“Muŵe pa Mtende na Ŵanthu Wose”

“Usange nchamacitiko, muŵe pa mtende na ŵanthu wose, mwakuyana na umo mungafiskira.”—ROM. 12:18.

1, 2. (a) Kasi Yesu wakaŵaphaliraci ŵalondezgi ŵake? (b) Kasi ulongozgi wa umo tingacitira para ŵanthu ŵakutisuska tingausanga nkhu?

YESU wakaphalira ŵalondezgi ŵake kuti ŵanthu ŵaŵasuskenge. Ndipo pa usiku wakuti namacero wakomekenge, wakaŵalongosolera cifukwa cake, wakati: “Muŵenge cigaŵa ca caru, mphanyi caru catemwa ico nchake. Sono pakuti muli cigaŵa ca caru cara, kweni ine namusorani kufuma mu caru, pa cifukwa ici caru cikumutinkhani.”—Yoh. 15:19.

² Kwizira mu ivyo vikamucitikira, mpositole Paulosi wakamanya kuti Yesu wakaneneskanga. Mu kalata yake yaciŵiri iyo wakalembera Timote, Paulosi wakati: ‘Walondezga makora cisambizgo cane, makhaliro ghane, khumbo lane, cipulikano cane, kukhomezga kwane, citemwa cane, cizizipizgo cane, nthambuzgo zane na visuzgo vyane.’ Wakasazgirapo fundo yakuti: “Wose awo ŵakukhumba kuŵa na umoyo wa kusopa Ciuta mwakujipeleka mwa Khristu Yesu, nawo ŵatambuzgikenge.” (2 Tim. 3:10-12) Mu cipaturo 12 ca buku la Ŵaroma, wakapeleka ulongozgi wakovwira comene ku Ŵakhristu ŵa ku Romu, wa umo ŵangacitira para ŵanthu ŵakuŵasuska. Ivyo wakayowoya vingatovwira mu nyengo yaumaliro iyi.

“Pelekani Vinthu Viwemi”

3, 4. Kasi ulongozgi uwo wuli pa Ŵaroma 12:17 ungawovwira wuli (a) mbumba izo ŵanji Mbakaboni ŵa Yehova yayi? (b) kuti tikhalenge makora na ŵazengezgani ŵithu?

³ Ŵazgani Ŵaroma 12:17. Paulosi wakalongosora kuti para ŵanthu ŵakuticitira nkhaza tikwenera cara kuwezgera. Kupulikira ulongozgi uwu nkhwakuzirwa comene mu mbumba izo ŵanji Mbakaboni ŵa Yehova yayi. Dada panji mama uyo njumoza wa Ŵakaboni ŵa Yehova wakuwezgera uheni pa uheni cara panji kucita vinthu mwambura lusungu, cifukwa palije ciwemi ico tingasanga usange ‘tingawezgera uheni pa uheni.’ Nakuti kuwezgera uheni pa uheni kukupangiska kuti ukhaliro uhenipe comene.

⁴ Paulosi wakayowoya cinthu cinyake ico tikwenera kucita, wakati: “Pelekani vinthu viwemi pamaso pa ŵanthu wose.” Pakuyowoya za umoyo wa mu mbumba, muwoli uyo wakuyuyulika na mfumu wake cifukwa ca vigomezgo vyake wangagega mphindano mwa kulutilira kulongora lusungu kwa mfumu wake. (Zinth. 31:12) Carlos, uyo wakuteŵetera pa Beteli wakalongosora kuti ŵawiske ŵakaŵasuskanga comene ŵanyina, kweni ŵanyina ŵakatonda cifukwa ŵakalutilira kuŵa ŵalusungu ndiposo kucita milimo ya pa nyumba na mtima wose. Iyo wakati: “Nyengo zose ŵamama ŵakatikhuŵilizganga kuti tiŵacindikenge ŵadada. Ŵakaniphaliranga kuti niseŵerenge nawo maseŵero agho ŵakaghatemwanga, nangauli ine nkhaghatemwanga yayi. Ivi vikawovwira kuti ŵadada ŵakondwenge.” Ntheura, ŵadada ŵakamba kusambizgika Baibolo ndipo ŵakabapatizika. Pakuyowoya za kupeleka “vinthu viwemi pamaso pa ŵanthu wose,” Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakutonda nkharo ya kucita vinthu mwakutemwera, mwa kovwira ŵazengezgani ŵawo para kwacitika suzgo.

Kusongonora Mitima ya Ŵanthu Ŵakususka na “Makara gha Moto”

5, 6. (a) Kasi tikulundika “makara gha moto” pa mutu wa mulwani withu mu ghanoghano wuli? (b) Longosorani ivyo vikacitika mu cigaŵa cithu kulongora kuti kulondezga ulongozgi wa pa Ŵaroma 12:20 kungaŵa kwakovwira.

⁵ Ŵazgani Ŵaroma 12:20. Vikuwoneka kuti apo Paulosi wakalembanga lemba ili, wakatora mazgu agho ghali kulembeka pa Zintharika 25:21, 22, agho ghakuti: “Usange mulwani wako waziya na njara, mupe vyakurya warye; usange womirwa, mupe maji wamwe; ntheura wamkulunda makara gha moto pa mutu wake ndipo Yehova tiwakufute.” Pakuyowoya za ulongozgi wake uwo wuli mu cipaturo 12 ca buku la Ŵaroma, Paulosi wakang’anamuranga kuti tikwenera kulanga awo ŵakutisuska panji kuŵalengeska yayi. Kweni lemba la Zintharika na ivyo Paulosi wakalembera Ŵaroma, vikulongora nthowa iyo kale ŵakasongonoleranga visulo. Charles Bridges uyo wakaŵa nkhwantha ya masambiro mu vilimika vya mu ma 1800 wakati: ‘Visulo ivyo ni vinonono, vyeneivyo ŵangavinyolora yayi ŵakwenera kuviŵika waka pa moto yayi kuti visongonoke, kweni ŵakwenera kuvilundikira makara gha moto. Mitima ya ŵanthu ŵanyake njinonono comene, mwakuti yingasongonoka para tili ŵakuzika, ŵakuzizipizga ndiposo ŵakugolera mu citemwa.’

⁶ Nga ni “makara gha moto,” kuŵalongora lusungu ŵanthu awo ŵakutisuska kungathukizga mitima yawo na kusongonora nkhaza izo ŵakuticitira. Kuŵalongora lusungu kungaŵaciska kuti ŵatitemwenge ndiposo kutemwa uthenga wa mu Baibolo uwo tikupharazga. Mpositole Petrosi wakalemba kuti: “Sungilirani makhaliro ghinu ghawemi pakati pa mitundu, kuti mu cinthu ico ŵakumunenani kuti mukucita uheni, ŵapeleke ucindami kwa Ciuta mu zuŵa la kuskolera.”—1 Pet. 2:12.

“Muŵe pa Mtende na Ŵanthu Wose”

 7. Kasi Khristu wakaŵasidira mtende wuli ŵasambiri ŵake, ndipo ukwenera kuticiska kucitaci?

⁷ Ŵazgani Ŵaroma 12:18. Mu usiku wakuti namacero wakomekenge, Yesu wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti: “Nkhumusidirani mtende; mtende wane nkhumupani.” (Yoh. 14:27) Mtende uwo Khristu wakasidira ŵasambiri ŵake ni mtende wa mu maghanoghano, uwo ŵakuŵa nawo cifukwa ca kumanya kuti Yehova Ciuta na Mwana wake ŵakuŵatemwa. Mtende wa mu maghanoghano uwu ukwenera kuticiska kuti tikhalenge makora na ŵanyithu. Ŵakhristu ŵaunenesko mbamtende ndipo ŵakupenjerezga mtende.—Mat. 5:9.

 8. Kasi tingacita wuli kuti tipenjerezgenge mtende mu mbumba ndiposo mu mpingo?

⁸ Nthowa yimoza iyo tingaŵira ŵamtende mu mbumba nkhumazga mwaluŵiro mphindano m’malo mwa kulekelera kuti ukhaliro uhenipe. (Zinth. 15:18; Efe. 4:26) Fundo iyi yingawovwiraso ŵabali na ŵadumbu mu mpingo. Mpositole Petrosi wakalongosora kukolerana kwa kupenjerezga mtende na kujikora pakuyowoya. (1 Pet. 3:10, 11) Wati wamara kupeleka ulongozgi wa umo ŵangagwiliskilira nchito makora lulimi na kugega sanji ndiposo mphindano, Yakobe wakalemba kuti: “Vinjeru vyakufuma kucanya, cakwamba ni vituŵa, pamanyuma vyamtende, vyakupulikiska, vyakupulikira luŵiro, vyakuzura na cisungusungu na vipambi viwemi, vikutemwera cara, vikupusikizga cara. Kweniso cipambi ca urunji, mbuto yake yikuseŵeka mu mtende cifukwa ca awo ŵakusungilira mtende.”—Yak. 3:17, 18.

 9. Peneapo tikuyezgayezga kuti tiŵe pa “mtende na ŵanthu wose,” kasi tikwenera kukumbuka vici?

⁹ Ivyo Paulosi wakalemba pa Ŵaroma 12:18 vikulongora kuti tikwenera kuŵa ŵamtende mu mbumba ndiposo mu mpingo pera yayi, kweni tikwenera kuŵa pa “mtende na ŵanthu wose.” Kung’anamura kuti tikwenera kuŵa pa mtende na ŵazengezgani ŵithu, awo tikugwira nawo nchito, awo tikusambira nawo sukulu, ndiposo awo tikukumana nawo mu uteŵeti wa m’munda. Ndipouli, mpositole wakakhozgera fundo yake na mazgu ghakuti, ‘usange nchamacitiko, mwakuyana na umo mungafiskira.’ Mazgu agha ghakung’anamura kuti tikwenera kucita ivyo tingafiska mwakuti tiŵe pa “mtende na ŵanthu wose” kwambura kuswa fundo zaurunji za Ciuta.

Yehova Ndiyo Wazamuwezgera Nduzga

10, 11. Kasi ‘tikusidira malo kutukutwa’ kwa Ciuta mu nthowa wuli, ndipo cifukwa wuli nchakwenelera?

¹⁰ Ŵazgani Ŵaroma 12:19. Nanga ni ‘awo ŵakususka’ mulimo ndiposo uthenga withu, tikwenera ‘kujiwezga pa viheni’ na kucita nawo “mwakuzika.” (2 Tim. 2:23-25) Paulosi wakutisoka kuti tingawezgeranga yayi kweni ‘tisidire malo kutukutwa kwa Ciuta.’ Ndipo nadi, tikwenera kusidira malo kutukutwa kwa Ciuta. Pakuŵa Ŵakhristu, tikumanya kuti tilije mazaza gha kuwezgera nduzga. Wamasalmo wakalemba kuti: “Leka ukali, utaye mbembe! Leka kujikweŵeska; ici cikuya ku uheni ndipera.” (Sal. 37:8) Solomoni nayo wakati: “Unganenanga, Ine tindiwezgerenge uheni; ulindizge Yehova, Iye tiwakovwire.”—Zinth. 20:22.

¹¹ Usange awo ŵakwimikana nase ŵatipweteka, nchamahara comene kumuthulira Yehova, cifukwa wangaŵalanga usange wawona kuti nchakwenelera. Paulosi wakamanyanga kuti kutukutwa nkhwa Yehova, lekani wakalemba kuti: “Nduzga ni zane; nizamuwezgera, wakuti Yehova.” (Yaniskani na Duteronome 32:35.) Usange tikuwezgera tekha nduzga ndikuti tikuwunukira mulimo wa Yehova. Kweniso tikulongora kuti tikukayikira ivyo Yehova wali kutilayizga kuti: “Kuwezgera nduzga nkhwane.”

12. Kasi kutukutwa kwa Yehova kuzamuvumbukwa pawuli, ndipo kuzamuvumbukwa wuli?

¹² Ku uyambiliro wa buku la Ŵaroma, Paulosi wakalemba kuti: “Kutukutwa kwa Ciuta kukuvumbulika kufuma kucanya kwimikana na kususkana na khumbo la Ciuta kose na ubendezi wa ŵanthu awo ŵakutindiŵizga unenesko mu nthowa yambura urunji.” (Rom. 1:18) Kutukutwa kwa Yehova kuzamuvumbukwa kwizira mwa Mwana wake pa nyengo ya “suzgo yikuru.” (Uvu. 7:14) Kuzamuŵa ‘ukaboni wa ceruzgo caurunji ca Ciuta,’ nga umo Paulosi wakalongosolera mu mabuku ghanyake kuti: “Ivi vili ntheura, pakuwona kuti mburunji kwa Ciuta kuwezgera suzgo awo ŵakumuwuskirani suzgo, kweni kwa imwe, mwaŵeneimwe mukukomwa na visuzgo, kupumura pamoza na ise pa kuvumbukwa kwa Fumu Yesu kufuma kucanya na ŵangelo ŵake ŵankhongono mu moto wakugolera, peneapo yizenge na nduzga pa awo ŵakumumanya cara Ciuta na awo ŵakupulikira cara makani ghawemi ghakuyowoya vya Fumu yithu Yesu.”—2 Tes. 1:5-8.

Tondani Uheni na Uwemi

13, 14. (a) Cifukwa wuli tikuzizwa yayi para ŵanthu ŵakutisuska? (b) Kasi tingatumbika wuli awo ŵakutitambuzga?

¹³ Ŵazgani Ŵaroma 12:14, 21. Pakuti tili na cigomezgo cose kuti Yehova wafiskenge vilato vyake, tikwenera kufwilirapo comene kucita mulimo uwo wali kutipa, kupharazga ‘makani ghawemi gha Ufumu mu caru cose.’ (Mat. 24:14) Tikumanya kuti ŵalwani ŵithu ŵakwiyenge cifukwa ca mulimo withu wa kupharazga nga umo Yesu wakayowoyera kuti, “muzamuŵa ŵakutinkhika na mitundu yose cifukwa ca zina lane.” (Mat. 24:9) Ntheura, tikuzizwa yayi panji kugongowa para ŵanthu ŵakutisuska. Mpositole Petrosi wakalemba kuti: “Ŵakutemweka, mungazizwanga cara na moto uwo ukugolera pakati pinu, uwo ukumucitikirani kuti muyezgeke, nga ni para cinthu cacilendo cikumuwirani. Kweni musekelerenge pakuŵa ŵakusangana mu visuzgo vya Khristu.”—1 Pet. 4:12, 13.

¹⁴ M’malo mwa kuŵakwiyira awo ŵakutitambuzga, tikuyezgayezga kuŵasambizga cifukwa tikumanya kuti ŵanji ŵakucita mu ulemwa. (2 Kor. 4:4) Tikufwilirapo comene kulondezga ulongozgi wa Paulosi wakuti: “Lutilirani kutumbika awo ŵakutambuzga; muŵe ŵakutumbika ndipo mungatembanga cara.” (Rom. 12:14) Kuŵalombera ni nthowa yimoza iyo tingaŵatumbikira. Mu Upharazgi wa pa Lupiri, Yesu wakayowoya kuti: “Lutilirani kutemwa ŵalwani ŵinu, kucita uwemi ku awo ŵakumutinkhani, kutumbika awo ŵakumutembani, kulombera awo ŵakumunenani.” (Luka 6:27, 28) Cifukwa ca umoyo wake wakale, mpositole Paulosi wakamanya kuti munthu uyo wakutambuzga ŵanji ŵangasintha na kuŵa msambiri wakugomezgeka wa Khristu ndiposo muteŵeti wamwamphu wa Yehova. (Gal. 1:13-16, 23) Mu kalata yake yinyake, Paulosi wakalemba kuti: “Para tikutukika, tikutumbika; para tikutambuzgika, tikukhomezga; para tikuneneka, tikuŵeya.”—1 Kor. 4:12, 13.

15. Ni nthowa wuli yiwemi iyo tingatondera uheni?

¹⁵ Ntheura, Mkhristu wakwenera kulondezga ivyo lemba la Ŵaroma 12:21 likuyowoya. Lemba ili likuti: “Mungazomeranga cara kutondeka na uheni, kweni lutilirani kutonda uheni na uwemi.” Jando la viheni vyose ni Satana Dyabulosi. (Yoh. 8:44; 1 Yoh. 5:19) Mu mboniwoni iyo mpositole Yohane wakawona, Yesu wakavumbura kuti Ŵakhristu ŵakuphakazgika, awo mbabali ŵake, ‘ŵamutonda [Satana] cifukwa ca ndopa za Mwanamberere ndiposo cifukwa ca mazgu gha kupanikizgira kwawo.’ (Uvu. 12:11) Fundo iyi, yikulongora kuti kucita uwemi kwizira mu mulimo wa kupanikizgira makani ghawemi gha Ufumu ni nthowa yiwemi comene yakutondera Satana ndiposo viheni ivyo wakucitiska.

Sekelerani mu Cigomezgo

16, 17. Kasi tasambiraci mu cipaturo 12 ca buku la Ŵaroma pa umo tikwenera kucitira na (a) umoyo withu? (b) ŵabali ŵithu mu mpingo? (c) ŵanthu awo ŵakususka cipulikano cithu?

¹⁶ Tasambira fundo zinandi mu cipaturo 12 ca buku la Ŵaroma. Pakuŵa ŵateŵeti ŵa Yehova, tasambira kuti tikwenera kupeleka sembe na mtima wose. Tikupeleka sembe na mtima wose cifukwa tili ŵakukhorwa kuti ndivyo Ciuta wakukhumba ndipo mzimu wake ndiwo ukuticiska. Tili ŵakugolera na mzimu ndipo tikugwiliskira nchito vyawanangwa vithu mwamwamphu. Na mtima wakujiyuyura, tikucita ivyo tingafiska kusungilira umoza withu. Tili kujizgoŵezga kupokelera ŵalendo ndipo tikutemwana na mtima wose.

¹⁷ Mu cipaturo 12 ca buku la Ŵaroma tasambiraso umo tingacitira para ŵanthu ŵakutisuska. Tikwenera cara kuwezgera nduzga. Kweni tikwenera kutonda awo ŵakutisuska mwa kuŵalongora lusungu. Tikwenera kufwilirapo kuti tiŵe pa mtende na ŵanthu wose kwambura kuswa fundo za mu Baibolo. Fundo izi zingawovwiraso mu mbumba, mu mpingo, mu cikaya, ku nchito, ku sukulu ndiposo mu uteŵeti wa m’munda. Nanga ni apo tikutambuzgika, tikwenera kutonda uheni na uwemi, kukumbuka kuti kuwezgera nduzga nkhwa Yehova.

18. Ni fundo wuli zitatu izo tasambira pa lemba la Ŵaroma 12:12?

¹⁸ Ŵazgani Ŵaroma 12:12. Padera pa ulongozgi wakovwira uwu, Paulosi wakasazgirapo fundo zinyake zitatu. Pakuti palije ico tingafiska kwambura wovwiri wakufuma kwa Yehova, Paulosi wakuticiska kuti ‘tikoserenge mu lurombo.’ Kucita nthena kutovwirenge kuti para tili mu suzgo tizizipizgenge. Paumaliro, maghanoghano ghithu ghose ghakwenera kuŵa pa vinthu ivyo Yehova wali kutilayizga na ‘kusekelera mu cigomezgo’ ca umoyo wamuyirayira, kwali ca umoyo wa kucanya panji wa pa caru capasi.

Kuweleramo

• Kasi tikwenera kucita wuli para ŵanthu ŵakutisuska?

• Kasi tikwenera kupenjerezga mtende mu vinthu wuli ndipo mwawuli?

• Cifukwa wuli tikwenera kuwezgera nduzga yayi?

[Cithuzithuzi pa peji 8]

Kovwira ŵazengezgani ŵithu kukovwira kuti titonde nkharo ya kutemwera

[Cithuzithuzi pa peji 9]

Kasi mukuyezgayezga kupenjerezga mtende mu mpingo?