Muleke Kumupa Malo Dyabulosi
“Muleke kumupa mwaŵi Satana.”—ŴAEFESO 4:27, Phangano Liphya.
1. Cifukwa wuli ŵanandi ŵakukayika kuti Dyabulosi waliko?
KWAMBA kale comene, ŵanthu ŵanandi ŵakughanaghana kuti Dyabulosi nchikoko ico cili na masengwe, na vikandiro vyakupatukana, cikuvwara viswesi ndipo cili na foloko yikuru iyo cikuponyera ŵanthu ŵaheni mu moto wa helo. Baibolo likukhozgera yayi maghanoghano agha. Kweni cifukwa ca maghanoghano agha, tikugomezga kuti ŵanthu ŵanandi ŵakukayika kuti Dyabulosi waliko panji kuti ni munthu wanadi, ŵakuti ni nkhongono ziheni waka.
2. Kasi Malemba ghakuti wuli pakuyowoya za Dyabulosi?
2 Baibolo liri na ukaboni wakukwana ndipo likukhozgera kuti Dyabulosi waliko. Yesu Khristu wakamuwona Dyabulosi kucanya uko kuli vilengiwa vyauzimu, ndipo wakayowoya nayo pano pa caru capasi. (Job 1:6; Mateyu 4:4-11) Nangauli mu Malemba mulije zina lake leneko, kweni wakucemeka Dyabulosi (kung’anamura “Musesi”) cifukwa cakuti wakutetera utesi Ciuta. Kweniso wakucemeka Satana (kung’anamura “Wakususka”) cifukwa cakuti wakususka Yehova. Satana Dyabulosi wakucemeka “njoka ya ciyamwaka,” panyake cifukwa cakuti wakizira mu njoka pakupusika Heva. (Civumbuzi 12:9; 1 Timote 2:14) Kweniso wakucemeka “muheni.”—Mateyu 6:13.a
3. Kasi tidumbiskanenge fumbo wuli?
3 Pakuti tili ŵateŵeti ŵa Yehova, tikukhumba yayi kukozgana na Satana, uyo ni mulwani mulara wa Ciuta waunenesko yekha. Ntheura tikwenera kupulikira ulongozgi wa mpositole Paulosi wakuti: “Muleke kumupa mwaŵi Satana.” (Ŵaefeso 4:27, Phangano Liphya) Kasi ni nkharo wuli za Satana izo tikwenera kutolera cara?
Lekani Kuyezga Musesi Mulara
4. Kasi “muheni” wakamutetera wuli Ciuta?
4 Zina lakuti Dyabulosi likumuyana “muheni” uyu, cifukwa cakuti wakusesa. Kusesa cikung’anamura kuyowoya mazgu ghautesi agho ghakunanga lumbiri lwa munthu munyake. Ciuta wakalangura Adamu kuti: “Khuni lakumanyiska uwemi na uheni ungaryanga [cara], cifukwa mu zuŵa leneilo tiulyerengepo, tiufwenge nadi.” (Genesis 2:17) Heva nayo wakaphalirika, kweni Dyabulosi wakizira mu njoka na kumuphalira kuti: “Mutimufwenge cara. Cifukwa Ciuta wakumanya kuti mu zuŵa leneilo timulyengepo maso ghinu tighajulikenge, timuŵenge nga ndi Ciuta, kumanya uwemi na uheni.” (Genesis 3:4, 5) Apa Dyabulosi wakamutetera utesi Yehova Ciuta!
5. Cifukwa wuli Diotrefe wakenera kufumbika pa utesi uwo wakayowoyanga?
5 Ŵaisrayeli ŵakaphalirika kuti: ‘Ungendendekanga kuteta utesi mukati mwa ŵakwinu.’ (Leviticus 19:16) Mpositole Yohane wakayowoya za ŵatesi awo ŵakaŵako nyengo iyo kuti: ‘Nkhalembera ku Ekeleziya: kweni Diotrefe, uyo wakutemwa kuŵa mukuru mwa iwo, wakukana kutipulika. Ntheura, usange nkhwiza, ndikumbuskenge milimo yake iyo wakuyicita, pakutiŵeleŵetera na mazgu ghaheni.’ (3 Yohane 9, 10) Diotrefe wakateteranga utesi Yohane, ndipo cikaŵa cakwenelera kuti wafumbike. Kasi walipo Mkhristu wakugomezgeka uyo wangakhumba kuŵa nga ni Diotrefe na kuyezga Satana, mutesi mulara?
6, 7. Cifukwa wuli tikwenera cara kusesa ŵanyithu?
6 Kanandi ŵateŵeti ŵa Yehova ŵakuŵatetera mautesi na kuŵacombora. “Ŵasofi Ŵalara na Ŵalembi ŵakimilira na kumucombora [Yesu].” (Luka 23:10) Musofi Mukuru Ananiya na ŵanyake ŵakacombora Paulosi. (Milimo 24:1-8) Kweniso Baibolo likulongosora kuti Satana ni “mutunduli wa ŵabali ŵithu . . . , mweneuyo wakuŵatundura pamaso pa Ciuta withu muhanya na usiku.” (Civumbuzi 12:10) Iyo wakutundura ŵabali ŵa Khristu ŵakuphakazgika awo ŵacali pa caru capasi mu mazuŵa ghaumaliro agha.
7 Palije Mkhristu uyo wangakhumba kuyowoyera munyake utesi. Kweni ivi vingacitika usange tingapeleka ukaboni wa kwimikana na munthu kwambura kumanya nkhani yose. Mu Dango la Mozesi, uyo wayowoyera dara ukaboni wautesi cilango cake cikaŵa nyifwa. (Exodus 20:16; Duteronome 19:15-19) Nakuti pa vinthu ivyo mbunyankhasi kwa Yehova cinyake ni “lulimi lwa utesi.” (Zintharika 6:16-19) Ipo nchiwemi kuti tileke kuyezga mutesi mulara na mutunduli.
Kanani Nthowa ya Cikozi Wakwamba
8. Kasi Dyabulosi wakaŵa wuli “mbanda kufuma ku mtendeko”?
8 Dyabulosi nchikozi. Yesu wakati iyo “wakaŵa mbanda [wakukoma] kufuma ku mtendeko.” (Yohane 8:44) Satana ngwakukoma kwambira apo wakapusikira Adamu na Heva kuti ŵagalukire Ciuta. Wakacitiska kuti mwanalume wakwamba na muwoli wake ŵafwe pamoza na mphapu yawo. (Ŵaroma 5:12) Wonani kuti munthu ndiyo wangacita vinthu ivi, kuti nkhongono waka ziheni yayi.
9. Umo tikuwonera pa 1 Yohane 3:15, kasi tingaŵa wuli ŵakukoma?
9 Dango linyake pa Malango Khumi agho Ŵaisrayeli ŵakapika likati: “Ungakomanga.” (Duteronome 5:17) Mpositole Petrosi wakalembera Ŵakhristu kuti: “Paŵavye yumoza wa imwe wakomwe nga nchikozi,” panji wakukoma ŵanthu. (1 Petros 4:15) Ntheura pakuŵa ŵateŵeti ŵa Yehova tikukoma ŵanthu yayi. Ndipouli, tingaŵa na mlandu wa kukoma kwa Ciuta usange tikutinkha Mkhristu munyithu na kumukhumbira kuti wafwe. Mpositole Yohane wakalemba kuti: “Yose uyo wakutinkha mbali wake nchikozi [panji wakukoma]: ndipo mukumanya kuti palije cikozi ico cili na umoyo wamuyirayira wakukhalira mukati mwake.” (1 Yohane 3:15) Ŵaisrayeli ŵakaphalirika kuti: “Ungatinkhanga mwanamunyako [cara] mu mtima wako.” (Leviticus 19:17) Ipo tikwenera kumazga luŵiro suzgo ilo lingaŵapo pakati pa ise na Mkhristu munyithu, mwakuti cikozi Satana waleke kutimbanizga umoza withu.—Luka 17:3, 4.
Mikanani na Mutesi Mulara
10, 11. Kasi tikwenera kucita wuli kuti timikane na mutesi mulara Satana?
10 Dyabulosi ni mutesi. Yesu wakati: “Para wakuyowoya utesi, wakuyowoya uto nthwake: pakuti ndi mutesi, ndipo ndi wiske wa utesi.” (Yohane 8:44) Satana wakateta kwa Heva, kweni Yesu wakiza mu caru mwakuti wapanikizge panji kukhozgera unenesko. (Yohane 18:37) Pakuti tikulondezga Khristu, kuti timikane na Dyabulosi, tileke kuyowoya utesi na upusikizgi. Tikwenera ‘kuyowoya unenesko.’ (Zekariya 8:16; Ŵaefeso 4:25) Yehova, “Ciuta wa unenesko,” wakutumbika Ŵakaboni ŵake awo ŵakuyowoya unenesko pera. Ŵaheni mbakwenelera yayi kwimira Yehova.—Salmo 31:5; 50:16; Yesaya 43:10.
11 Usange tikuwonga cifukwa ca wanangwa wauzimu uwo watifwatura ku mautesi gha Satana, tikoleskenge Cikhristu, iyo ni “nthowa ya unenesko.” (2 Petros 2:2; Yohane 8:32) Visambizgo vyose Vyacikhristu ni “unenesko wa ivangeli.” (Ŵagalatiya 2:5, 14) Kuti tizakapone, tikwenera ‘kwenda mu unenesko,’ kuwukoreska na kwimikana na “wiske wa utesi.”—3 Yohane 3, 4, 8.
Kanani Mugaruki Wakwamba
12, 13. Kasi tikwenera kucita nawo wuli ŵakugaruka?
12 Munthu wauzimu uyo wali kuzgoka Dyabulosi, pakwamba wakendanga mu unenesko. Ndipouli, Yesu wakati iyo ‘wakimilira mu unenesko cara, pakuti mwa iyo mulije unenesko.’ (Yohane 8:44) Mugaruki wakwamba uyu wacali kwimikana na “Ciuta waunenesko.” Ŵakhristu ŵanyake kale ŵakakoreka “umikoli na Satana,” panji cifukwa cakuti ŵakapusikika, ndipo ŵakaleka unenesko. Ntheura Paulosi wakaciska muteŵeti munyake Timote kuti waŵalange na kuzika mwakuti ŵacire mwauzimu na kufwatuka ku mikoli ya Satana. (2 Timote 2:23-26) Nchiwemi comene kukhalilira mu unenesko na kukana fundo za cigaruka.
13 Mwanalume wakwamba na muwoli wake ŵakagaruka cifukwa cakuti ŵakategherezga mautesi gha Dyabulosi, kwambura kumukanira. Ntheura, kasi tikwenera kupulikizga ivyo ŵakugaruka ŵakuyowoya, kuŵazga mabuku ghawo, panji kuwona ivyo ŵakulemba pa Intaneti? Usange tikutemwa Ciuta na unenesko, tingacita nthena yayi. Tingaŵapokelera yayi ŵakugaruka mu nyumba zithu panji kuŵatawuzga, cifukwa para tingacita nthena, ndikuti ‘takolerana nawo mu milimo yawo yiheni.’ (2 Yohane 9-11) Dyabulosi waleke kutipuluska mu “nthowa ya unenesko” kuti tilondezge ŵasambizgi ŵatesi awo ŵakukhumba kutipuluska na “visambizgo vyautesi vyakuparanya” na “mazgu ghakupusikizga.”—2 Petros 2:1-3.
14, 15. Kasi Paulosi wakaŵasoka pa nkhani wuli ŵalara ŵa mpingo wa Efeso na mteŵeti munyake Timote?
14 Paulosi wakaphalira ŵalara ŵa mpingo wa Efeso kuti: ‘Jicenjelerani mwaŵene na mskambo wose, mwa uwo mzimu utuŵa wamwimikani ŵaliska, kuti muliskenge Ekeleziya la Ciuta, ilo wali kuligura na ndopa za Mweneco. Ine nkhumanya kuti para naluta mphumphi zikali zinjirenge mwa imwe, zambura kulekerezga mskambo: ndipo mwa imwe mwaŵene muwukenge ŵanthu, ŵakuyowoya vyakubendera, mwakuti ŵaguze ŵasambiri kuti ŵalondezge iwo.’ (Milimo 20:28-30) Ŵakugaruka aŵa ŵakawuka nadi, na ‘kuyowoya vyakubendera.’
15 Cadera mu 65 C.E., mpositole uyu wakaciska Timote kuti ‘warunjike makora mazgu gha unenesko.’ Paulosi wakalembaso kuti: ‘Kweni patukako ku mbeleŵeto zawaka; cifukwa ŵalutilirenge mu ucikana Ciuta, ndipo mazgu ghawo ghanyekenge nga nchilonda; mu ŵeneawo muli Humeneya na Fileto; ŵanthu awo ŵali kupulukako ku unenesko, ŵakuti ciwuka cili kujumpha kale, ndipo ŵakubwangandura cipulikano ca ŵanji.’ Cigaruka cikanjira! Paulosi wakasazgirapo kuti: “Ndiko kwaci cakuzikapo cakukhoma ca Ciuta cikwima.”—2 Timote 2:15-19.
16. Nangauli mulara wa ŵakugaruka wayezga mauryarya ghake, cifukwa wuli ticali ŵakugomezgeka kwa Ciuta na Mazgu ghake?
16 Kanandi Satana wakwizira mu ŵakugaruka kuti watimbanizge kusopa kutuŵa, kweni watondeka. Cadera mu cilimika ca 1868, Charles Taze Russel wakamba kusanda visambizgo vya mipingo iyo yikucemeka ya Cikhristu, ndipo wakasanga kuti ŵakabendezganga pakulongosora Malemba. Russel na ŵanyake ŵacoko waka awo ŵakakhumbanga kumanya unenesko ŵakamba kusambilira pamoza Baibolo ku Pittsburgh, Pennsylvania, U.S.A. Sono pajumpha vilimika pafupifupi 140, ndipo ŵateŵeti ŵa Yehova ŵamanya vinandi vya Ciuta, nakuti ŵakumutemwa, kweniso ŵakutemwa Mazgu ghake. Mulara wa ŵakugaruka wayezga mauryarya ghake, kweni muzga wa magomezgeko na wa vinjeru wali maso mwauzimu, ndipo wawovwira Ŵakhristu ŵaunenesko aŵa kulutilira kugomezgeka kwa Yehova na Mazgu ghake.—Mateyu 24:45.
Lekani Kuwusika na Fumu ya Caru Ici
17-19. Kasi caru ico cikugona mu nkhongono za Dyabulosi ni vici, ndipo cifukwa wuli tikwenera kucitemwa yayi?
17 Nthowa yinyake iyo Satana wakukhumba kutikora nayo njakuti wakuticiska kutemwa caru, ŵanthu awo ŵali kutali na Ciuta. Yesu wakati Dyabulosi ni “fumu ya caru,” ndipo wakati: “Yili na kanthu mwa ine cara.” (Yohane 14:30) Mphanyi Satana watondeka kuŵa na kanthu mwa ise! Tikumanya kuti “caru cose cikugona mu nkhongono za muheni [uyu].” (1 Yohane 5:19) Lekani Dyabulosi wakalongora Yesu “maufumu ghose gha pano pasi” kuti ghaŵenge ghake para wagaruka kamoza pera na kusopa iyo. Mwana wa Ciuta wakakanirathu kucita nthena. (Mateyu 4:8-10) Caru ico fumu yake ni Satana cikuŵatinkha awo ŵakulondezga Khristu. (Yohane 15:18-21) Lekani mpositole Yohane wakatisoka kuti tileke kutemwa caru!
18 Yohane wakalemba kuti: “Mungatemwanga caru, panji nesi vinthu ivyo vili mu caru. Usange munthu wakutemwa caru, kutemwa kwa Ŵawiske kulimo mwa iyo cara. Pakuti vyose ivyo vili mu caru, makhumbiro gha thupi, na makhumbiro gha maso, na kuthumbwa kwa umoyo uno, kuti ni vyakufuma ku Ŵawiske cara, kweni ku caru. Ndipo caru cikuluta na makhumbiro ghake, kweni uyo wakucita khumbo la Ciuta, wakukhalilira muyirayira.” (1 Yohane 2:15-17) Tileke kutemwa caru, cifukwa cikusambizga umoyo wa kukondweska makhumbiro gha thupi lakwananga, mwakupambana comene na ivyo Yehova Ciuta wakukhumba.
19 Kweni wuli usange tikutemwa caru mu mtima withu? Ipo tilombe Ciuta kuti watovwire mwakuti tileke kutemwa caru pamoza na makhumbiro gha thupi. (Ŵagalatiya 5:16-21) Para tikukumbuka kuti “vita vya mzimu vya uheni” ndivyo vikuwusa caru, mbwenu tilutilirenge kujisungilira “kwambura kabanga kakufuma ku caru.”—Yakobe 1:27; Ŵaefeso 6:11, 12; 2 Ŵakorinte 4:4.
20. Cifukwa wuli tikuti tili ‘ŵa caru cara’?
20 Pakuyowoya za ŵasambiri ŵake, Yesu wakati: ‘Mba caru cara, nga ndi umo ine kuti ndili wa caru cara.’ (Yohane 17:16) Ŵakhristu ŵakuphakazgika na mzimu na ŵanyawo ŵakujipeleka ŵakulimbikira kusungilira makhaliro ghatuŵa, na kuŵa ŵakutowa mwauzimu. Iwo ŵakujipatura ku caru. (Yohane 15:19; 17:14; Yakobe 4:4) Tikutinkhika na caru cambura urunji ici cifukwa cakuti tikujipatura, kweniso ‘tikupharazga urunji.’ (2 Petros 2:5) Mbunenesko kuti tikukhala pakati pa ŵanthu ŵa caru ici, ndipo ŵanyake mbazaghali, ŵaleŵi, ŵakukwapula, ŵakusopa vikozgo, ŵankhungu, ŵatesi na ŵaloŵevu. (1 Ŵakorinte 5:9-11; 6:9-11; Civumbuzi 21:8) Kweni ise tikukana kuthuta “mzimu wa caru,” cifukwa cakuti tikulongozgeka na nkhongono ya kwananga iyi cara.—1 Ŵakorinte 2:12.
Lekani Kumupa Malo Dyabulosi
21, 22. Kasi tingalondezga wuli ulongozgi wa Paulosi uwo wuli pa Ŵaefeso 4:26, 27?
21 Ise tikulongozgeka na “mzimu wa caru” yayi, kweni mzimu wa Ciuta uwo ukutovwira kuŵa na citemwa na kujikora. (Ŵagalatiya 5:22, 23) Ivi vikutovwira kwimikana na Dyabulosi para wakuyezga kubwangandura cipulikano cithu. Iyo wakukhumba ‘kutikweŵeska kuti ticite uheni,’ kweni mzimu wa Ciuta ukutovwira ‘kuleka ukali na kutaya mbembe.’ (Salmo 37:8) Nangauli nyengo zinyake tikukwiya pa vifukwa vyakwenelera, kweni Paulosi wakutisoka kuti: “Kalipani, ndipouli muleke kwananga; dazi lileke kunjira mu ukali winu; ndiposo muleke kumupa malo Satana.”—Ŵaefeso 4:26, 27.
22 Para tingalutilira kukalipa, mbwenu tinangenge. Para tingaleka kugowozga ukali, tingamupa mwaŵi Dyabulosi kuti wanjizge mphindano mu mpingo, panji kuticiska kucita uheni. Ntheura para tili na vifukwa na ŵanyithu, tikwenera kuvimazga luŵiro mu nthowa yakukondweska Ciuta. (Leviticus 19:17, 18; Mateyu 5:23, 24; 18:15, 16) Ipo tiyeni tilongozgeke na mzimu wa Ciuta, tijikorenge na kugowozga ukali mwakuti tileke kusunga cigwinini na thinkho.
23. Kasi tizamudumbirana mafumbo wuli mu nkhani iyo yili panthazi?
23 Tadumbiskana vinyake ivyo tikwenera kusambirako yayi kwa Dyabulosi. Kweni panji ŵanyake awo ŵaŵazga nkhani iyi ŵangafumba kuti: Kasi tikwenera kumopa Satana? Cifukwa wuli wakusuzga Ŵakhristu? Kasi tingacita wuli kuti Dyabulosi waleke kutizgelera?
[Mazgu ghamusi]
a Wonani nkhani yakwamba mu Gongwe la Mulinda la Ciceŵa la Novembala 15, 2005 ya mutu wakuti “Kodi Mdyerekezi Alikodi?”
Kasi Zgoro Linu Ndakuti Wuli?
• Cifukwa wuli tikwenera kutetera utesi ŵanyithu yayi?
• Mwakuyana na 1 Yohane 3:15, kasi tingacita wuli kuti tileke kuŵa vikozi?
• Kasi tikwenera kucita nawo wuli ŵakugaruka, ndipo cifukwa wuli?
• Cifukwa wuli tikwenera kutemwa caru yayi?
[Cithuzithuzi pa peji 5]
Timulekelerenge yayi Dyabulosi kuti watimbanizge umoza withu ise Ŵakhristu
[Vithuzithuzi pa peji 7]
Cifukwa wuli Yohane wakatisoka kuti tileke kutemwa caru?