‘Vikumbusko Vyinu Ndivyo Cikondwero Cane’
“Vyose [ivyo] vikalembeka kale, vikalembekera kusambiskika kwithu.”—ŴAROMA 15:4.
1. Kasi Yehova wakutipa wuli vikumbusko, ndipo cifukwa wuli tikukhumbikwira vikumbusko?
YEHOVA wakuŵapa vikumbusko ŵanthu ŵake mwakuti viŵawovwire kutonda masuzgo mu nyengo zinonono izi. Tikupokera vikumbusko vinyake para tikusambira Baibolo patekha ndiposo usange ŵanyithu ŵakuyowoya panji kuzgora pa maungano. Vinandi ivyo tikuŵazga panji kupulika tikuvimanya kale. Tikwenera kuti tili kusambirapo kale. Kweni pakuti tikutemwa kuluwa, nyengo zose tikukhumba kukumbuskika ivyo Yehova wakukhumba, malango ghake na ulongozgi. Tikwenera kuŵa ŵakuwonga cifukwa ca vikumbusko vya Ciuta. Vikutikhozga, pakuti vikutovwira kughanaghanira vifukwa ivyo tikayambira kulondezga khumbo la Ciuta. Lekani mulembi wa salmo wakimbira Yehova kuti: “Visimikizgo [vikumbusko] vyinu . . . ndivyo cikondwero cane.”—Salmo 119:24.
2, 3. (a) Cifukwa wuli Yehova wali kusunga nkhani za ŵanthu awo ŵakuzunurika mu Baibolo? (b) Kasi tiwonenge nkhani wuli mu Malemba?
2 Nangauli Mazgu gha Ciuta ghakalembeka kale comene, kweni ghacali ghankhongono. (Ŵahebere 4:12) Ghakutiphalira nkhani zaunenesko za ŵanthu awo ŵakuzunurika mu Baibolo. Nangauli mitheto na maghanoghano gha ŵanthu vyasintha kufuma mu nyengo iyo Baibolo likalembekera, kweni kanandi masuzgo ghithu ghakuyana na gha ŵanthu ŵakale. Nkhani zinandi izo zili kusungikira ise mu Baibolo zikutiphalira za ŵanthu awo ŵakatemwanga Yehova, ndipo ŵakamuteŵeteranga mwakugomezgeka nangauli ŵakasuzgikanga. Nkhani zinyake zikutovwira kuwona nkharo izo Ciuta wakutinkha. Likaŵa khumbo la Yehova kuti nkhani za ŵanthu ŵawemi na ŵaheni wuwo zilembeke mu Baibolo kuti zitikumbuskenge fundo zakuzirwa. Vili nga umo mpositole Paulosi wakalembera kuti: “Vyose [ivyo] vikalembeka kale, vikalembekera kusambiskika kwithu, mwakuti tiŵirenge na cigomezgo mu cizizipizgo na cisangulusko ivyo vili mu Malembo.—Ŵaroma 15:4.
3 Sono tiyeni tiwone nkhani zitatu mu Malemba: umo Davide wakacitira na Sauli, nkhani ya Hananiya na Safira, ndiposo umo Yosefe wakacitira na muwoli wa Potifara. Mu nkhani yiliyose tikusambiramo fundo zakuzirwa.
Kukolerana na Ivyo Ciuta Wanozga
4, 5. (a) Kasi vinthu vikaŵa wuli pakati pa Themba Sauli na Davide? (b) Kasi Davide wakacita wuli na thinkho la Sauli?
4 Themba Sauli likaleka kugomezgeka kwa Yehova, ndipo likaŵa lambura kwenelera kuwusa ŵanthu ŵake. Ntheura Ciuta wakalikana na kutuma mprofeti Samuyeli kuti wakaphakazge Davide mwakuti wazakaŵe themba la Israyeli. Davide wakati walongora luso na cikanga pakurwa nkhondo, kweniso ŵanthu ŵakati ŵamulumba, Sauli wakamba kuwona Davide nga ni mulwani. Sauli wakayezga kanandi waka kuti wamukome. Davide wakapona viŵembu vyose ivi cifukwa cakuti Yehova wakaŵa nayo.—1 Samuel 18:6-12, 25; 19:10, 11.
5 Davide wakacicizgika kubisama vilimika vinandi. Apo mwaŵi ukasangika kuti Davide wakome Sauli, awo ŵakaŵanga nayo ŵakamuciska kuti wamukome, ŵakatenge Yehova wapeleka mulwani wake mu woko lake. Kweni Davide wakakana. Wakacita nthena cifukwa cakuti wakaŵa wakugomezgeka kwa Yehova, ndipo wakamanya kuti Sauli wakaŵa themba lakuphakazgika la ŵanthu ŵa Ciuta. Yehova ndiyo wakimika Sauli kuŵa themba la Israyeli, ni nthena yayi? Mweneko Yehova ndiyo wakenera kumuwuskapo para nyengo yakwana. Davide wakawona kuti wakaŵavya mazaza kuti wanjilirepo. Davide wakayezga nthowa zose kuti wamuzikiske mtima Sauli, ndipo paumaliro wakati: ‘Yehova wamutimbenge para zuŵa lake lakufwira lafika; panji wakhirenge kukarwa nkhondo na kufwira kuko. Yehova wakana kuti ndinyoroske woko pa wakuphakazgika wa Yehova.’—1 Samuel 24:3-15; 26:7-20.
6. Cifukwa wuli tikunweka na nkhani ya Davide na Sauli?
6 Mu nkhani iyi muli sambiro lakuzirwa. Kasi muli kujifumbapo cifukwa ico masuzgo ghanyake ghakwambira mu mpingo? Panyake cingaŵa cifukwa cakuti munthu munyake wakucita mwambura kwenelera. Nangauli wangaŵa kuti wakucita zakwananga zikuru yayi, kweni mukukwenyelera na nkharo yake. Kasi mukwenera kucita wuli? Cifukwa cakuti mukumufipira mtima mbali uyu, kweniso cifukwa cakuti muli ŵakugomezgeka kwa Yehova, mungayowoya nayo mwalusungu kuti mumuwezge. Kweni mungacita wuli usange suzgo likulutilira? Para mwayezga nthowa zose, nkhani iyi muyileke mu mawoko gha Yehova. Ndivyo Davide wakacita.
7. Nga ni Davide, kasi tikwenera kucita wuli usange ŵanthu ŵakuticitira nkhaza panji kutitinkha?
7 Panji ŵanthu ŵakumucitirani nkhaza, panyake ŵakumutinkhani cifukwa ca cisopo cinu. Panji mwayezga kumazga masuzgo agha kweni mwatondeka, panyake palije ico mungacita. Kweni tikusambirapo kanthu pa ivyo Davide wakacita apo ŵakamucitiranga nkhaza. Mu masalmo ghakucontha mtima agho Davide wakata, wakalombanga waka kuti Ciuta wamuvikilire kwa Sauli cara, kweniso wakayowoyanga umo wakaŵira wakugomezgeka kwa Yehova, na kufipira mtima zina la Ciuta kuti licindikike. (Salmo 18:1-6, 25-27, 30-32, 48-50; 57:1-11) Davide wakagomezgeka nipera kwa Yehova nangauli Sauli wakaleka yayi kumucitira nkhaza vilimika vinandi. Nase tikwenera kugomezgeka nipera kwa Yehova na gulu lake nangauli ŵanthu ŵangaticitira nkhaza, kweniso nangauli ŵanyake ŵangacita uheni. Timanye kuti Yehova wakuwona ivyo vikucitika.—Salmo 86:2.
8. Kasi Ŵakaboni ŵa Yehova ku Mozambique ŵakacita wuli apo ŵakayezgeka usange ŵakaŵa ŵakugomezgeka kwa Yehova?
8 Ŵakhristu ku Mozambique nchakuwonerapo ca mazuŵa ghano pa nkhani ya kugomezgeka kwa Yehova mu viyezgo. Mu 1984, kanandi ŵasilikari ŵakugalukira boma ŵakawukiranga mizi yawo, kuŵapoka katundu, kocha nyumba zawo na kukomapo ŵanji. Vikawoneka kuti pakaŵavya cakuti Ŵakhristu aŵa ŵacite mwakuti ŵajivikilire. Kanandi ŵakaŵacicizganga kuti ŵanjire usilikari panji kovwira ŵasilikari pa vinthu vinyake. Kweni Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakawona kuti para ŵangazomera kucita ivi ndikuti ŵakukhozgera vyakucitika vya caru, cinthu ico Ŵakhristu ŵakwenera kucita yayi. Ici cikaŵakwiyiska comene ŵasilikari. Ŵakaboni makhumi ghatatu ŵakakomeka mu nyengo yakusuzga iyi. Nangauli ŵakaŵa mu ulwani wa nyifwa, ŵanthu ŵa Ciuta aŵa ŵakagomezgeka nipera.a Nga ni Davide, ŵakazizipizga apo ŵakaŵacitiranga nkhaza, ndipo ŵakatonda.
Cikumbusko Ico Cikutisoka
9, 10. (a) Kasi tingandula wuli na viyelezgero vinyake mu Malemba? (b) Kasi Hananiya na Safira ŵakabuda vici?
9 Tikusambirako nkharo izo tikwenera kulambalara ku ŵanthu ŵanyake awo ŵakuzunurika mu Malemba. Mu Baibolo muli nkhani zinandi za ŵanthu, ndipo zinyake zikuzunura ŵateŵeti ŵa Ciuta awo ŵakabuda, na ivyo vikaŵacitikira. (1 Ŵakorinte 10:11) Nkhani yinyake yikulongosora za Hananiya na Safira, mwanalume na muwoli wake awo ŵakaŵa Ŵakhristu mu mpingo uwo ukaŵa mu Yerusalemu.
10 Paumaliro wa Pentekoste 33 C.E., Ŵakhristu ŵaphya awo ŵakakhalira mu Yerusalemu kuti ŵakhozgeke na ŵapositole ŵakakhumbikwiranga wovwiri. Ŵanyake mu mpingo uwu ŵakaguliska katundu wawo mwakuti waliyose wawovwirike. (Milimo 2:41-45) Hananiya na Safira ŵakaguliska munda, ndipo ŵakatorapo ndarama zinyake, kweni ŵakaphalira ŵapositole kuti cawanangwa cawo zikaŵa ndarama zose izo ŵakasanga ŵakati ŵaguliska munda. Nangauli Hananiya na Safira ŵakaŵa ŵanangwa kupeleka umo ŵeneko ŵakaghanaghanira, zinandi panji zicoko, kweni cilato cawo cikaŵa ciheni, ndipo ŵakacita upusikizgi. Iwo ŵakakhumbanga kujilongora kuti ŵacita vinandi. Mzimu utuŵa ukamovwira mpositole Petrosi kuvumbura upusikizgi wawo, ndipo Yehova wakaŵakoma.—Milimo 5:1-10.
11, 12. (a) Kasi mu Malemba muli vikumbusko wuli pa nkhani ya kuyowoya unenesko? (b) Kasi unenesko wuli na njombe wuli?
11 Para tayezgeka kuti tiyowoye utesi mwakuti ŵanthu ŵawone kuti tili ŵawemi, tikumbukenge nkhani ya Hananiya na Safira. Tingamupusika munthu munyithu, kweni Yehova tingamupusika yayi. (Ŵahebere 4:13) Nyengo na nyengo Malemba ghakuticiska kuti tiyowoyeskanenge unenesko, cifukwa ŵatesi ŵalije ciharo mu caru ico muzamuŵavya ŵambura urunji. (Zintharika 14:2; Civumbuzi 21:8; 22:15) Cifukwa cake tikucimanya. Uyo wakuthandazga utesi ni munyake yayi, kweni Satana Dyabulosi.—Yohane 8:44.
12 Para tikucita vyose mu unenesko, tikuŵa na njombe zinandi. Njuŵi yithu yikuŵa yituŵa, kweniso tikukondwa cifukwa cakuti ŵanyithu ŵakutigomezga. Kanandi Ŵakhristu ŵakusanga nchito panji ŵakukhalilira pa nchito cifukwa ca kugomezgeka. Kweni njombe yikuru comene njakuti para tili ŵanenesko, tikuŵa ŵabwezi ŵa Ciuta Wankhongonozose.—Salmo 15:1, 2.
Kusungilira Makhaliro Ghatuŵa
13. Kasi nchivici cikamucitikira Yosefe, ndipo wakacita wuli?
13 Yosefe, mwana wa sekuru wakale Yakobe ŵakamuguliska kuŵa muzga apo wakaŵa na vilimika 17. Nyengo yikati yalutapo, wakateŵetanga mu nyumba ya Potifara, nduna ya Ŵaeguputo, ndipo muwoli wa Potifara wakamudokera. Mama uyu wakakhumba comene kugona na Yosefe, munyamata wakuwoneka makora, ndipo zuŵa na zuŵa, wakamunyengeleranga Yosefe kuti: “Gona nane.” Yosefe wakaŵa kutali na mbumba yake, ndipo mu caru ici mukaŵavya uyo wakamumanyanga. Wakhumbenge nthena wakagona nayo mama uyu, ndipo mphanyi pakaŵavya uyo wakamanya. Kweni paumaliro muwoli wa Potifara wakati wamukora, Yosefe wakacimbira.—Genesis 37:2, 18-28; 39:1-12.
14, 15. (a) Cifukwa wuli tikunweka na nkhani ya Yosefe? (b) Cifukwa wuli Mkhristu munyake mwanakazi wakuwonga cifukwa ca kupulikira vikumbusko vya Ciuta?
14 Yosefe wakakulira mu mbumba yakopa Ciuta, ndipo wakamanya kuti mbuheni kuti ŵanthu ŵambura kutorana ŵagonane. Iyo wakafumba kuti: “Kasi ndingacita wuli uheni uwu ukuru, na kwanangira Ciuta?” Wakwenera kuti wakacita nthena cifukwa cakuti wakamanya khumbo la Ciuta pa nkhani ya nthengwa umo wakanozgera mu munda wa Edeni, apo wakapeleka mwanakazi yumoza ku mwanalume. (Genesis 2:24) Lero ŵanthu ŵa Ciuta ŵakwandula para ŵakughanaghanira umo Yosefe wakacitira. Kunyake ŵanthu ŵakucita soni yayi na uzaghali, ndipo ŵawukirano awo ŵakukana kucita uzaghali ŵanyawo ŵakuŵanena. Ŵanandi awo ŵali pa nthengwa nawo ŵakuŵa na vibwezi. Ntheura nkhani ya Yosefe nchikumbusko cakwenelera lero. Mpaka lero, Ciuta wakuti uzaghali na uleŵi nkhwananga. (Ŵahebere 13:4) Ŵanandi awo ŵathera na kucita uzaghali nawo ŵakuzomera kuti nchakwenelera kulondezga dango la Ciuta. Uheni unyake wa uzaghali ngwakuti munthu wakujilengeska, njuŵi yikumusuzga, uzaghali ukwambiska sanji, ndipo wangatora nthumbo na matenda. Vili nga umo Malemba ghakutisokera kuti “uyo wakucita uzaghali wakwanangira thupi lake.”—1 Ŵakorinte 5:9-12; 6:18; Zintharika 6:23-29, 32.
15 Jenny,b Kaboni wa Yehova wambura kutengwa wakuwonga cifukwa ca vikumbusko vya Ciuta. Uko wakugwira nchito, munyamata wakuwoneka makora wakalongora kuti wakamukhumbanga. Jenny wakazerezga ndipo munyamata uyu wakalimbikira. Jenny wakuti: “Cikaŵa cakusuzga kusungilira makhaliro ghatuŵa. Para mwanalume panji mwanakazi wakukukhumba ukujipulika makora mu mtima.” Kweni Jenny wakamanya kuti mwanalume uyu wakakhumbanga waka kusazgirapo ŵanakazi awo wakucita nawo uzaghali. Apo wakawonanga kuti wakaŵa pafupi kuthera, wakalombanga Yehova kuti wamovwire kugomezgeka kwa Iyo. Jenny wakuti ivyo wakasambira mu Baibolo kweniso mu mabuku vikaŵa vikumbusko ivyo vikamovwira kuti waŵe maso. Cikumbusko cinyake ico cikamovwira ni nkhani ya Yosefe na muwoli wa Potifara. Paumaliro wakuti: “Nyengo zose para nkhughanaghanira umo nkhutemwera Yehova, nkhufipa mtima yayi kuti panji nicitenge uheni ukuru, na kumunangira.”
Pulikirani Vikumbusko vya Ciuta
16. Kasi tingandula wuli para tikusanda na kughanaghanira umoyo wa ŵanthu awo ŵakuzunurika mu Baibolo?
16 Tose tingalongora kuti tikuwonga fundo izo Yehova watipa para tikufwilirapo kuti tipulikiske cifukwa ico nkhani zinyake zikalembekera na kusungika mu Malemba. Kasi zikusambizga vici? Kasi tikwenera kusambira panji kugega wunthu wuli wa awo ŵakuzunurika mu Baibolo? Ŵanthu ŵanandi comene ŵakuzunurika mu Mazgu gha Ciuta. Wose awo ŵakutemwa kusambizgika na Ciuta ŵakwenera kuŵa na njara ya kumanya vinjeru ivyo vikupa umoyo, kweniso masambiro agho ghakusangika mu nkhani izo Yehova wali kutisungira makora. Mu magazini agha kanandi mukuŵa nkhani za ŵanthu awo tingasambirako kanthu. Ipo mwalekeraci kupatura nyengo kuti muwonenge nkhani izi?
17. Kasi mukuviwona wuli vikumbusko vya Yehova, ndipo cifukwa wuli?
17 Tikuwonga comene cifukwa cakuti Yehova wakuŵaghanaghanira awo ŵakulimbikira kucita khumbo lake. Tili ŵambura kufikapo, umo ŵakaŵira ŵanalume na ŵanakazi awo ŵakuzunurika mu Baibolo. Ndipouli, nkhani za milimo yawo zikutovwira comene. Usange tikupulikira vikumbusko vya Yehova, tingagega maubudi agho ghangatitayamo na kuyezga awo ŵakenda mu nthowa za urunji. Para ticitenge nthena, tizamukoŵerana na uyo wakata masalmo pakwimba kuti: “Mbakutumbikika awo ŵakusunga visimikizgo [vikumbusko vya Yehova], ŵeneawo ŵakumupenjisiska na mtima wose, mzimu wane ukusunga visimikizgo vyinu; nkhuvitemwa comene.”—Salmo 119:2, 167.
[Mazgu ghamusi]
a Wonani Yearbook ya Ŵakaboni ŵa Yehova ya 1996, mapeji 160-162.
b Ili ni zina lake leneko yayi.
Kasi Mungazgora Wuli?
• Kasi tingasambiraci kwa Davide na umo wakawoneranga Sauli?
• Kasi nkhani ya Hananiya na Safira yikutisambizga vici?
• Cifukwa wuli tikunweka comene na nkhani ya Yosefe lero?
[Cithuzithuzi pa peji 18]
Cifukwa wuli Davide wakakana kuti Sauli wakomeke?
[Cithuzithuzi pa peji 19]
Kasi tikusambiraci pa nkhani ya Hananiya na Safira?
[Cithuzithuzi pa peji 20]
Cifukwa wuli Yosefe wakakana uzaghali?