Chindikani “Icho Chiuta Wagumanya Pamoza”

1, 2. Kasi lemba la Ŵahebere 13:4 likwenera kutichiska kuchita vichi?

KASI mukutemwa kuchindika Yehova? Mukwenera kuti mukutemwa. Ngwakwenelera nadi kumuchindika ndipo nayo wakulayizga kuti wamuchindikaninge. (1 Sam. 2:30; Zinth. 3:9; Chivu. 4:11) Kweniso wakukhumba kuti muchindikenge ŵanthu wose, kusazgapo ŵamazaza ŵa boma. (Rom. 12:10; 13:7) Kweni pali chinthu chinyake icho mukukhumbikwira chomene kuchichindika. Chinthu ichi ni nthengwa.

² Mpositole Paulosi wakalemba kuti: “Nthengwa yiŵenge yakuchindikika na ŵanthu wose, ndipo pakugona paŵenge pambura kufipirwa.” (Heb. 13:4) Paulosi wakayowoyanga mwachisanisani waka yayi. Kweni wakachiskanga Mkhristu waliyose payekha kuti wachindikenge nthengwa, na kuyiwona kuti njakuzirwa. Kasi ndimo namwe mukuwonera nthengwa, chomenechomene nthengwa yinu usange ndimwe ŵakutora panji kutengwa?

 3. Kasi Yesu wakapeleka ulongozgi wuli wakuzirwa wakukhwaskana na nthengwa? (Wonani chithuzi chakwamba.)

³ Para mukuchindika nthengwa, ndikuti mukulondezga chiyelezgero chiwemi. Yesu wakachindikanga nthengwa. Apo Ŵafarisi ŵakamufumba Yesu pa nkhani ya kupatana, iyo wakayowoya ivyo Chiuta wakayowoya vyakukhwaskana na nthengwa yakwamba. Wakati: “Pa chifukwa ichi, mwanalume walekenge awiske na anyina, ndipo wose ŵaŵiri ŵaŵenge thupi limoza.” Yesu wakatiso: “Icho Chiuta wagumanya pamoza munthu waleke kupatura.”—Ŵazgani Mariko 10:2-12; Gen. 2:24.

 4. Kasi chilato cha Yehova chikaŵa chakuti wuli pa nkhani ya nthengwa?

⁴ Ntheura Yesu wakakolerana na fundo yakuti Chiuta ndiyo wakambiska nthengwa ndipo yikwenera kumara yayi. Chiuta wakaŵaphalirapo yayi Adamu na Eva kuti ŵangamazga nthengwa yawo. Chilato chake chikaŵa chakuti “ŵaŵiri” ŵakhale lumoza mu nthengwa muyirayira.

 5. Kasi nyifwa yili kukhwaska wuli nthengwa?

⁵ Kweni mukumanya kuti kwananga kwa Adamu kukasintha vinthu. Chimoza chake yikaŵa nyifwa, ndipo yikakhwaska nthengwa. Fundo iyi tikuyiwona mu ivyo mpositole Paulosi wakalemba apo wakalongosoranga kuti Ŵakhristu ŵali pasi pa Dango la Mozesi yayi. Wakati nyifwa yikumazga nthengwa ndipo uyo wachali wamoyo wangatoraso panji kutengwaso.—Rom. 7:1-3.

 6. Kasi Dango la Mozesi likalongora wuli umo Chiuta wakuwonera nthengwa?

⁶ Dango ilo Chiuta wakapeleka ku mtundu wa Israyeli mukaŵa ulongozgi wakukhwaskana na nthengwa. Likazomerezganga mitala, ndipo mitala yikamba pambere Chiuta wandaŵape Dango Ŵaisrayeli. Ndipouli, Dango likavikiliranga ŵanakazi na ŵana kuti ŵaleke kuchitirika nkhaza. Mwachiyelezgero, usange Muisrayeli watora muzga ndipo pamanyuma watora mwanakazi wachiŵiri, wakeneranga kuleka yayi kupeleka chakurya, vyakuvwara, na vyakukhumbikwa vyose vya mu nthengwa ku muwoli wake wakwamba. Chiuta wakati wakwenera kumuvikilira na kumupwelelera. (Eks. 21:9, 10) Nangauli tili pasi pa Dango yayi, kweni tingawona umo Yehova wakuwonera nthengwa. Ntchakuwonekerathu kuti fundo iyi yikutovwira kuti tichindikenge nthengwa.

7, 8. (a) Kuyana na Dotoronome 24:1, kasi Dango likati vichi pa nkhani ya kupatana? (b) Kasi Yehova wakuyiwona wuli nkhani ya kupatana?

⁷ Kasi Dango likatenge wuli pa nkhani ya kupatana? Chiuta wakalutilira kuwona kuti nthengwa njakuzirwa chomene, kweni Dango likazomerezganga kupatana. (Ŵazgani Dotoronome 24:1.) Mwanalume Muisrayeli wakapatanga muwoli wake usange “wasangamo kaheni mwa iyo.” Dango likalongosora yayi “kaheni” kake. Kweni chikwenera kuti chikaŵanga chifukwa chikuru chomene, chifukwa chambura kupulikikwa yayi. (Doto. 23:14) Chachitima ntchakuti kufika mu nyengo ya Yesu, Ŵayuda ŵanandi ŵakapatanga ŵawoli ŵawo “pa chifukwa cha mtundu uliwose.” (Mat. 19:3) Ise tikwenera kuchita nthena yayi.

⁸ Ntchimi Malaki yikayowoya umo Chiuta wakuwonera kupatana. Pakaŵa pa nyengo iyo ŵanalume ŵanandi ŵakatemwanga kupata ‘ŵawoli ŵa pa uwukirano wawo’ kuti ŵatore tusungwana, nangauli tukasopanga vikozgo. Malaki wakalemba umo Chiuta wakuwonera nkhani iyi, wakati: ‘Wakutinkha kupatana.’ (Mal. 2:14-16) Fundo iyi yikukolerana na ivyo Mazgu gha Chiuta ghakuyowoya vyakukhwaskana na nthengwa yakwamba: “Mwanalume walekenge awiske na anyina na kubatikana na muwoli wake ndipo ŵaŵenge thupi limoza.” (Gen. 2:24) Yesu wakatolera maghanoghano gha Awiske pa nkhani ya nthengwa, wakati: “Icho Chiuta wagumanya pamoza munthu waleke kupatura.”—Mat. 19:6.

 9. Kasi mazgu gha Yesu gha pa Mariko 10:11, 12 ghakung’anamurachi?

⁹ Munyake wangafumba kuti, ‘Kasi chilipo chifukwa icho Mkhristu wangamazgira nthengwa na kutoraso panji kutengwaso’? Wonani ivyo Yesu wakayowoya pa nkhani iyi, wakati: “Waliyose uyo wakupata muwoli wake na kutora munyake wakuchita uleŵi ndipo wakumubudira. Usange mwanakazi wapata mfumu wake na kutengwa kunyake, wakuchita uleŵi.” (Mrk. 10:11, 12; Luka 16:18) Ntchakuwonekerathu kuti Yesu wakachindikanga nthengwa ndipo wakakhumbanga kuti ŵanji ndimo ŵachitirenge. Mwanalume uyo wapata muwoli wake (panji mwanakazi uyo wapata mfumu wake) pa chifukwa chambura kupulikikwa na kutora panji kutengwa kunyake wakuchita uleŵi. Vili nthena chifukwa nthengwa yikuŵa kuti yindamare para munthu wapata munyake pa vifukwa vyambura kwenelera. Chiuta wakuwona kuti ŵachali “thupi limoza.” Kweniso, Yesu wakati mwanalume uyo wapata muwoli wake wakumuŵika pangozi ya kuchita uleŵi. Kasi vingachitika wuli? Mu nyengo yakale, mwanakazi uyo wapatika wakachichizgikanga kutengwaso mwakuti wasange wovwiri wa ndalama. Nthengwa yanthena mbuleŵi.

10. Kasi ntchifukwa wuli icho Mkhristu wangamazgira nthengwa na kuŵa na wanangwa wa kutoraso panji kutengwaso?

¹⁰ Yesu wakayowoya chifukwa icho nthengwa yingamalira, wakati: “Nkhumuphalirani kuti waliyose uyo wakupata muwoli wake, kwambura chifukwa cha uzaghali [mu Chigiriki, por·neiʹa], na kutora munyake wakuchita uleŵi.” (Mat. 19:9) Wakayowoyaso fundo yakuyana waka pa Upharazgi wa pa Phiri. (Mat. 5:31, 32) Pa nyengo zose ziŵiri, Yesu wakayowoya za “uzaghali.” Mazgu agha ghakung’anamura kugonana kulikose uko kukuchitika kuwaro kwa nthengwa: uleŵi, uhule, kugonana kwa awo ŵandatorane, kugonana kwa ŵanalume panji ŵanakazi ŵekhaŵekha, ndiposo kugona chinyama. Mwachiyelezgero, usange mwanalume wachita uleŵi, muwoli wake wangasankha kumupata panji yayi. Usange wamupata, Chiuta wakuwona kuti nthengwa yamara.

11. Chifukwa wuli Mkhristu wangasankha kuleka kumupata munyake wa mu nthengwa nangauli wangaŵa na chifukwa cha mu Malemba chakuchitira nthena?

¹¹ Wonani kuti Yesu wakayowoyapo yayi kuti para munyake mu nthengwa wachita uzaghali (por·neiʹa) mbwenu nthengwa yikwenera kumara. Mwachiyelezgero, muwoli wangasankha kulutilira kukhala mu nthengwa nangauli mfumu wake wachita uleŵi. Wangaŵa kuti wachali kumutemwa; wangasankha kumugowokera na kuyezgayezga kunozgaso nthengwa yawo. Kweniso wakumanenge na masuzgo usange wasankha kumupata mfumu wake kweni wandatengweso kunyake. Kasi vinthu vyakuthupi wavisangenge wuli? Kasi wachitenge wuli usange khumbo lakugonana lamukora? Kasi wachitenge wuli usange wali na phukwa? Kasi pali ŵana? Kasi para ŵapatana chiŵenge chakusuzga kulera ŵana mu unenesko? (1 Kor. 7:14) Ntchakuwonekerathu kuti uyo wandabude wangakumana na masuzgo ghakuru chomene.

12, 13. (a) Kasi ntchivichi chikachitika mu nthengwa ya Hoseya? (b) Chifukwa wuli Hoseya wakamutoraso Gomeri, ndipo tingasambirako vichi ku nthengwa yake?

¹² Ivyo vikachitikira ntchimi Hoseya vingatovwira kupulikiska fundo iyi. Chiuta wakaphalira Hoseya kuti watore Gomeri kuŵa muwoli wake, uyo waŵenge “mwanakazi muhule ndipo [waŵenge] na ŵana ŵauhule.” Gomeri “wakatora nthumbo na kumubabira [Hoseya] mwana mwanalume.” (Hos. 1:2, 3) Pamanyuma, wakaŵa na mwana mwanakazi na mwanalume, ndipo wose ŵakwenera kuti ŵakaŵa ŵauhule. Nangauli Gomeri wakachita uleŵi mwakuwerezgawerezga, Hoseya wakalutilira kukhala nayo mu nthengwa. Paumaliro, wakamuleka Hoseya na kuŵa muzga. Ndipouli, wakamutoraso na kwiza nayo pa nyumba. (Hos. 3:1, 2) Yehova wakagwiliskiranga ntchito Hoseya kuti walongore umo wakagowokelera Ŵaisrayeli mwakuwerezgawerezga. Kasi tikusambirapo vichi apa?

¹³ Usange yumoza mu nthengwa wachita uleŵi, uyo wandabude wakwenera kusankha. Yesu wakati uyo wandabude wali na chifukwa chakumazgira nthengwa na kuŵa na wanangwa kutora panji kutengwaso. Kweniso uyo wandabude wangamugowokera munyake. Ntchiheni yayi kuchita nthena. Hoseya wakamutoraso Gomeri. Gomeri wakati wawelera kwa Hoseya, wakeneranga yayi kugonanaso na mwanalume munyake. Hoseya ‘wakagonaso chara’ na Gomeri kwakanyengo. (Hos. 3:3; mazgu ghamusi) Kweni nyengo yikati yajumphapo, Hoseya wakambaso kugona nayo, ndipo ichi chikalongoranga umo Chiuta wakagowokeranga ŵanthu ŵake na kulutilira kuŵaso nawo paubwezi. (Hos. 1:11; 3:3-5) Kasi fundo iyi yikutisambizga vichi vyakukhwaskana na nthengwa mazuŵa ghano? Usange uyo wandabude wasankha kulutilira kukhala mu nthengwa na kwambaso kugonana na uyo wabuda, ndikuti wamugowokera. (1 Kor. 7:3, 5) Para vyaŵa nthena wangamazgaso yayi nthengwa. Kufuma apo, wose ŵakwenera kuyezgayezga kuwona nthengwa nga umo Chiuta wakuyiwonera.

14. Kuyana na 1 Ŵakorinte 7:10, 11, kasi ntchivichi chingachitika mu nthengwa?

¹⁴ Ŵakhristu wose ŵakwenera kuyezgayezga kuchindika nthengwa nga umo Yesu na Yehova ŵakuchitira. Kweni chifukwa chakuti ŵanthu mbambura kufikapo ŵanyake ŵangatondeka kuchindika nthengwa. (Rom. 7:18-23) Ntheura lekani tikuzizwa yayi kuti Ŵakhristu ŵanyake mu nyengo yakale nthengwa zawo zikaŵa zamasuzgo. Paulosi wakalemba kuti “muwoli wangalekanga mfumu wake yayi”; kweni nyengo zinyake ivi vikachitikanga.—Ŵazgani 1 Ŵakorinte 7:10, 11.

15, 16. (a) Nanga ni para nthengwa yili na masuzgo, kasi chilato chikwenera kuŵa chakuti wuli, ndipo chifukwa wuli? (b) Kasi fundo iyi yikugwira wuli ntchito usange yumoza mu nthengwa ni Mkhristu yayi?

¹⁵ Paulosi wakalongosora yayi chifukwa icho chikapangiskanga kuti ŵapatukane. Mwachiyelezgero, mfumu wakaŵanga kuti wachita uleŵi yayi, kuti muwoli waŵe na chifukwa chakumazgira nthengwa na kuŵa na wanangwa wa kutengwaso. Paulosi wakalemba kuti muwoli uyo waleka mfumu wake “waleke kutengwa kunyake. Para apo cha, mbwenu wawelerane na mfumu wake.” Ntheura Chiuta wakawonanga kuti ŵachali thupi limoza. Paulosi wakayowoya kuti kwali chingaŵa chifukwa wuli, kweni usange uzaghali undachitike, ŵakwenera kudumbiskana kuti ŵawelerane. Wose ŵaŵiri ŵakwenera kupenja wovwiri wa mu Baibolo kufuma ku ŵalara ŵa mpingo. Nangauli ŵalara ŵakwenera kuŵa ku chigaŵa chilichose yayi, kweni ŵakwenera kupeleka ulongozgi wa mu Baibolo.

¹⁶ Ntchakuwonekerathu kuti masuzgo ghakuŵa ghanandi usange yumoza mu nthengwa ndiyo ni Mkhristu ndipo wakukhumba kuti nyengo zose walondezgenge fundo za Chiuta. Kasi ŵakwenera kulekana usange ŵakumana na masuzgo mu nthengwa yawo? Nga umo tawonera kale, Malemba ghakuti chifukwa chakumazgira nthengwa ni para yumoza wachita uleŵi, kweni ghakuyowoya yayi vifukwa vyakupatukirana. Paulosi wakalemba kuti: “Usange mwanakazi wali na mfumu wambura kugomezga, kweni mwanalume wakuzomera kukhala nayo, wangamulekanga yayi mfumu wake.” (1 Kor. 7:12, 13) Fundo iyi yikugwiraso ntchito mazuŵa ghano.

17, 18. Chifukwa wuli Ŵakhristu ŵanyake ŵakulutilira kukhala mu nthengwa ya masuzgo?

¹⁷ Kweni nyengo zinyake “mfumu wambura kugomezga” wakulongora kuti ‘wakukhumba yayi kukhala’ na muwoli wake. Wangaŵa kuti wakumuchitira chomene nkhaza kufika pa kuŵika umoyo wa muwoli wake pangozi. Wangaŵa kuti wakukana kovwira muwoli wake na ŵana ŵake panji wakumukanizga kuti wachitenge vinthu vyauzimu. Para vyaŵa nthena, Ŵakhristu ŵanyake ŵawona kuti ŵapatukane waka na mfumu wawo na kuleka ‘kukhala’ lumoza nanga mfumu wawo wangayowoya vichi. Kweni Ŵakhristu ŵanyake ŵakusankha kulutilira kukhala mu nthengwa nanga mungaŵa masuzgo; ndipo ŵakuzizipizga na kuyezgayezga kuti vinthu vyambe kwendaso makora. Chifukwa wuli?

¹⁸ Usange ŵakutorana ŵapatukana, nthengwa yawo yikuŵa kuti yindamare. Usange waliyose wakukhala kwayekha, wakumanenge na masuzgo agho tazunura kale. Mpositole Paulosi wakapeleka chifukwa chinyake chakulutilira kukhalira lumoza. Wakalemba kuti: “Mfumu wambura kugomezga wakutuŵiskika chifukwa cha muwoli wake, ndipo muwoli wambura kugomezga wakutuŵiskika chifukwa cha mubali. Vilekenge kuŵa nthena, mphanyi ŵana ŵinu mbaukazuzi, kweni sono mbatuŵa.” (1 Kor. 7:14) Ŵakhristu ŵanandi ŵakugomezgeka ŵalutilira kukhala na mfumu panji muwoli wawo wambura kugomezga nangauli pali masuzgo ghakuru. Munyawo wakati waŵa Kaboni wa Yehova, ŵakawona kuti ŵakachita makora chomene kulutilira kukhala nayo.—Ŵazgani 1 Ŵakorinte 7:16; 1 Pet. 3:1, 2.

19. Chifukwa wuli mu mpingo waunenesko muli nthengwa zakukhora?

¹⁹ Yesu wakapeleka ulongozgi wakukhwaskana na kupatana, ndipo mpositole Paulosi wakapeleka ulongozgi wakukhwaskana na kupatukana. Wose ŵakakhumbanga kuti ŵateŵeti ŵa Chiuta ŵachindikenge nthengwa. Mazuŵa ghano pa charu chose chapasi, mu mpingo waunenesko muli nthengwa zakukhora. Mu mpingo winu mungasanga mbumba zinandi zakukondwa. Zili na ŵabali awo ŵakutemwa ŵawoli ŵawo ndiposo ŵawoli ŵakujipeleka awo ŵakutemwa ŵafumu ŵawo. Kweniso wose ŵakulongora kuti ŵakuchindika nthengwa. Tili ŵakukondwa kuti ŵafumu na ŵawoli ŵanandi ŵakulongora kuti mazgu gha Chiuta agha ngaunenesko, ghakuti: “Pa chifukwa ichi, mwanalume walekenge awiske na anyina na kubatikana na muwoli wake, ndipo wose ŵaŵiri ŵaŵenge thupi limoza.”—Efe. 5:31, 33.