Lekani Kupatulanya Ico Ciuta Wagumanya
“Kuti mbaŵiriso cara, kweni thupi limoza. Ntheura ico Ciuta wagumanya, munthu waleke kupatulanya.”—MATEYU 19:6.
1, 2. Cifukwa wuli nchakupulikikwa kweniso cakukolerana na Malemba kulindizga kuti ŵakutorana ŵaŵenge na masuzgo nyengo zinyake?
YELEZGERANI kuti mukukhumba kwenda ulendo utali pa njinga. Kasi muli ŵakunozgeka kukumana na masuzgo gha pa ulendo? Ungaŵa wanici kughanaghana kuti mwendenge kwambura masuzgo. Mwaciyelezgero, mungakumana na civula panji cimphepo cikuru ico cingacitiska kuti mwambe kwendeska pacokopacoko njinga ndiposo mwakupwelelera. Mukati mwa ulendo winu, njinga yingamunangikirani, mwakuti mwekha munganozga yayi. Ndipo ivi vingacitiska kuti muyime dankha na kuyikunkhuzgira kumphepete kwa msewu, na kupempha ŵanji kuti ŵamunozgerani. Kasi masuzgo agha ghakwenera kumughanaghaniskani kuti mwangunanga kwamba ulendo, nakuti sono mukwenera kuyijowora waka njinga yinu? Yayi. Para muli pa ulendo utali, mukwenera kulindizga kuti mukumanenge na masuzgo, kweniso kusanga nthowa za umo mungacitira nagho.
2 Vikuyana waka na nthengwa. Mu nthengwa masuzgo ghangagwentheka yayi. Ndipo ungaŵa wanici usange awo ŵakukhumba kutorana ŵakughanaghana kuti ŵazamukhalanga kwambura masuzgo. Pa lemba la 1 Ŵakorinte 7:28, Baibolo likuyowoya pakweru kuti ŵafumu na ŵawoli ŵaŵenge na “suzgo mu thupi.” Cifukwa wuli vili nthena? Mwakudumura, nchifukwa cakuti mfumu na muwoli mbambura kufikapo. Cifukwa cinyake nchakuti tili mu “nyengo zinonono.” (2 Timote 3:1; Ŵaroma 3:23) Mwantheura, nanga ŵaŵe ŵakutorana awo mbakwenelerana ndipo ŵakulondezga ulongozgi wa Ciuta, nawo ŵaŵenge na masuzgo nyengo zinyake.
3. (a) Kasi ŵanthu ŵanandi ŵakuyiwona wuli nthengwa? (b) Cifukwa wuli Ŵakhristu ŵakuyezgayezga kusungilira nthengwa yawo?
3 Mazuŵa ghano, para ŵakutorana ŵanji ŵakumana na masuzgo, ŵakucimbilira kumazga nthengwa. Mu vyaru vinandi, ciŵelengero ca awo ŵakupatana cikusazgikirasazgikira. Kweni Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakumazga masuzgo m’malo mwa kumazga nthengwa. Cifukwa wuli? Cifukwa ŵakuwona nthengwa kuŵa cawanangwa cakupatulika cakufuma kwa Yehova. Pakuyowoya za ŵakutorana, Yesu wakati: “Ico Ciuta wagumanya, munthu waleke kupatulanya.” (Mateyu 19:6) Mbunenesko kuti nchipusu yayi kulondezga fundo iyi nyengo zose. Mwaciyelezgero, ŵacibali na ŵanji awo ŵakuleka kulondezga ivyo Baibolo likuyowoya, kanandi ŵakukhuŵirizga ŵakutorana kuti ŵamazgenge nthengwa pa vifukwa vyambura kukolerana na Malemba.a Kweni Ŵakhristu ŵaunenesko ŵakumanya kuti nchiwemi comene kumazga masuzgo gha mu nthengwa m’malo mwa kucimbilira kupatana. Nchakuzirwa comene kuti para tasangana waka na masuzgo tilondezgenge nthowa za Yehova, m’malo mwa kulondezga ulongozgi wa ŵanthu.—Zintharika 14:12.
Kutonda Masuzgo
4, 5. (a) Kasi ni masuzgo wuli agho ŵakutorana ŵakwenera kughamazga? (b) Nchifukwa wuli fundo izo zili mu Baibolo zikovwira nadi kumazga masuzgo gha mu nthengwa?
4 Fundo njakuti nthengwa yiliyose yikukhumbikwira kuyipwelelera nyengo na nyengo. Kanandi ici cikusazgapo kudumbiskana para ŵakutorana ŵapambana maghanoghano pa tunthu tucokotucoko. Kweni ŵakutorana ŵanyake ŵangaŵa na masuzgo ghakuru agho ghakusunkhunya nthengwa yawo. Nyengo zinyake mungakhumbikwira kupempha wovwiri ku ŵalara Ŵacikhristu awo nawo ŵali mu nthengwa. Ndipouli, ici cikulongora kuti nthengwa yinu njakutondeka yayi. Cikulongora waka kukhumbikwa kwa kudemelera ku fundo za mu Baibolo pa kumazga masuzgo.
5 Pakuti Yehova ndiyo wakalenga ŵanthu na kwambiska nthengwa, ndiyo yekha wakumanya makora ivyo vikukhumbikwa kuti nthengwa yiŵe yakukhora. Fumbo ndakuti, Kasi tipulikirenge ulongozgi uwo wakutipa kwizira mu Baibolo? Tisangenge nadi candulo para tikupulikira ulongozgi wake. Yehova wakaphalira ŵanthu ŵake mu nyengo yakale kuti: “A! mupulikirenge malango ghane mphanyi cimango cinu canguŵa nga ndi mronga, na urunji winu nga ndi majigha gha nyanja.” (Yesaya 48:18) Kulondezga comene ulongozgi wa mu Baibolo kungawovwira kuti nthengwa yendenge makora. Cakwamba tiyeni tiwone ulongozgi uwo Baibolo likupeleka ku ŵafumu.
“Temwani Ŵawoli Ŵinu”
6. Kasi ni ulongozgi wuli uwo Baibolo likupeleka ku ŵafumu?
6 Kalata iyo mpositole Paulosi wakalembera Ŵakhristu ŵa ku Efeso yikaŵa na ulongozgi wakupulikikwa makora kulazga ku ŵafumu. Wakalemba kuti: “Mwa ŵafumu, temwani ŵawoli ŵinu, umo Khristu nayo wakatemwera ekeleziya, ndipo wakajipelekera ilo; Ntheura ndimo ŵafumu nawoso ŵakwenelera kutemwa ŵawoli ŵawo na ŵawo nga ndi mathupi ghawo na ghawo. Uyo wakutemwa muwoli wake na wake wakujitemwa; cifukwa palije munthu uyo wakutinkha thupi lake; kweni wakulilera na kulivulilira [kulipwelelera], umo Khristu nayo wakucitira na ekeleziya; Kweni imwe namwe yumoza na yumoza, yose watemwenge muwoli wake na wake nga ndi mweneco.”—Ŵaefeso 5:25, 28, 29, 33.
7. (a) Kasi nchivici cingawovwira comene kuti nthengwa ya Ŵakhristu yendenge makora? (b) Nimwauli umo ŵafumu ŵakwenera kutemwera ŵawoli ŵawo?
7 Paulosi kuti wakazunura suzgo lililose ilo lingaŵa mu nthengwa yayi. M’malo mwake wakazura waka ico cingawovwira kuti masuzgo gha mu nthengwa za Ŵakhristu ghamare. Wakati nchitemwa. Nakuti citemwa cikuzunulika kankhondi na kamoza mu mavesi agho ghali mu ndime 6. Wonaniso kuti Paulosi wakuphalira ŵafumu kuti: “Temwani ŵawoli ŵinu.” Mwambura kukayika, Paulosi wakamanyanga kuti nchipusu kwamba kutemwa mwanalume panji mwanakazi, kweni nchakusuzga kulutilira kumutemwa. Ivi vili nthena comenecomene cifukwa cakuti tili mu “mazuŵa gha kuumaliro,” apo ŵanthu ŵanandi ‘mbakujitemwa,’ ndiposo “ŵanonono.” (2 Timote 3:1-3) Nkharo yambura kwenelera iyi ndiyo yananga mbumba zinandi mazuŵa ghano. Kweni mfumu uyo wakutemwa muwoli wake, wangazomerezga yayi kuti mikhaliro ya caru ici yimupuluske.—Ŵaroma 12:2.
Ni Vinthu Wuli Ivyo Mungasangira Muwoli Winu?
8, 9. Kasi ni vinthu wuli ivyo mfumu uyo ni Mkhristu wangasangira muwoli wake?
8 Usange ndimwe mfumu uyo ni Mkhristu, kasi mungakanizga wuli nkharo ya kujighanaghanira mwekha, na kumutemwa nadi muwoli winu? Mu kalata iyo Paulosi wakalembera Ŵaefeso, wakazunuramo vinthu viŵiri ivyo mfumu wakwenera kucita. Wakati wakwenera kusangira muwoli wake vyakusoŵa vyake, na kumupwelelera, nga umo wakucitira na thupi lake. Kasi mungamupwelelera wuli muwoli winu? Nthowa yimoza nkhumusangira vinthu vyakuthupi. Paulosi wakalembera Timote kuti: “Usange munthu yunji wakuleka kuŵaghanaghanira ŵake na ŵake, comenecomene ŵa mu nyumba yake, wali kukana cipulikano, ndipo ndi muheni kwakuluska wambura cipulikano.”—1 Timote 5:8.
9 Ndipouli, pali vinthu vinyake ivyo mungacita padera pa kusangira muwoli winu cakurya, vyakuvwara, na nyumba. Cifukwa wuli? Cifukwa mfumu wangafwilirapo kusangira muwoli wake vinthu vyakuthupi, kweni wangatondeka kucezga nayo na kupulika maghanoghano ghake ndiposo kumupwelelera mwauzimu. Kucezga na muwoli winu ndiposo kumupwelelera mwauzimu ndiko nkhwakuzirwa comene. Mbunenesko kuti ŵanalume ŵanandi Ŵacikhristu mbakutangwanika comene na milimo ya mpingo. Kweni kuŵa na milimo yikuru mu mpingo kukung’anamura kuti mfumu waleke kufiska milimo yake ya mu mbumba yayi. (1 Timote 3:5, 12) Pa nkhani iyi, Gongwe la Mulinda la vilimika vya kumasinda likati: “Mwakukolerana na ivyo Malemba ghakuyowoya, ‘uliska ukwambira mu mbumba.’ Usange mulara wakuzerezga mbumba yake, wangaleka kuŵa mulara mu mpingo.”b Apa nchakuwonekerathu kuti kucezga na muwoli winu, kumupwelelera mwakuthupi, ndiposo comene mwauzimu, nkhwakuzirwa comene.
Kasi Kupwelelera Muwoli Winu Kukung’anamuraci?
10. Kasi mfumu wangapwelelera wuli muwoli wake?
10 Usange mukumupwelelera muwoli winu ndikuti mukumukhumbira viwemi cifukwa mukumutemwa. Pali nthowa zinandi izo mungacitira nthena. Yakwamba, mucezgenge nayo mwakukwana. Usange mukuleka kucezga nayo, citemwa cake pa imwe cingazizima. Manyaniso kuti nyengo zinyake ivyo imwe mukughanaghana kuti muwoli winu wakukhumba vingapambana na ivyo wakukhumba nadi. Kuti ni nkhani yakuyowoya waka pa mulomo kuti mukumupwelelera yayi. Muwoli winu wakwenera kukhorwa nadi kuti mukumupwelelera. Paulosi wakalemba kuti: “Paŵavye munthu wajipenjere ico ncha yekha, kweni ca munyake.” (1 Ŵakorinte 10:24) Para mukutemwa muwoli winu mukwenera kuwoneseska kuti mukumanya ivyo wakukhumba nadi.—Ŵafilipi 2:4.
11. Kasi umo mfumu wakukhalira na muwoli wake vingakhwaska wuli ubwezi wake na Ciuta ndiposo milimo yake mu mpingo?
11 Nthowa yinyake yakulongolera kuti mukupwelelera muwoli winu nkhukhala nayo makora, mu kayowoyero na kacitiro. (Zintharika 12:18) Paulosi wakalembera Ŵakhristu ŵa ku Kolose kuti: “Mwa ŵafumu, temwani ŵawoli ŵinu, ndipo mungaŵanga na nkhaza kwa iwo.” (Ŵakolose 3:19) Nga umo buku linyake likuyowoyera, cigaŵa caciŵiri ca mazgu gha Paulosi agha, cingayowoyekaso kuti “lekani kumutora nga ngwanchito winu” panji “lekani kumutora nga ni muzga winu.” Mfumu uyo wakucitira nkhaza muwoli wake, kwali mphawumba panji paŵekha, wakulongolerathu pakweru kuti wakumutemwa yayi. Para mfumu wakucitira nkhaza muwoli wake, wakunanga ubwezi wake na Ciuta. Mpositole Petrosi wakalembera ŵafumu kuti: “Mukhale makora na ŵawoli ŵinu kwakuyana na mahara; uku mukumugaŵira nchindi mwanakazi, nga nchiŵiya cakutomborokako, uku muli ŵahaliri ŵamoza na wezi wa umoyo; mwakuti malurombo ghinu ghaleke kupuvyiwa.”c—1 Petros 3:7.
12. Kasi mfumu uyo ni Mkhristu wangasambira vici kwa Yesu pakuwona umo wakakhaliranga na ŵasambiri ŵake?
12 Lekani kuseŵereska citemwa ca muwoli winu. Musimikizgirani kuti nyengo zose mukumutemwa. Umo Yesu wakacitiranga na ŵasambiri ŵake nchiyelezgero ciwemi ku ŵafumu awo Mbakhristu. Yesu wakaŵa wakuzika, walusungu, na wakugowokera, nangauli ŵasambiri ŵake ŵakacitanga mphuvya. Mphake kuti Yesu wayowoye kuti: “Zani kwa Ine . . . cifukwa ndine wakuzika na wakujipepura mu mtima: ndipo muti musangenge kuvukuka ku mizimu yinu.” (Mateyu 11:28, 29) Mfumu uyo wakulondezga Yesu, wakukhala na muwoli wake nga umo Yesu wakakhaliranga na ŵasambiri ŵake. Mwanalume uyo wakupwelelera nadi muwoli wake, ndipo wakulongora kwizira mu kayowoyero na kacitiro, wakusanguluska nadi muwoli wake.
Ŵawoli Awo Ŵakulondezga Fundo za mu Baibolo
13. Kasi ni fundo wuli za mu Baibolo izo zingawovwira ŵawoli?
13 Mu Baibolo muliso fundo izo zingawovwira ŵawoli. Lemba la Ŵaefeso 5:22-24, 33 likuti: “Mwa ŵawoli jilambikani ku ŵafumu ŵinu na ŵinu, nga nkhu Fumu. Pakuti mfumu ndi mutu wa muwoli wake, umo Khristu nayo waliri mutu wa ekeleziya, pakuŵa mweneco Mponoski wa thupi. Kweni umo ekeleziya likulambilira kwa Khristu, ntheura ŵawoli nawo ndimo ŵaŵire ku ŵafumu ŵawo mu vinthu vyose. . . . ndipo muwoli nayo wacindike mfumu wake.”
14. Cifukwa wuli fundo ya mu Malemba ya kujilambika kuti yikuyuyura ŵanakazi yayi?
14 Wonani umo Paulosi wakadidimizgira kukhumbikwa kwa kujilambika na kupeleka nchindi. Muwoli wakukumbuskika kuti wajilambikenge ku mfumu wake. Ici nchakukolerana na umo Ciuta wali kunozgera. Cilengiwa cilicose kucanya na pasi cili na yunji uyo cikujilambikako. Nanga ni Yesu wakujilambika kwa Yehova Ciuta. (1 Ŵakorinte 11:3) Mbunenesko kuti para mfumu wakuwusa makora mbumba yake, cikuŵa cipusu kuti muwoli wake walutilire kujilambika kwa iyo.
15. Kasi ni ulongozgi wuli unyake uwo Baibolo likupeleka ku ŵawoli?
15 Paulosi wakayowoyaso kuti muwoli “wacindike mfumu wake.” Muwoli uyo ni Mkhristu wakwenera kuŵa “wakujiyuyura na wakuzika.” Waleke kugazgana na mfumu wake panji kuŵa kamphanda payekha. (1 Petros 3:4) Muwoli uyo wakopa Ciuta wakulimbikira milimo ya pa nyumba ndipo wakucitiska kuti mutu wake ucindikike. (Tito 2:4, 5) Wakuyezgayezga kuyowoya viwemi vya mfumu wake, ndipo wakucita yayi cinthu ico cingapangiska ŵanji kuyuyura mfumu wake. Kweniso wakufwilirapo kuti ivyo mfumu wake wasankha, vigwire nchito.—Zintharika 14:1.
16. Kasi ŵawoli awo Mbakhristu ŵangasambira vici kwa Sara na Rabeka?
16 Para mwanakazi uyo ni Mkhristu wakuyowoya maghanoghano ghake mwakuzika ndiposo mwakujiyuyura, cikung’anamura kuti maghanoghano ghake ngambura kuzirwa yayi. Ŵanakazi ŵakopa Ciuta ŵa mu nyengo yakale, nga ni Sara na Rabeka ŵakayowoyanga ivyo vikaŵa ku singo kwawo. Ndipo Baibolo likulongora kuti Yehova wakakolerana nawo. (Genesis 21:8-12; 27:46–28:4) Ŵawoli awo Mbakhristu nawo ŵangayowoya ivyo vili kusingo kwawo. Ndipouli, ŵakwenera kuyowoya mwanchindi, mwakuyuyura yayi. Para ŵacitenge nthena, ŵafumu ŵapulikenge maghanoghano ghawo.
Kuzirwa kwa Nthengwa
17, 18. Kasi ŵafumu na ŵawoli ŵangamukanizga wuli Satana kuti waleke kuŵanangira nthengwa yawo?
17 Nthengwa nchinthu ca umoyo wose. Mwantheura, mfumu na muwoli ŵakwera kufwilirapo kuti nthengwa yawo yileke kumara. Kuleka kufwatukirana kungakuzga masuzgo. Kanandi ŵakutorana ŵakuleka kudumbiskana para pawuka masuzgo, ico cikupangiska kuti waliyose wakhalenge na cimbimbiza. Ŵakutorana ŵanji ŵakwamba kupenja nthowa yakumazgira nthengwa, mutepanji mwakuŵa na vibwezi. Yesu wakacenjezga kuti: “Yose uyo wakulaŵiska mwanakazi na kumukhumbira, waleŵa nayo kale mu mtima wake.”—Mateyu 5:28.
18 Mpositole Paulosi wakapeleka ulongozgi ku Ŵakhristu wose, kusazgapo na ŵakutorana kuti: “Kalipani, ndipouli muleke kwananga; dazi lileke kunjira mu ukali winu; ndiposo muleke kumupa malo Satana.” (Ŵaefeso 4:26, 27) Satana, uyo ni mulwani withu mulara, wakusangirapo mwaŵi pa mphindano izo zingaŵa pakati pa Ŵakhristu. Lekani kumuzomerezga kuti watonde! Para pawuka masuzgo, penjelezgani ulongozgi mu Baibolo wa umo Yehova wakuwonera nkhani iyo. Mungapenja mu mabuku ghakulongosora Baibolo. Para mwapambana maghanoghano, dumbiskanani mwambura kubisa kanthu ndiposo mwamtende. Ivyo mucitenge vikolerane na umo Yehova wakuwonera vinthu. (Yakobe 1:22-25) Woneseskani kuti mukulutilira kwenda na Ciuta mu nthengwa yinu, ndipo lekani kuzomerezga waliyose panji cinthu cilicose kupatula ico Ciuta wagumanya pamoza.—Mika 6:8.
[Mazgu ghamusi]
a Wonani bokosi la mutu wakuti: “Kusudzulana Ndiponso Kupatukana,” mu Galamukani! ya Febuluwale 8, 2002, peji 28, yakupharazgika na Ŵakaboni ŵa Yehova.
b Wonani Gongwe la Mulinda la Ciceŵa la Meyi 15, 1989, peji 12.
c Kuti munthu wimikike pa milimo yakusazgikira mu mpingo Wacikhristu, wakwenera kuŵa “wankhaza” yayi, nga nkhuchaya ŵanji na mafayiti panji kuŵacombora. Ndico cifukwa cake, Gongwe la Mulinda la Ciceŵa la Seputembala 1, 1990, pa peji 25 likuti: “Mwanalume wangaŵa wakwenelera yayi kuŵa mulara panji mteŵeti wakovwira usange kunyake wakuŵa munthu wa Ciuta, kweni pa nyumba wakuŵa wankhaza.”—1 Timote 3:2-5, 12.
Kasi Mukukumbuka?
• Cifukwa wuli nanga ni nthengwa za Ŵakhristu zikuŵa na masuzgo?
• Ni vinthu wuli vyakuthupi ivyo mfumu wangasangira muwoli wake, kulongora kuti wakumupwelelera?
• Kasi muwoli wangacitaci kuti walongore kuti wakucindika comene mfumu wake?
• Kasi ŵakutorana ŵangakhozga wuli nthengwa yawo?
[Cithuzithuzi pa peji 24]
Mfumu wakwenera kupwelelera muwoli wake mwakuthupi pera yayi kweni na mwauzimu wuwo
[Cithuzithuzi pa peji 25]
Mwanalume uyo wakupwelelera muwoli wake, wakusanguluska nadi muwoli wake
[Cithuzithuzi pa peji 26]
Ŵawoli awo Mbakhristu ŵakuyowoya mwanchindi ivyo vili kusingo kwawo