“Muŵe Maso”
“Umaliro wa vinthu vyose waneng’enera. . . . Muŵe maso pa nkhani ya kulomba.”—1 PET. 4:7.
1. Kasi mutu wa cisambizgo ca Yesu ukaŵa wakuti wuli?
PENEAPO Yesu Khristu wakaŵa pa caru capasi, Ufumu wa Ciuta ukaŵa mutu wa cisambizgo cake. Kwizira mu Ufumu uwu, Yehova wathuwuskenge muwuso wake na kutuŵiska zina lake. Lekani Yesu wakasambizga ŵasambiri ŵake kulomba kwa Ciuta kuti: “Ufumu winu wize. Khumbo linu licitike, umo kuliri kucanya, ntheura pera pa caru capasi.” (Mat. 4:17; 6:9, 10) Sonosono apa, Ufumu wa Ciuta umazgenge muwuso wa Satana na kulongozga kuti khumbo la Ciuta licitike pa caru cose capasi. Daniyeli wakayowoyerathu kuti, Ufumu wa Ciuta “wamkuteketa mauthemba ghose agha na kughamara kweni uwu tiwimilire muyirayira.”—Dan. 2:44.
2. (a) Kasi ŵalondezgi wa Yesu ŵakamanya wuli kuŵapo kwake mu Ufumu? Kasi cimanyikwiro cikalongoraso vici?
2 Cifukwa cakuti kwiza kwa Ufumu wa Ciuta kukaŵa kwakuzirwa comene ku ŵalondezgi wa Yesu, ŵakamufumba kuti: “Vinthu ivi vizamuŵako pawuli, ndipo nchivici cizamuŵa cimanyikwiro ca kuŵapo kwinu na ca umaliro wa mgonezi?” (Mat. 24:3) Cimanyikwiro cakuwoneka cizamupelekeka cifukwa cakuti kuŵapo kwa Khristu mu Ufumu kuzamuŵa kwambura kuwoneka ku ŵanthu pa caru capasi. Malemba ghakuyowoyerathu kuti mu cimanyikwiro ici muzamuŵa vinthu vyakupambanapambana. Ndipo ŵalondezgi ŵa Yesu awo ŵakaŵapo pa nyengo iyo ŵakamanya kuti wamba kuwusa kucanya. Cizamulongoraso kwamba kwa nyengo iyo Baibolo likuti, “mazuŵa ghaumaliro” gha mgonezi uwo sono ukuwusa caru.—2 Tim. 3:1-5, 13; Mat. 24:7-14.
Muŵe Maso mu Mazuŵa Ghaumaliro
3. Cifukwa wuli Ŵakhristu ŵakwenera kuŵa maso?
3 Mpositole Petrosi wakalemba kuti: “Umaliro wa vinthu vyose waneng’enera. Ntheura, muŵe ŵamahara, ndipo muŵe maso pa nkhani ya kulomba.” (1 Pet. 4:7) Ŵalondezgi ŵa Yesu ŵakwenera kuŵa maso, kuwona vyakucitika vya mu caru ivyo vikulongora kuti Yesu wamba kuwusa nga ni themba. Ŵakukhumbikwira kuŵa maso comene peneapo umaliro wa mgonezi ukuneng’enera. Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti: “Muŵenge maso, pakuti mukumanya cara apo mweneko wa nyumba wakwizira” kuzakeruzga caru ca Satana.—Mrk. 13:35, 36.
4. Longosorani mphambano pakati pa ŵanthu awo ŵali ku cigaŵa ca Satana na ŵateŵeti ŵa Yehova. (Mungayowoya fundo kufuma mu bokosi.)
4 Ŵanthu ŵali mu mawoko gha Satana, ndipo ŵakumanya yayi ng’anamuro la ivyo vikucitika mu caru. Ŵakumanya yayi kuŵapo kwa Khristu mu Ufumu. Kweni ŵalondezgi ŵanadi ŵa Khristu ŵali maso ndipo ŵakumanya ng’anamuro leneco la ivyo vikacitika mu vilimika handiredi ivyo vyajumpha. Kwambira mu 1925, Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakumanya kuti Nkhondo Yakwamba ya Caru Cose na ivyo vikacitika pamasinda pake ukaŵa ukaboni wakukwana wakuti Khristu wakamba kuwusa kucanya mu 1914. Ndipo mazuŵa ghaumaliro gha mgonezi wakuwusika na Satana ghakamba. Nangauli ŵanthu ŵanandi ŵakamanya yayi ng’anamuro la ivyo vikacitikanga, kweni ŵakawona mphambano yikuru comene ya ivyo yikacitikanga apo Nkhondo Yakwamba ya Caru Cose yikaŵa yindarweke ndiposo ivyo vikacitika pamasinda pake.—Wonani bokosi lakuti “Kwamba kwa Masuzgo.”
5. Cifukwa wuli nchakuzirwa kulutilira kuŵa maso?
5 Sono vilimika pafupifupi 100 vyajumpha, vyakucitika vyakofya ivyo vikucitika pa caru capasi mbukaboni wakuti tikukhala mu mazuŵa ghaumaliro. Kwakhala nyengo yicoko waka kuti Yehova watume Khristu kulongozga ŵangelo ŵankhongono kwimikana na caru ca Satana. (Uvu. 19:11-21) Ŵakhristu ŵaunenesko ŵaphalirika kuti ŵaŵenge maso. Mwantheura, nchakuzirwa comene kulutilira kuŵa maso peneapo tikulindilira umaliro wa mgonezi uwu. (Mat. 24:42) Tikwenera kulutilira kuŵa maso, ndipo mwakulongozgeka na Khristu, tikwenera kufiska mulimo uwo tapika pa caru cose.
Mulimo wa pa Caru Cose
6, 7. Kasi mulimo wakupharazga ukwenda wuli mu mazuŵa ghaumaliro?
6 Mulimo uwo taŵateŵeti ŵa Yehova tikucita ukayowoyekerathu kuti nchigaŵa ca cimanyikwiro cakuti tili mu mazuŵa ghaumaliro gha mgonezi uheni uwu. Yesu wakazunura mulimo wa pa caru cose uwu apo wakayowoyanga vinthu ivyo vizamucitika mu nyengo yaumaliro. Mu ucimi wake wakasazgamo fundo yakuzirwa comene, yakuti: “Makani ghawemi agha gha ufumu, ghazamupharazgika mu caru cose kuti uŵe ukaboni ku mitundu yose; penepapo ndipo umaliro wizenge.”—Mat. 24:14.
7 Ghanaghanirani fundo zinyake zakukhwaskana na ucimi wa Yesu. Peneapo mazuŵa ghaumaliro ghakambanga mu 1914, ŵanthu awo ŵakathandazganga makani ghawemi ŵakawa ŵacoko comene. Kweni sono ŵasazgikira comene. Pa caru cose pali Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakujumpha 7 miliyoni, ŵeneawo ŵakupharazga makani ghawemi, ndipo ŵakuwungana mu mipingo yakujumpha 100,000. Kusazgirapo apa, ŵanthu ŵakujumpha 10 miliyoni ŵakawungana nase pa zuŵa la kukumbukira nyifwa ya Khristu mu cilimika ca 2008. Ciŵelengero ici cikujumpha ca mu cilimika ca 2007 na ŵanthu ŵakujumpha 1 miliyoni.
8. Cifukwa wuli ŵakususka ŵakutondeka kutimbanizga mulimo wa kupharazga?
8 Ukaboni wankhongono wakukhwaskana na Ufumu wa Ciuta ukupelekeka mu mitundu yose pambere umaliro wa mgonezi uwu undafike. Ndiko kuti, kwambura kupwelerako kuti Satana ni “ciuta wa mgonezi uno.” (2 Kor. 4:4) Ŵandyali wose, ŵavisopa, na ŵamalonda ŵa mu caru ici ŵakulongozgeka na iyo. Sono, nchivici pera ico cikovwira kuti mulimo wa kupharazga wendenge makora? Yehova ndiyo wakovwira. Lekani ukwenda makora nangauli Satana wakuyezgayezga kutondeska.
9. Cifukwa wuli kusakata kwithu mwauzimu nkhwakuzizwiska?
9 Kwenda makora kwa mulimo wa kupharazga Ufumu ndiposo kusazgikira kwa ŵanthu ŵa Yehova na kusakata mwauzimu nkhwakuzizwiska comene. Kwambura wovwiri wa Ciuta, uwo ukusazgapo ulongozgi na civikiliro cake, mphanyi mulimo uwu ukwenda makora yayi. (Ŵazgani Mateyu 19:26.) Tili na cigomezgo kuti mulimo wa kupharazga uwu uŵenge na vipambi viwemi paumaliro pake, cifukwa ca mzimu utuŵa wa Ciuta uwo ukugwira nchito mu ŵanthu awo ŵali maso mwauzimu, ŵeneawo ŵakukhumbisiska kuteŵetera. Para mulimo wafiskika, “umaliro wizenge.” Umaliro uwu, ukuneng’enera comene.
“Suzgo Yikuru”
10. Kasi Yesu wakakonkhoska wuli suzgo yikuru iyo yikwiza?
10 Umaliro wa mgonezi uheni uwu wizenge, ndipo ukucemeka “suzgo yikuru.” (Uvu. 7:14) Baibolo likutiphalira yayi utali wake, kweni Yesu wakati: “Kuzamuŵa suzgo yikuru, iyo yindacitikepo yantheura kufuma ku mtendeko wa caru mpaka sono, cara nadi, nesi yizamucitikaso cara.” (Mat. 24:21) Nangauli Nkhondo Yaciŵiri ya Caru Cose yikakoma ŵanthu pafupifupi 60 miliyoni, suzgo yikuru iyo yizenge yizamuŵa yakuparanya kuluska apa. Yizamufika pa kafwe na kafwe pa nkhondo ya Haramagedoni, peneapo Yehova wazamutuma ŵankhondo ŵake kuzakaparanya cinthu cilicose cakukhwaskana na mgonezi wa Satana.—Uvu. 16:14, 16.
11, 12. Kasi nchakucitika wuli ico cizamulongora kwamba kwa suzgo yikuru?
11 Baibolo likuyowoya yayi zuŵa ilo cigaŵa cakwamba ca suzgo yikuru cizamwambira, nangauli likutiphalira cakucitika cakuzizwiska ico cizamulongora kuti lafika. Cakucitika ici ni kuparanyika kwa visopa vyose vyautesi na ŵandyali. Mu ucimi uwo ukusangika mu Uvumbuzi cipaturo 17 na 18, cisopa cautesi ŵakuciyaniska na muzaghali uyo wakugona na ŵandyali ŵa caru capasi. Lemba la Uvumbuzi 17:16 likulongora kuti nyengo yizenge apo ŵandyali aŵa ‘ŵizamutinkha mwanakazi muzaghali na kumuzgora wakuparanyika na wankhuli, ndipo vizamurya minofu ya thupi lake na kumocha thibu na moto.’
12 Para nyengo yakwana kuti waparanyike, Ciuta ‘wazamuŵika ici mu mitima [ya ŵalongozgi ŵa ndyali] kucita ghanoghano lake, enya, kucita ghanoghano lawo limoza’ kuparanya cisopa cose cautesi. (Uvu. 17:17) Pa cifukwa ici tingayowoya kuti Ciuta ndiyo wazamuparanya. Ni ceruzgo cake kwimikana na cisopa cautesi ico kwa nyengo yitali casambizga visambizgo vyambura kukolerana na khumbo la Ciuta ndiposo kutambuzga ŵateŵeti ŵake. Ŵanthu ŵakumanya yayi kuti cisopa cautesi ciparanyikenge, kweni ŵateŵeti ŵa Yehova ŵakugomezgeka ŵakumanya. Ndipo ŵakuphalira ŵanthu za pharaniko ili mu mazuŵa ghaumaliro agha.
13. Nchivici ico cikulongora kuti umaliro wa cisopa cautesi uzamucitika mu kanyengo kacoko comene?
13 Ŵanthu ŵazamuhehemuka comene kuwona kuti cisopa cautesi caparanyika. Ucimi wa mu Baibolo ukulongora kuti nanga ni “mathemba gha caru” ghazamulira kuti: “Mbaya we, mbaya we, . . . cifukwa mu ora limoza ceruzgo cako cafika!” (Uvu. 18:9, 10, 16, 19) Mazgu ghakuti mu “ora limoza” ghakulongora kuti cisopa cautesi cizamuparanyika mu kanyengo kacoko comene.
14. Kasi Yehova wazamucitaci para ŵalwani ŵake ŵamba kuyuzga ŵateŵeti ŵake?
14 Tikumanya kuti pamanyuma pa kuparanyika kwa cisopa cautesi pazamujumpha kanyengo kacoko, ndipo ŵateŵeti ŵa Yehova awo ŵakathandazganga uthenga wa ceruzgo ŵazamuwukirika. (Ezek. 38:14-16) Para ŵamba kuwukira, awo ŵakuwukira ŵateŵeti ŵa Yehova ŵazamulimbana na Yehova iyomwene, mweneuyo walayizga kuvikilira ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka. Yehova wakayowoya kuti: “Cifukwa mu sanji yane na mu kutukutwa kwane kwakugolera nkhuphara . . . tiŵamanye kuti Ine ndine Yehova.” (Ŵazgani Ezekiel 38:18-23.) Ciuta wakuyowoya mu Mazgu ghake kuti: “Uyo wakukhwaska imwe [ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka] wakukhwaska mboni ya jiso lake.” (Zek. 2:8) Ntheura, peneapo ŵalwani ŵake ŵazamwamba kuyuzga ŵateŵeti ŵake, Yehova wazamuŵavikilira. Wazamumarana nawo mpaka ku cigaŵa ca umaliro ca suzgo yikuru, ico ni Haramagedoni. Mwakulongozgeka na Khristu, ŵangelo ŵankhongono ŵazamupeleka ceruzgo m’malo mwa Yehova kwimikana na caru ca Satana.
Kasi Tikwenera Kukhwaskika Wuli?
15. Kasi kumanya kuti umaliro wa mgonezi uwu waneng’enera kukwenera kutikhwaska wuli?
15 Kasi kumanya kuti umaliro wa mgonezi uheni uwu waneng’enera comene kukwenera kutikhwaska wuli? Mpositole Petrosi wakalemba kuti: “Pakuti vinthu vyose ivi vizamusongonoka ntheura, mughanaghanire mtundu wa ŵanthu uwo mukwenera kuŵa. Muŵe ŵanthu ŵa makhaliro ghatuŵa na kucita milimo ya kusopa Ciuta mwakujipeleka.” (2 Pet. 3:11) Fundo izi, zikukhozgera kuzirwa kwa kulutilira kuŵa maso na kuwoneseska kuti makhaliro ghithu ngakukondweska Ciuta, tikucita milimo ya kusopa Ciuta mwakujipeleka, ndiposo tikumutemwa. Mulimo nga ni kupharazga makani ghawemi gha Ufumu pambere umaliro undize. Petrosi wakalembaso kuti: “Umaliro wa vinthu vyose waneng’enera. . . . Muŵe maso pa nkhani ya kulomba.” (1 Pet. 4:7) Tikusendelera kwa Yehova na kulongora kuti tikumutemwa mwa kulomba nyengo na nyengo, kulomba kuti watilongozgenge kwizira mwa mzimu wake utuŵa ndiposo mpingo wake.
16. Cifukwa wuli tikwenera kuskepelera ku ulongozgi wa Ciuta?
16 Mu nyengo zakusuzga izi, tikwenera kuskepelera comene ku ulongozgi wa Ciuta uwu: “Muŵe maso comene na umo mukwendera, nga mbambura vinjeru cara, kweni nga mbanthu ŵavinjeru, ŵakujigulira nyengo, pakuti mazuŵa ngaheni.” (Efe. 5:15, 16) Sono ucikanamalango uli palipose kuluska kale, nakuti Satana wakucita vinthu vinandi kutondeska ŵanthu kucita khumbo la Yehova panji kuŵatimbanizga. Pakuŵa ŵateŵeti ŵa Yehova, tikumanya vyose ivi, ndipo tikukhumba cara kuti cithu cilicose cititondeske kugomezgeka kwa Iyo. Tikumanyaso ivyo vicitikenge sonosono apa, ntheura tikugomezga mwa Yehova na vilayizgo vyake.—Ŵazgani 1 Yohane 2:15-17.
17. Longosorani umo tizamucitira kuwona ŵanthu ŵakuwuskika para tazakapona Haramagedoni.
17 Layizgo la Ciuta lakuzirwa comene la kuwuska ŵakufwa lizamufiskika, cifukwa malemba ghakuyowoya kuti: “Kuzamuŵa ciwuka ca ŵarunji na ŵambura urunji wuwo.” (Mil. 24:15) Awonani umo layizgo ili liri kulembekera, likuti: “Kuzamuŵa ciwuka”! Layizgo ili lizamufiskika nadi cifukwa Yehova ndiyo wayowoya. Lemba la Yesaya 26:19 likulayizga kuti: “Ŵakufwa ŵinu tiŵaghumenge. Mwe mukukhala mu fuvu; wukani, yimbani! . . . ndipo caru camkufumya ŵakufwa.” Mazgu agha ghakafiskika apo ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵakale ŵakaweleraso kukwawo, ndipo ghakutipa cigomezgo kuti caru ciphya ciŵengeko nadi. Kuzamuŵa cimwemwe cikuru cifukwa awo ŵazamuwuskika ŵazamuwonanaso na ŵakutemweka ŵawo. Nadi pano, umaliro wa mgonezi wa Satana waneng’enera, ndipo caru ciphya ca Ciuta cili pafupi. Ntheura nchamahara comene kuti tilutilire kuŵa maso.
Kasi Mukukumbuka?
• Kasi cisambizgo ca Yesu cikaŵa na mutu wuli?
• Kasi mulimo wa kupharazga Ufumu wafika mphani lero?
• Cifukwa wuli kuŵa maso nkhwakuzirwa?
• Cifukwa wuli layizgo la pa Milimo 24:15 ndakukhozga kwa imwe?
[Bokosi/Cithuzithuzi pa peji 16, 17]
KWAMBA KWA MASUZGO
Mu cilimika ca 2007 ŵa Alan Greenspan ŵakalemba buku la mutu wakuti, The Age of Turbulence: Adventures in a New World. Kwa vilimika pafupifupi 20, ŵa Greenspan ŵakaŵa Mulara wa wupu uwo ukulaŵilira za ndalama mu caru cose ca America (United States Federal Reserve Board). Ŵa Greenspan ŵakayowoya mphambano ya umo caru cikaŵira pambere cilimika ca 1914 cindafike na pamasinda pake, ŵakati:
“Malipoti ghakulongora kuti pambere cilimika ca 1914 cindafike, vinthu vikendanga makora comene cifukwa ŵanthu ndiposo vyaru vikacindikananga, nakuti luso lwa vyakupangapanga nalo lukayanga panthazi. Kuzakafika mu vilimika vya mu 1800, kukora na kuguliska ŵanthu kuŵa ŵazga kukamara. Nkhaza zikamba kumara pacokopacoko. . . . Luso lwa vyakupangapanga lukaya panthazi comene mu vilimika ivi, ŵakapanga sitima ya pa mtunda, telefoni, magesi, TV, galimoto na vinthu vinyake vya mu nyumba. Ŵakabowozga munkhwala unandi, vyakurya, ndiposo ŵakasanga nthowa yakuti ŵanthu ŵanandi ŵamwenge maji ghawemi, ivyo vikapangiska kuti ŵathu ŵaŵenge na kaumoyo kataliko. . . . Vinthu ivi vikacitika pa caru cose ndipo waliyose wakatenge vilutilirenge.”
Kweni . . . “Nkhondo Yakwamba ya Caru Cose yikaparanya vinthu viwemi ivi na kutimbanizga comene maghanoghano gha Ŵanthu kuluska Nkhondo Yaciŵiri ya Caru Cose. Ningaluwa yayi nyengo zakumasinda pambere Nkhondo Yakwamba ya Caru Cose yindarweke, nyengo izo vinthu vikendanga makora comene. Sono tikuwona kuti vinthu vyafika paheni comene kupambana na umo vikaŵira vilimika 100 ivyo vyajumpha. Kasi sono ŵanthu ŵakukhwaskika wuli na ucigaŵenga na kocha kwa caru? Kasi vingacitika ivyo vikacitika pa Nkhondo Yakwamba ya Caru Cose? Palije uyo wangazgora.”
Ŵa Greenspan ŵakukumbuka ivyo wakayowoya msambizgi wawo wa kendeskero ka cuma ku univesite, ŵa Benjamin M. Anderson (1886-1949), ŵakati: “Awo ŵakukumbuka na kupulikiska umo caru cikaŵira pambere Nkhondo Yakwamba ya Caru Cose yindacitike ŵakudandaura comene. Cifukwa panyengo iyo kukaŵa civikiliro ceneico cindaŵekoso.”—Economics and the Public Welfare.
Ŵa Gerald J. Meyer, nawo ŵakakhozgera fundo yakuyana waka mu buku lakuti, A World Undone, ilo likasindikizgika mu 2006. Ŵakati: “Vyakucitika vyambura kuluwika ivi ndivyo vili ‘kusintha vinthu.’ Nkhondo Yikuru ya mu 1914 mpaka 1918, yikatimbanizga nadi vinthu. Yikasintha nadi cilicose, mphaka pera cara na maboma, yikiziska masoka mu vyaru, ndimo ŵanthu ŵakuwonera kufuma pa nyengo iyo. Yikapangiska caru kuŵa cambura kuvikilirika.”
[Cithuzithuzi pa peji 18]
Pa Haramagedoni, Yehova wazamutuma ŵangelo ŵake ŵankhongono