Cifukwa Wuli Tikwenera Kulongora Kuti Tikuwonga?

“Wakutemweka Raquel,

Yewo comene cifukwa ca kunikhozga. Nangauli ungamanya yayi fundo iyi, kweni ndiwe munthu wakukhozga ndipo ivyo ukuyowoya vikunovwira comene.”—Jennifer.

KASI muli kupokerapo kalata ya kumuwongani? Usange ni nthena, mukwenera kuti mukakondwa comene. Nakuti mwakawiro, waliyose wakukhumba kuti wawongekenge.—Mateyu 25:19-23.

Mazgu ghakuwonga ghakukhozga ubwezi pakati pa wakupeleka na wakupokera. Nakuti uyo wakulongora kuti wakuwonga wakulondezga Yesu Khristu, uyo nyengo zose wakawonganga viwemi ivyo ŵanji ŵacita.—Marko 14:3-9; Luka 21:1-4.

Cacitima nchakuti ŵanthu ŵanandi mazuŵa ghano, ŵakulongora yayi kuti ŵakuwonga. Baibolo likayowoyerathu kuti mu “mazuŵa gha ku umaliro,” ŵanthu ŵazamuŵa “ŵambura kuwonga.” (2 Timote 3:1, 2) Usange tikuleka kuŵa maso, nase tingamba kuŵa na mzimu wambura kulongora kuwonga uwo wazara comene mazuŵa ghano.

Kasi ŵapapi ŵangacitaci kuti ŵasambizge ŵana ŵawo kuwonga? Kasi tikwenera kuwonga njani? Cifukwa wuli tikwenera kuwonga, nangauli awo tikukhala nawo ŵakuwonga yayi?

Mu Mbumba

Ŵapapi ŵakufwilirapo kugwira nchito kuti ŵapwelelere ŵana ŵawo. Kweni nyengo zinyake ŵapapi ŵangawona nga ŵakuwongeka yayi. Kasi ŵangacitaci kuti ŵamazge suzgo ili? Pali vinthu vitatu ivyo ŵangacita.

(1) Ciyelezgero. Ivyo ŵapapi ŵakucita vikovwira comene pa kusambizga mwana. Pakulongosora za mama wa mu Israyeli uyo wakaŵa wakutokatoka, Baibolo likuti: “Ŵana ŵake ŵakuwuka na kumucema wakutumbikika.” Ni njani uyo wakasambizga ŵana aŵa kuwonga? Cigaŵa caumaliro ca vesi ili cili na zgoro. Cikuti: “Mfumu wake naye wakumulumba.” (Zintharika 31:28) Ŵapapi awo ŵakulumbana ŵakusambizga ŵana ŵawo kuti kulumba kukukondweska uyo wakulumbika, mbumba yikuŵa paubwezi uwemi, ndiposo kukulongora kuti munthu ngwakukhwima.

Stephen, uyo wali na ŵana ŵaŵiri, wakuti: “Nkhuyezga kulongora ciyelezgero ciwemi mwa kuwonga muwoli wane cifukwa ca cakurya.” Kasi kucita nthena kwaŵa na vyandulo wuli? Stephen, wakuti: “Ŵana ŵane ŵaŵiri ŵasungwana ŵakupulika para nkhuwonga anyinawo, ndipo ŵamanya kuti kulongora kuwonga nkhwakuzirwa.” Usange muli kutora panji kutengwa kasi nyengo zose mukumuwonga munyinu cifukwa ca milimo iyo wakucita, nanga yingawoneka kuŵa yicoko? Kasi mukuwonga ŵana ŵinu, nanga nipara ŵacita ivyo ŵeneranga kucita nakale?

(2) Kusambizga. Maghanoghano gha kuwonga ghangayelezgereka na maluŵa. Maluŵa ghakukhumba kughapwelelera kuti ghakure makora. Ndimo maghanoghano nagho ghaliri. Kasi ŵapapi ŵangawovwira wuli ŵana ŵawo kuti ŵalongorenge kuwonga? Themba Solomoni likalongora fundo yakuzirwa apo likalemba kuti: “Mtima wa murunji wakughanaghana makora mazgolero.”—Zintharika 15:28.

Ŵapapi, kasi mungasambizga ŵana ŵinu kughanaghana umo vikuŵira kuti munthu wafike pakuŵapa cawanangwa? Kucita nthena kukovwira kuti ŵana ŵasambire kuwonga. Maria, uyo wali na ŵana ŵatatu, wakuti: “Pakukhumbikwira nyengo kuti mukhale pasi na ŵana ŵinu na kuŵalongosolera umo vikuŵira kuti munthu wapeleke cawanangwa. Kuti munthu uyo wafike pakupeleka cawanangwa cikulongora kuti wakumughanaghanirani, ndipo wakukhumba kulongora kuti wakumughanaghanirani. Nawona kuti kucita nthena kuli na vyandulo.” Kucita nthena kukovwira ŵana kumanya waka ivyo ŵangayowoya pakuwonga yayi kweniso kumanya cifukwa ico ŵakwenera kuwongera.

Ŵapapi ŵavinjeru ŵakusambizga ŵana kuti ŵaleke kughanaghana kuti vinthu viwemi ivyo ŵapokera, ŵate ŵapokerenge nakale, ntheura palije cifukwa ca kuwongera.a Fundo iyo yili pa Zintharika 29:21 yikukhwaskaso ŵana. Baibolo likuti: “Uyo walera makora muteŵeti wake kwamba ku wanici wake, watiwawone pa umaliro kuti ndiye wamkuhara vyake.”

Kasi ŵanici ŵangawovwirika wuli kuti ŵawongenge? Linda, mama wa ŵana ŵatatu, wakuti: “Ine pamoza na mfumu wane tikakhuŵirizganga ŵana ŵithu kuti nawo ŵawonge para tikulembera ŵanthu makalata ghakuŵawonga. Tikaŵatumanga kuti ŵajambure vithuzithuzi pa makalata agha panji kuti ŵalembepo mazina ghawo.” Nangauli ŵangalembapo vinthu vyambura kuwoneka makora, kweni kucita nthena kukovwira ŵana kuti ŵawongenge.

(3) Citatata. Tose tili kubabika na cizgoŵi ca uryezi, ndipo nyengo zinyake cizgoŵi ici cingatitondeska kuwonga. (Genesis 8:21; Mateyu 15:19) Kweni Baibolo likuciska ŵateŵeti ŵa Ciuta kuti: “Muzgoke ŵaphya mu mzimu wa mano ghinu, ndipo muvware munthu muphya, mweneuyo wali kulengeka umo waliri Ciuta.”—Ŵaefeso 4:23, 24.

Ŵapapi ŵanyake ŵakumanya kuti nchipusu yayi kovwira ŵana kuti ‘ŵavware munthu muphya.’ Stephen, uyo wazunurika mu nkhani iyi, wakuti: “Kukatora nyengo kuti ŵana ŵithu ŵasambire kuyowoya kuti yewo kwambura kuŵakumbuska.” Kweni Stephen na muwoli wake ŵakaleka yayi. Stephen wakatiso, “Cifukwa ca citatata, ŵana ŵithu ŵakasambizgika. Sono tikunotha cifukwa ca umo ŵakuwongera ŵanyawo.”

Wuli Pakuyowoya za Mabwezi na Ŵazengezgani?

Nyengo zinyake tikuluwa kuyowoya kuti yewo nangauli mu mtima tikuŵa kuti tawonga. Cifukwa wuli tikwenera kulongora kuwonga nangauli mu mtima tikuŵa kuti tawonga kale? Kuti tizgore fumbo ili, wonani nkhani ya Yesu yakukhwaskana na ŵanthu awo ŵakaŵa na vyoni.

Apo Yesu wakalutanga ku Yerusalemu, wakakumana na ŵanthu khumi awo ŵakaŵa na vyoni. Baibolo likuti: “Ŵakacemerezga, ŵakati, Yesu, Fumu, mutilengere lusungu. Ndipo wakati wakaŵawona wakanena nawo, Lutaninge, mukajilongore ku Ŵasofi. Ndipo ŵacali kuluta ŵakatozgeka. Ndipo yumoza wa iwo wakati wawona kuti wacizgika, wakawelera nyuma, kwenda kamucindika Ciuta na nchemerezgo; ndipo wakawa kavunama mu malundi ghake na kumuwonga; ndipo mweneuyo wakaŵa Musamariya.”—Luka 17:11-16.

Kasi Yesu wakasurako waka awo ŵakawura kuwonga? Nkhani iyi yikulutilira, yikuti: “Ndipo Yesu ngawakuzgora wakati, Asi ŵatozgeka khumi? Kweni ŵankhondi na ŵanayi ŵalinkhu? Kasi ŵalive kuwoneka ŵanji ŵakuwera kwiza kamucindika Ciuta, kweni muyeni uyu pera?”—Luka 17:17, 18.

Ŵavyoni ŵankhondi na ŵanayi ŵakaŵa ŵanthu ŵaheni yayi. Cifukwa pakwamba ŵakalongora cipulikano mwa Yesu na kupulikira ulongozgi uwo wakaŵaphalira kuti ŵalute ku Yerusalemu ŵakajilongore ku ŵasofi. Nangauli nchakuwonekerathu kuti mu mtima ŵakamuwonga comene Yesu cifukwa ca kuŵacizga, kweni ŵakatondeka kulongora kuti ŵakamuwonga. Nkharo yawo yikakhuŵazga Khristu. Ise ke? Para munthu munyake waticitira viwemi, kasi mwaluŵiro tikuyowoya kuti yewo, panji kumulembera kalata, panjiso kucita cinthu cinyake cakulongora kuti tawonga?

Baibolo likuti kutemwa kuti “kukucitira nkhaza cara, kuti kukupenja vyake pera cara.” (1 Ŵakorinte 13:5) Ntheura, para munthu wakuyowoya kuti yewo nchilongolero cakuti wali na nkharo yiwemi kweniso citemwa. Nkhani ya ŵavyoni yikutisambizga kuti awo ŵakukhumba kukondweska Khristu ŵakwenera kuŵa na citemwa canthena, kweniso kuwonga waliyose uyo waŵawovwira, mwambura kupwelerako mtundu wake, fuko, panji cisopa cake.

Jifumbani kuti, ‘Kasi mphawuli apo nkhawongapo muzengezgani wane, munyane wa ku nchito, ku sukulu, awo ŵakugwira nchito ku cipatala, mu sitoro, panji waliyose uyo wakanovwirapo?’ Kwa zuŵa limoza panji ghaŵiri, mwalekeraci kulemba unandi wa nyengo izo mukuyowoyera kuti nawonga panji kulembera ŵanyinu kalata ya kuŵawonga? Kucita nthena kungamovwirani kuti nyengo zose muwongenge.

Kweni uyo tikwenera kumuwonga comene ni Yehova Ciuta. Iyo ni Mupi wa “vyawanangwa viwemi vyose, na vyawanangwa vyakufiskika vyose.” (Yakobe 1:17) Kasi mphawuli apo mukamuwonga Ciuta cifukwa ca cinthu ico wakamucitirani?—1 Ŵatesalonika 5:17, 18.

Cifukwa Wuli Tikwenera Kuwonga Nangauli Ŵanji Mbambura Kuwonga?

Ŵanji ŵangalongora yayi kuwonga para taŵacitira cinthu ciwemi. Cifukwa wuli pera ise tikwenera kuwonga nangauli ŵanji mbambura kuwonga? Wonani cifukwa cimoza pera ici.

Para tikucitira viwemi awo ŵakuwura kuwonga, ndikuti tikuyezga Mlengi withu walusungu, uyo ni Yehova Ciuta. Nangauli ŵanji ŵakumuwonga yayi Yehova, kweni iyo wakuleka yayi kuŵatemwa na kuŵacitira viwemi. (Ŵaroma 5:8; 1 Yohane 4:9, 10) Yehova ‘wakukwezgera dazi lake pa ŵaheni na ŵawemi, ndipo ŵakulokweska vura pa ŵarunji na pa ŵakubendera.’ Usange tikufwilirapo kulongora kuwonga nangauli tikukhala na ŵanthu ŵambura kuwonga, tikulongora kuti ndise “ŵana ŵa” ŵa Ciuta.—Mateyu 5:45.

[Mazgu ghamusi]

[Mazgu Ghakukhozgera pa peji 15]

Kwa zuŵa limoza panji ghaŵiri, lembani unandi wa nyengo izo mukuyowoyera kuti nawonga

[Cithuzithuzi pa peji 15]

Pa nkhani ya kuwonga muŵe ciyelezgero ku ŵana

[Cithuzithuzi pa peji 15]

Nanga mbanici ŵangasambizgika kuwonga