Kasi Yehova Wakulindizgaci kwa Ise?
“Wakarongora iwe muntu ico nciweme; na ico Yehova wakukhumba, kucita urunji, na kutemwa lusungu, na kwenda wakujiyuyura na Ciuta wako.”—MIKA 6:8.
1, 2. Cifukwa wuli ŵateŵeti ŵanyake ŵa Yehova ŵangagongowa, kweni ncivici cingawovwira?
VERA ni Mkristu wakugomezgeka uyo wali na virimika 75, ndipo wakurwara-rwara. “Nyengo zinyake,” iyo wakuti, “nkulingizga pa windo na kuwona ŵabali na ŵadumbu ŵane Ŵacikristu ŵakupharazgira ŵantu nyumba na nyumba. Para nawona ntena masozi ghakuthika waka cifukwa nkukhumba kucita nga ndiwo, kweni urwari ukunitondeska kuteŵetera Yehova.”
2 Kasi namwe ndimo muliri? Mbunenesko kuti wose awo ŵakutemwa Yehova ŵakukhumba kwenda mu zina lake na kukwaniska ivyo wakukhumba. Kweni wuli usange muli ŵarwari, mwakhoma, panji muli na milimo yakuti mucitire mbumba yinu? Mutepanyake tingagongowa cifukwa masuzgo agha ghakutitondeska kucita vyose ivyo mtima withu ukukhumba pakuteŵetera Ciuta. Usange ndimo viliri, ipo nkongono zingakwera usange tingawona Mika cipaturo 6 na 7. Vipaturo ivi vikurongora kuti ivyo Yehova wakukhumba ni vinonono yayi, kweni ni vipusu vyakuti tingakwaniska.
Umo Ciuta Wakucitira na Ŵantu Ŵake
3. Kasi Yehova wakucita nawo wuli Ŵaisrayeli ŵakugaruka?
3 Tiyeni tiwone Mika 6:3-5 ndipo tiwone umo Yehova wakucitira na ŵantu ŵake. Kumbukani kuti mu nyengo ya Mika Ŵaisrayeli mbakugaruka. Nangauli vili ntena, kweni Yehova wakuyowoya nawo mwacitemwa na mazgu ghakuti: “Mwa ŵantu ŵane.” Wakuŵaŵeya kuti: “Mwa ŵantu ŵane, kumbukani.” M’malo mwa kuŵakalipira na kuŵanena, iyo wakuŵacondelera na kuŵafumba kuti: “Kasi ndacitaci kwa imwe?” Nakuti wakuŵaphalira kuti ‘ŵamusimikizgire.’
4. Kasi ciyerezgero ca Ciuta ca lusungu cikwenera kutipangiska kucitaci?
4 Ciuta wali kuŵika ciyerezgero ciweme comene kwa ise tose! Wakacema ŵantu ŵakugaruka mu Yuda na Israyeli mu nyengo ya Mika kuti “ŵantu ŵane” na kuŵaŵeya. Ipo nase tikwenera kulengera lusungu awo ŵali mu mpingo. Mbunenesko kuti ŵanyake ŵangaŵa ŵakusuzga kukolerana nawo, panji ŵangaŵa kuti ŵawelera nyuma ku cigaŵa cauzimu. Kweni usange ŵakutemwa Yehova, tikwenera kuŵawovwira na kuŵarongora lusungu.
5. Ni fundo wuli yikuru yili pa Mika 6:6, 7?
5 Tiyeni tiwone pa Mika 6:6, 7. Mika wakufumba kuti: ‘Kasi tindize na cici pamaso pa Yehova, na kusindama pantazi pa Ciuta wapacanya-pa-vyose? Kasi tindize pamaso pake na sembe zakotcha, na matholi gha cirimika cimoza? Kasi Yehova watikondwere na mberererumi vikwi, na tumironga twa mafuta vikwi khumi? Kasi ndipereke mwana wane wa uŵere cifukwa ca majuvyo ghane, cipasi ca thupi lane cifukwa ca kwananga kwa mzimu wane?’ Yayi, cingacitika cara kukondweska Yehova ‘na mberererumi vikwi, na tumironga twa mafuta vikwi khumi.’ Kweni pali cintu cinyake ico cikumukondweska. Ncivici?
Tikwenera Kucita Urunji
6. Ni vintu wuli vitatu ivyo Ciuta wakukhumba ivyo vili pa Mika 6:8?
6 Pa Mika 6:8, tikuŵazga ivyo Yehova wakukhumba kwa ise. Mika wakuti: ‘Yehova wakukhumba kucita urunji, kutemwa lusungu, na kwenda mwakujiyuyura na [iyo].’ Vintu vitatu ivyo Ciuta wakukhumba vikusazgapo umo tikujiwonera, umo tikughanaghanira, na umo tikucitira. Tikwenera kujiwona kuti tikutemwa mikhaliro iyi, kughanaghana umo tingayirongolera, na kucitapo kantu kuti tiŵe nayo. Tiyeni tidumbiskane vintu vitatu cilicose pacekha.
7, 8. (a) Kasi “kucita urunji” kukung’anamuraci? (b) Ni upusikizgi wuli uwo wazara mu nyengo ya Mika?
7 “Kucita urunji” kukung’anamura kucita ico ncakunyoroka. Umo Ciuta wakucitira vintu ndiwo muyeso wa urunji. Ndipouli, ŵantu mu nyengo ya Mika ŵakucita urunji yayi, kweni upusikizgi. Mwauli? Wonani Mika 6:10. Paumaliro wa vesi ili, pakurongosora kuti ŵamalonda ŵakupima malonda na “mweso wakuperezga,” ndiko kuti, uwo ngucoko comene. Mika 6 Vesi 11 likusazgirapo kuti ŵakupima na “vyakupimira vyakupusika.” Ndipo Mika 6 vesi 12 likuti “lulimi lwaŵo ndwakupusika.” Mwanteura, mweso wakupereŵera, vyakupimira vyakupusika, na lulimi lwautesi vyazara mu malonda mu nyengo ya Mika.
8 Upusikizgi wuli mu malonda pera yayi, kweniso na mu khoti wuwo. Pa Mika 7:3 pakurongora kuti “karonga na mweruzgi ŵose ŵaŵiri ŵakurombera cimbundi.” Ŵantu ŵakupereka vimbundi ku ŵeruzgi mwakuti ŵeruzge mwakubendera mrandu wa ŵantu ŵambura kwananga. “Mukuru,” panji tiyowoye kuti muntu wakuzirwa, nayoso wakunjilirapo pa gulu ili. Ndiposo, Mika wakuti karonga, mweruzgi, na muntu wakuzirwa wose ŵali lumoza—kukolerana pakucita mikhaliro yawo yiheni.
9. Ni vici vyakhwaska Yuda na Israyeli cifukwa ca ubendezi wa ŵaheni?
9 Ubendezi wa ŵarongozgi ŵaheni wakhwaska Yuda yose na Israyeli. Pa Mika 7:5 pakuyowoya kuti ubendezi wawo wacitiska kureka kugomezgana pakati pa ŵazengezgani, pakati pa mabwezi, nanga mpa ŵakutorana. Mika 6 Vesi 6 likuti ici capangiska kuyuyurana pakati pa ŵasepuka na ŵawiskewo, na pakati pa ŵasungwana na ŵanyinawo.
10. Kasi Ŵakristu lero ŵakucita wuli vintu mu caru ici caubendezi?
10 Lero ke? Kasi tikuwona yayi kacitiro kakuyana waka? Nga ni Mika, nase tikukhala pakati pa ŵantu ŵambura urunji, ŵambura kugomezgeka, ŵa mikhaliro yiheni na mu mbumba wuwo. Ndipouli, pakuŵa ŵateŵeti ŵa Ciuta pakati pa ŵantu ŵakubendera, tireke kuzomerezga mzimu wauryarya wa caru ici kunjira mu mpingo Wacikristu. M’malo mwake, mu umoyo withu wa zuŵa na zuŵa, tifwilirepo kurondezga mukhaliro uweme wa kugomezgeka. Inya nadi, ‘tikucita mwakugomezgeka mu vintu vyose.’ (Ŵahebere 13:18, NW) Kasi mukuzomerezga yayi kuti para tikucita urunji tikuŵa na vitumbiko vinandi cifukwa ca kugomezgana yumoza na munyake?
Kasi Ŵantu Ŵakupulika Wuli “Lizgu la Yehova”?
11. Kasi Mika 7:12 wakukwaniriskika wuli?
11 Mika wakucima kuti nangauli pali uryarya, kweni urunji ufikenge ku ŵantu wose. Mprofeti wakuyowoya vya muntazi kuti ŵantu ŵazamuwungana “kufuma ku nyanja na ku nyanja, ku lupiri na ku lupiri” kuti ŵazakasope Yehova. (Mika 7:12) Lero, apo ucimi uwu ukukwaniriskika kaumaliro, kuti ni mtundu umoza yayi, kweni ŵantu ŵa mitundu yose ŵakupindura na urunji wa Ciuta. (Yesaya 42:1) Mwauli?
12. Kasi “lizgu la Yehova” likupulikikwa wuli lero?
12 Kuti tisange zgoro, tiyeni tiwone mazgu ghakumanyuma gha Mika. Mika 6:9 wakuti: ‘Lizgu la Yehova likucemerezga ku muzi, ndipo [“muntu wavinjeru,” NW] wopenge zina linu.’ Kasi ŵantu ŵa mitundu yose ŵakupulika wuli “lizgu la Yehova,” ndipo ici cikukolerana wuli na kucita urunji? Mbunenesko kuti ŵantu lero ŵakupulika lizgu lanadi yayi la Ciuta. Ndipo mbu, ŵantu ŵa mitundu yose ŵakupulika lizgu la Yehova kwizira mu ncito yithu ya kupharazga ya pa caru cose. Cakufumapo cake ncakuti awo ŵakupulika ‘ŵakopa zina la Ciuta’ na kulicindika. Enya, tikucita mwaurunji na mwacitemwa para tikupharazga Ufumu na citatata cose. Para tikuthandazga zina la Ciuta kwa waliyose kwambura kulaŵiska cisko, ndikuti ‘tikucita urunji.’
Tikwenera Kutemwa Lusungu
13. Ni mphambano wuli iyo yili pakati pa cisungusungu na kutemwa?
13 Sono, tiyeni tidumbiskane cintu caciŵiri ico Ciuta wakukhumba ico cikuzunurika pa Mika 6:8. Yehova wakukhumba kuti ‘titemwenge lusungu.’ Lizgu la Cihebere ilo likung’anamurika “lusungu,” likung’anamuraso “cisungusungu.” Cisungusungu ni mukhaliro wa kufipira mtima ŵanyithu, kuŵalengera citima. Nangauli cisungusungu cikuyanako na kutemwa, kweni vikupambana mu ntowa yinyake. Mwauli? Kutemwa ni lizgu lisani, leneilo tingaligwiriskira ncito para tikuyowoyaso za vintu vyambura kuthuta na vyambura kukoreka. Mwaciyerezgero, Malemba ghakuyowoya za uyo “wakutemwa vinyo” na uyo “wakutemwa vinjeru.” (Zintharika 21:17; 29:3) Kweni, lizgu la cisungusungu nyengo zose tikuligwiriskira ncito para tikuyowoya za ŵantu, comene-comene awo ŵakuteŵetera Ciuta. Pa Mika 7:20 pakuyowoya za ‘lusungu ulo lukarongoreka kwa Abrahamu’—muntu uyo wakateŵetera Yehova Ciuta.
14, 15. Kasi lusungu lukurongoreka wuli, ndipo mu ndime iyi muli ukaboni wuli?
14 Kuyana na Mika 7:18, mprofeti wakuti Ciuta “wakukondwera mu lusungu.” Pa Mika 6:8, tikuphalirika kuti tirongorenge waka lusungu yayi, kweniso kutemwa mukhaliro uwu. Kasi tikusambirapo vici pa malemba agha? Lusungu lukurongoreka na mtima wose ndiposo mwawanangwa cifukwa tikukhumba kulurongora. Nga ni umo Yehova wakucitira, nase tikukondwa, panji tikutemwa kucitira lusungu awo ŵali mu suzgo.
15 Lero, lusungu ncimanyikwiro ca ŵantu ŵa Ciuta. Wonani ciyerezgero cimoza waka. Mu June 2001, cifukwa ca vura yikuru na cimphepo ico cikacitika ku Texas, U.S.A. maji ghakatutuka na kusakaza nyumba zinandi, kusazgapo na za Ŵakaboni ŵa Yehova. Kuti ŵawovwire ŵabali ŵawo Ŵacikristu awo ŵakaŵa mu suzgo iyi, Ŵakaboni 10,000 ŵakajipereka na mtima wose. Pa myezi yakujumpa 6, ŵantu ŵakujipereka aŵa ŵakafwilirapo kugwira ncito muhanya na usiku, Cisulo na Sabata kuti ŵanozge Nyumba za Ufumu 8 na nyumba 700 za ŵabali ŵawo Ŵacikristu. Awo ŵakaŵavya mupata wa kucitira ncito iyi, ŵakapereka cakurya, vyakugwilira ncito, na ndarama. Cifukwa wuli Ŵakaboni aŵa ŵakaruta kukawovwira ŵabali ŵawo? Cifukwa “ŵakutemwa lusungu.” Ncakukondweska nkanira kumanya kuti milimo yantena iyi yalusungu yikucitika na ŵabali pa caru cose! Enya, “kutemwa lusungu” ni mulimo uzito yayi, kweni ngwakupereka cimwemwe!
Jiyuyurani Pakwenda na Ciuta
16. Nciyerezgero wuli ico cikutovwira kumanya za kuzirwa kwa kujiyuyura pakwenda na Ciuta?
16 Cintu cacitatu ico Ciuta wakukhumba kwa ise ico cili pa Mika 6:8 ndico ‘kwenda mwakujiyuyura na [iyo].’ Ici cikung’anamura kujimanya kuti tiri ŵakutondeka na kuthemba Ciuta. Tiyerezgere kuti mwana mucoko msungwana wakoreska woko la dada wake apo ŵakwenda uku cimpepo cikuputa. Msungwana wakumanya kuti nkongono zake ni zicoko, kweni wakuthemba dada wake. Ise nase tikwenera kumanya kuti tiri ŵakutondeka kweni tigomezge Dada withu wakucanya. Kasi tingamugomezga wuli nyengo zose? Ntowa yimoza ndiyo kukumbuka cifukwa ico kusenderera kwa Ciuta kuliri kwa mahara. Mika wakutikumbuska vifukwa vitatu: Yehova ni Muwomboli withu, Murongozgi, ndiposo Muvikiliri.
17. Kasi Yehova wakawombora wuli, kuvikilira, na kurongozga ŵantu ŵake nyengo zakale?
17 Kuyana na Mika 6:4, 5, Ciuta wakuti: ‘Nkamufumiskani mu caru ca Egupto.’ Enya, Yehova ndiyo wakawombora Ŵaisrayeli. Yehova wakurutilira kuti: ‘Nkatuma ŵakumurongozgani Moses, na Aroni, na Miriyamu.’ Moses na Aroni ŵakatumika kurongozga mtundu uwu, ndipo Miriyamu wakadangilira ŵanakazi pakuvina cifukwa ŵarwani ŵawo ŵakamara. (Exodus 7:1, 2; 15:1, 19-21; Duteronome 34:10) Yehova wakapereka urongozgi kwizira mu ŵateŵeti ŵake. Mu Mika 6 vesi 5, Yehova wakukumbuska mtundu wa Israyeli kuti wakawuvikilira ku ŵarwani ŵake, Balaki na Balamu. Ndiposo wakavikilira mtundu uwu apo ulendo wawo ukakhala pacoko kumara, kufuma ku Shitimu mu Moabu, kuya ku Gilgal mu Caru ca Layizgano.
18. Kasi Ciuta wakucita wuli nga ni Muthaski withu, Murongozgi, na Muvikiliri lero?
18 Apo tikwenda na Ciuta, iyo wakutithaska ku caru ca Satana, kutirongozga na Mazgu ghake na gulu lake, na kutivikilira tose pamoza kwa awo ŵakutitinka. Mwanteura, tiri na cifukwa ciweme ca kukoreskera woko la Dada withu wakucanya apo tikwenda nayo kujumpa mu cimpepo kuruta ku caru cakuruska Caru cakale ca Layizgo—caru ca Ciuta cipya na caurunji.
19. Kasi kujiyuyura kukwendezgana wuli na kumanya kuti tiri ŵakutondeka?
19 Kwenda mwakujiyuyura na Ciuta kukutovwira kuwona masuzgo ghithu mwakwenelera. Ici cili ntena cifukwa kujiyuyura kukusazgapo kumanya vintu ivyo tikutondeka kukwaniska. Urwari panji ucekuru vingatitondeska kucita vinandi pakuteŵetera Yehova. M’malo mwa kugongowa na ivi, nciweme kukumbuka kuti Ciuta wakuwonga cifukwa ca kujipereka na citatata cithu ‘mwakuyana na ivyo tili navyo, ivyo tilije cara.’ (2 Ŵakorinte 8:12) Enya, Yehova wakukhumba kuti timuteŵeterenge na mtima wose, kuteŵeta mwakuyana na nkongono zithu. (Ŵakolose 3:23) Usange tifwilirengepo kucita ivyo tingakwaniska mu uteŵeti wake, Ciuta watitumbikenge comene.—Zintharika 10:22.
Kulindirira Kuli na Vitumbiko
20. Kasi nkumanya za vici uko kungatovwira kulindirira nga umo wakacitira Mika?
20 Vitumbiko vya Yehova vikutituma kuti tirondezge mtima wa Mika. Iyo wakuti: “Ndilindirirenge Ciuta wa ciponosko cane.” (Mika 7:7) Kasi mazgu agha ghakukolerana wuli na kwenda mwakujiyuyura na Ciuta? Kulindirira, panji kufwasa phee, kukutovwira kuti tireke kugongowa cifukwa cakuti zuŵa la Yehova licali lindize. (Zintharika 13:12) Mbunenesko kuti tose tikunweka kuwona umaliro wa caru ciheni ici. Ndipouli, sabata yiliyose pakuŵa ŵantu ŵanandi awo ŵakwamba sono kwenda na Ciuta. Kumanya ici kukutipa cifukwa ciweme cakuti tilindirire mwakuzikira. Kaboni munyake uyo wateŵetera nyengo yitali wakati: “Para nkukumbuka virimika 55 ivyo nakhala mu ncito ya kupharazga, nakhorwa kuti palije ico naluzapo cifukwa ca kulindirira Yehova. M’malo mwake, napona ku vintu vinandi vyakupweteka.” Kasi namwe ndico camucitikirani?
21, 22. Kasi Mika 7:14 wakukwaniriskika wuli mu nyengo yithu?
21 Kuyowoya unenesko, kwenda na Yehova kukutipa vitumbiko nadi. Nga ni umo tikuŵazgira pa Mika 7:14, Mika wakuyaniska ŵantu ŵa Ciuta na mberere izo zakhala mwakuvikilirika na ŵaliska. Ucimi uwu ukukwaniriskika comene lero, ŵakukhalira ŵa Israyeli wauzimu pamoza na “mberere zinyake” mbakuvikilirika nadi na Muliska wawo wakugomezgeka, Yehova. Ŵakukhala ‘mu nkorongo, mukati mwa caru ca minda,’ ŵapatukako ku caru ici cakofya.—Yohane 10:16; Duteronome 33:28; Yeremiya 49:31; Ŵagalatiya 6:16.
22 Ŵantu ŵa Ciuta ŵaliso na thumbiko linyake, nga umo pakayowoyerathu pa Mika 7:14. Pakuyowoya za mberere za Ciuta, panji titi ŵantu ŵa Ciuta, Mika wakuti: “[Ziryenge, NW] mu Bashani na Gilead.” Nga ni umo mberere za ku Bashani na Gilead zikakondweranga pakurya utheka uweme wakubiliŵira, ndimo ŵantu ŵa Ciuta ŵakukondwera na vintu viweme vyauzimu. Ili ni thumbiko linyake la awo ŵakwenda mwakujiyuyura na Ciuta.—Maŵazgo 32:1; Duteronome 32:14.
23. Ni sambiro wuli ilo tingatorapo pa Mika 7:18, 19?
23 Pa Mika 7:18, 19, mprofeti wakurongosora za khumbo la Yehova la kugowokera awo ŵarapa. Mika 7 Vesi 18 likuti Yehova “wakugowokera ubendezi” na “kujumpa majuvyo (kwananga).” Kuyana na Mika 7 vesi 19, iyo ‘watayenge zakwananga zose mu ndimba ya nyanja.’ Ni sambiro wuli ilo tikutorapo apa? Tingajifumba usange tikurondezga Yehova pa nkani iyi. Kasi tikugowokera ŵanyithu para ŵatinangira? Usange ŵantu awo ŵatinangira ŵajinyumwa ndipo ŵaphepiska, tikwenera kurongora mzimu wa Yehova wa kugowokera na kuruwako ubudi wawo.
24. Kasi mwapindula wuli na ucimi wa Mika?
24 Kasi tapindula wuli na ucimi wa Mika? Watikumbuska kuti Yehova wakupereka cilindizga ceneko kwa awo ŵakusenderera kwa iyo. (Mika 2:1-13) Ucimi uwu watikhozga kuti ticite cilicose ico tingakwaniska kuti kusopa kwaunenesko kurute pantazi mwakuti tende mu zina la Ciuta muyirayira. (Mika 4:1-5) Ndiposo ucimi watikwezga nkongono kuti kwali tiŵe ŵakutondeka wuli, tingakwaniska ivyo Yehova wakukhumba. Enya nadi mwe, ucimi wa Mika ukutikhozga kuti tendenge mu zina la Yehova muyirayira swii!
Kasi Mungazgora Wuli?
• Kuyana na Mika 6:8, kasi Yehova wakukhumba vici kwa ise?
• Kuti ‘ticite urunji,’ ncivici cikukhumbikwa?
• Kasi tingarongora wuli kuti ‘tikutemwa lusungu’?
• Kasi ‘kwenda mwakujiyuyura na Ciuta’ kukusazgapo vici?
[Vithuzithuzi pa peji 18]
Nangauli mu nyengo yake uheni ukandana, Mika wakacita mwakuyana na ivyo Yehova wakukhumba. Namwe mungakwaniska
[Cithuzithuzi pa peji 20]
Citani urunji mwa kupharazgira ŵantu ŵa mtundu wuliwose
[Vithuzithuzi pa peji 20]
Rongorani kuti mukutemwa lusungu mwa kovwira ŵanyinu
[Cithuzithuzi pa peji 20]
Citani ivyo mungakwaniska uku mukumanya ivyo mukutondeka