Cilengiwa Cikuvumbura Vinjeru vya Yehova
“Makhaliro ghake ghambura kuwoneka . . . ghakumanyikwa kwizira mu vinthu vyakulengeka.”—ROM. 1:20.
1. Kasi ŵanthu ŵanandi ŵakukhwaskika wuli na vinjeru vya caru?
ŴANTHU ŵanandi ŵakuyowoyeka kuti mbavinjeru nangauli nyengo zinyake pakuŵavya vifukwa vya kuyowoyera nthena. Ŵanyake ŵakuyowoya kuti munthu wavinjeru ni uyo wasambira vinandi. Kweni, awo ŵanthu ŵakuti ŵali kusambira vinandi, ŵalije fundo zakovwira pa umoyo. Ndipo awo ŵakulondezga ulongozgi wa ŵanthu aŵa “ŵakuyegheka waka, nga mbakuyegheka na majigha na kuputwa uku na uku na mphepo yiliyose ya cisambizgo.”—Efe. 4:14.
2, 3. (a) Cifukwa wuli Yehova ndiyo ‘yekha wavinjeru’? (b) Kasi vinjeru vyakufuma kwa Ciuta vikupambana wuli na vya caru?
2 Pali mphambano yikuru comene pakati pa ŵanthu awo ŵakuyowoyeka kuti mbavinjeru na awo ŵakupenja vinjeru vyanadi Vyakufuma kwa Yehova Ciuta. Baibolo likutiphalira kuti Yehova ndiyo ‘yekha wavinjeru.’ (Rom. 16:27) Wakumanya vyose vyakukhwaskana na cilengiwa, kusazgapo umo vili kulengekera ndiposo mdauko wake. Vilengiwa vyose ivyo ŵanthu ŵakusanda vili kulengeka na Yehova. Ntheura, wakudokera yayi vinthu ivyo ŵanthu ŵapanga, ndipo wakutindikika yayi na vinjeru vya caru. “Vinjeru vya caru ici mbucindere kwa Ciuta.”—1 Kor. 3:19.
3 Baibolo likutiphalira kuti Yehova “wakupa vinjeru” ŵateŵeti ŵake. (Zinth. 2:6) Mwakupambana na vinjeru vya ŵanthu, vinjeru vyakufuma kwa Ciuta ni vyawakawaka yayi. Vikujintha pa fundo zakupulikikwa makora ndiposo zaunenesko. (Ŵazgani Yakobe 3:17.) Mpositole Paulosi wakatindikika comene na vinjeru vya Yehova. Wakalemba kuti: “Nako nkhunyang’amira kwa usambazi na vinjeru na kumanya kwa Ciuta! Vyeruzgo vyake ni vyambura mapenjeko na nthowa zake zambura kubowozgeka!” (Rom. 11:33) Pakuti Yehova ngwavinjeru comene, tikugomezga kuti ulongozgi wake ungatovwira kuti tikhalenge makora. Kuluska munthu waliyose, Yehova wakumanya ivyo tikukhumbikwira kuti tiŵe ŵakukondwa.—Zinth. 3:5, 6.
Yesu ni “Fundi”
4. Kasi vinjeru vya Yehova tingavimanya wuli?
4 Vinjeru vya Yehova pamoza na mikhaliro yake yapadera, vikuwoneka mu vinthu ivyo wali kulenga. (Ŵazgani Ŵaroma 1:20.) Milimo ya Yehova yikuvumbura mikhaliro yake, kufuma ku vinthu vikuru mpaka ku vicokovicoko. Kulikose uko tingalaŵiska, tikusanga ukaboni unandi wa Mlengi wavinjeru ndiposo wacitemwa. Tingasambira vinandi vyakukhwaskana na iyo mwa kusanda vinthu ivyo wali kulenga.—Sal. 19:1; Yes. 40:26.
5, 6. (a) Padera pa Yehova, ni njani uyo wakawovwira pa kulenga vinthu? (b) Kasi tisambirengeci ndipo cifukwa wuli?
5 Yehova wakaŵa yekha yayi apo “wakata mtambo na caru.” (Gen. 1:1) Baibolo likulongora kuti pambere Yehova wandambe kulenga vinthu vyakuwoneka, wakalenga munthu wauzimu, ndipo kwizira mwa munthu uyu, wakalenga “vinthu vinyake vyose.” Munthu wauzimu uyu wakaŵa Mwana wake “wakwamba kubabika wa cilengiwa cose,” mweneuyo wakazakakhala pa caru capasi na kucemeka Yesu. (Kol. 1:15-17) Nga ni Yehova, Yesu nayo ngwavinjeru. Nakuti mu cipaturo 8 ca buku la Zintharika, wakuyowoyeka kuŵa vinjeru. Mu cipaturo ceneici, Yesu wakucemeka “fundi” wa Ciuta.—Zinth. 8:12, 22-31.
6 Ntheura, cilengiwa cikuvumbura vinjeru vya Yehova na Yesu uyo ni Fundi wake. Tikusambirako vinandi comene. Tiyeni tisande vilengiwa vinayi ivyo vili mu lemba la Zintharika 30:24-28 vyeneivyo “vikuluska na vinjeru.”a
Sambiro Lakuti Tilimbikirenge Nchito
7, 8. Nchivici cikumukondweskani cakukhwaskana na nyerere?
7 Para tikusanda umo vinthu vili kulengekera ndiposo ivyo vikucita, nanga ni ivyo ni “vicoko” mu ukuru mu caru, tikusambira vinandi. Mwaciyelezgero wonani vinjeru ivyo vili na nyerere.—Ŵazgani Zintharika 30:24, 25.
8 Awo ŵakusanda vilengiwa ŵakugomezga kuti pa caru pali nyerere zinandi comene. Nyerere zikukhala mu magulu, ndipo mu magulu ghanandi muli nyerere mitundu patatu, mathembakazi, zanalume, na zakugwira nchito. Ndipo zikukolerana kusanga vyakukhumba vya gulu lose. Nyerere zinyake za ku South America izo zikuceketa mahamba, zingayowoyeka kuti mbalimi ŵaluso. Zikuthira vundira mu mbewu zawo, kupatulira, kweniso kuphatilira mu nthowa iyo yikwandaniska vuna. Ŵakusanda ŵasanga kuti nyerere izi zili nga mbalimi ŵaluso, zikugwira nchito mwakulimbikira kuti zisange cakurya cakukwana mwakuyana na unandi wawo.b
9, 10. Kasi tingacita wuli kuti tiŵenge ŵakulimbikira nga ni nyerere?
9 Tingasambira vinandi ku nyerere. Zikutisambizga kuti kulimbikira nkhwakukhumbikwa kuti vinthu vitendere makora. Baibolo likutiphalira kuti: “Luta ku nyerere, wa mukata iwe; ulaŵisiske mendero ghake, uŵe wa vinjeru. Yilije mulongozgi, nanga ndi kapitawo, panji kazembe, ndipouli yikutolera vyakurya vyake mu cihanya, na kuwunjika viryo vyake mu vuna.” (Zinth. 6:6-8) Wose, Yehova na Yesu uyo ni Fundi wake mbakulimbikira. Yesu wakati: “Ŵadada ŵakugwira nchito mpaka sono, ndipo nane nkhulutilira kugwira nchito.”—Yoh. 5:17.
10 Pakuti tikulondezga Ciuta na Khristu, nase tikwenera kuŵa ŵakulimbikira. Nanga tingaŵa na mulimo wuli mu mpingo, tose tikwenera kuŵa na “vyakucita vinandi mu mulimo wa Fumu.” (1 Kor. 15:58) Ntheura, tikwenera kulondezga ulongozgi uwo Paulosi wakaphalira Ŵakhristu ku Romu apo wakati: “Mungaŵanga ŵakata cara pa mulimo winu. Muŵe ŵakugolera na mzimu. Teŵeterani nga mbazga ŵa Yehova.” (Rom. 12:11) Kuteŵetera kwithu Yehova kuti nkhwawaka cara, cifukwa Baibolo likuti: “Ciuta ngwambura urunji cara kuti waluwe mulimo winu na citemwa ico mukalongora ku zina lake.”—Heb. 6:10.
Kuvikilirika Mwauzimu
11. Kasi mbira ya mu malibwe yikuwoneka wuli?
11 Mbira ya mu malibwe nayo nkhanyama kacoko ako kangatisambizga vinthu vyakovwira. (Ŵazgani Zintharika 30:26.) Yikuyana na kalulu mu ukuru, ndipo yili na makutu na malundi ghafupi. Mbira yikukhala m’malo gha malibwe. Yikuŵa yakuvikilirika cifukwa cakuti maso ghake ghakulaŵiska patali ndiposo yikukhala mu makululu na mu mphako za mu malibwe. Yili kulengeka na mahara ghakuti yikhalenge lumoza na zinyake nyengo zose, ico cikupangiska kuti yiŵe yakuvikilirika kweniso yithukirenge pa nyengo yakuzizima.c
12, 13. Kasi mbira ya mu malibwe yikutisambizgaci?
12 Kasi tikusambirako vici ku mbira ya mu malibwe? Sambiro lakwamba ndakuti, nyengo zose yikuŵa yakuvikilirika. Vili nthena cifukwa cakuti yikuwona patali, ndipo yikukhala pafupi na makululu ndiposo mphako mwakuti yibisamenge para yawona cilwani. Mwakuyana waka, nase tikwenera kuŵa maso mwauzimu kuti tiwonenge vilwani ivyo vili mu caru ca Satana. Mpositole Petrosi wakaphalira Ŵakhristu kuti: “Sungilirani maghanoghano ghinu, muŵe maso. Mulwani winu, Dyabulosi wakuyingayinga nga ni nkhalamu yakuwuluma, wakukhumba kumilimitizga yunji.” (1 Pet. 5:8) Apo wakaŵa pa caru capasi, Yesu wakaŵanga maso nyengo zose cifukwa Satana wakayezgayezganga kuti Yesu wagalukire Ciuta. (Mat. 4:1-11) Yesu wakalongora ciyelezgero ciwemi ku ŵalondezgi ŵake.
13 Kugwiliskira nchito civikiliro cauzimu ico Yehova wakupeleka ni nthowa yimoza iyo yingatovwira kuŵa maso. Tikwenera cara kuyuyura kusambira Mazgu gha Ciuta na kusangika pa maungano gha Cikhristu. (Luka 4:4; Heb. 10:24, 25) Kweniso, nga ni umo mbira ya mu malibwe yikukhalira makora mu umoza na zinyake, nase tikwenera kuŵira lumoza na ŵabali ndiposo ŵadumbu ŵithu mwakuti “paŵe kukhwimiskana.” (Rom. 1:12) Para tikulondezga ivi Yehova wakutivikilira, ndipo tikulongora kuti tikukolerana na Davide uyo wakalemba kuti: “Yehova ndiye jalawe lane, na linga lane, ndiposo na muthaski wane; ndiye Ciuta wane na nkhongono zane, mwa Iye muli mphokwa wane.”—Sal. 18:2.
Kuzizipizga Ŵakususka
14. Nangauli zombe limoza lingaŵa lakofya yayi, kasi tingayowoyaci za ciwuru ca zombe?
14 Tingasambiraso ku zombe. Zombe limoza ndakofya yayi, kweni ciwuru ca zombe cikuŵa cakofya comene. (Ŵazgani Zintharika 30:27.) Zombe likumanyikwa kuti likurya vinthu vinandi pa kanyengo kacoko ndipo lingamara munda ukuru. Baibolo likuyaniska kapomezi ka ciwuru ca vibenene vyakudukaduka kusazgapo ŵazombe na kapomezi ka magaleta ndiposo moto uwo ukunyeska viswaswa. (Joel 2:3, 5) Ŵanthu ŵakupemba moto kuti ŵatondeske ŵazombe kuduka, kweni ŵakutondeka. Cifukwa wuli? Ŵazombe awo ŵakukomeka na moto ŵakuŵa na mafuta agho ghakuzimya moto, mwantheura ŵazombe ŵanyake wose ŵakulutilira kuduka kwambura kutimbanizgika. Nangauli ŵalije themba panji mulongozgi ciwuru ca zombe cikucitira pamoza vinthu na kuthereska vyakujandizga vyose.d—Joel 2:25.
15, 16. Kasi ŵapharazgi ŵa Ufumu ŵa mazuŵa ghano ŵakuyana wuli na zombe?
15 Nchimi Joel yikayaniska milimo ya ŵateŵeti ŵa Yehova na ya ŵazombe. Yikalemba kuti: “Nga mbankhondo ŵakulotoka, nga zingwazi ŵakukwera linga. Ŵakwenda yose pa nthowa yake na yake, kuti ŵakupatuka ku nthowa zawo cara. Kuti ŵakuthirimuka yumo ku munyake cara, kweni yose wakwenda mu nthowa yake; ŵakusolota mukati mwa mahomwa ndipo kuti ŵakulekeskeka cara.”—Joel 2:7, 8.
16 Ucimi uwu ukulongosora makora za ŵapharazgi ŵa Ufumu wa Ciuta ŵa mazuŵa ghano. Palije “linga” la ŵakususka ilo latondeska mulimo withu wa kupharazga. M’malo mwake tikulondezga Yesu, uyo wakapilipita pa kucita khumbo la Ciuta nangauli ŵanandi ŵakamuyuyuranga. (Yes. 53:3) Ndipo nadi, Ŵakhristu ŵanji ŵali kukomeka cifukwa ca cipulikano cawo. Kweni mulimo wa kupharazga ukulutilira nipera, ndipo ciŵelengero ca ŵapharazgi cikusazgikira. Nakuti nthambuzgo yawovwira kuti makani ghawemi ghathandazgike ku ŵanthu awo mutepanji nga ŵakapulika yayi. (Mil. 8:1, 4) Kasi para muli mu uteŵeti mukuzizipizga nga ni zombe nanga mukumane na masuzgo panji ŵakususka?—Heb. 10:39.
“Demelerani ku Ico Nchiwemi”
17. Cifukwa wuli mtondori ukwenda pa vinthu vyakusilirika?
17 Mtondori ukuwoneka nga ukukhwaskika yayi na nkhongono ya caru ya kuguza. (Ŵazgani Zintharika 30:28.) Nakuti ŵasayansi ŵakuzizikika nayo comene, cifukwa ca umo wakwendera pa viliŵa na pa vinthu vyakusilirika nanga nkhu mtenje kwambura kuwa. Kasi ukufiska wuli? Ulije vinthu vyakuŵa nga ni ulimbo ivyo vikudemelera ku vinthu, kweni uli na tumasisi tucokotucoko masauzandi ghanandi ku malundi ghake uto tukudemelera ku vinthu. Ndipo kasisi kalikose kakuŵa na tuminthavi mahandiredi ghanandi. Tumasisi utu nthwakukwana kukolelera thupi lose la mtondori na uzito wake nanga ni apo ukwenda malundi kucanya pa galasi. Cifukwa ca kuzizikika na umo mtondori ukwendera, ŵanthu awo ŵakusanda vinthu ŵakukhumba kupanga vinthu vyakuyana na malundi gha mtondori ivyo vingademelera mwankhongono ku vinthu.e
18. Kasi tingacita wuli kuti nyengo zose ‘tidemelerenge ku ico nchiwemi’?
18 Kasi mtondori ukutisambizgaci? Baibolo likutiphalira kuti: “Nyanyarani ico nchiheni, demelerani ku ico nchiwemi.” (Rom. 12:9) Vinthu viheni ivyo vyazara mu caru ca Satana vingatipangiska kuleka kukoleska malango gha Ciuta. Mwaciyelezgero, kwendezgana na ŵanthu awo ŵakulondezga yayi malango gha Ciuta, kwali nkhu sukulu, ku nchito panji mu vyakusanguluska viheni, kukukhwaska khumbo lithu la kucita ico nchiwemi. Mungacitanga ivi yayi. Ciuta wakuticenjezga kuti: “Ungajinenanga weka wavinjeru.” (Zinth. 3:7) M’malo mwake, londezgani ulongozgi uwo Mozesi wakaphalira ŵanthu ŵa Ciuta mu nyengo zakale wakuti: “Mopenge Yehova Ciuta winu; Iye mumuteŵetere, na kudemelera kwa Iye.” (Dute. 10:20) Para tikudemelera kwa Yehova ndikuti tikulondezga Yesu, mweneuyo malemba ghakuyowoya za iyo kuti: ‘Wakatemwa urunji, ndipo wakatinkha ucikanamalango.’—Heb. 1:9.
Ivyo Tikusambira ku Cilengiwa
19. (a) Kasi ni mikhaliro wuli ya Yehova iyo imwe mukuwona mu cilengiwa? (b) Kasi vinjeru vya Ciuta vingatovwira wuli?
19 Nga umo tasambilira, mikhaliro ya Yehova yikuwoneka makora comene mu vinthu ivyo wali kulenga, ndipo ku vinthu ivi tingasambirako vinandi. Peneapo tikusanda milimo yinandi ya Yehova tikuzizikika na vinjeru vyake. Kusanda vinjeru vya Ciuta kutovwirenge kuti tiŵe ŵacimwemwe nakuti tizamuvikilirika kunthazi. (Muph. 7:12) Tizamukhozgeka na mazgu agho ghali pa lemba la Zintharika 3:13, 18, ilo likuti: “Ngwamwaŵi munthu uyo wakusanga vinjeru, na munthu uyo wakupokelera umanyi. Ndi khuni la umoyo kwa awo ŵakufwililira kwa ivyo; mbakutumbikika wose awo ŵakuvikolelera.”
[Mazgu ghamusi]
a Ŵawukirano ŵangasanga candulo usange ŵangaŵazgirathu magazini agho ghalembeka mu mazgu ghamusi, mwakuti ŵazakazgorengepo para nkhani iyi yizamusambirika pa mpingo.
b Kuti mumanye vinandi vyakukhwaskana na nyerere izo zikuceketa mahamba, wonani Galamukani! ya cingelezi ya Malici 22, 1997, peji 31 ndiposo ya Meyi 22, 2002, peji 31.
c Kuti mumanye vinandi vya mbira ya mu malibwe, wonani Galamukani! ya Cingelezi ya Seputembala 8, 1990, mapeji 15-16.
d Kuti mumanye vinandi vyakukhwaskana na ŵazombe, ŵazgani Galamukani! ya Cingelezi ya Okutobala 22, 1976, peji 11.
e Kuti mumanye vinandi vyakukhwaskana na mtondori, ŵazgani Galamukani! ya Epulero 2008, peji 26.
Kasi Mukukumbuka?
Kasi tikusambiraci ku . . .
• nyerere?
• mbira ya mu malibwe?
• zombe?
• mtondori?
[Cithuzithuzi pa peji 16]
Kasi mukulimbikira nga ni nyerere?
[Cithuzithuzi pa peji 17]
Mbira yikuŵa yakuvikilirika para yikukhala pamoza na zinyake. Kasi ndimo namwe mukucitira?
[Cithuzithuzi pa peji 18]
Nga ni zombe, Ŵakhristu ŵakuzizipizga
[Cithuzithuzi pa peji 18]
Nga ni umo mtondori wakudemelera ku vinthu vyakusilirika, Ŵakhristu nawo ŵakudemelera ku ico nchiwemi
[Kulongosora Cithuzithuzi]
Stockbyte/Getty Images