Mazgu gha Yehova Ngamoyo
Fundo Zikuru za mu Makalata Ghakuluta ku Ŵatesalonika na kwa Timote
MPINGO uphya wa mu Tesalonika ukatambuzgikanga kufuma waka apo ukambira, apo Paulosi wakalutirako. Antheura, apo Timote wakiza na lumbiri luwemi lwa mpingo uwu, mutepanji apo wakaŵa na vilimika vya m’ma 20, cikapangiska kuti Paulosi walembere kalata Ŵatesalonika kuti waŵalumbe na kuŵakhozga. Kalata iyi, iyo yikwenera kuti yikamara kulembeka kuumaliro wa 50 C.E., njakwamba mwa makalata ghose agho Paulosi wakalemba. Pakati pajumpha nyengo yicoko waka, wakalemberaso Ŵakhristu ŵa mu Tesalonika kalata yaciŵiri. Mu kalata iyi, wakanozga vigomezgo vyambura kwenelera ivyo ŵanji ŵakaŵa navyo na kuciska ŵabali kuti ŵaŵe na cipulikano cakukhora.
Pakati pajumpha vilimika 10, Paulosi wakaŵa ku Makedoniya ndipo Timote wakaŵa ku Efeso. Paulosi wakalembera kalata Timote, wakamuciska kuti wakhale kuko ku Efeso kuti wakhozge ŵabali mwakuti ŵakane visambizgo vya ŵasambizgi ŵatesi awo ŵakaŵa mu mpingo. Apo Ŵakhristu ŵakamba kutambuzgika pamanyuma pa moto uwo ukabuka mu Roma mu cilimika ca 64 C.E., Paulosi wakalembera Timote kalata yaciŵiri. Kalata iyi ndiyo yikaŵa yaumaliro kulembeka pa makalata ghose agho wakalemba. Mazuŵa ghano, tingasanga candulo na fundo zakukhozga ndiposo ulongozgi uwo Paulosi wakalemba mu makalata ghanayi agha.—Heb. 4:12.
“TICEREZGE”
Paulosi wakalumba Ŵatesalonika cifukwa ca ‘mulimo wawo wa cipulikano, na kutokatoka kwawo kwa kutemwa, na kuzizipizga kwawo.’ Wakaŵaphalira kuti ŵakaŵa ‘cigomezgo cake, na cimwemwe cake, na mphumphu ya cithumbwa.’—1 Tes. 1:3; 2:19.
Pamanyuma pa kuciska Ŵakhristu ŵa mu Tesalonika kuti ŵapembuzganenge na cilindizga ca ciwuka, Paulosi wakayowoya kuti: “Nga ndi munkhungu mu usiku ntheura ndimo likwizira zuŵa la Fumu” Yehova. Wakaŵasoka kuti ‘ŵacerezge’ panji kuti kuchezera ndiposo kuti ŵaŵe maso.—1 Tes. 4:16-18; 5:2, 6.
Mafumbo gha m’Malemba Ghazgoleka:
4:15-17—Kasi mbanjani awo ‘ŵakukwapulika mu mabingu, kuya kakumana na Fumu mu dera,’ ndipo ici cikucitika wuli? Aŵa Mbakhristu ŵakuphakazgika awo ŵacali ŵamoyo panyengo ya kuŵapo kwa Khristu, apo wakuwusa mu Ufumu wa kucanya. ‘Ŵakukumana na Fumu’ Yesu kucanya. Kweni kuti ici cicitike, ŵakwenera kufwa dankha na kuwuskika nga ni vilengiwa vyauzimu. (Rom. 6:3-5; 1 Kor. 15:35, 44) Kuŵapo kwa Khristu kuli kwamba kale, antheura, Ŵakhristu ŵakuphakazgika awo ŵakufwa mazuŵa ghano ŵakukhalilira ŵakufwa yayi. ‘Ŵakukwapulika,’ panji kuti kuwuskika nyengo yeneyiyo.—1 Kor. 15:51, 52.
5:23—Kasi Paulosi wakang’anamuranga vici apo wakati “mzimu winu na uzima na thupi visungike”? Paulosi wakang’anamuranga mzimu, uzima, na thupi la ŵanthu wose awo ŵakaŵa mu mpingo Wacikhristu, uwo ukasazgangapo Ŵakhristu ŵakuphakazgika na mzimu awo ŵakaŵa mu Tesalonika. M’malo mwa kulomba waka kuti mpingo usungike, wakalomba za kusunga “mzimu” wa mpingo. Wakalomberaso “uzima” panji kuti umoyo, ndiposo “thupi” la mpingo, kung’anamura gulu lose la Ŵakhristu ŵakuphakazgika. (1 Kor. 12:12, 13) Antheura, lurombo ulu lukulongora kuti Paulosi wakaghanaghaniranga comene mpingo.
Ivyo tikusambirapo:
1:3, 7; 2:13; 4:1-12; 5:15. Nthowa yiwemi yakupelekera ulongozgi njakuti tilumbenge dankha munthu mwakufumira pasi pa mtima pa ivyo wakucita makora ndiposo kumukhozga.
4:1, 9, 10. Ŵasopi ŵa Yehova ŵakwenera kulutilira kukura mwauzimu.
5:1-3, 8, 20, 21. Apo zuŵa la Yehova likusendelera, tikwenera kuti “tizize, tivware ngunya ya pa cifuŵa ya cipulikano na kutemwa; ndipo nga nchikhupiko cigomezgo ca ciponosko.” Kweniso, tikwenera kupulikira comene Mazgu ghaucimi gha Ciuta, agho ni Baibolo.
“CHINTHANI”
Ŵanyake mu mpingo ŵakabendezganga mazgu agho Paulosi wakayowoya mu kalata yake yakwamba ndipo ŵakasuskanga kuti “kwiza kwa Fumu” kuli pafupi. Kuti wanyolore kaghanaghaniro aka, Paulosi wakayowoya ivyo vikeneranga ‘kwiza dankha.’—2 Tes. 2:1-3.
Paulosi wakaciska kuti: “Ngangamikani, ndipo koleskani midauko iyo mukasambizgika.” Wakaŵaphalira kuti ‘ŵajiwezgeko ku mbali yose uyo wakwenda bweka.”—2 Tes. 2:15; 3:6.
Mafumbo gha m’Malemba Ghazgoleka:
2:3, 8—Kasi “munthu yura wakwananga” ni njani ndipo wazamumyangulika wuli? “Munthu” uyu mbaliska ŵa visopa vyautesi. Uyo wapika mazaza gha kuzakeruzga ŵaheni na kulangura kuti ŵakomeke ni “Mazgu,” agho ni Muyowoyeri Mukuru wa Ciuta, Yesu Khristu. (Yoh. 1:1) Antheura, tingayowoya kuti Yesu ndiyo wazamumumyangula munthu yura wakwananga “na mvuci [nkhongono] wa mlomo wake.”
2:13, 14—Kasi Ŵakhristu ŵakuphakazgika ‘ŵasoleka wuli pakudanga kuti ŵaponoskeke’? Ŵakuphakazgika wose nga ni gulu, ŵakasolekerathu apo Yehova wakanozga kuti mphapu ya mwanakazi yizakabwanye mutu wa Satana. (Gen. 3:15) Yehova wakayowoyaso vinthu ivyo ŵakeneranga kufiska, mulimo uwo ŵakeneranga kuzakacita, ndiposo kuyezgeka uko ŵakeneranga kuyezgeka. Antheura, Ciuta wakaŵacemera ‘ceneici.’
Ivyo Tikusambirapo:
1:6-9. Yehova wakupeleka ceruzgo kwa ŵekha awo cikuŵenelera.
3:8-12. Nangauli zuŵa la Yehova laneng’enera, tikwenera cara kusangirapo mwaŵi wa kuleka kugwira nchito kuti tisange vyakukhumbikwa pa umoyo ndiposo vinthu vyakuthupi ivyo vingatovwira apo tikucita uteŵeti. Kuleka kugwira nchito kungatipangiska kuŵa ŵakata ndiposo kuti tiŵe ‘ŵamwenda nato twa ŵene.’—1 Pet. 4:15.
“SUNGILIRA ICO CILI KUPELEKEKA KWA IWE”
Paulosi wakaphalira Timote kuti ‘wapote nkhondo yeneco; pakukoleska cipulikano na njuŵi yiwemi.’ Mpositole uyu wakalemba mikhaliro iyo ŵalara na ŵateŵeti ŵakovwira mu mpingo ŵakwenera kuŵa nayo. Paulosi wakaphaliraso Timote kuti ‘wakanizge vidokoni vya waka na vya ŵakazi ŵakuru.’—1 Tim. 1:18, 19; 3:1-10, 12, 13; 4:7.
Paulosi wakalemba kuti: “Ungacenyanga mulara.” Wakaciska Timote kuti: “Sungilira ico cili kupelekeka kwa iwe, upatukeko ku mbereŵeto za waka, na ku masuskano agho ŵakuti ni vinjeru, ndipo kuti ni vinjeru cara.”—1 Tim. 5:1; 6:20.
Mafumbo gha m’Malemba Ghazgoleka:
1:18; 4:14—Kasi ni “mazgu gha mu ucimi” wuli agho ghakayowoyekera Timote? Ghakwenera kuti ghakaŵa maucimi ghanyake ghakuyowoya za mulimo uwo Timote wakeneranga kuzakacita mu mpingo Wacikhristu, agho Paulosi wakayowoya mwakukhuŵilizgika na mzimu utuŵa apo wakaluta ku Lustra pa ulendo wake waciŵiri waumishonare. (Mil. 16:1, 2) Cifukwa ca “mazgu gha mu ucimi” agha, ŵalara ŵa mpingo ‘ŵakaŵika mawoko’ pa Timote, uyo wakaŵa muwukirano, kumupatura kuti wacite mulimo wapadera.
2:15—Kasi ni mwauli umo mwanakazi ‘wakuponoskekera pakubaba ŵana’? Kubaba ŵana, kupwelelera ŵana ŵake, na kupwelelera mbumba ‘kungaponoska’ mwanakazi kuti waleke kutangwanika na ‘kuŵereŵeta tunthu twawaka, na kuŵa mwenda nato.’—1 Tim. 5:11-15.
3:16—Kasi camucindindi ca kusopa Ciuta nchivici? Kwa vilimika vinandi, cikaŵa camucindindi usange munthu wangaŵa wakugomezgeka nadi kwa Ciuta panji yayi. Yesu wakapeleka zgoro mwa kulutilira kuŵa wakugomezgeka kwa Ciuta mpaka nyifwa.
6:15, 16—Kasi mazgu agha ghakuyowoya za Yehova Ciuta panji Yesu Khristu? Mazgu agha ghakuyowoya za Yesu Khristu. (1 Tim. 6:14) Mwakupambana na ŵanthu awo ŵakuwusa nga ni mathemba ndiposo mafumu, Yesu ni ‘yekha na yekha Mwenenkhongono,’ ndipo wakufwa yayi. (Dan. 7:14; Rom. 6:9) Kufuma waka apo wakakwelera kucanya, palije munthu uyo ‘wangamuwona’ na maso gha wunthu.
Ivyo Tikusambirapo:
4:15. Kwali tazgoka Ŵakhristu mwasonosono panji kale, tikwenera kuyezgayezga kusambira vinandi na kulutilira kukura mwauzimu.
6:2. Para Mkhristu munyithu watilemba nchito, m’malo mwa kusangirapo mwaŵi mu nthowa zinyake, tikwenera kumugwilira nchito iyo na mtima wose kuluska umo tate ticitirenge kwa munthu wakuwaro.
“PHARAZGA MAZGU; UŴE MCANYA”
Kuti Paulosi wakhozge Timote cifukwa ca masuzgo agho ghakaŵa munthazi, wakamulembera kuti: “Ciuta kuti wakatipa mzimu wa wofi cara; kweni wankhongono na wa kutemwa na wa kuziza.” Timote wakapika ulongozgi wakuti: “Muzga wa Fumu kuti wakwenera kuŵa wa mphindano cara, kweni waŵenge wakuzika ku wose, warwana [wakukwana] kusambizga.”—2 Tim. 1:7; 2:24.
Paulosi wakaciska Timote kuti: “Khalilira mu vyeneivyo wasambira na kupanikizgika navyo.” Visambizgo vya ŵakugaruka vikathandazgikanga, antheura mpositole Paulosi wakaphalira mulaŵiliri muwukirano uyu kuti: “Pharazga mazgu; uŵe mcanya . . . ; ucenjezge, ucenye, uciske.”—2 Tim. 3:14; 4:2.
Mafumbo gha m’Malemba Ghazgoleka:
1:13—Kasi “cilongolero ca mazgu gheneco” nchivici? “Mazgu gheneco” nga “Fumu yithu Yesu Khristu,” agho ni visambizgo vyaunenesko Vyacikhristu. (1 Tim. 6:3) Ivyo Yesu wakasambizga na kucita vikakolerananga na Mazgu gha Ciuta. Antheura, “mazgu gheneco” ghangang’anamuraso visambizgo vyose vya mu Baibolo. Visambizgo ivi vingatovwira kumanya ivyo Yehova wakukhumba kwa ise. Tikulutilira kukoleska cilongolero ici mwa kucita ivyo tikusambira mu Baibolo.
4:13—Kasi “vikumba” vikaŵa vici? Vikaŵa vyakulembapo vyakufuma ku vikumba vya nyama. Panji Paulosi wakapemphanga mipukutu yinyake ya Malemba Ghacihebere kuti wakaŵazgenge apo wakaŵa mu jere ku Roma. Mipukutu yinyake yikwenera kuti yikaŵa yakufuma ku vyakumera vinyake, kweni yinyake yikaŵa yakupangika na vikumba.
Ivyo Tikusambirapo:
1:5; 3:15. Cifukwa cikuru ico Timote wakaŵira na cipulikano mwa Khristu Yesu ico cikamovwiranga pakucita cilicose, nchakuti apo wakaŵa mwana wakasambizgika Malemba. Nchakuzirwa comene kuti mbumba zighanaghanirengepo comene umo zikufiskira mulimo uwu kwa Ciuta na ku ŵana ŵawo.
1:16-18. Tiyeni tilomberenge ŵasopi ŵanyithu na kuyezgayezga kuŵawovwira usange ŵali mu viyezgo, para ŵakutambuzgika, panji para ŵali mu jere.—Zinth. 3:27; 1 Tes. 5:25.
2:22. Ŵakhristu, comenecomene ŵawukirano, ŵakwenera cara kutangwanika comene na maseŵero, sumu, vyakusanguluska, vyakutemwa vyawo, kutembeya, nchezgo zambura candulo, na vinyake, na kuŵa na nyengo yicoko yakucitira vinthu vyauzimu.
[Cithuzithuzi pa peji 31]
Pa makalata ghose agho Paulosi wakalemba mwakukhuŵilizgika na Ciuta, kasi ni kalata nji iyo yikaŵa yaumaliro kulembeka?