Kasi Tikwenera Kucita Wuli na Ŵanyithu?
“Umo mukukhumbira kuti ŵanthu ŵamucitirani, ndimo namwe muŵacitire.”—LUKA 6:31.
1, 2. (a) Kasi Upharazgi wa pa Lupiri ni vici? (b) Kasi mu nkhani iyi ndiposo yakulondezgapo, tidumbiskanenge vici?
YESU KHRISTU wakaŵa nadi msambizgi waluso. Apo ŵalongozgi ŵa cisopa, awo ŵakaŵa ŵalwani ŵake ŵakatuma ŵanthu kuti ŵakamukore, ŵakawerako mawoko ghawaka, ndipo ŵakati: “Nanga ndi kale palive munthu wayowoya nga ndi munthu uyu.” (Yoh. 7:32, 45, 46) Umoza mwa maupharazgi agho Yesu wakapharazga mwaluso ni Upharazgi wa pa Lupiri. Uli kulembeka mu vipaturo 5 mpaka 7 vya buku la Mateyu, ndipo ukusangikaso pa Luka 6:20-49.a
2 Fundo yiwemi comene iyo Yesu wakayowoya mu Upharazgi wa pa Lupiri ni dango ilo ŵanandi ŵakuliwona kuti ndiwemi comene. Dango ili likuyowoya umo tingacitira na ŵanyithu. Yesu wakati: “Umo mukukhumbira kuti ŵanthu ŵamucitirani, ndimo namwe muŵacitire.” (Luka 6:31) Yesu wakaŵacitira nadi viwemi ŵanthu. Wakacizga ŵalwari, nanga nkhuwuska ŵakufwa. Ndipouli, ŵanthu ŵakatumbikikanga comene usange ŵazomera makani ghawemi agho wakaŵapharazgira. (Ŵazgani Luka 7:20-22.) Pakuŵa Ŵakaboni ŵa Yehova, tikukondwa kucitako mulimo wa kupharazga Ufumu. (Mat. 24:14; 28:19, 20) Mu nkhani iyi ndiposo yakulondezgapo, tiwonenge ivyo Yesu wakayowoya vyakukhwaskana na mulimo uwu ndiposo fundo zinyake za mu upharazgi uwu, zakukhwaskana na umo tikwenera kucitira na ŵanyithu.
Muŵe Ŵakuzika
3. Kasi kuzika ni vici?
3 Yesu wakati: “Mba mwaŵi ŵakuzika: pakuti ndiwo ŵati ŵaharenge caru.” (Mat. 5:5) Kuyana na ivyo Malemba ghakuyowoya, kuzika kuti kukulongora kuti munthu ngwakulopwa yayi. Nkhufwasa uko tikulongora cifukwa ca kulondezga malango gha Ciuta. Tikulongora mukhaliro uwu kwizira mu ivyo tikucitira ŵanyithu. Mwaciyelezgero, ‘tikuwezgera munthu uheni pa uheni’ yayi.—Rom. 12:17-19.
4. Cifukwa wuli ŵakuzika mbamwaŵi?
4 Ŵakuzika mbamwaŵi cifukwa “ŵaharenge caru.” Yesu, uyo wakaŵa “wakuzika na wakujipepura mu mtima,” ndiyo wali ‘kwimikika kuŵa Muhaliri wa vyose.’ Mwantheura, ni muhaliri wakwamba wa caru cifukwa ndiyo wazamuwusa. (Mat. 11:29; Heb. 1:2; Sal. 2:8) Ucimi ukayowoyerathu kuti “mwana wa munthu” wazamuwusira lumoza na ŵanthu ŵanyake mu Ufumu wakucanya. (Dan. 7:13, 14, 21, 22, 27) Pakuŵa ŵanthu ŵakuzika, ŵa 144,000 awo “ŵakuhalira pamoza na Khristu,” nawo ŵazamuhara caru nga ni Yesu. (Rom. 8:16, 17; Civ. 14:1) Ŵanthu ŵanyake ŵakuzika ŵazamukhala na umoyo wamuyirayira pa caru ca pasi ico cizamuwusika na Ufumu wakucanya.—Sal. 37:11.
5. Kasi kuŵa ŵakuzika nga ni Khristu kukukhwaska wuli nkharo yithu?
5 Para ndise ŵakali, nchakuwonekerathu kuti ŵanyithu ŵatitemwenge yayi ndipo ŵaticimbirenge. Kweni para tili ŵakuzika nga ni Khristu, ŵanyithu ŵatitemwenge ndipo ŵabali na ŵadumbu ŵakhozgezgekenge nase. Kuzika nchimoza mwa vipambi ivyo mzimu wa Ciuta ukupambika mwa ise usange ‘tikukhala na kwenda mu mzimu.’ (Ŵazgani Ŵagalatiya 5:22-25.) Nchakuwonekerathu kuti nase tikukhumba kuŵa yumoza wa ŵanthu ŵakuzika awo ŵakulongozgeka na mzimu utuŵa wa Yehova.
Ŵalusungu Mbamwaŵi
6. Ni mikhaliro wuli iyo ŵanthu “ŵalusungu” ŵakuŵa nayo?
6 Mu upharazgi wake wa pa lupiri, Yesu wakayowoyaso kuti: “Mba mwaŵi ŵalusungu: pakuti ndiwo ŵati ŵacitikirenge lusungu.” (Mat. 5:7) Ŵanthu “ŵalusungu” ŵakucitira citima ŵakusuzgika. Yesu wakacizganga ŵanthu mwamunthondwe cifukwa “wakaŵalengera lusungu.” (Mat. 14:14; 20:34) Mwantheura, kughanaghanira ŵanji ndiposo kuŵacitira citima kukwenera kutipangiska kuti tiŵalengerenge lusungu.—Yak. 2:13.
7. Kasi lusungu lukapangiska Yesu kucitaci?
7 Apo ŵanthu ŵanandi ŵakiza kwa Yesu pa nyengo iyo wakakhumbanga kupumura, “wakaŵalengera lusungu, cifukwa ŵakaŵa nga ndi mberere zambura muliska; ndipo wakamba kuŵasambizga vinandi.” (Mrk. 6:34) Nase tikuŵa na cimwemwe cikuru para tikupharazgira ŵanji uthenga wa Ufumu na kuŵaphalira za lusungu lukuru lwa Ciuta.
8. Cifukwa wuli ŵanthu ŵalusungu mbamwaŵi?
8 Ŵanthu “ŵalusungu” mbamwaŵi cifukwa nawo “ŵacitikirenge lusungu.” Para ŵanthu tikuŵalongora lusungu, nawo ŵakutilongora lusungu. (Luka 6:38) Nakuti Yesu wakati: “Usange mukuŵagowokera ŵanthu kupuluka kwawo, Ŵawiskemwe ŵa kucanya nawo ŵati ŵamugowokeraninge imwe.” (Mat. 6:14) Mbanthu ŵalusungu ŵekha awo ŵakugowokereka zakwananga na kuŵa paubwezi na Ciuta, ndipo ici cikuŵapa cimwemwe.
Ico Ŵamtende Ŵaliri Ŵamwaŵi
9. Kasi ticitenge wuli usange ndise ŵamtende?
9 Pakuyowoya cifukwa cinyake ico cikucitiska munthu kuŵa wamwaŵi, Yesu wakati: “Mba mwaŵi awo ŵakutuniska: pakuti ŵati ŵacemekenge ŵana ŵa Ciuta.” (Mat. 5:9) Lizgu la Cigiriki ilo liri kung’anamulika kuti “ŵakutuniska” likung’anamura “ŵamtende.” Para tili ŵamtende, ticitengeko yayi panji kuzomerezga vinthu nga nkhusesa, uko ‘kungapatuska ŵanase.’ (Zinth. 16:28) Kwizira mu ivyo tikuyowoya ndiposo kucita, tipangenge mtende na Ŵakhristu ŵanyithu mu mpingo ndiposo ŵanthu wose. (Heb. 12:14) Kweni comenecomene tiyezgeyezgenge kuti tiŵe pa mtende na Yehova Ciuta.—Ŵazgani 1 Petros 3:10-12.
10. Cifukwa wuli ŵamtende mbamwaŵi?
10 Yesu wakati ŵamwaŵi ni awo mbamtende, “pakuti ŵati ŵacemekenge ŵana ŵa Ciuta.” Cifukwa cakuti ŵali na cipulikano kuti Yesu ni Mesiya, Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵali kupika “mazaza ghakuŵira ŵana ŵa Ciuta.” (Yoh. 1:12; 1 Pet. 2:24) Wuli pakuyowoya za “mberere zinyake” izo nazo ni zamtende? Mu Muwuso uwo Yesu wazamuwusira lumoza na ŵahaliri ŵanyake kwa Vilimika Cikwi, wazamuŵa ‘Dada wawo Wamuyirayira.’ (Yoh. 10:14, 16; Yes. 9:6; Civ. 20:6) Paumaliro wa Muwuso wake wa Vilimika Cikwi, Ŵakhristu aŵa ŵazamuŵirathu ŵana ŵa Ciuta.—1 Kor. 15:27, 28.
11. Ni mwawuli umo ticitirenge vinthu na ŵanyithu usange tikulongozgeka na “vinjeru ivyo ni vyakucanya”?
11 Kuti tiŵe paubwezi na Yehova, uyo ni “Ciuta wamtende,” tikwenera kuŵa na mikhaliro yakuyana na yake, kusazgapo mtende. (Fil. 4:9) Usange tikulongozgeka na “vinjeru ivyo ni vyakucanya,” ticitenge vinthu mwamtende na ŵanyithu. (Yak. 3:17) Enya, tizamuŵa ŵanthu ŵamtende.
“Kungweruka Kwinu Kuŵale”
12. (a) Kasi Yesu wakayowoyaci vyakukhwaskana na ungweru wauzimu? (b) Kasi tingacita wuli kuti ungweru withu uŵale?
12 Tikucitira viwemi ŵanyithu para tikuyezgayezga kovwira ŵanji kuti ŵamanye ungweru wauzimu wakufuma kwa Ciuta. (Sal. 43:3) Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti ŵakaŵa “kungweruka kwa caru” ndipo wakaŵaciska kuti ŵaŵale mwakuti ŵanthu ŵawone ‘milimo yawo yiwemi.’ Ici cikang’anamuranga kuti ŵasambiri ŵake ŵapharazge makani ghawemi “panthazi pa ŵanthu” mwakuti ŵasange candulo. (Ŵazgani Mateyu 5:14-16.) Mazuŵa ghano, tikuŵaliska kungweruka kwithu mwa kucitira ŵanyithu viwemi ndiposo kupharazga makani ghawemi pa “caru cose,” panji kuti “ku mitundu yose.” (Mat. 26:13; Mrk. 13:10) Ni mwaŵi wapadera comene kucitako mulimo uwu.
13. Kasi tikumanyikwa na mikhaliro wuli?
13 Yesu wakati: “Cikaya cakuzengeka pa lupiri pacanya cilive kumanya kubisika.” Cikaya cilicose cakuzengeka pa lupiri cikuwoneka luŵiro. Pakuŵa ŵapharazgi ŵa Ufumu, nase ŵanthu ŵakutimanya luŵiro cifukwa ca milimo yithu yiwemi, kweniso mikhaliro nga nkhuzika ndiposo nkharo yiwemi.—Tito 2:1-14.
14. (a) Kasi makoloboyi gha mu nyengo yakale ghakaŵanga wuli? (b) Ni mwawuli umo tikulekera kubenekelera kungweruka kwithu kwauzimu na cidunga?
14 Yesu wakayowoya kuti ŵanthu para ŵakozga koloboyi kuti ŵakumubenekelera na cidunga yayi, kweni ŵakumuŵika pamalo ghawemi kuti awo ŵali mu nyumba ŵawonenge ungweru wake. Makoloboyi gha mu nyengo yakale ghakaŵanga ghakuwumba ndipo ghakaŵanga na cisunda (ndipo ŵakagwiliskiranga nchito mafuta gha olive). Kanandi koloboyi ŵakamuŵikanga pa cakuŵikapo ca thabwa panji cisulo, ndipo ‘wakaŵaliranga wose ŵa mu nyumba.’ Ŵanthu kuti ŵakakozganga koloboyi na kubenekelerapo cidunga yayi. Yesu wakakhumbanga yayi kuti ŵasambiri ŵake ŵabenekelere kungweruka kwawo kwauzimu. Mwantheura, nase tikwenera kulongora kungweruka kwithu, ndipo tingazomerezganga yayi ŵakususka panji nthambuzgo kuti vibenekelere unenesko wa mu Malemba, nesi kuleka kuphalirako ŵanji.
15. Kasi ‘milimo yithu yiwemi’ yikukhwaska wuli ŵanji?
15 Yesu wakati wamara kuyowoya za kuŵala kwa koloboyi, wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti: “Ntheura kungweruka kwinu kuŵale panthazi pa ŵanthu, mwakuti ŵawone milimo yinu yiwemi, ndipo ŵacindike Ŵawiskemwe ŵa kucanya.” Cifukwa ca ‘milimo yithu yiwemi,’ ŵanji ‘ŵakucindika’ Ciuta mwa kuŵa ŵateŵeti ŵake. Nchakukhozga comene kulutilira kuŵala nga ni “malumuli mu caru.”—Fil. 2:15.
16. Kasi tikwenera kucitaci kuti tiŵe “kungweruka kwa caru”?
16 Kuti tiŵe “kungweruka kwa caru” tikukhumbikwira kupharazga Ufumu na kovwira ŵanthu kuŵa ŵasambiri. Kweni paliso cinyake ico tikukhumbikwira kucita. Mpositole Paulosi wakalemba kuti: “Endaninge nga mbana ŵa kungweruka cifukwa cipasi ca kungweruka cili mu uwemi wose na urunji na unenesko.” (Efe. 5:8, 9) Nyengo zose tikwenera kucita vinthu mwakukolerana na malango gha Ciuta. Tikwenera kulondezga ulongozgi wa mpositole Petrosi wakuti, sungilirani “kakhaliro kinu kakutowa mu ŵamitundu; mwakuti ŵamucindike Ciuta mu zuŵa la kuyezgekera.” (1 Pet. 2:12) Kweni tingacita wuli usange tapambana maghanoghano na Mkhristu munyithu?
“Ukaphemane Nanga na Mbali Wako”
17-19. (a) Kasi cikaŵa cawanangwa wuli ico cikuyowoyeka pa Mateyu 5:23, 24? (b) Kasi kuphemana na mbali nkhwakuzirwa wuli, ndipo Yesu wakalongora wuli fundo iyi?
17 Pa upharazgi wake wa pa lupiri, Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti ŵaleke kusungira cakusingo ŵabali ŵawo. M’malo mwake, ŵakeneranga kuŵa pa mtende mwaluŵiro na uyo ŵabudirana nayo. (Ŵazgani Mateyu 5:21-25.) Ghanaghaniranipo comene ulongozgi uwu. Tiyelezgere kuti mukaŵako mu nyengo ya Yesu, ndipo mwaluta kukapeleka cawanangwa pa jochero la sembe, ndipo mwakumbuka kuti mbali winu wali namwe na kamulandu, kasi mukeneranga kucitaci? Mukeneranga kusida cawanangwa cinu pa jochero, na kuluta kukaphemana dankha na mbali winu. Para mwaphemana ndipo mukeneranga kukapeleka cawanangwa cinu.
18 Kanandi “cawanangwa” cikaŵanga sembe iyo munthu wakapelekanga ku tempele la Yehova. Sembe za nyama zikaŵanga zakuzirwa comene, cifukwa zikaŵa cigaŵa ca kusopa kwa Ŵaisrayeli mwakuyana na Dango ilo Ciuta wakapeleka kwizira mwa Mozesi. Kweni para ŵakumbuka kuti mbali wawo wali nawo na kamulandu, kuphemana ndiko kukeneranga kuŵa pakwamba kuluska kupeleka cawanangwa cawo. Yesu wakati: “Uciside papo panthazi pa jochero la sembe cawanangwa cako, ndipo ulute, ukaphemane nanga na mbali wako, sono ndipo wize kapeleka cawanangwa cako.” Kuphemana na mbali ndiko kukaŵa kwakuzirwa kuluska kupeleka sembe izo zikayowoyeka mu Dango.
19 Yesu kuti wakayowoyanga za mtundu umoza pera wa sembe ndiposo wa zakwananga yayi. Mwantheura, cawanangwa cilicose cikeneranga kusidika dankha pa jochero usange munthu wakumbuka kuti mbali wake wali nayo na kamulandu. Usange cawanangwa nchiŵeto, wakeneranga kucisida “panthazi pa jochero.” Pamasinda pa kuphemana, wakizanga na kuzakapeleka sembe.
20. Cifukwa wuli tikwenera kuphemana luŵiro na mbali withu usange tabudirana?
20 Kuyana na umo Ciuta wakuwonera vinthu, ubwezi withu na Ŵakhristu ŵanyithu nchigaŵa cakuzirwa comene pa kusopa kwithu. Sembe za nyama zikaŵanga zambura nchito usange awo ŵakapelekanga sembe izi ŵakakhalanga makora yayi na ŵanyawo. (Mika 6:6-8) Mwantheura, Yesu wakaciska ŵasambiri ŵake kuti ŵaphemanenge “maluŵiro.” (Mat. 5:25) Pa nkhani yakuyana waka, Paulosi wakalemba kuti: “Kalipani, ndipouli muleke kwananga; dazi lileke kunjira mu ukali winu; ndiposo muleke kumupa malo Satana.” (Efe. 4:26, 27) Usange takwiya pa vifukwa vyakupulikikwa, tikwenera kuphemana mwaluŵiro, mwakuti tileke kukhalilira mu ukali, ico cingacitiska kuti Satana wasangirepo mwaŵi.—Luka 17:3, 4.
Cindikani Ŵanyinu Nyengo Zose
21, 22. (a) Ni mwawuli umo tingalondezgera ulongozgi wa Yesu uwo tadumbiskana mu nkhani iyi? (b) Kasi mu nkhani yakulondezgapo tizamudumbiskana vici?
21 Fundo zinyake za upharazgi wa Yesu wa pa lupiri izo tawona mu nkhani iyi, zikwenera kutovwira kuti ticitirenge ŵanyithu lusungu na kuŵacindika. Nangauli tose ndise ŵambura kufikapo, tingalondezga ulongozgi wa Yesu cifukwa Adada ŵithu ŵa kucanya ndiposo Yesu ŵakukhumba yayi kuti ticitenge vinthu ivyo tingatondeka. Tingaŵa ŵakuzika, ŵalusungu, ndiposo ŵamtende usange tikulomba Yehova Ciuta kuti watovwire, ndiposo kufwilirapo kuti tiŵe ŵamtende. Tingalongora kungweruka kwauzimu uko kukucitiska ŵanthu kuti ŵacindike Yehova. Nakuti cingaŵa cakusuzga yayi kuŵa pa mtende na ŵabali ŵithu usange paŵa suzgo.
22 Kusopa uko kukukondweska Yehova kukusazgapo kukhala makora na ŵanyithu. (Mrk. 12:31) Mu nkhani yakulondezgapo, tizamuwona fundo zinyake za mu upharazgi wa Yesu wa pa lupiri izo zingatovwira kuti tilutilire kucitira ŵanyithu viwemi. Pamasinda pa kughanaghanirapo fundo za mu upharazgi wa Yesu izo tadumbiskana, tingacita makora kujifumba kuti, ‘Kasi nkhucita wuli vinthu na ŵanyane?’
[Mazgu ghamusi]
a Pakunozgekera nkhani iyi na yakulondezgapo, mungacita makora kuŵazgirathu vipaturo ivi.
Kasi Mungazgora Wuli?
• Kasi kuzika kukung’anamuraci?
• Cifukwa wuli “ŵalusungu” mbamwaŵi?
• Ni mwawuli umo tingalongolera kungweruka kwithu?
• Cifukwa wuli tikwenera ‘kuphemana mwaluŵiro na ŵabali ŵithu’?
[Cithuzithuzi pa peji 4]
Kupharazga uthenga wa Ufumu ni nthowa yakuzirwa iyo tikulongolera kungweruka kwithu
[Cithuzithuzi pa peji 5]
Nyengo zose Ŵakhristu ŵakwenera kucita vinthu mwakuyana na malango gha Ciuta
[Cithuzithuzi pa peji 6]
Fwiliranipo kuŵa pa mtende na ŵabali ŵinu