu: ndipo yose uyo wakukhumba kuŵa wakudanga mwa imwe, waŵenge muzga wa wose.” (Marko 10:42-44) Nchakuwonekerathu kuti waliyose mu mpingo wa Ciuta wakeneranga kucita vinthu payekha yayi. M’malo mwake, wose ŵakeneranga kucitira vinthu pamoza nga mpingo kweniso mwakulondezga ndondomeko yiwemi.

4, 5. Kasi tikumanya wuli kuti mpingo ukeneranga kuzakapokera ulongozgi wauzimu?

⁴ Yesu, uyo wakeneranga kuzakaŵa Mutu wa “ekeleziya la Ciuta,” wakalongora kuti ŵapositole ŵake na ŵasambiri ŵake ŵanyake ŵakeneranga kuzakaŵa na milimo yinyake mu mpingo. Kasi ŵakeneranga kuzakacitaci? Mulimo ukuru ukeneranga kuzakaŵa wa kusambizga mpingo. Kumbukirani kuti Yesu wakati wawuka na kuwonekera ku ŵapositole ŵake ŵanyake, wakafumba Petrosi kuti: “Simoni mwana wa Yohane, kasi iwe ukunditemwa kwakuluska aŵa? Wakanena nayo, Inya, Fumu; mukumanya kuti nkhumutemweskani.” Yesu wakamuphalira kuti: “Leranga twanamberere twane. . . . Liskanga mberere zane. . . . Leranga mberere zane.” (Yohane 21:15-17) Uwu ukaŵa mulimo ukuru nadi.

⁵ Kwizira mu ivyo Yesu wakayowoya, tingawona kuti wose awo ŵali mu mpingo ŵakuyelezgereka na mberere mu mskambo. Mberere izi, zeneizo Mbakhristu ŵanalume, ŵanakazi, na ŵana, zikukhumbikwira kuti zisambizgike, kupokera ulongozgi wauzimu na kuzipwelelera makora. Kweniso, Yesu wakalangura ŵalondezgi ŵake kuti ŵasambizgenge ŵanthu, na kuŵawovwira kuŵa ŵalondezgi ŵake. Mwantheura wose awo ŵasankha kuŵa mberere za Yesu ŵakwenera kusambizgika umo ŵangafiskira mulimo uwu.—Mateyu 28:19, 20.

 6. Kasi ni ndondomeko wuli yiwemi iyo yikaŵa mu mpingo wuphya wa Ciuta?

⁶ Mpingo wa Ciuta ukati wapangika waka, awo ŵakaŵa mu mpingo uwu ŵakawungananga nyengo na nyengo kuti ŵapokere ulongozgi na kukhozgana. Iwo “ŵakakoserezga mu kusambizga kwa ŵapositole na mu kusangana, mu kumenya cingwa na mu malurombo.” (Milimo 2:42, 46, 47) Mudauko ukulongora kuti ŵanalume ŵanyake awo ŵakaŵa ŵakwenelera mwa malemba ŵakapika milimo yakuti ŵacitenge mu mpingo. Ŵanalume aŵa kuti ŵakapika milimo iyi cifukwa cakuti ŵakaŵa ŵakusambira comene yayi, nesi cifukwa ca maluso agho ŵakaŵa nagho. Kweni ŵakaŵa ŵanalume “ŵakuzura mzimu na vinjeru.” Yumoza wawo wakaŵa Stefano. Pakuyowoya za iyo, Baibolo likuti wakaŵa ‘munthu wakuzura cipulikano na mzimu utuŵa.’ Cifukwa cakuti mpingo uwu ukacitanga vinthu mwandondomeko yiwemi, “mazgu gha Ciuta ghakakulanga; ndipo unandi wa ŵasambiri ukandananga comene mu Yerusalemu.”—Milimo 6:1-7.

Ŵanalume Awo Ciuta Wakuŵagwiliskira Nchito

7, 8. (a) Kasi ŵapositole na ŵalara mu Yerusalemu ŵakaŵa na mulimo wuli mu mpingo wakwambilira Wacikhristu? (b) Kasi nchivici cikacitika apo ulongozgi ukapelekeka mu mipingo?

⁷ Nchakuwonekerathu kuti ŵapositole ndiwo ŵakalongozgana mu mpingo wakwambilira, kweni kuti ŵakaŵa ŵekha yayi. Pa nyengo yinyake Paulosi lumoza na ŵanyake ŵakaweleraso ku Antiyoke wa ku Syria. Lemba la Milimo 14:27 likuti: “Ŵakati ŵafika na kuwunjika ekeleziya, ŵakakonkhoska vyose ivyo Ciuta wakacita nawo.” Apo ŵakaŵa ku mpingo uwu, kukawuka mphindano. Ŵakapindananga usange kukaŵa kwakwenelera kuti ŵamitundu ŵakotoleke panji yayi. Kuti ŵamazge mphindano iyi, ŵakasora Paulosi na Barnaba na kuŵatuma “ku Yerusalemu ku ŵapositole na ŵalara” awo ŵakateŵeteranga mu Wupu Wakulongozga.—Milimo 15:1-3.

⁸ Yakobe, munung’una wa Yesu uyo wakaŵa mpositole yayi kweni wakaŵa waka mulara, ndiyo wakalongozga cidumbirano apo “ŵapostole na ŵalara ŵakawungana kuti ŵalanguruke na mlandu uwu.” (Milimo 15:6) Ŵakati ŵadumbiskana kweniso cifukwa ca kovwirika na mzimu utuŵa, ŵakakolerana cimoza mwakuyana na ivyo Malemba ghakuyowoya. Ivyo ŵakakolerana ŵakavilemba mu kalata na kutumizga ku mipingo. (Milimo 15:22-32) Awo ŵakapokera kalata iyi ŵakazomerezgana nazo fundo zake na kuzilondezga. Kasi nchivici cikacitika? Ŵabali na ŵadumbu, ŵakazengeka na kukhozgeka. Baibolo likuti: “Ntheura maekeleziya ghakakhozgekanga mu cipulikano, ndipo ghakandananga mu unandi zuŵa na zuŵa.”—Milimo 16:5.

 9. Kasi Baibolo likulongosora kuti ŵanalume ŵakwenelera mwa malemba ŵakaŵa na milimo wuli?

⁹ Kweni kasi nimwauli umo mipingo yikeneranga kwendera nyengo zose? Mwaciyelezgero tiyeni tiwone mipingo iyo yikaŵa pa cirwa ca Krete. Nangauli ŵanandi awo ŵakakhalanga mu cigaŵa ici ŵakaŵa na nkharo ziheni, kweni ŵanyake ŵakasintha na kuzgoka Ŵakhristu ŵanadi. (Tito 1:10-12; 2:2, 3) Ŵakhristu aŵa ŵakakhalanga mu misumba yakupambanapambana ndiposo kutali na Wupu Wakulongozga uwo ukaŵa ku Yerusalemu. Kweni ili likaŵa suzgo likuru yayi cifukwa cakuti mu mpingo wuliwose uwo ukaŵa ku Krete mukaŵa ŵalara ŵauzimu nga ni mu mipingo yinyake. Ŵanalume aŵa ŵakaŵa ŵakwenelera mwakuyana na ivyo vili kulembeka mu Baibolo. Ŵakimikika kuŵa ŵalara panji ŵalaŵiliri “kuti ŵamanye kuciska mu cisambizgo ceneco, ndiposo kuŵatonda awo mbakususka.” (Tito 1:5-9; 1 Timote 3:1-7) Ŵanalume ŵanyake ŵakwenelera ŵakimikika kuŵa ŵateŵeti ŵakovwira mu mipingo.—1 Timote 3:8-10, 12, 13.

10. Kuyana na lemba la Mateyu 18:15-17, kasi masuzgo ghakuru ŵakeneranga kughamazga wuli?

¹⁰ Yesu wakalongora kuti ndondomeko iyi ndiyo yikeneranga kuŵapo. Kumbukirani ivyo lemba la Mateyu 18:15-17, likuyowoya. Yesu wakalongora kuti nyengo zinyake ŵanthu ŵa Ciuta ŵangabudirana. Para vyacitika nthena, uyo wabudilika wakeneranga kuluta kwa uyo wamubudira na ‘kumulongora kusovya kwake.’ Ŵakeneranga kucita nthena paŵekha, kwambura munthu waliyose kumanya. Usange nthowa iyi yatondeka kumazga suzgo ilo, uyo wabudilika wakeneranga kutolerapo munthu munyake yumoza panji ŵaŵiri awo ŵakumanya nkhani iyo kuti ŵaŵawovwire. Usange nthowa iyi nayo yatondeka, kasi uyo wabudilika wakeneranga kucitaci? Yesu wakati: “Usange nawo waleka kuŵapulikira, ukaphalire ekeleziya: ndipo usange waleka kupulikira ekeleziya wuwo, umupime nga ngwa mitundu na wamusonkho.” Pa nyengo iyo Yesu wakayowoyeranga mazgu agha, Ŵayuda ŵakaŵa kuti ŵacali mpingo wa Ciuta. Ntheura mazgu agha comene ghakayowoyekera iwo.a Ndipouli, pa nyengo iyo mpingo Wacikhristu ukakhazikika, ulongozgi uwu ukeneranga kukhwaska Ŵakhristu wose. Uwu mbukaboni unyake wakuti ŵanthu ŵa Ciuta ŵakeneranga kuzakaŵa na mpingo, kuti Mkhristu waliyose wapokelengeko ulongozgi na kukhozgeka.

11. Kasi ŵalara ŵakakhwaskikanga wuli pakumazga masuzgo?

¹¹ Ipo cikaŵa cakwenelera nadi kuti ŵalara ŵimirenge mpingo pakweruzga milandu na kumazga mphindano. Ivi vikukolerana na ivyo vikukhumbikwa kuti munthu waŵe mulaŵiliri, ivyo vili pa lemba la Tito 1:9. Mbunenesko kuti ŵalara ŵakaŵa ŵambura kufikapo nga ni umo Tito nayo wakaŵira, uyo Paulosi wakamutuma ku mipingo ‘kuti wakanozge ivyo vikakhalapo vyambura kunozgeka.’ (Tito 1:4, 5) Mazuŵa ghano napo, awo ŵakughanaghanirika kuti ŵaŵe ŵalara ŵakwenera kuŵa awo kwa nyengo yitali ŵalongora kuti ŵali na cipulikano cakukhora kweniso mbakugomezgeka. Ici cipangiskenge ŵanji mu mpingo kuti ŵagomezgenge ulongozgi uwo ŵakupeleka.

12. Kasi ŵalara ŵali na milimo wuli mu mpingo?

¹² Apo Paulosi wakalembera mpingo wa ku Efeso, wakati: ‘Jicenjelerani mwaŵene na mskambo wose, mwa ku uwo mzimu utuŵa wamwimikani ŵaliska, kuti muliskenge ekeleziya la Ciuta, ilo wali kuligura na ndopa za Mwana wake.’ (Milimo 20:28) Mazuŵa ghano napo ŵalara ŵakwimikika ‘kuti ŵaliskenge ekeleziya la Ciuta.’ Ŵakwenera kuliska mwacitemwa, kuti kuyuzgayuzga yayi. (1 Petros 5:2, 3) Ŵalaŵiliri ŵakwenera kuyezgayezga kukhozga kweniso kovwira “mskambo” wose.

Kuskepelera ku Mpingo

13. Nchivici ico nyengo zinyake cingacitika mu mpingo, ndipo cifukwa wuli?

¹³ Ŵalara nawo mbambura kufikapo nga ni munthu waliyose mu mpingo. Mwantheura, nyengo zinyake mu mpingo mukuŵa mphindano panji masuzgo, nga ni umo vikaŵiraso mu mpingo wakwambilira apo ŵapositole ŵanji ŵakaŵa kuti ŵacalipo. (Ŵafilipi 4:2, 3) Mulaŵiliri panji munthu munyake wangayowoya mazgu ghanyake agho ghangalongora nga ni para ngwakujitemwa, wambura lusungu, panji agho ghangaŵa viŵi ghaunenesko yayi. Panji tingaghanaghana kuti cinthu cinyake cambura kukolerana na Malemba cikucitika mu mpingo, ndipo nangauli ŵalara ŵakumanya, kweni ŵakuzerezga kuti ŵacitepo kanthu. Nyengo zinyake vingacitika kuti nkhani iyo tikwenjerwa nayo, ŵalara ŵali kuyipwelelera kale. Panji ŵangaŵa kuti ŵakuyipwelelera kwakuyana na malemba ndiposo mwakulondezga fundo zinyake izo ise tikuleka kuzimanya. Nangauli vinthu vingaŵa kuti vikucitika nadi nga ni umo tikughanaghanira, kweni ghanaghanani ici: Mu mpingo wa ku Korinte uwo nawo Yehova wakawupweleleranga mukaŵa ubudi uwo ukakhala nyengo yitali kwambura kuumazga. Kweni Yehova wakawulekelera yayi ubudi uwu, wakaumazga pa nyengo yake ndiposo mwakulondezga ndondomeko yiwemi. (1 Ŵakorinte 5:1, 5, 9-11) Tingajifumba kuti: ‘Nimwauli umo nkhatenge nicitirenge niŵenge kuti pa nyengo yira nane nkhaŵa mu mpingo wa Korinte?’

14, 15. Cifukwa wuli ŵanji ŵakaleka kulondezga Yesu, ndipo tikusambirapo vici?

¹⁴ Ghanaghaniraniso cinthu cinyake ico cingacitikaso mu mpingo. Tiyelezgere kuti munthu munyake wakupulikiska yayi cisambizgo cinyake ca mu Baibolo. Wayezgayezga kupenjerezga mu Baibolo, mu mabuku na magazini ghakulongosora Baibolo, nakuti panji wapemphapo wovwiri kwa Ŵakhristu ŵakukhwima panji ŵalara, kweni wakutondeka nipera kupulikiska. Kasi wangacita vici? Nkhani yakuŵa nga ni iyi yikacitika kwati kwakhala cilimika cimoza kuti Yesu wafwe. Yesu wakayowoya kuti iyo ni “cingwa ca umoyo” nakutiso munthu kuti waŵe na umoyo wamuyirayira wakeneranga ‘kurya thupi la Mwana wa munthu na kumwa ndopa zake.’ Mazgu agha ghakakhuŵazga ŵasambiri ŵake ŵanyake. M’malo mwakuti ŵafumbe ng’anamuro la mazgu agha, panji kulindilira mwakuzikira kuti Yehova waŵawovwire kupulikiska ivyo mazgu agha ghakang’anamuranga, ŵasambiri ŵake ŵanandi “ŵakenderanangaso nayo cara [Yesu].” (Yohane 6:35, 41-66) Tijifumbeso kuti kasi tiŵengepo pa nyengo yira mphanyi tikacita wuli?

¹⁵ Mazuŵa ghano napo ŵanji ŵaleka kuwungana na mpingo. Ŵakughanaghana kuti ŵangateŵetera Ciuta paŵekha. Ŵangayowoya kuti ŵacita nthena cifukwa cakuti ŵali kukhuŵara. Panji ŵakughanaghana kuti mpingo ukuzerezga ubudi unyake uwo ukucitika. Nyengo zinyake cingaŵa cifukwa cakuti ŵakukhumba yayi kuzomerezga cisambizgo cinyake. Kasi tingati ŵacita cinthu camahara nthena? Nangauli mbunenesko kuti Mkhristu waliyose wakwenera kuŵa paubwezi na Ciuta, kweni tikwenera kukumbukira kuti Yehova wakugwiriskira nchito mpingo wa pa caru cose nga ni umo wakacitiranga mu nyengo ya ŵapositole. Mwakusazgirapo, Yehova wakagwiliskira nchito kweniso kutumbika mipingo ya mu nyengo yakale. Kweniso wakanozga kuti mu mipingo muŵe ŵalara na ŵateŵeti ŵakovwira kuti mpingo usange candulo. Ndimo viliriso mazuŵa ghano.

16. Kasi munthu uyo wakughanaghana kuti waleke kuwungana na mpingo wakwenera kughanaghanira fundo wuli?

¹⁶ Usange Mkhristu munyake wakughanaghana kuti wangasopa Ciuta payekha kwambura mpingo, iyo wakulongora pakweru kuti wakukana nthowa iyo Ciuta wali kunozga. Nthowa iyi ni mpingo wa pa caru cose wa ŵanthu ŵake kweniso wa ku cigaŵa ico wakukhala. Mutepanji wangasankha kusopa payekha panji kuŵa waka paubwezi na ŵanthu ŵacoko waka mu mpingo. Kweni kasi kacitiro aka kangamovwira kuti wasange candulo kufuma ku ŵalara ŵa mpingo ndiposo ŵateŵeti ŵakovwira? Apo Paulosi wakalembera kalata mpingo wa ku Kolose na kulangura kuti yiŵazgikeso ku mpingo wa ku Laodikeya, wakayowoya kuti ŵakeneranga ‘kupandika na kuzengeka mwa Iyo [Khristu].’ Ŵekha awo ŵakaŵa mu mpingo ndiwo ŵakasanga candulo na kalata yira, kuti awo ŵakajipatura ku mpingo yayi.—Ŵakolose 2:6, 7; 4:16.

Mzati na Cikhozgero ca Unenesko

17. Kasi lemba la 1 Timote 3:15 likutisambizgaci za mpingo?

¹⁷ Mu kalata yakwamba iyo Paulosi wakalembera Timote uyo wakaŵa mulara Wacikhristu, wakalongosora ivyo vikukhumbikwa kuti munthu waŵe mulara panji muteŵeti wakovwira mu mpingo. Wakati wamara waka kulongosora ivi, wakazunura za “ekeleziya la Ciuta wamoyo.” Wakati mpingo ni “mzati na cikhozgero ca unenesko.” (1 Timote 3:15) Mbunenesko, mpingo wose wa ŵakuphakazgika ukaŵa nadi mzati wa unenesko mu nyengo ya ŵapositole. Ndipo nchakuwonekerathu kuti Mkhristu waliyose wakasanganga unenesko uwu kwizira mu mpingo wa uko wakakhalanga. Mu mpingo ndimo unenesko ukasambizgikanga na kuwukhozgera. Ndimo munthu waliyose wakakhozgekeranga.

18. Cifukwa wuli maungano gha mpingo ngakuzirwa?

¹⁸ Mwakuyanawaka, mpingo Wacikhristu wa pacaru cose ni nyumba ya Ciuta, “mzati na cikhozgero ca unenesko.” Kusangika pa maungano gha mpingo nyengo zose na kuzgorapo, ni nthowa yiwemi comene yakukhozgera ubwezi withu na Ciuta, na kuŵa ŵakunozgeka kucita khumbo lake. Apo Paulosi wakalembera kalata mpingo wa ku Korinte, wakayowoya za ivyo vikuŵa pa maungano agha. Wakalemba kuti ivyo vikuyowoyeka pa maungano ghawo viŵenge vyakupulikikwa makora mwakuti awo ŵizapo ŵakhozgeke. (1 Ŵakorinte 14:12, 17-19) Mazuŵa ghano nase tingakhozgeka usange tikumanya kuti Yehova Ciuta ndiyo wakulongozga mipingo yithu ndipo wakuyiwovwira.

19. Cifukwa wuli mukwenera kuskepelera ku mpingo?

¹⁹ Enya nadi, para tikukhumba kukhozgeka mwauzimu, tikwenera kuŵa mu mpingo. Kwambira kale, mpingo ukutivikilira ku visambizgo vyautesi, ndipo Ciuta wakuwugwiliskira nchito kupharazga makani ghawemi gha Ufumu wake wakuwusika na Mesiya. Mwambura kukayika, Ciuta wafiska vinthu vinandi kwizira mu mpingo Wacikhristu.—Ŵaefeso 3:9, 10.

[Mazgu ghamusi]

Kasi Mungakumbuka?

• Cifukwa wuli tingaŵa ŵakusimikizga kuti Ciuta wakugwiliskira nchito mipingo pa caru?

• Kasi ŵalara ŵali na mulimo wuli mu mpingo, nangauli mbambura kufikapo?

• Kasi mukukhozgeka wuli na mpingo uwo mukuwunganako?

[Cithuzithuzi pa peji 15]

Ŵapostole na ŵanalume ŵalara mu Yerusalemu ŵakateŵeteranga mu Wupu Wakulongozga

[Cithuzithuzi pa peji 16]

Ŵalara na ŵateŵeti ŵakovwira ŵakupokera ulongozgi mwakuti ŵafiske milimo yawo mu mpingo