“Utemwenge Mzengezgani Wako Umo Ukujitemwera Wamwene”

1, 2. (a) Kasi Yesu wakati languro laciŵiri likuru comene mu Dango ni ndi? (b) Kasi tidumbiskanenge mafumbo wuli?

KUTI wayezge Yesu, Mufarisi munyake wakafumba kuti: “Msambizgi, kasi languro likuru comene mu Dango ni ndi?” Nga umo tasambilira mu nkhani iyo yajumpha, Yesu wakazgora kuti “languro likuru comene na lakwamba” ndakuti: “Utemwenge Yehova Ciuta wako na mtima wako wose na umoyo wako wose na maghanoghano ghako ghose.” Yesu wakasazgirapo kuti: “Laciŵiri, lakuyanako nalo, ni ili, ‘Utemwenge mzengezgani wako umo ukujitemwera wamwene.’”—Mat. 22:34-39.

² Yesu wakati tikwenera kutemwa mzengezgani withu nga umo tikujitemwera taŵene. Ntheura tikwenera kujifumba kuti: Kasi mzengezgani wane ni njani comenecomene? Kasi tingalongora wuli kuti tikutemwa mzengezgani withu?

3, 4. (a) Kasi Yesu wakayowoya ntharika wuli kuti wazgore fumbo lakuti: “Kasi mzengezgani wane ni njani comenecomene”? (b) Kasi Musamariya wakamovwira wuli munthu uyo ŵakamwibira, kumutimba na kumuleka wakhala pa singo pera? (Wonani cithuzithuzi cakwamba.)

³ Kanandi tikughanaghana kuti mzengezgani withu ni munthu uyo tikukhala nayo pafupi mweneuyo ni mubwezi withu ndiposo wakutovwira. (Zinth. 27:10) Kweni wonani ivyo Yesu wakazgora apo munthu uyo wakajiwonanga kuti ni murunji wakamufumba kuti: “Kasi mzengezgani wane ni njani comenecomene?” Pakuzgora, Yesu wakayowoya ntharika ya Musamariya muwemi. (Ŵazgani Luka 10:29-37.) Muyuda munyake ŵakamwibira katundu wake, kumutimba, na kumuleka wakhala pasingo pera. Musofi na Mulevi, awo ŵakeneranga kuŵa ŵazengezgani ŵawemi, ŵakamuwona kweni ŵakamovwira yayi. M’malo mwake, Musamariya ndiyo wakamovwira. Ŵasamariya ŵakacindikanga Dango la Mozesi kweni ŵakatinkhikanga na Ŵayuda.—Yoh. 4:9.

⁴ Musamariya wakapungulira mafuta na vinyo pa vilonda vya munthu uyu kuti vipore luŵiro. Ndalama zakukwana madinari ghaŵiri izo wakapeleka kwa mweneko wa nyumba yakugonamo ŵalendo, zikayananga na malipiro gha mazuŵa ghaŵiri. (Mat. 20:2) Ntheura, nchakusuzga yayi kumanya uyo wakaŵa mzengezgani muwemi wa munthu uyo wakapwetekeka. Ntharika ya Yesu yikutisambizga kuti tikwenera kulongora lusungu kweniso kutemwa mzengezgani withu.

 5. Kasi ŵateŵeti ŵa Yehova ŵakalongora wuli kuti ŵakutemwa mzengezgani apo kukacitika soka la cilengiwa?

⁵ Ŵanthu ŵacitemwa nga ni Musamariya muwemi uyu ŵakusoŵa comene. Mu “mazuŵa ghaumaliro” agha ŵanthu ŵanandi ŵalije citemwa cakawiro, mbakali, ndiposo mbambura kutemwa uwemi. (2 Tim. 3:1-3) Mwaciyelezgero, para kwacitika masoka ghacilengiwa pakuŵa masuzgo ghakuru comene. Wonani ivyo vikacitika mu Msumba wa New York, kuumaliro wa Okutobala 2012. Cimphepo cikuru cakucemeka Hurricane Sandy cikananga vinthu. Nyumba za ŵanthu ŵanandi zikaŵavya magesi, vyakovwira kuti ŵanthu ŵafunde, na vinyake vyakukhumbikwa. Cacitima comene nchakuti ŵanthu ŵanyake ŵakaŵabirangaso katundu. Kweni Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakawovwira ŵabali na ŵanthu ŵanyake ŵa mu cigaŵa ici. Ŵakhristu ŵakucita nthena cifukwa cakuti ŵakutemwa ŵazengezgani ŵawo. Kasi ni nthowa wuli zinyake izo tingalongolera kuti tikutemwa mzengezgani withu?

 6. Kasi mulimo withu wa kupharazga ukulongora wuli kuti tikutemwa mzengezgani?

⁶ Tikwenera kovwira ŵanthu mwauzimu. Tikuŵawovwira para tikufwilirapo kuŵalongora “cisangulusko cakufuma mu Malemba.” (Rom. 15:4) Tikulongora kuti tikutemwa ŵazengezgani ŵithu para tikuŵaphalirako unenesko wa mu Baibolo. (Mat. 24:14) Ni mwaŵi ukuru comene kupharazgako uthenga wa Ufumu wakufuma kwa “Ciuta uyo wakupeleka cigomezgo.”—Rom. 15:13.

 7. Kasi Yesu wakayowoya fundo wuli, ndipo tikutumbikika wuli para tikuyilondezga?

⁷ Tikwenera kulondezga fundo ya Yesu. Pa Upharazgi wake wa pa Lupiri, Yesu wakati: “Vinthu vyose ivyo mukukhumba kuti ŵanthu ŵamucitirani, namwe mukwenera kucita mwakuyana waka kwa iwo; nakuti ili ndilo ni ng’anamuro la Dango na ivyo Zinchimi zikalemba.” (Mat. 7:12) “Dango” ilo likuyowoyeka apa ni Genesis mpaka Duteronome, ndipo “zinchimi” ni mabuku gha maucimi agho ghali mu Malemba gha Cihebere. Yehova wakapeleka “Dango” na “Zinchimi” ku ŵanthu ŵake cifukwa cakuti wakuŵatemwa kweniso wakakhumbanga kuti nawo ŵatemwanenge. Mazuŵa ghano napo, Yehova wakukhumba kuti titemwenge ŵazengezgani ŵithu. Mu buku la Yesaya, Yehova wakati: “Sungani weruzgi, mucite urunji . . . Ngwakutumbikika mweneuyo wakucita ici.” (Yes. 56:1, 2) Yehova wakutitumbika nadi cifukwa cakuti ŵazengezgani ŵithu tikuŵatemwa na kuŵacitira urunji.

 8. Cifukwa wuli tikwenera kutemwa ŵalwani ŵithu, ndipo nchivici ico cingacitika para tacita nthena?

⁸ Tikwenera kutemwa ŵalwani ŵithu. Yesu wakati: “Mukapulika kuti kukayowoyeka, ‘Utemwenge mzengezgani wako na kutinkha mulwani wako.’ Ndipouli, ine nkhumuphalirani kuti: Lutilirani kutemwa ŵalwani ŵinu na kulombera awo ŵakumutambuzgani; mwakuti mujilongore mwaŵene kuŵa ŵana ŵa Ŵawiskemwe awo ŵali kucanya.” (Mat. 5:43-45) Mpositole Paulosi wakalongosora fundo yakuyana na iyi, apo wakalemba kuti: “Usange mulwani wako wali na njara, umulyeske; usange wali na nyota, umupe cakuti wamwe.” (Rom. 12:20; Zinth. 25:21) Kuyana na Dango la Mozesi, munthu wakeneranga kovwira mulwani wake ndiposo ciŵeto ca mulwani wake. (Ex. 23:5) Para ŵacita nthena, ŵanthu awo kale ŵakatinkhananga ŵangamba kutemwana. Cifukwa cakuti Taŵakhristu tikutemwa ŵalwani ŵithu, ŵanandi ŵali kuleka kutitinkha. Ŵanji ŵa iwo ŵakwamba kuteŵetera Yehova.

 9. Kasi Yesu wakati vici pa nkhani ya kuwezgerapo mtende na mubali withu?

⁹ Tikwenera kuŵa “pa mtende na ŵanthu wose.” (Heb. 12:14) Tikweneraso kuŵa pa mtende na ŵabali ŵithu, pakuti Yesu wakati: “Usange ukwiza na cawanangwa cako ku jochero ndipo penepara wakumbuka kuti mbali wako wali nawe na kafukwa, uciside cawanangwa cako penepara panthazi pa jochero, ndipo ulute; ukawezgerepo dankha mtende na mbali wako, ndipo para wawerako, peleka cawanangwa cako.” (Mat. 5:23, 24) Ciuta watitumbikenge para tikutemwa mubali withu ndiposo para tikuwezgerapo mtende mwaluŵiro na iyo.

10. Cifukwa wuli tikwenera yayi kweruzga ŵanji?

¹⁰ Tikwenera yayi kweruzga ŵanji. Yesu wakati: “Lekani kweruzga kuti muleke kweruzgika; pakuti ceruzgo ico mukweruzgira, ndico muzamweruzgika naco; ndipo mweso uwo mukupimira, ndiwo ŵazamupimirapo imwe. Cifukwa wuli pera, ukulaŵiska ciswaswa mu jiso la mbali wako, kweni ukughanaghanira cara phaso ilo lili mu jiso lako? Panji ungayowoya wuli kwa mbali wako, ‘Leka nikuthore ciswaswa mu jiso lako’; apo wona! phaso lili mu jiso lako? Wamupusikizgi iwe! Cakwamba thora phaso mu jiso lako, apo ndipo uwonenge makora umo ungatholera ciswaswa mu jiso la mbali wako.” (Mat. 7:1-5) Apa tikusambirapo kuti tikwenera yayi kweruzga ŵanji para ŵabudiska cinthu cinyake pakuti nase tikubuda kanandi waka.

11, 12. Kasi ni nthowa wuli yapadera iyo tikulongolera kuti tikutemwa mzengezgani withu?

¹¹ Pali nthowa zinandi izo tingalongolera kuti tikutemwa mzengezgani. Kweni Yesu wakalongora kuti nthowa yapadera yakucitira nthena, nkhupharazga makani ghawemi gha Ufumu. (Luka 8:1) Yesu wakatuma ŵasambiri ŵake kuti ŵakazgore “ŵanthu ŵa mitundu yose kuŵa ŵasambiri.” (Mat. 28:19, 20) Para tikucita mulimo uwu, tikovwira ŵazengezgani ŵithu kuti ŵafumemo mu nthowa yikuru na yisani yakulongozgera ku pharanyiko ndiposo kuti ŵambe kwenda mu nthowa yifinyi yakulongozgera ku umoyo. (Mat. 7:13, 14) Yehova wakutitumbika para tikufwilirapo kucita mulimo uwu.

¹² Nga ni Yesu, tikovwira ŵanthu kuti ŵamanye kusoŵerwa kwawo kwauzimu. (Mat. 5:3) Ŵanthu awo ŵakutitegherezga, tikuŵaphalira “makani ghawemi gha Ciuta,” gheneagho ghakukhorweska njara yawo yauzimu. (Rom. 1:1) Ŵanthu awo ŵakuzomera uthenga wa Ufumu ŵakuphemana na Ciuta kwizira mwa Yesu Khristu. (2 Kor. 5:18, 19) Ipo kupharazga makani ghawemi gha Ufumu, ni nthowa yakuzirwa comene yakulongolera kuti tikutemwa mzengezgani withu.

13. Kasi mwaŵi wa kupharazga Ufumu mukuwuwona wuli?

¹³ Para tikunozgekera makora maulendo ghakuwelerako na masambiro gha Baibolo, tikusambizga makora ŵanthu kuti ŵapulikirenge Yehova. Ntheura iwo ŵangasintha nkharo zawo ziheni. (1 Kor. 6:9-11) Nchakukondweska comene kuwona umo Ciuta wakovwilira ŵanthu awo ŵali na “maghanoghano ghakwenelera umoyo wamuyirayira,” kuti ŵasinthe na kuŵa nayo paubwezi. (Mil. 13:48) Para ŵasambira Baibolo, ŵanthu ŵanandi awo ŵakaŵavya cigomezgo ŵakwamba kuŵa ŵacimwemwe, awo ŵakenjerwanga comene ŵakwamba kugomezga Adada ŵithu ŵa kucanya. Cikuŵa cakukondweska comene para tikuwona kuti ŵaphya ŵakukura mwauzimu. Namwe mukwenera kuti mukuzomerezga kuti ni mwaŵi ukuru comene kulongora citemwa kwa mzengezgani withu kwizira mu mulimo wapadera uwu wa kupharazga Ufumu.

14. Kasi Paulosi wakati vici pa nkhani ya citemwa pa 1 Ŵakorinte 13:4-8?

¹⁴ Para pakucita vinthu na mzengezgani tikulondezga ivyo Paulosi wakayowoya pa nkhani ya citemwa, tigegenge masuzgo ghanandi, tiŵenge ŵacimwemwe, ndipo Ciuta watitumbikenge. (Ŵazgani 1 Ŵakorinte 13:4-8.) Tiyeni tisande ivyo Paulosi wakayowoya pa nkhani ya citemwa na kuwona umo tingalondezgera mazgu ghake para tikucita vinthu na mzengezgani withu.

15. (a) Cifukwa wuli tikwenera kuŵa ŵakukhomezga na ŵalusungu? (b) Cifukwa wuli tikwenera yayi kucita sanji ndiposo kujilumba?

¹⁵ “Citemwa cikukhomezga ndipo nchalusungu.” Ciuta wakukhomezga ndipo ngwalusungu pakucita vinthu na ŵanthu ŵambura kufikapo. Nase ndimo tikwenera kucitira para ŵanji ŵabudiska vinthu vinyake, nanga ni para ŵatiyowoyera mazgu ghamsinjiro. “Citemwa cilije sanji.” Ntheura para tikutemwa nadi ŵabali ŵithu tidokerenge katundu wawo yayi nesi maudindo agho ŵali nagho mu mpingo. Kweniso para tili na citemwa tikujilumba cara, nesi kujitukumura. Nakuti, “maso ghakujikuzga na mtima wakujitamira, ivi ndivyo nga ndi nyali kwa muheni, ndipo ni vyakwananga.”—Zinth. 21:4.

16, 17. Kasi tingalondezga wuli fundo izo zili pa 1 Ŵakorinte 13:5, 6?

¹⁶ Para tili na citemwa, ticitenge vinthu mwakwenelera na mzengezgani withu. Timupusikenge yayi, kumwibira, nesi kucita cilicose ico cikuswa malango na fundo za Yehova. Kweniso para tikutemwa ŵanji tilaŵiskenge pa vyakukhumba vithu pera yayi, kweni tilaŵiskengeso pa vyakukhumba vya ŵanyithu.—Fil. 2:4.

¹⁷ Citemwa canadi cikwavyika cara ndiposo “cikukonthora uheni cara,” ico cikung’anamura kuleka kulemba mu dayare ivyo munthu watibudira. (1 Tes. 5:15) Usange tingasunga vyakusingo Ciuta wangakondwa nase yayi, ndipo tingaŵa nga tikusonkha nkhuni ku moto kuti ubuke, ndipo ici cingaŵa cakupweteka kwa ise kweniso ku ŵanji. (Lev. 19:18) Citemwa cikusekelera na unenesko, kweni “cikusekelera na ubendezi cara.” Tisekelerenge yayi para munthu uyo wakutitinkha, ŵanji ŵamucitira nkhaza panji vinthu vinyake vyambura urunji.—Ŵazgani Zintharika 24:17, 18.

18. Kasi pa 1 Ŵakorinte 13:7, 8 tikusambirapo vici pa nkhani ya citemwa?

¹⁸ Wonani vinyake ivyo Paulosi wakalongosora pa nkhani ya citemwa. Wakati citemwa “cikubenekelera vinthu vyose.” Usange munthu watikhuŵazga kweni watipempha kuti timugowokere, citemwa citiciskenge kuti timugowokere. Kweniso Paulosi wakati citemwa “cikupulikana vinthu vyose.” Citemwa cikutovwira kuti tiŵe na cipulikano mu vyose ivyo tikuŵazga mu Mazgu gha Ciuta na kuwonga cakurya cauzimu ico tikupokera. Kweniso citemwa “cikugomezga vinthu vyose” ivyo vili mu Baibolo, ndipo cikuticiska kuti tiphalirengeko ŵanji cigomezgo cithu. (1 Pet. 3:15) Kweniso para tili mu masuzgo tikulomba na kugomezga kuti vinthu viŵenge makora. Paulosi wakayowoyaso kuti citemwa “cikuzizipizga vinthu vyose,” kwali ni ivyo ŵanji ŵatibudira, nthambuzgo, panji viyezgo vinyake. Kweniso “citemwa cikutondeka cara.” Ŵanthu ŵakupulikira ŵalongorenge citemwa kwamuyirayira.

19, 20. Kasi ni ulongozgi wuli wa mu Malemba uwo ukwenera kuticiska kuti tilutilire kutemwa mzengezgani withu?

¹⁹ Para tikulondezga ulongozgi wa mu Baibolo, tilutilirenge kutemwa mzengezgani withu. Cifukwa ca citemwa ici, titemwenge ŵanthu wose, ŵa mtundu withu pera yayi. Kweniso tikumbuke kuti Yesu wakati: “Utemwenge mzengezgani wako umo ukujitemwera wamwene.” (Mat. 22:39) Ciuta na Khristu ŵakukhumba kuti titemwenge mzengezgani withu. Usange tikumanya yayi umo tingacitira vinthu na mzengezgani withu pa nkhani yinyake, tilombe Ciuta kuti watilongozge na mzimu wake utuŵa. Para ticitenge nthena, Yehova watitumbikenge ndipo ticitenge vinthu mwacitemwa.—Rom. 8:26, 27.

²⁰ Languro lakuti titemwenge mzengezgani withu umo tikujitemwera taŵene, likucemeka kuti “dango la fumu.” (Yak. 2:8) Wakati wayowoya malanguro ghanyake gha mu Dango la Mozesi, Paulosi wakati: ‘Dango linyake lililose ilo liliko, lakakika mu mazgu agha, ghakuti, “Utemwenge mzengezgani wako umo ukujitemwera wamwene.” Citemwa cikumucitira uheni cara mzengezgani wake; ntheura citemwa nkhufiskika kwa dango.’ (Rom. 13:8-10) Ntheura tilutilire kutemwa mzengezgani withu.

21, 22. Cifukwa wuli tikwenera kutemwa Ciuta na mzengezgani withu?

²¹ Apo tikughanaghanira cifukwa ico tikutemwera mzengezgani withu, tingacita makora kughanaghanira mazgu gha Yesu ghakuti Adada ŵake “ŵakukwezgera dazi lawo pa ŵanthu ŵaheni na ŵawemi ndipo ŵakulokweska vula pa ŵanthu ŵarunji na ŵambura urunji.” (Mat. 5:43-45) Tikwenera kutemwa mzengezgani withu, kwali ni murunji panji ngwambura urunji. Nga umo tawonera kukwambilira, nthowa yakuzirwa iyo tingamulongolera citemwa ici, nkhumupharazgira uthenga wa Ufumu. Para mzengezgani withu wangapulikira makani ghawemi agho tikumupharazgira, wangasanga vitumbiko vinandi.

²² Pali vifukwa vinandi ivyo tikutemwera Yehova na mtima wose. Kweniso pali nthowa zinandi izo tikulongolera kuti tikutemwa mzengezgani withu. Para tikutemwa Ciuta na mzengezgani withu, ndikuti tikuzirwiska mazgu gha Yesu pa nkhani zakuzirwa izi. Kweniso tikukondweska Adada ŵithu ŵa kucanya, a Yehova, ŵeneawo mbacitemwa.