Muzamubisama Nkhu Para Umaliro wa Mgonezi Wafika?
APO Yehova wazamuparanya mgonezi uheni uwu pa Haramagedoni, kasi cizamucitika nchivici ku ŵakunyoloka? Lemba la Zintharika 2:21, 22 likuzgora kuti: “Ŵakunyoloka tiŵakhalenge mu caru, na ŵawemi ŵakufikapo tiŵakhalenge mumo. Kweni ŵaheni ŵadumulikenge mu caru, ndipo ŵajuvyi tiŵazgurikemo.”
Kasi ŵakunyoloka ŵazamukhalira wuli mu caru? Kasi ŵazamuŵa na malo ghakubisamako? Kasi ŵakunyoloka ŵakwenera kuzakabisama nkhu para umaliro wa mgonezi uwu wiza? Nkhani zinayi za M’malemba zikutovwira kupulikiska nkhani iyi.
Apo Malo Ghakaŵa Ghakuzirwa
Pakuyowoya za umo Nowa na Loti ŵakaponoskekera, lemba la 2 Petrosi 2:5-7 likuti: “[Ciuta] wakaleka cara kulanga caru cakale, kweni wakasungilira Nowa, mupharazgi wa urunji, na ŵanyake ŵankhondi na ŵaŵiri apo wakiza na ciwowota pa caru ca ŵanthu ŵambura kopa Ciuta. Ndiposo, pakuyizgora vyoto misumba ya Sodomu na Gomora, wakayisuska, kuŵa cilongolero ca vinthu ivyo vizenge ku ŵanthu ŵambura kopa Ciuta. Kweni wakathaska Loti, munthu murunji, mweneuyo wakakweŵekanga comene na vyakucita vya ukwakwa vya ŵanthu ŵakuswa malango.”
Kasi Nowa wakapona wuli Ciwowota? Ciuta wakamuphalira kuti: “Natema kumarizga ŵanthu wose; pakuti caru cazura na citimbaheti nkhaza cifukwa ca iwo; wona, nditindiŵaparanye pamoza na caru wuwo. Jizengere cingalaŵa ca khuni la gofer.” (Gen. 6:13, 14) Nowa wakazenga cingalaŵa mwakuyana na umo Yehova wakamulangulira. Mazuŵa ghankhondi na ghaŵiri, pambere ciwowota cindize, Yehova wakaphalira Nowa kuti wawunganiske vinyama mu cingalaŵa ndiposo mbumba yake yose. Pa zuŵa la cinkhondi na ciŵiri, cijaro cikajalika, “ndipo vula yikalokwa pa caru mazuŵa gha muhanya makumi ghanayi, gha usiku makumi ghanayi.” (Gen. 7:1-4, 11, 12, 16) Nowa na mbumba yake “ŵakayegheka makoraghene pa maji.” (1 Pet. 3:20) Ŵakeneranga kuŵa mukati mwa cingalaŵa kuti ŵapone. Padera pa cingalaŵa, pakaŵavya malo ghanyake ghakubisamako.—Gen. 7:19, 20.
Na umo vikaŵira na Loti, ulongozgi ukaŵa wakupambana. Ŵangelo ŵaŵiri ŵakamuphalira uko wakeneranga cara kubisamako. Ŵakamuphalira kuti: “Wose awo uli nawo mu muzi [wa Sodomu], uŵafumiske; cifukwa tititiparanye malo ghano.” Ŵakeneranga ‘kucimbilira ku mapiri.’—Gen. 19:12, 13, 17.
Nkhani ya Nowa na Loti yikukhozgera kuti “Fumu yikumanya kuŵathaska ku lwavyo awo ŵakusopa Ciuta, na kusungilira ŵakubendera mu kulangika kuya kafika ku zuŵa la ceruzgo.” (2 Pet. 2:9) Mu vyakucitika viŵiri ivi, malo ndigho ghakaŵa cinthu cakuzirwa comene. Nowa wakeneranga kunjira mu cingalaŵa ndipo Loti wakeneranga kuwukamo mu Sodomu. Kasi nyengo zose vikenera kuŵa nthena? Kasi Yehova wangaponoska ŵarunji kulikose uko ŵali, mwambura kuŵabisa kumalo ghanyake? Kuti tizgore mafumbo agha, tiyeni tiwone nkhani ziŵiri za ŵanthu ŵanyake awo ŵakaponoskeka.
Kasi Malo Ghakuŵa Ghakuzirwa Nyengo Zose?
Pambere Yehova wandalange Ŵaeguputo na cilengo ca nambara 10 mu nyengo ya Mozesi, wakaphalira Ŵaisrayeli kuti ŵaphake ndopa za mwanamberere pa khuni na pa mphanjizgo za milyango ya nyumba zawo. Cifukwa? Mwakuti para ‘Yehova tiwadumule mukati kukoma Ŵaeguputo; ndipo para wakuwona ndopa pa khuni la pacanya pa mulyango na pa mphanjizgo ziŵiri za mulyango, Yehova tiwajumphe pa mulyango, ntha tiwazomerezge wakuparanya kunjira mu nyumba zawo na kuŵakoma.’ Pa usiku wenewura pera, “Yehova wakakoma ŵana ŵakudanga wose mu caru ca Eguputo, kuyambira mwana wa uŵere wa Faro mweneuyo wakakhala pa citengo ca ufumu wake, kufikira ku mwana wa uŵere wamagoli uyo wakaŵa mu gadi la zenje, na ŵana ŵakudanga ŵa ng’ombe zose.” Ŵana ŵakudanga ŵa Ŵaisrayeli ŵakeneranga kuŵasamuskira kumalo ghanyake yayi kuti ŵapone.—Ex. 12:22, 23, 29.
Ghanaghaniraniso za nkhani ya Rahabi, uyo wakaŵa muleŵi wa mu msumba wa Yeriko. Ŵaisrayeli ŵakaŵa pafupi kupoka Caru ca Layizgano. Rahabi wakati wamanya kuti ŵali pafupi kupoka msumba wa Yeriko, wakaphalira mphaci ziŵiri za Israyeli kuti msumba wose ukaŵa na wofi cifukwa ca Ŵaisrayeli. Wakabisa mphaci zira na kuzilomba kuti zicite nayo cilapo cakuti iyo na mbumba yake ŵazakaponoskeke para ŵazamupoka msumba wa Yeriko. Mphaci zira zikamuphalira kuti wazakawunjike ŵa mu mbumba yake na kubisama nawo mu nyumba yake, iyo yikaŵa mumphepete mwa linga la msumba. Ŵafumenge mu nyumba iyi mphanyi ŵakaparanyikira kumoza na msumba. (Josh. 2:8-13, 15, 18, 19) Kweni pamasinda, Yehova wakaphalira Joshuwa kuti “linga la msumba tiliwenge pasi thasa.” (Josh. 6:5) Malo agho mphaci zikaghanaghananga kuti ngakuvikilirika ghakeneranga kuparanyika. Kasi Rahabi ndiposo ŵa mu nyumba yake ŵakate ŵaponoskeke wuli?
Nyengo yakuti ŵabwangandule Yeriko yikati yakwana, Ŵaisrayeli ŵakacemerezga ndipo ŵakalutilira kulizga mbata. Lemba la Joshua 6:20 likuti: ‘Penepapo [Ŵaisrayeli] ŵakapulika lizgu la mbata ŵakacemerezga na nchemo yikuru, ndipo linga likawa pasi.’ Umo linga likawira vikaŵa vyakuti munthu wangacita kanthu cara. Mwamunthondwe, nyumba ya Rahabi yikawa yayi. Joshuwa wakaphalira mphaci ziŵiri zira wakati: “Njirani mu nyumba ya muleŵi, mumufumiske na vyose ivyo wali navyo umo mukalimbilira kwa iye.” (Josh. 6:22) Wose awo ŵakaŵa mu nyumba ya Rahabi ŵakaponoskeka.
Nchivici Ico Cikaŵa Cakuzirwa Comene?
Kasi tikusambirapo vici pa kuponoskeka kwa Nowa, Loti, Ŵaisrayeli mu nyengo ya Mozesi ndiposo Rahabi? Kasi nkhani izi zikutovwira wuli kumanya uko tikwenera kuzakabisama para umaliro wa mgonezi uwu wiza?
Mbunenesko kuti Nowa wakapona cifukwa cakuti wakanjira mu cingalaŵa. Kweni cifukwa wuli wakanjira mu cingalaŵa? Asi nchifukwa cakuti iye wakaŵa wakupulikira? Baibolo likuti: “Wakacita ntheura Nowa; kwakulingana na umo Ciuta wakamuwuzgira, ndimo wakacitira.” (Gen. 6:22; Heb. 11:7) Wuli pakuyowoya za ise? Kasi tikucita vyose ivyo Ciuta watiphalira? Nowa wakaŵaso “mupharazgi wa urunji.” (2 Pet. 2:5) Nga ni Nowa, kasi tikupharazga mwakulimbikira nanga ni para ŵanthu ŵa mu cigaŵa cithu ŵakukhumba yayi kutegherezga?
Loti wakapona cifukwa wakawukamo mu msumba wa Sodomu. Wakapona cifukwa wakaŵa murunji pamaso gha Ciuta ndiposo wakatinkhanga comene ukwakwa na ucikanamalango uwo ukaŵa mu Sodomu na Gomora. Kasi nase tikutinkha nadi ukwakwa uwo wazara mazuŵa ghano, panji tauzgoŵera ndipo tikuwona kuti ni suzgo yayi? Kasi tikuyezgayezga kuti tizakasangike “ŵambura kabanga na ŵambura kalema ndiposo mu mtende.”—2 Pet. 3:14.
Kuti ŵapone, Ŵaisrayeli awo ŵakaŵa ku Eguputo ndiposo Rahabi wa ku Yeriko ŵakakhumbikwiranga kukhalilira mu nyumba zawo. Kuti ŵakhalilire mu nyumba ŵakakhumbikwiranga cipulikano ndiposo kupulikira. (Heb. 11:28, 30, 31) Mtima wa Ŵaisrayeli ukaŵa pa ŵana ŵawo ŵakwamba kuti ŵawone ico ciŵacitikirenge apo mu Eguputo “mukaŵa citengero cikuru.” (Ex. 12:30) Ghanaghanirani wofi uwo ukwenera kuti ukaŵa na Rahabi ndiposo ŵa mu mbumba yake pakuwona viliŵa vya Yeriko vikubwanganduka pafupi na nyumba yake. Vikathemba nadi pa cipulikano kuti wapulikire na kukhalilira mu nyumba.
Sonosono apa caru ca Satana ici ciparanyikenge. Tikumanya yayi umo Yehova wazamuvikililira ŵanthu ŵake pa ‘zuŵa la ukali wake.’ (Zef. 2:3) Mwambura kupwelerako za uko tili ndiposo umo vinthu vingaŵira pa nyengo iyo, tingaŵa na cigomezgo kuti ciponosko cithu cizamuthemba pa cipulikano ndiposo kupulikira. Kweni panyengo yasono tikwenera kusanda mwakwenelera ucimi wa Yesaya wakuyowoya za “vipinda” vyamukati.
“Njirani mu Vipinda Vinu”
Lemba la Yesaya 26:20 likuti: “Zaninge, mwa ŵanthu ŵane, njirani mu vipinda vinu, jalani vijaro vinu pamasinda pinu bisamani kanyengo kacoko mpaka kutukutwa kwa ukali kwajumpha.” Ucimi uwu ukwenera kuti ukafiskika kakwamba mu 539 B.C.E., apo Ŵamedi na Ŵaperezi ŵakathereska Babuloni. Ŵati ŵanjira mu Babuloni, Syrus wa ku Peresiya wakaphalira waliyose kuti wakhale mukati mu nyumba yake cifukwa ŵasilikari ŵakalangulika kukoma waliyose uyo wasangika kuwaro.
Mazuŵa ghano, “vipinda” vyamukati vya ucimi uwu vikuyana comene na mipingo ya Ŵakaboni ŵa Yehova yakujumpha 100,000 ya pa caru cose. Mipingo iyi njakuzirwa comene pa umoyo withu. Yilutilirenge kuŵa yakuzirwa mpaka pa “suzgo yikuru.” (Uvu. 7:14) Ŵanthu ŵa Ciuta ŵakuphalirika kuti ŵanjire “mu vipinda” na kubisama mwenemumo “mpaka kutukutwa kwa ukali kwajumpha.” Nchakuzirwa comene kulutilira kuzirwiska mpingo na kukolerana nawo. Tikwenera kukumbuka mazgu gha mpositole Paulosi, agho ghakuti: “Tiyeni tighanaghanirane yumoza na munyake na kuciskirana ku citemwa na milimo yiwemi, kusulako cara kuwungana kwithu pamoza, umo kaliri kaluso ka ŵanji, kweni tikhwimiskanenge yumoza na munyake, ndipo comenecomene apo tikuwona zuŵa likuneng’enera.”—Heb. 10:24, 25.
[Cithuzithuzi pa peji 7]
Kasi tingasambirapo vici pa umo Ciuta wakaponoskera ŵanthu mu nyengo yakale?
[Cithuzithuzi pa peji 8]
Kasi mazuŵa ghano “vipinda” vyamukati vikuyana na vici?