Kuwunganya Vinthu vya mu Macanya na Vinthu vya pa Caru
‘Nkhwakulingana na kukondwa kwake kuwemi . . . kuti . . . vinthu vyose, vinthu vya mu macanya na vinthu vya [pa] caru, vilungike [viwunganyike] mwa Khristu.’—ŴAEFESO 1:9, 10.
1. Kasi ‘kukondwa kuwemi’ kwa Yehova nkhwakuti wuli kulazga ku macanya na caru?
MTENDE KUCANYA NA PASI! Ici ndico Yehova, “Ciuta wa mtende,” wakukhumba. (Ŵahebere 13:20) Na mzimu wake, Ciuta wakaphalira mpositole Paulosi kulemba kuti “kukondwa kwake kuwemi” nkhwakuti ‘wawunganyeso vinthu vyose mwa Khristu, vinthu vya mu macanya na vinthu vya pa caru.’ (Ŵaefeso 1:9, 10) Kasi verebu lakuti ‘kuwunganyaso’ mu vesi ili likung’anamuraci? J. B. Lightfoot, wakusanda Baibolo wakuti: “Lizgu ili likung’anamura umoza wa kucanya na pasi, umo muzamuŵavya mulendo na vinthu vyakupambaniska ŵanthu, kweni ni umoza uwo vinthu vyose vizamukolerana mwa Khristu. Muzamuŵavya kwananga na nyifwa, citima, kutomboroka na kusuzgika.”
“Vinthu vya mu Macanya”
2. Kasi mbanjani awo ni “vinthu vya mu macanya” ivyo vikwenera kuwunganyika?
2 Mpositole Petrosi wakalongosora cigomezgo ciwemi ca Ŵakhristu ŵaunenesko. Iyo wakalemba kuti: “Kwakulingana na cilayizgano cake, tikulindilira macanya ghaphya na caru ciphya mwenemumo mukukhala urunji.” (2 Petros 3:13) “Macanya ghaphya” agho ghakuyowoyeka apa ni muwuso uphya, Ufumu wa Mesiya. “Vinthu vya mu macanya” ivyo Paulosi wakazunura mu kalata yake ku Ŵaefeso vikwenera kuwunganyika “mwa Khristu.” Vinthu ivi ni ŵanthu ŵacoko waka awo ŵali kusoleka kuti ŵakawuse pamoza na Khristu kucanya. (1 Petros 1:3, 4) Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵakukwana 144,000 aŵa, ‘ŵakuwomboleka ku caru capasi,’ ndipo ‘ŵakuwomboleka mu ŵanthu,’ kuti ŵakaŵe ŵahaliri ŵamoza na Khristu mu Ufumu wake wakucanya.—Civumbuzi 5:9, 10; 14:3, 4; 2 Ŵakorinte 1:21; Ŵaefeso 1:11; 3:6.
3. Cifukwa wuli tingati Ŵakhristu ŵakuphakazgika ‘ŵali kukhalikika kucanya’ uku ŵacali pa caru capasi?
3 Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵakupangwaso panji kubabikaso, na mzimu utuŵa kuti ŵaŵe ŵana ŵauzimu ŵa Yehova. (Yohane 1:12, 13; 3:5-7) Pakuti Yehova wakuŵatora kuŵa “ŵana,” iwo ŵakuzgoka ŵabali ŵa Yesu. (Ŵaroma 8:15; Ŵaefeso 1:5) Ntheura, nanga ni para ŵacali pa caru capasi, ŵakuyowoyeka kuti ‘wakuwuskika na kukhalikika pamoza na Khristu Yesu kucanya.’ (Ŵaefeso 1:3; 2:6) Iwo ŵakupokera malo ghapacanya agha cifukwa cakuti ŵali ‘kudidimizgika na mzimu utuŵa wa cilayizgano cawo’ ico cili kuŵasungikira kucanya. (Ŵaefeso 1:13, 14; Ŵakolose 1:5) Ntheura, ŵanthu aŵa ndiwo ni “vinthu vya mu macanya,” ivyo unandi wake Yehova wakanozgerathu kuti viwunganyike.
Kuwunganya Kukwamba
4. Kasi kuwunganya “vinthu vya mu macanya” kukamba pawuli ndipo vikacitika wuli?
4 Malinga na “unozgero” wa Yehova, panji kendeskero ka vinthu, kuwunganya “vinthu vya mu macanya” kukenera kwamba para “nyengo yafiskika nkhanira.” (Ŵaefeso 1:10) Nyengo iyi yikakwana pa Pentekoste 33 C.E. Pa zuŵa lira, ŵapositole na ŵasambiri ŵanyake, ŵanalume na ŵanakazi ŵakapokera mzimu utuŵa. (Milimo 1:13-15; 2:1-4) Uwu ukaŵa ukaboni wakuti phangano liphya layamba kugwira nchito. Kweniso ndipo ukayambira mpingo wa Ŵakhristu na mtundu uphya wa Israyeli wauzimu, panji kuti “Ŵaisrayeli ŵa Ciuta.”—Ŵagalatiya 6:16; Ŵahebere 9:15; 12:23, 24.
5. Cifukwa wuli Yehova wakalenga “mtundu” uphya kunjira mu malo gha Israyeli wa kuthupi?
5 Ŵaisrayeli ŵakatondeka kuŵa “ufumu wa ŵapristi na mtundu wakupatulika” kuti ukateŵetere kucanya muyirayira mwakuyana na Phangano la Dango ilo Yehova wakacita na iwo. (Exodus 19:5, 6) Yesu wakaphalira ŵalara ŵa cisopo ca Ŵayuda kuti: “Ufumu wa Ciuta uti ukwapulikenge kwa imwe, ndipo uti upelekekenge ku mtundu wakupasa vipasi vyake.” (Mateyu 21:43) Mtundu uwu wa Israyeli wauzimu, wapangika na Ŵakhristu ŵakuphakazgika awo ŵanjira mu phangano liphya. Mpositole Petrosi wakaŵalembera ŵanthu aŵa kuti: “Imwe muli fuko lakusoreka, usofi wa ufumu, mtundu utuŵa, ŵanthu awo mba Ciuta ŵake na ŵake, mwakuti muthuwuskire mazilwiro gha Mweneuyo wakamucemani mu cisi kwiza mu kungweruka kwake kwakuzukumiska: imwe mokono ghara kuti mukaŵa ŵanthu cara, kweni sono muli ŵanthu ŵa Ciuta.” (1 Petros 2:9, 10) Ŵaisrayeli ŵa kuthupi wakaŵaso ŵanthu ŵa phangano ŵa Yehova yayi. (Ŵahebere 8:7-13) Umo Yesu wakayowoyera kale, ŵakapokeka mwaŵi wakuti ŵazakaŵemo mu Ufumu wa Mesiya ndipo ukapika ku ŵa Israyeli wauzimu ŵakukwana 144,000.—Civumbuzi 7:4-8.
Kunjira mu Phangano la Ufumu
6, 7. Kasi ni phangano wuli lapadera ilo Yesu wakapangana na ŵabali ŵake ŵakubabika na mzimu, ndipo ici cikung’anamuraci kwa iwo?
6 Mu usiku uwo Yesu wakambiskira Cikumbusko ca nyifwa yake, wakaphalira ŵapositole ŵake ŵakugomezgeka kuti: “Imwe ndimwe mwakhala pamoza na Ine mu viyezgo vyane; ndipo Ine nkhumwimikirani Ufumu, umoso Ŵadada ŵali kundimikira Ine, mwakuti mukarye na kumwa pa gome lane mu Ufumu wane; ndipo muti mukhalenge pa vizumbe na kweruzga mafuko khumi na ghaŵiri gha Israyeli.” (Luka 22:28-30) Apa Yesu wakayowoyanga za phangano lapadera ilo wakapangana na ŵabali ŵake ŵakubabika na mzimu ŵakukwana 144,000, awo ‘ŵagomezgekenge kufikira ku nyifwa’ na ‘kutonda.’—Civumbuzi 2:10; 3:21.
7 Awo ŵali mu kagulu kacoko aka ŵakuleka cigomezgo ca kuzakakhala pa caru capasi nga mbanthu ŵa thupi na ndopa. Ŵazamuwusa pamoza na Khristu kucanya, kukhala pa vizumbe na kweruzga ŵanthu. (Civumbuzi 20:4, 6) Sono tiyeni tiwone malemba ghanyake agho ghakuyowoya za ŵakuphakazgika pera aŵa kweniso agho ghakulongora cifukwa ico “mberere zinyake” zikulekera kuryapo cingwa panji kumwapo vinyo pa Cikumbusko.—Yohane 10:16.
8. Kasi Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵakulongora vici para ŵakuryapo cingwa? (Wonani bokosi pa peji 15.)
8 Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵakusuzgika umo Khristu wakasuzgikira, ndipo mbakunozgeka kufwa nga umo iyo wakafwira. Paulosi wakaŵa yumoza wawo, ndipo wakayowoya kuti wakaŵa wakunozgeka kutaya cilicose kuti ‘wandule Khristu . . . mwakuti wamumanye iyo na nkhongono za kuwuka kwake, na kusangana kwa vipyo vyake.’ Inya, Paulosi wakaŵa wakunozgeka ‘kufwa nga ndi Khristu.’ (Ŵafilipi 3:8, 10) Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵanandi ŵasuzgika mu mathupi ghawo nga umo wakakomwera Yesu.—2 Ŵakorinte 4:10.
9. Kasi cingwa ca pa Cikumbusko cikwimira thupi ndi?
9 Apo wakambiskanga Mugonero wa Fumu, Yesu wakati: “Ici ndi thupi lane.” (Marko 14:22) Wakanenanga thupi lake lanadi, ilo likakhala pacoko kutimbika na kufuma ndopa. Cingwa cambura cilungo cikaŵa cimanyikwiro cakwenelera nadi ca thupi lake. Cifukwa wuli? Cifukwa cakuti mu Baibolo, cilungo cikwimira kwananga panji uheni. (Mateyu 16:4, 11, 12; 1 Ŵakorinte 5:6-8) Yesu wakaŵa wakufikapo, ndipo thupi lake likaŵa lambura kwananga. Ntheura wakapeleka thupi lake lakufikapo kuŵa sembe ya kuphepeskera. (Ŵahebere 7:26; 1 Yohane 2:2) Pakucita nthena, Ŵakhristu wose ŵakugomezgeka ŵakusanga canduro, kwali ŵakulindilira umoyo wa kucanya panji umoyo wamuyirayira mu paradiso pa caru capasi.—Yohane 6:51.
10. Kasi awo ŵakumwapo vinyo pa Cikumbusko ‘ŵakugaŵana wuli mu ndopa za Khristu’?
10 Pa nkhani ya vinyo ilo Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵakumwa pa Cikumbusko, Paulosi wakalemba kuti: “Nkhombo ya citumbiko iyo tikuyitumbika, asi nkhusangana [kugaŵana] na ndopa za Khristu?” (1 Ŵakorinte 10:16) Kasi awo ŵakumwapo vinyo ŵakugaŵana wuli mu “ndopa za Khristu”? Iwo ŵakugaŵana pa kupeleka sembe yakuwombolera yayi, cifukwa nawo ŵakukhumba kuwomboleka. Nawo ŵakugowokereka zakwananga zawo para ŵapulikana mu ndopa za Khristu izo zili na nkhongono za kuwombora, ndipo ŵakupimika ŵarunji ku umoyo wa kucanya. (Ŵaroma 5:8, 9; Tito 3:4-7) Ŵa 144,000 awo mbahaliri ŵamoza na Khristu, ‘ŵakutuŵiskika’ mu ndopa za Khristu, ŵakupatulika, ŵakutozgeka ku kwananga kuti ŵaŵe “ŵatuŵa.” (Ŵahebere 10:29; Daniel 7:18, 27; Ŵaefeso 2:19) Ndipo nadi, Khristu ‘wakawombolera kwa Ciuta na ndopa zake [ŵanthu] ŵa mu fuko lose, na lulimi, na ŵanthu, na mtundu, ndipo wakaŵazgora ŵaŵe Ufumu na ŵasofi kwa Ciuta withu, ndipo ŵamkuwusa pa caru.’—Civumbuzi 5:9, 10.
11. Kasi ŵakuphakazgika ŵakulongora vici para ŵakumwapo vinyo pa Cikumbusko?
11 Apo Yesu wakambiskanga Cikumbusko ca nyifwa yake, wakapeleka nkhombo ya vinyo kwa ŵapositole ŵake ŵakugomezgeka ndipo wakati: “Mwanipo mose; cifukwa yeneiyi ndi ndopa zane za Phangano, izo zathikira ŵanandi mwakuti zakwananga zigowokereke.” (Mateyu 26:27, 28) Nga umo ndopa za ng’ombe na mbuzi zikakhozgera phangano la Dango pakati pa Ciuta na mtundu wa Israyeli, ndopa za Yesu nazo zikakhozgera phangano liphya ilo Yehova wakapangana na Israyeli wauzimu, kwambira pa Pentekoste 33 C.E. (Exodus 24:5-8; Luka 22:20; Ŵahebere 9:14, 15) Para ŵakumwa vinyo ilo likuyimira “ndopa za phangano,” Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵakulongora kuti ŵanjira mu phangano liphya ndipo ŵakwandula nalo.
12. Kasi ŵakuphakazgika ŵakubapatizika wuli mu nyifwa ya Khristu?
12 Kweniso Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵakukumbuskika cinthu cinyake. Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake ŵakugomezgeka kuti: “Nkhombo iyo nkhumweramo Ine, mwamkumweramo; ndipo mwamkubapatizika na ubapatizo uwo nkhubapatizika nawo Ine.” (Marko 10:38, 39) Mpositole Paulosi wakayowoyapo za Ŵakhristu kuti ‘ŵakubapatizika mu nyifwa ya Khristu.’ (Ŵaroma 6:3) Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵakukhala umoyo wa kujipata. Nyifwa yawo ni sembe cifukwa cakuti ŵakuleka cigomezgo ca kuzakakhala pa caru capasi kwamuyirayira. Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵakubapatizika mu nyifwa ya Khristu, ndipo ubapatizo wawo ukumara para ŵafwa ŵakugomezgeka na kuwuskika kuŵa vilengiwa vyauzimu kuti ‘ŵakawuse pamoza’ na Khristu kucanya.—2 Timote 2:10-12; Ŵaroma 6:5; 1 Ŵakorinte 15:42-44, 50.
Kuryapo Cingwa na Kumwapo Vinyo
13. Cifukwa wuli awo ŵakulindilira kuzakakhala pa caru capasi ŵakurya yayi nesi kumwapo vimanyikwiro pa Cikumbusko, kweni cifukwa wuli ŵakuŵapo pa Cikumbusko?
13 Pakuti kurya cingwa na kumwa vinyo pa Cikumbusko kukusazgapo vyose ivi, ipo cingaŵa cambura kwenelera kuti awo ŵakulindilira kuzakakhala pa caru capasi ŵaryepo panji kumwapo. Awo ŵakulindilira caru capasi ŵakumanya kuti iwo ni viŵaro vyakuphakazgika vya thupi la Khristu yayi, nesi kuti ŵalimo mu phangano liphya ilo Yehova wakapangana na awo ŵamuwusa pamoza na Yesu Khristu. Pakuti “nkhombo” yikuyimira phangano liphya, awo ŵali mu phangano liphya pera ndiwo ŵakumwapo. Awo ŵakulindilira umoyo wamuyirayira wakufikapo pa caru capasi mu Ufumu, ŵakubapatizika mu nyifwa ya Yesu yayi nesi kucemeka kuti ŵakawuse pamoza nayo kucanya. Ntheura para ŵangaryapo panji kumwapo vimanyikwiro, ndikuti ŵacita cinthu ico nchambura kwenelera kwa iwo. Lekani ŵakuryako yayi, nangauli ŵakuluta ku Cikumbusko kukawonelera mwanchindi. Ŵakumuwonga comene Yehova cifukwa ca vyose ivyo waŵacitira mwa Mwana wake, kweniso cifukwa ca kuŵagowokera mu ndopa za Khristu.
14. Kasi ŵakuphakazgika ŵakukhozgeka wuli mwauzimu para ŵakuryapo cingwa na kumwapo vinyo?
14 Kwakhala pacoko kuti kudidimizgika kwa Ŵakhristu ŵacoko waka awo ŵamuwusa pamoza na Khristu kucanya kumalizgike. Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵakukhozgeka mwauzimu para ŵakurya na kumwa vimanyikwiro pa Cikumbusko, mpaka apo ŵamalizgirenge umoyo wawo pano pasi. Ŵakukolerana comene na ŵabali na ŵadumbu ŵawo pakuŵa viŵaro vya thupi la Khristu. Para ŵakuryapo cingwa na kumwapo vinyo ŵakukumbuka kuti ŵakwenera kuŵa ŵakugomezgeka mpaka nyifwa.—2 Petros 1:10, 11.
Kuwunganya ‘Vinthu vya pa Caru’
15. Kasi mbanjani ŵawunganyika kuŵa pamoza na Ŵakhristu ŵakuphakazgika?
15 Kwambira m’ma 1930, ŵa “mberere zinyake” ŵanandi, awo mba “kamskambo kacoko” yayi, ndipo ŵakulindilira umoyo wamuyirayira pa caru capasi, ŵakolerana na ŵakuphakazgika. (Yohane 10:16; Luka 12:32; Zekariya 8:23) Ŵazgoka ŵabwezi ŵakugomezgeka ŵa ŵabali ŵa Khristu, ndipo ŵakuŵawovwira comene pakupharazga “makani ghawemi gheneagha gha ufumu” kuti ciŵe cipanikizgo ku mitundu yose. (Mateyu 24:14; 25:40) Para ŵakucita nthena, Khristu wakuŵapima kuti ni “mberere” zake, ndipo wakuŵaŵika ku “woko lake la malyero” mwakuti wazakaŵathaske para wazamweruzga mitundu. (Mateyu 25:33-36, 46) Pakuŵa na cipulikano mu ndopa za Khristu, ŵazamuŵa “mzinda ukuru,” uwo uzamupona pa “cisuzgo cikuru.”—Civumbuzi 7:9-14.
16. Mbanjani ŵanyakeso awo ŵazamuŵa ‘vinthu vya pa caru,’ ndipo wose aŵa ŵangazakacita wuli kuti ŵazakaŵe na mwaŵi wa kuŵa “ŵana ŵa Ciuta”?
16 Para ŵa 144,000 ŵamara kudidimizgika, “mphepo” za pharaniko zizamunanga mgonezi uheni uwu wa Satana. (Civumbuzi 7:1-4) Mu Muwuso wa Vilimika Cikwi wa Khristu na ŵanyake awo wazamuwusa nayo, mzinda ukuru uzamuŵa pamoza na ŵanthu ŵambura kupendeka awo ŵazamuwuskika. (Civumbuzi 20:12, 13) Aŵa ŵazamupika mwaŵi wakuti ŵaŵe ŵenecaru mwakuwusika na Fumu yakulayizgika, Khristu Yesu. Para Vilimika Cikwi vyamara, ‘vinthu vya pa caru’ vyose ivi, vizamuyezgeka kaumaliro. Awo ŵazamuŵa ŵakugomezgeka ŵazamupokelereka kuŵa “ŵana ŵa Ciuta” ŵa pa caru capasi.—Ŵaefeso 1:10; Ŵaroma 8:21; Civumbuzi 20:7, 8.
17. Kasi khumbo la Yehova lizamufiskika wuli?
17 Ntheura kwizira mu “unozgero” wake wavinjeru uwu, panji kendeskero ka vinthu, Yehova wazamufiska khumbo lake la ‘kuwunganyaso vinthu vyose mwa Khristu, vinthu vya mu macanya na vinthu vya pa caru.’ Pa nyengo iyo, vilengiwa vyamahara vyose kucanya na pasi vizamuŵa pamoza mu mtende, ndipo vizamuŵa vyakukondwa kujilambika ku muwuso wa Yehova, Uyo wakumanya kufiska khumbo lake.
18. Kasi Ŵakhristu ŵakuphakazgika na ŵanyawo ŵa mberere zinyake ŵazamwandula wuli cifukwa ca kuŵapo pa Cikumbusko?
18 Cizamuŵa cakukhozga cipulikano comene ku ŵakuphakazgika ŵacoko waka awo ŵacali pa caru capasi pamoza na ŵanyawo ŵa mberere zinyake ŵakukwana mamiliyoni kuwungana pa Epulero 12, 2006! Ŵazamucita Cikumbusko ca nyifwa ya Khristu, kuyana na umo Yesu wakalangulira kuti: “Citani ici kuti mundikumbuke ine.” (Luka 22:19) Wose awo ŵazamuŵapo ŵakwenera kukumbuka ivyo Yehova waŵacitira kwizira mwa Mwana wake wakutemweka, Khristu Yesu.
Kuweleramo
• Kasi khumbo la Yehova ndakuti wuli pa vinthu vya mu macanya na vinthu vya pa caru?
• Mbajani awo ni “vinthu vya mu macanya,” ndipo ŵakamba wuli kuwunganyika?
• Mbanjani awo ni ‘vinthu vya pa caru,’ ndipo ŵakulindilira vici?
[Bokosi pa peji 15]
“Thupi la Khristu”
Pa 1 Ŵakorinte 10:16, 17, Paulosi wakazunura “thupi” mwapadera, apo wakalongosoranga ivyo cingwa cikung’anamura ku ŵabali ŵakubabika na mzimu ŵa Khristu. Iyo wakati: “Cingwa ico tikucimenya, asi nkhusangana na thupi la Khristu? Pakuti ise, taŵanandi tili cingwa cimoza, thupi limoza: cifukwa tose tikusangana na cingwa cimoza ico.” Para Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵakurya cingwa pa Cikumbusko, ŵakulongora umoza wawo mu mpingo wa ŵakuphakazgika, uwo ukuŵa nga ni thupi, ndipo Khristu ndiyo Mutu.—Mateyu 23:10; 1 Ŵakorinte 12:12, 13, 18.
[Vithuzithuzi pa peji 15]
Cifukwa wuli Ŵakhristu ŵakuphakazgika pera ndiwo ŵakuryapo cingwa na kumwapo vinyo?
[Cithuzithuzi pa peji 17]
Kwizira mu unozgero wa Yehova, vilengiwa vyose vya kucanya na pasi vizamukolerana