Mskambo Umoza, Muliska Yumoza
“Imwe, mwaŵeneimwe mwanilondezga namweso muzamukhala pa vizumbe khumi na viŵiri, kweruzga mafuko khumi na ghaŵiri gha Israyeli.”—MAT. 19:28.
1. Kasi Yehova wakayiwonanga wuli mphapu ya Abrahamu, ndipo cifukwa wuli ici cikung’anamura kuti wakatinkhanga mitundu yinyake yayi?
YEHOVA wakamutemwanga Abrahamu, ntheura wakalongora cisungusungu ku mphapu yake. Kwa vilimika vyakujumpha 1,500, Yehova wakawonanga mtundu wa Israyeli, uwo yikaŵa mphapu ya Abrahamu kuŵa “ŵanthu [ŵake] ŵakupatulika.” (Ŵazgani Duteronome 7:6.) Kasi ici cikung’anamura kuti wakawonanga mitundu yinyake kuŵa yambura kukhumbikwa? Yayi. Pa nyengo yira, ŵanthu ŵa mitundu yinyake awo ŵakakhumbanga kusopa Yehova ŵakazomerezgekanga kuŵa cigaŵa ca ŵanthu ŵake ŵakupatulika. Para ŵanthu aŵa ŵacita nthena, ŵakaŵatoranga kuŵa cigaŵa ca Ŵaisrayeli. Ŵakaŵawonanga kuŵa ŵabali ŵawo. (Lev. 19:33, 34) Ndipo nawo ŵakeneranga kulondezga malango ghose gha Yehova.—Lev. 24:22.
2. Kasi Yesu wakayowoya mazgu wuli agho ghakwenera kuti ghakatindika ŵanandi?
2 Ndipouli, Yesu wakayowoya mazgu agho ghakwenera kuti ghakatindika Ŵayuda ŵa mu nyengo yake, wakati: “Ufumu wa Ciuta utolekengeko kwa imwe ndipo upelekekenge ku mtundu wakupambika vipambi vyake.” (Mat. 21:43) Mbanjani ŵakupanga mtundu uwu, ndipo ise tikukhwaskika wuli cifukwa ca kusintha uku?
Mtundu Uphya
3, 4. (a) Kasi mpositole Petrosi wakaulongosora wuli mtundu uphya? (b) Kasi mbanjani awo nchigaŵa ca mtundu uphya?
3 Mpositole Petrosi wakawumanyanga makora mtundu uphya uwu. Mu kalata iyo wakalembera Ŵakhristu ŵanyake, wakati: “Ndimwe mtundu wakusoleka, usofi wa ufumu, mtundu utuŵa, ŵanthu awo ŵakwenera kuŵa ŵapadera, kuti mupharazge kutali makhaliro ghapacanya gha uyo wakamucemani kufuma mu cisi kwiza ku ungweru wake wakuzizwiska.” (1 Pet. 2:9) Mwakuyana na ucimi wa mu Baibolo, Ŵayuda awo ŵakagomezga kuti Yesu wakaŵa Mesiya ŵakaŵa cigaŵa ca mtundu uphya uwu. (Dan. 9:27a; Mat. 10:6) Pamasinda, ŵanthu ŵa mitundu yinyake nawo ŵakamba kuŵa cigaŵa ca mtundu uwu, cifukwa Petrosi wakalembaso kuti: “Mukaŵa ŵanthu cara, kweni sono muli ŵanthu ŵa Ciuta.”—1 Pet. 2:10.
4 Kasi Petrosi wakaphaliranga anjani mazgu agha? Ku wambiro wa kalata yake wakati: “[Ciuta] wakatipa kubabika kuphya kuti tiŵe na cigomezgo camoyo kwizira mu ciwuka ca Yesu Khristu ku ŵakufwa, kuti tiŵe na ciharo cambura kuvunda, cambura kufipirwa ndiposo cambura kuchujuka. Ciharo ici cili kusungikira imwe kucanya.” (1 Pet. 1:3, 4) Ntheura, mtundu uphya uwu ukupangika na Ŵakhristu ŵakuphakazgika, awo ŵali na cilindizga cakucanya. Iwo ni “Israyeli wa Ciuta.” (Gal. 6:16) Mu mboniwoni, mpositole Yohane wakawona kuti Israyeli wauzimu uyu wakupangika na ŵanthu 144,000. Iwo ‘ŵakugulika pakati pa ŵanthu kuŵa vipambi vyakwamba kwa Ciuta na kwa Mwanamberere,’ kuti ŵazakaŵe “ŵasofi” na ‘kuzakawusa nga ni mathemba pamoza na [Yesu] vilimika cikwi.’—Uvu. 5:10; 7:4; 14:1, 4; 20:6; Yak. 1:18.
Ng’anamuro Linyake la Israyeli
5. (a) Kasi mazgu ghakuti “Israyeli wa Ciuta” ghakwimira anjani? (b) Cifukwa wuli ni nyengo zose yayi apo mazgu ghakuti “Israyeli” ghakuŵa na ng’anamuro limoza?
5 Ipo nchakuwonekerathu kuti mazgu ghakuti “Israyeli wa Ciuta” pa Ŵagalatiya 6:16, ghakwimira Ŵakhristu ŵakuphakazgika pera. Kasi nyengo zinyake Yehova wakugwiliskira nchito mazgu ghakuti Israyeli kung’anamura Ŵakhristu ŵanyake padera pa ŵakuphakazgika? Zgoro likusangika mu mazgu agho Yesu wakaphalira ŵapositole ŵake, kuti: “Nkhucita phangano na imwe, nga ni umo Ŵadada ŵacitira phangano na ine, la ufumu, mwakuti mukarye na kumwa pa thebulu lane mu ufumu wane, ndiposo kukhala pa vizumbe na kweruzga mafuko khumi na ghaŵiri gha Israyeli.” (Luka 22:28-30) Ivi vizamucitika mu nyengo ya “kulengaso,” mu Muwuso wa Khristu wa Vilimika Cikwi.—Ŵazgani Mateyu 19:28; mazgu ghamusi.
6, 7. Kasi “mafuko khumi na ghaŵiri gha Israyeli” pa Mateyu 19:28 na Luka 22:30 ghakwimira anjani?
6 Mu Muwuso wa Vilimika Cikwi, ŵa 144,000 ŵazamuŵa mathemba, ŵasofi ndiposo ŵeruzgi. (Uvu. 20:4) Kasi ŵazamweruzga ndiposo kuwusa anjani? Pa Mateyu 19:28 na pa Luka 22:30, tikuphalirika kuti ŵazamweruzga “mafuko khumi na ghaŵiri gha Israyeli.” Kasi “mafuko khumi na ghaŵiri gha Israyeli” mu malemba agha ghakwimira anjani? Ghakwimira awo ŵali na cipulikano mu sembe ya Yesu, kweni ŵali mu gulu la ŵasofi yayi, ndipo ŵakulindilira kuzakakhala pa caru capasi. (Pakupenda mafuko khumi na ghaŵiri gha Israyeli wakuthupi, Ŵalevi ŵakaŵapenderangako yayi.) Mafuko khumi na ghaŵiri gha Israyeli agho ghakuyowoyeka apa, ni ŵanthu awo ŵazamusanga vyandulo vyauzimu kufuma ku ivyo ŵa 144,000 ŵazamucita. Ŵanthu aŵa, awo mbasofi yayi, nawo mbanthu ŵa Ciuta ndipo wakuŵatemwa. Nchakwenelera nadi kuti Baibolo likuŵayaniska na ŵanthu ŵake ŵa mu nyengo yakale.
7 Lekani pamasinda pa kuwona ŵa 144,000 ŵakudindika vidindo, pambere suzgo yikuru yindize, mpositole Yohane wakawonaso “mzinda ukuru” wa ŵanthu ŵambura mapendeko, “kufuma mu mitundu yose.” (Uvu. 7:9) Aŵa ŵazamupona suzgo yikuru na kunjira mu Muwuso wa Khristu wa Vilimika Cikwi. Pamasinda, ŵazamukhalanga na ŵanthu awo ŵazamuwuskika ku ŵakufwa. (Yoh. 5:28, 29; Uvu. 20:13) Wose aŵa ndiwo ŵazamuŵa “mafuko khumi na ghaŵiri gha Israyeli,” ŵeneawo ŵazamweruzgika na Yesu ndiposo ŵa 144,000 awo wazamuwusa nawo.—Mil. 17:31; 24:15; Uvu. 20:12.
8. Kasi ivyo vikacitikanga pa Zuŵa la Mphepiska vikalongolerathu wuli kukolerana kwa ŵa 144,000 na mtundu wose wa ŵanthu?
8 Ivyo vikacitikanga pa Zuŵa la Mphepiska vikalongolerathu kukolerana uko kuli pakati pa ŵa 144,000 na ŵanthu wose. (Lev. 16:6-10) Cakwamba, musofi mukuru wakapelekanga ng’omberumi kuŵa sembe, “kujiphepeskera yekha na mbumba yake.” Lekani cakwamba sembe ya Yesu yikugwira nchito pa kugowokereka kwa zakwananga za ŵa 144,000, awo mbasofi ŵacokoŵacoko, ŵeneawo ŵamuteŵetera nayo kucanya. Pa zuŵa ili ŵakapelekangaso mbuzi ziŵiri, kuŵa sembe ya zakwananga za Ŵaisrayeli ŵanyake. Mu ivyo vikacitikanga pa zuŵa ili, ŵasofi ŵakimiranga ŵa 144,000 ndipo Ŵaisrayeli ŵanyake wose ŵakimiranga ŵanthu awo ŵakulindilira kuzakakhala pa caru capasi. Fundo iyi yikulongora kuti “mafuko khumi na ghaŵiri gha Israyeli” agho ghazunurika pa Mateyu 19:28 ghakwimira Ŵakhristu ŵakhuphakazgika yayi, kweni wose awo ŵali na cipulikano mu sembe ya Yesu.a
9. Kasi ŵasofi ndiposo Ŵaisrayeli ŵa mafuko ghanyake ŵa mu mboniwoni ya Ezekiyeli ŵakwimira anjani?
9 Wonani ciyelezgero cinyake. Nchimi Ezekiyeli yikawona mboniwoni ya tempele la Yehova. (Ezekiel, cipaturo 40-48) Mu mboniwoni iyi, ŵasofi ŵakateŵeteranga mu tempele, kupokera na kupeleka ulongozgi wakufuma kwa Yehova. (Ezek. 44:23-31) Mu mboniwoni yeneyiyi, wakawonaso ŵanthu ŵa mafuko ghanyake awo ŵakizanga kuzakasopa. (Ezek. 45:16, 17) Mu nkhani iyi, ipo ŵasofi ŵakwimira ŵakuphakazgika, ndipo Ŵaisrayeli ŵa mafuko ghanyake, awo mbasofi yayi ŵakwimira awo ŵakulindilira kuzakakhala pa caru capasi. Mboniwoni iyi comene yikukhozgera fundo yakuti magulu ghaŵiri agha ghakucitira pamoza vinthu ndipo kuti ŵasofi ŵakulongozga pa kusopa kutuŵa.
10, 11. (a) Nchivici ico tawona cakukhwaskana na mazgu gha Yesu ceneico cakhozga cipulikano cithu? (b) Kasi tingajifumba fumbo wuli lakukhwaskana na ŵa mberere zinyake?
10 Padera pa mberere za mu “ciŵaya” ca “kamskambo kacoko,” izo mbalondezgi ŵake ŵakuphakazgika, Yesu wakayowoyaso za “mberere zinyake.” (Yoh. 10:16; Luka 12:32) Iyo wakati: “Izo nazo nkhwenera kuzitora, ndipo zipulikenge mazgu ghane, ndipo ziŵenge mskambo umoza, muliska yumoza.” Cipulikano cithu cakhozgeka comene kuwona kuti ivyo Yesu wakayowoya vikufiskika. Ŵakhristu ŵakuphakazgika na ŵa mzinda ukuru ŵakucita vinthu mwakukolerana. (Ŵazgani Zekariya 8:23.) Nangauli ŵa mberere zinyake ŵakuteŵetera mukati mwa tempele yayi, kweni ŵakuteŵetera mu luŵaza lwa tempele.
11 Pakuti Yehova wakagwiliskiranga nchito ŵanthu ŵa mafuko ghanyake awo ŵakaŵa ŵasofi yayi, ŵeneawo ŵakwimira ŵa mberere zinyake, kasi ndikuti awo ŵakulindilira kuzakakhala pa caru capasi nawo ŵakwenera kurya vimanyikwiro pa Cikumbusko? Sono tidumbiskanenge zgoro la fumbo ili.
Phangano Liphya
12. Nchinthu wuli ciphya ico Yehova wakalayizga kuti wacitenge?
12 Yehova wakayowoyerathu za cinthu ciphya ico wazamucitira ŵanthu ŵake, wakati: “Ili ndilo phangano nditi ndicite na nyumba ya Israyeli panyuma pa mazuŵa agho, . . . nditi ndiŵike dango lane mukati mwawo na kulilemba mu mitima yawo; ndipo Ine ndiŵenge Ciuta wawo, iwo tiŵaŵenge ŵanthu ŵane.” (Yer. 31:31-33) Kwizira mu phangano liphya ili, Ivyo Yehova wakalayizga Abrahamu vikeneranga kufiskika.—Ŵazgani Genesis 22:18.
13, 14. (a) Kasi mbanjani awo ŵali mu phangano liphya? (b) Kasi mbanjani awo ŵakwandula nalo, ndipo ‘ŵakukoleska’ wuli phangano liphya ili?
13 Yesu wakayowoya za phangano liphya ili mu usiku wakuti macero ghake wakomekenge, wakati: “Nkhombo iyi yikwimira phangano liphya cifukwa ca ndopa zane, izo zithiskikenge cifukwa ca imwe.” (Luka 22:20; 1 Kor. 11:25) Kasi Ŵakhristu wose ŵakukhwaskika na phangano liphya ili? Yayi. Ŵanji nga ni ŵapositole awo ŵakamwa vya mu nkhombo usiku wura, ŵali mu phangano liphya.b Yesu wakacitaso phangano linyake na iwo, la kuwusira lumoza mu Ufumu wake. (Luka 22:28-30) Ŵazamuŵa lumoza na Yesu mu Ufumu wake.—Luka 22:15,16.
14 Wuli awo ŵazamukhala pa caru capasi mwakulongozgeka na Ufumu wake? Aŵa ni ŵanthu awo ŵakwandula na phangano liphya. (Gal. 3:8, 9) Nangauli iwo ŵakurya yayi, ‘ŵakukoleska’ phangano ili mwa kucita ivyo likukhumba, nga umo nchimi Yesaya yikayowoyera, apo yikati: “Ndipo ŵalendo awo ŵajibatika kwa Yehova, kumuteŵetera na kutemwa zina la Yehova na kuŵa ŵateŵeti ŵake, yose uyo wakusunga sabata kuleka kulinanga, na kukoleska phangano lane, awo ndiwoso tindize nawo ku lupiri lwane lutuŵa, na kuŵakondwereska mu nyumba yane ya masopero.” Yehova wakayowoyaso kuti: “Cifukwa nyumba yane yamkuŵa na zina, Nyumba ya Malurombo gha Ŵanthu Wose.”—Yes. 56:6, 7.
Mbanjani Ŵakwenera Kurya Vimanyikwiro?
15, 16. (a) Kasi Paulosi wakalongora kuti pali kukolerana wuli pakati pa phangano liphya na Cikumbusko? (b) Cifukwa wuli awo ŵakulindilira kuzakakhala pa caru capasi ŵakwenera kurya yayi vimanyikwiro vya pa Cikumbusko?
15 Awo ŵali mu phangano liphya ‘ŵali na cikanga mu nthowa yakunjilira mu malo ghatuŵa.’ (Ŵazgani Ŵahebere 10:15-20.) Aŵa ndiwo ‘ŵazamupokera ufumu uwo ungasunkhunyika cara.’ (Heb. 12:28) Ntheura, ŵekha awo ŵamuŵa mathemba na ŵasofi kucanya pamoza na Yesu Khristu ndiwo ŵakwenera kumwa vya mu “nkhombo” iyo yikwimira phangano liphya. Awo ŵakumwa vya mu nkhombo iyo yikwimira phangano liphya ndiwo Mwanamberere wali kuŵalayizga nthengwa. (2 Kor. 11:2; Uvu. 21:2, 9) Ŵanyake wose awo ŵakusangika pa Cikumbusko ŵakuryako yayi vimanyikwiro, kweni ŵakulaŵilira waka.
16 Paulosi nayo wakutovwira kupulikiska kuti awo ŵali na cigomezgo ca kuzakakhala pa caru capasi ŵakurya panji kumwako yayi vimanyikwiro vya pa Cikumbusko. Wakaphalira Ŵakhristu ŵakuphakazgika kuti: “Pakuti nyengo zose para mukurya cingwa ici na kumwa vya mu nkhombo iyi, mukulutilira kuthuwuska nyifwa ya Fumu, mpaka yize.” (1 Kor. 11:26) Kasi Fumu ‘yizenge’ pawuli? Yizenge apo yizamutora wakuphakazgika waumaliro wa gulu la mwali, kuluta nayo kucanya. (Yoh. 14:2, 3) Nchakuwonekerathu kuti Mugonero wa Fumu ukwenera kulutilira yayi. “Ŵakukhalapo” ŵa mphapu ya mwanakazi awo ŵacali pa caru capasi ŵalutilirenge kurya na kumwa vimanyikwiro mpaka wose ŵazakapokere njombe yawo yakucanya. (Uvu. 12:17) Kuŵenge kuti, awo ŵazamukhala pa caru capasi kwamuyirayira nawo ŵakurya na kumwa vimanyikwiro, mphanyi Cikumbusko calutiliranga kucitika kwamuyirayira.
“Ŵati Ŵaŵenge Ŵanthu Ŵane”
17, 18. Kasi ucimi uwo uli kulembeka pa Ezekiel 37:26, 27 wafiskika wuli?
17 Yehova wakayowoyerathu kuti ŵanthu ŵake ŵazamuŵa ŵakukolerana wakati: “Ndicite nawo phangano la cimango; liŵenge phangano lamuyirayira na iwo ndiposo nditiŵatumbike na kuŵandanya, ndipo ndikhalike malo ghane ghatuŵa mukati mwawo muyirayira. Cihema cane naco ciŵenge nawo; ndipo Ine ndiŵenge Ciuta wawo, iwo nawo ŵanthu ŵane.”—Ezek. 37:26, 27.
18 Ŵanthu wose ŵa Ciuta ŵangandula na kufiskika kwa layizgo la phangano la cimango ili. Enya, Yehova walayizga cimango ku ŵateŵeti ŵake wose ŵakugomezgeka. Cipambi ca mzimu wake cikuwoneka mwa iwo. Apa malo ghake ghatuŵa agho ghakwimira kusopa kwaunenesko ghali mukati mwawo. Ŵaŵa ŵanthu ŵake nadi, cifukwa cakuti ŵaleka kusopa vikozgo kwa mtundu uliwose, ndipo ŵasankha kusopa Yehova pera.
19, 20. Kasi mbanjani ŵanyake awo Yehova wakuŵacema kuti “ŵanthu ŵane,” ndipo phangano liphya likovwira wuli kuti viŵe ntheura?
19 Nchakukondweska comene kuwona magulu ghaŵiri gha ŵanthu awo mbakukolerana mu nyengo yithu yino. Nangauli ŵa mzinda ukuru uwo ukusazgikirasazgikira ŵakulindilira umoyo wakucanya yayi, iwo ŵakukondwa cifukwa cakuti ŵakucita vinthu mwakukolerana na awo ŵali na cilindizga ici. Iwo ŵajibatika kwa Israyeli wa Ciuta. Ntheura, nawo Yehova wakuŵacema kuti “ŵanthu ŵane.” Ndipo ucimi uwu ukufiskika pa iwo, uwo ukuti: “Mitundu yinandi yiti yijikumananye kwa Yehova mu zuŵa ilo, ndipo ŵaŵenge ŵanthu ŵane; Ine ndikhalenge mukati mwako.”—Zek. 2:11; 8:21; ŵazgani Yesaya 65:22; Uvumbuzi 21:3, 4.
20 Yehova wakufiska vyose ivi kwizira mu phangano liphya. Ŵalendo ŵanandi ŵakolerana na mtundu uwo Yehova wakuwutemwa. (Mika 4:1-5) Iwo ŵali mucanya kukoleska phangano ili mwa kupokelera vyose ivyo likupeleka na kupulikira ivyo likukhumba. (Yes. 56:6, 7) Cifukwa cakuti mbakukolerana na Israyeli wa Ciuta, ŵakusangwa na cimango cambura kumara. Mphanyi ndimo vyawira kwa imwe, sono ndiposo munthazi mose!
[Mazgu ghamusi]
a Mwakuyana waka, mazgu ghakuti “mpingo” cakwamba ghakung’anamura ŵakuphakazgika. (Heb. 12:23) Mazgu agha ghangang’anamuraso Ŵakhristu wose, kwali ni awo ŵakulindilira kuya kucanya panji awo ŵakulindilira kuzakakhala pa caru capasi.—Ŵazgani Gongwe la Mulinda la Meyi 1, 2007, peji 9-11.
b Yesu ni Muphemaniski wa phangano liphya, wali mu phangano ili yayi. Pakuŵa Muphemaniski, iyo wakarya yayi vimanyikwiro.
Kasi Mukukumbuka?
• Kasi “mafuko khumi na ghaŵiri gha Israyeli” agho ghazamweruzgika na ŵa 144,000 ni nga?
• Kasi ŵakuphakazgika ŵali na mulimo wuli mu phangano liphya ndipo ŵa mberere zinyake ŵakwandula wuli na phangano ili?
• Kasi Ŵakhristu wose ŵakwenera kurya na kumwa vimanyikwiro pa Cikumbusko?
• Kasi nkhukolerana wuli uko kukayowoyeka kuti kuzamuŵako mazuŵa ghano?
[Galafu/Cithuzithuzi pa peji 25]
(Mu magazini yakusindikizga ndimo vikuwoneka makora)
Ŵanthu ŵanandi ŵakuteŵetera na Israyeli wa Ciuta
7,313,173
4,017,213
1,483,430
373,430
1950 1970 1990 2009