Kupenja Umoyo Wakukhorweska
“Cinthu cilicose ico cikuthuta mvuci cilumbe Yehova!”—SALMO 150:6.
1. Longosorani umo mwanalume munyake wakapenjeranga umoyo wakukhorweska.
SEUNG Jin uyo wakakulira ku Korea wakuti: “Nkhasambira za udokotara cifukwa nkhakhumbanga kovwira ŵanthu.a Nkhaghanaghananga kuti nizamuŵa wakukondwa cifukwa ca ndarama izo nizamusanga pa nchito yane ndiposo cifukwa ca kumanyikwa. Kweni nkhati namanya kuti dokotara wakovwira viŵi yayi ŵanthu, nkhongono zikaguluruka. Mwantheura, nkhasambira luso lwa kupenta, kweni nkhasanga kuti nchito iyi nayo yikovwiranga viŵi yayi ŵanji ndipo nkhawona kuti nkhujighanaghanira ndekha. Pamanyuma nkhamba usambizgi, ndipo mwambura kutaya nyengo nkhawona kuti nkhusambizga waka ŵanthu vinthu, kweni nkhaŵapanga yayi ulongozgi uwo ungaŵawovwira kuti ŵaŵe ŵakukondwa nadi.” Nga umo ŵanthu ŵanandi ŵakucitira, Seung Jin nayo wakapenjanga umoyo wakukhorweska.
2. (a) Kasi kuŵa na umoyo wakukhorweska kukung’anamuraci? (b) Kasi tikumanya wuli kuti Mlengi wali na cifukwa ico wali kutilengera?
2 Kuŵa na umoyo wakukhorweska, kukung’anamura kumanya cifukwa ico tili kulengekera, ivyo ticitenge mu umoyo withu, ndiposo cifukwa cikuru ico tikucitira vinthu. Kasi ŵanthu ŵangaŵa nadi na umoyo wakukhorweska? Enya. Pakuti tili kulengeka na vinjeru, njuŵi, ndipo tikughanaghana pakucita vinthu, ivi vikulongora kuti Mlengi withu wakaŵa na cilato ciwemi cakutilengera. Mwantheura, kuti tisange umoyo wakukhorweska, ni pekha para tikucita vinthu mwakukolerana na khumbo la Mlengi withu.
3. Kasi cifukwa ico Ciuta wakalengera ŵanthu cikusazgapo vici?
3 Baibolo likuvumbura kuti pali vifukwa vinandi ivyo Ciuta wali kutilengera. Mwaciyelezgero, umo tili kulengekera mwakuzizwiska nchilongolero cikuru cakuti Ciuta wakutitemwa nadi. (Salmo 40:5; 139:14) Ipo kucita vinthu mwakukolerana na cifukwa ico Ciuta wali kutilengera kukusazgapo kutemwa ŵanyithu nga umo Ciuta wakucitira. (1 Yohane 4:7-11) Kukusazgaposo kupulikira ulongozgi wake, uwo ukutovwira kuti tikhalenge mwakuyana na khumbo lake.—Mupharazgi 12:13; 1 Yohane 5:3.
4. (a) Nchivici cikukhumbikwa kuti tiŵe na umoyo wakukhorweska? (b) Nchinthu wuli cakuzirwa comene ico munthu waliyose wakwenera kucita?
4 Ciuta wakakhumbangaso kuti ŵanthu ŵakhalenge mwakukondwa ndiposo mwamtende, ŵekhaŵekha kweniso na vilengiwa vinyake. (Genesis 1:26; 2:15) Kweni kasi tikwenera kucita vici kuti tiŵe ŵakukondwa, ŵakuvikilirika, ndiposo kuti tiŵe na mtende? Nga umo mwana wakukondwera ndiposo kujiwona kuti ngwakuvikilirika para wali na ŵapapi ŵake, kuti nase tiŵe na umoyo wakukhorweska tikukhumbikwira kuŵa paubwezi uwemi na Adada ŵithu ŵakucanya. (Ŵahebere 12:9) Ciuta wakutovwira kuti tiŵe nayo paubwezi mwa kutizomerezga kuti tisendelerenge kwa iyo ndiposo mwa kupulikizga malurombo ghithu. (Yakobe 4:8; 1 Yohane 5:14, 15) Para ‘tikwenda na Ciuta’ mu cipulikano na kuŵa ŵabwezi ŵake, tingakondweska Adada ŵithu ŵakucanya, ndipo ivi vipangiskenge kuti ŵalumbike. (Genesis 6:9; Zintharika 23:15, 16; Yakobe 2:23) Ici ndico nchinthu cakuzirwa comene ico munthu waliyose wakwenera kucita. Wamasalmo wakalemba kuti: “Cinthu cilicose ico cikuthuta mvuci cilumbe Yehova!”—Salmo 150:6.
Kasi Mukukhumba Kucitaci na Umoyo Winu?
5. Cifukwa wuli nchambura mahara kudangizga vinthu vyakuthupi?
5 Cinyake ico Ciuta wakukhumba nchakuti tijipwelelerenge taŵene pamoza na mbumba zithu. Ici cikusazgapo kujipwelelera mwakuthupi ndiposo mwauzimu. Ndipouli, tikwenera kuŵa maso pakucita ntheura kuti vinthu vyakuthupi vileke kujandizga vinthu vyauzimu, ivyo ni vyakuzirwa comene. (Mateyu 4:4; 6:33) Cacitima nchakuti ŵanthu ŵanandi ŵakuŵika mtima wawo wose pa kupenja vinthu vyakuthupi. Kweni nchambura mahara kuyezgayezga kujikhorweska na vinthu vyakuthupi pera. Kusanda uko kwacitika sonosono apa ku Asia, kwavumbura kuti ŵanthu awo mbasambazi comene “ŵakujiwona kuti mbambura kuvikilirika ndipo ŵali na masuzgo ghanandi nangauli mbakumanyikwa ndipo ŵakuwona kuti ŵakucita vinthu vinandi cifukwa cakuti mbasambazi.”—Mupharazgi 5:11.
6. Ni ulongozgi wuli uwo Yesu wakayowoya wakukhwaskana na kupenja usambazi?
6 Yesu wakacenjezga za “upusikizgi wa usambazi.” (Marko 4:19) Kasi usambazi ngwakupusika wuli? Ukupangiska munthu kujiwona nga ngwakukondwa, papo yayi. Solomoni, Themba lavinjeru wakati: “Uyo wakutemwa ndarama kuti wakhutiskikenge na ndarama cara.” (Mupharazgi 5:10) Kweni kasi nchamacitiko kupenja vinthu vyakuthupi ndipo pa nyengo yeneyiyo pera kuteŵetera Ciuta na mtima wose? Vingacitika yayi. Yesu wakalongosora kuti: “Palive munthu wakumanya kuteŵetera ŵene nchito ŵaŵiri: cifukwa panji wati watinkhenge munyake, ndipo wati watemwenge munyake: panji wati waskepelerane na munyake, ndipo wati wamusunjizge munyake. Mulive kumanya kuteŵetera Ciuta na Usambazi.” Yesu wakaciska ŵalondezgi ŵake kuti ŵaleke kujiŵikira usambazi pano pasi, kweni “kucanya,” ico cikung’anamura kujipangira zina liwemi na Ciuta, uyo ‘wakumanya ivyo mukukavuka, mucali mundamulombe.’—Mateyu 6:8, 19-25.
7. Kasi tingakoreska wuli “umoyo uwo mbumoyo weneco”?
7 Apo mpositole Paulosi wakalembera kalata wanchito munyake Timote, wakayowoya ulongozgi wankhongono comene pa nkhani ya usambazi. Wakaphalira Timote kuti: “Layizga awo mbasambazi . . . kuti ŵaleke . . . kugomezga usambazi wambura kucintha, kweni ŵagomezge Ciuta, Mweneuyo wakutipa vyose vyakuzara na kuzara vyakutikondweska . . . kuti ŵaŵenge mcanya kale kugaŵana na ŵanyawo, ndipo kuti ŵapelekenge na mwamphu; ŵajinozgere cakuzikapo cakukhoma mu nyengo iyo yikwiza, mwakuti ŵakoreske umoyo uwo mbumoyo weneco.”—1 Timote 6:17-19.
Kasi ‘Umoyo Weneco’ Ni Vici?
8. (a) Cifukwa wuli ŵanthu ŵanandi ŵakuŵika mtima pa kupenja usambazi na kumanyikwa? (b) Nchivici ico ŵanthu aŵa ŵakutondeka kumanya?
8 Ŵanthu ŵanandi ŵakuwona kuti ‘umoyo weneco’ nkhusanguluka. Magazini yinyake ya ku Asia yikati: “Ŵanthu awo ŵakuwonelera mafilimu panji TV ŵakudokera ivyo ŵakuwona, ndipo ŵakukhumba nga ŵangaŵa navyo.” Ŵanandi ŵakuŵika mtima wawo wose pa kupenjapenja usambazi ndiposo kuti ŵamanyikwe. Ŵanandi ŵakupwelerako yayi za msinkhu wawo, umoyo, mbumba yawo, ndiposo vinthu vyauzimu cifukwa ca kukhumba kusambazga. Mbacoko comene awo ŵakughanaghanako kuti ivyo ŵakuwonelera vikulongora “mzimu wa caru,” uwo ukulongozga kaghanaghaniro ka ŵanthu ŵanandi ndipo ukuŵapangiska kucita vinthu mwakususkana na cifukwa ico Ciuta wali kutilengera. (1 Ŵakorinte 2:12; Ŵaefeso 2:2) Nchakuzizika yayi kuti mazuŵa ghano ŵanthu ŵanandi mbambura cimwemwe.—Zintharika 18:11; 23:4, 5.
9. Nchivici ico ŵanthu ŵangafiska yayi, ndipo cifukwa wuli?
9 Wuli pakuyowoya za ŵanthu awo ŵakujipeleka kovwira ŵanyawo, kuyezgayezga kumazga njara, matenda, ndiposo kumazga vinthu vyambura urunji? Kanandi ŵanthu ŵakovwirika nadi na viwemi ivyo ŵanthu aŵa ŵakucita mwakujipeleka. Ndipouli, kuyezgayezga kwawo kuzamusinthapo vinthu kuti viŵe viwemi yayi. Cifukwa wuli? Cifukwa nchakuti “caru cose cikugona mu nkhongono za muheni” Satana, ndipo iyo wakukhumba yayi kuti vinthu viŵe makora.—1 Yohane 5:19.
10. Mphawuli apo ŵanthu ŵakugomezgeka ŵazamusangwa na ‘umoyo weneco’?
10 Cingaŵa cacitima comene usange munthu wakudemwera na umoyo uwu, ndipo walije cilindizga ca munthazi. Paulosi wakalemba kuti: “Usange mu umoyo uno pera tili na cigomezgo mwa Khristu, tili ŵakusokwa kwakuluska ŵanthu wose.” Ŵanthu awo ŵakugomezga kuti umoyo ngwenewuwu pera, ŵali na mtima wakuti “tiryenge timwenge, cifukwa namacero tifwenge.” (1 Ŵakorinte 15:19, 32) Kweni kunthazi kuli umoyo unyake. “Kwakulingana na cilayizgano cake [Ciuta], tikulindilira macanya ghaphya na caru ciphya mwenemumo mukukhala urunji.” (2 Petros 3:13) Pa nyengo iyo, Ŵakhristu ŵazamusangwa na ‘umoyo weneco,’ uwo ni “umoyo wamuyirayira” wambura masuzgo, kwali cilindizga cawo ncha kukawusa kucanya panji kuwusika na Ufumu wa Ciuta, uwo ngwacitemwa.—1 Timote 6:12.
11. Cifukwa wuli kucita vinthu vyakukhozgera Ufumu wa Ciuta nkhwakukhorweska?
11 Ni Ufumu wa Ciuta pera uwo uzamumazga masuzgo gha ŵanthu. Mwantheura, kucita vinthu vyakukhozgera Ufumu wa Ciuta nchinthu ciwemi comene ico munthu waliyose wakwenera kucita. (Yohane 4:34) Para tikukhozgera vinthu vya Ufumu, tikuŵa paubwezi uwemi na Adada ŵithu ŵakucanya. Tikuŵaso ŵakukondwa cifukwa ca kuteŵetera lumoza na ŵabali na ŵadumbu ŵithu awo ŵali na cilato cakuyana na cithu.
Kujipata pa Vinthu Vyakwenelera
12. Yowoyani mphambano pakati pa umoyo wuno na ‘umoyo weneco.’
12 Baibolo likuti: “caru [ici] cikuluta na makhumbiro ghake.” Palije cigaŵa ca caru ca Satana ico cizamupona, kwali mbusambazi nesi kumanyikwa. “Kweni uyo wakucita khumbo la Ciuta, wakukhalilira muyirayira.” (1 Yohane 2:15-17) Mwakupambana na usambazi wambura kuchintha, nchindi za kanyengo waka, ndiposo vyakusanguluska vya mu caru ici, ‘umoyo weneco,’ uwo mbumoyo wamuyirayira pasi pa Ufumu wa Ciuta ngwakukhalilira. Nchakwenelera nadi kuti tijipate cifukwa ca umoyo uwu, pakuti tikujipata pa cinthu cakwenelera.
13. Kasi ŵakutorana ŵanyake ŵakajipata wuli mwakwenelera?
13 Wonani ivyo wakacita Henry na Suzanne. Ŵakugomezga comene ivyo Ciuta wali kulayizga kuti wose awo ŵakudangizga Ufumu wake, iyo waŵawovwirenge. (Mateyu 6:33) Mwantheura, ŵakasankha kukhala mu nyumba yakuchipa mwakuti ŵasangenge nyengo yinandi yakucitira vinthu vyauzimu pamoza na ŵana ŵawo ŵaŵiri, m’malo mwakuti wose ŵagwirenge nchito. (Ŵahebere 13:15, 16) Munyawo munyake uyo ŵakatemwananga nayo comene wakapulikiska yayi cifukwa ico ŵakacitira nthena. Wakaphalira Suzanne kuti: “Nganya, usange ukukhumba kukhala mu nyumba yiwemiko, ukwenera kuleka cinthu cinyake.” Kweni Henry na Suzanne ŵakamanyanga kuti kudangizga khumbo la Yehova kuli na “layizgano la umoyo uno, na la uwo ukwiza.” (1 Timote 4:8; Tito 2:12) Ŵana ŵawo ŵakati ŵakura, ŵakaŵa ŵapharazgi ŵa nyengo zose ŵamwamphu. Mbumba yawo yose yikuwona kuti palije ico yanoleka. M’malo mwake, ŵasanga candulo cikuru comene cifukwa ca kuŵika mtima pa kupenja ‘umoyo weneco.’—Ŵafilipi 3:8; 1 Timote 6:6-8.
Lekani ‘Kusuŵilira Nkhanira na Caru’
14. Kasi kuluwa cifukwa ico Ciuta wali kutilengera kungiziska masuzgo wuli?
14 Kweni pali ngozi yikuru usange tikuluwa cifukwa ico tili kulengekera ndiposo kutondeka kukoreska ‘umoyo weneco.’ Para tingacita nthena, mbwenu ‘tifyoronganiskikenge na vyakwenjerwa na usambazi na vyakusekereska vya umoyo uno.’ (Luka 8:14) Kukhumba comene usambazi ndiposo “vyenjezgo vya umoyo uno,” vingapangiska kuti tambe kusuŵilira comene na caru ici. (Luka 21:34) Nchacitima kuti ŵanyake ŵatangwanika comene na kupenja usambazi ndipo ‘ŵapuluskika ku cipulikano, ndipo ŵajilasa na vitima vinandi,’ nanga nkhutaya ubwezi wawo na Yehova. Ŵanthu aŵa ŵajikomora comene cifukwa ca kuleka ‘kukoreska umoyo wamuyirayira.’—1 Timote 6:9, 10, 12; Zintharika 28:20.
15. Kasi mbumba yinyake yikasanga candulo wuli cifukwa ca kuleka ‘kusuŵilira na caru’?
15 Paulosi wakaphalira “awo ŵakusuŵilira vya caru, [kuti ŵaŵe] nga ndi para ŵakusuŵiliramo nkhanira cara.” (1 Ŵakorinte 7:31) Keith na Bonnie ŵakapulikira ulongozgi uwu. Keith wakuti: “Nkhaŵa yumoza wa Ŵakaboni ŵa Yehova apo nkhati namalizga waka masambiro gha udokotara wa mino. Nkheneranga kusankha cinthu cimoza. Nkhatenge novwirenge ŵalwari ŵanandi na kupokera ndarama zinandi, kweni kucita nthena kukatenge kunilyerenge nyengo yakucitira vinthu vyauzimu. Nkhasankha kucepeskako unandi wa ŵalwari mwakuti niŵenge na nyengo yakukwana yakucitira vinthu vyauzimu ndiposo kucezga na muwoli wane pamoza na ŵana ŵithu ŵasungwana, awo mukuluta kwa nyengo ŵakakwana ŵankhondi. Nangauli kanandi tikaŵanga na ndarama zinandi yayi, tikasambira umo tingazigwiliskira nchito makora, ndipo nyengo zose tikaŵanga na ivyo tikukhumba. Mbumba yithu yikaŵa yakutemwana, yakukolelerana, ndiposo yacimwemwe comene. Mukuluta kwanyengo, tose tikamba uteŵeti wa nyengo zose. Panyengo yasono, ŵana ŵithu ŵali pa nthengwa ziwemi, ndipo ŵatatu ŵa iwo ŵali na ŵana. Mbumba zawo nazo ni zacimwemwe cifukwa ŵakulutilira kudangizga khumbo la Yehova mu umoyo wawo.”
Kudangizga Khumbo la Ciuta mu Umoyo Winu
16, 17. Kasi Baibolo likuyowoya za ŵanthu wuli ŵamaluso, ndipo ŵakumanyikwa cifukwa ca vici?
16 Baibolo likuyowoya za ŵanthu awo ŵakacitanga khumbo la Ciuta ndiposo awo ŵakacitanga yayi. Ivyo vikacitikira ŵanthu aŵa vikusambizga ŵanthu ŵa mitundu yose, misinkhu yose, mitheto, ndiposo ŵa mikhaliro yakupambanapambana. (Ŵaroma 15:4; 1 Ŵakorinte 10:6, 11) Nimurodi wakazenga misumba yikuru, kweni ici cikaŵa cakususkana na khumbo la Yehova. (Genesis 10:8-12) Ndipouli, ŵanthu ŵanyakeso ŵanandi ŵakacita khumbo la Ciuta. Mwaciyelezgero, Mozesi wakakana kuŵa na umoyo wakumanyikwa mu caru ca Eguputo. M’malo mwake, wakawona uteŵeti uwo Ciuta wakamupa kuŵa ‘usambazi ukuru wakuluska maukweu [vyuma] gha mu Eguputo.’ (Ŵahebere 11:26) Luka, uyo wakaŵa dokotara, wakwenera kuti wakaŵawovwiranga Paulosi na ŵanji para ŵalwara. Kweni mulimo ukuru wa Luka ukaŵa wa kupharazga ndiposo kulemba Baibolo. Pakuyowoya za Paulosi, wakumanyikwa kuŵa nkhwantha ya Malango yayi, kweni nga ni mishonale, “mpositole wa ŵamitundu.”—Ŵaroma 11:13.
17 Davide wakumanyikwa comene kuŵa mulara wa nkhondo yayi, panji munthu waluso pakwimba sumu, nesi munthu wakwata sumu, kweni wakumanyikwa kuŵa “munthu wapa mtima [wa Ciuta].” (1 Samuel 13:14) Daniyeli wakumanyikwa kuŵa mulara mu boma la Ŵababulone yayi, kweni nga ni mprofeti wakugomezgeka wa Yehova. Esitere wakumanyikwa kuŵa fumukazi ya Persia yayi, kweni nga ni mwanakazi wacikanga ndiposo wacipulikano. Petrosi, Andireya, Yakobe, na Yohane, ŵakumanyikwa na ulovi yayi, kweni nga mbapositole ŵa Yesu. Ciyelezgero ciwemi comene ni Yesu. Wakumanyikwa kuŵa “muŵaji” yayi, kweni “Khristu.” (Marko 6:3; Mateyu 16:16) Ŵanthu wose aŵa ŵakamanyanga makora kuti maluso ghawo, katundu, panji udindo uwo ŵakaŵa nawo, ndivyo vikeneranga kuŵa panthazi yayi, kweni kuteŵetera Ciuta. Ŵakamanyanga kuti cinthu cakuzirwa ndiposo cacandulo comene mu umoyo nkhopa Ciuta.
18. Kasi Mkhristu munyake wakasankha kucitaci na umoyo wake, ndipo wakamanyaci?
18 Seung Jin, uyo wazunurika pakwamba pa nkhani iyi, mukuluta kwa nyengo wakamanya kuti cinthu cakuzirwa ndiposo cacandulo comene nkhopa Ciuta. Iyo wakulongosora kuti: “M’malo mwa kumalira nkhongono zane zose pa udokotara, luso lwa kupenta, panji usambizgi, nkhasankha kuteŵetera Ciuta. Panyengo yasono nkhuteŵetera ku cigaŵa ico kukukhumbikwira ŵasambizgi ŵanandi ŵa Baibolo, kuti novwire ŵanthu kuti ŵende pa nthowa ya umoyo wamuyirayira. Pakwamba nkhaghanaghananga kuti kucita uteŵeti wa nyengo zose nkhupusu. Kweni sono umoyo wane ngwakusuzga kuluska kale, cifukwa nkhuyezgayezga kusintha mikhaliro yane na kusanga maluso gha umo ningasambizgira ŵanthu ŵa mitheto yakupambanapambana. Nkhuwona kuti pekha para ukucita khumbo la Yehova ndipo ungaŵa na umoyo wakukhorweska.”
19. Kasi tingaŵa wuli na umoyo wakukhorweska?
19 Pakuŵa Ŵakhristu, tili ŵakutumbikika comene cifukwa tikumanya ivyo vingatovwira kuzakapona, ndipo tili na cilindizga ca kuzakapona. (Yohane 17:3) Mwantheura, tiyeni tileke “kupokera ucizi wa Ciuta kwa waka.” (2 Ŵakorinte 6:1) M’malo mwake, tiyeni tilumbenge Yehova zuŵa lililose. Tiyeni tipharazge uthenga uwo ungawovwira ŵanthu kuti pasono ŵaŵe na cimwemwe canadi ndiposo kuti ŵazakasange umoyo wamuyirayira. Para ticitenge nthena, tiŵenge ŵacimwemwe ndipo mazgu gha Yesu ghafiskikenge pa ise. Iyo wakati: “Nkhwa mwaŵi kupa kwakuluska kupokera.” (Milimo 20:35) Nakuti tiŵenge na umoyo wakukhorweska nadi.
[Mazgu ghamusi]
a Mazina ghanyake ghasinthika.
Kasi Mungalongosora?
• Nchinthu wuli cakuzirwa comene ico tingacita pa umoyo withu?
• Cifukwa wuli nchambura mahara kujikhorweska na vinthu vyakuthupi pera?
• Kasi ‘umoyo weneco’ uwo Ciuta walayizga ni vici?
• Ni mwauli umo tingagwiliskira nchito umoyo withu kucitira khumbo la Ciuta?
[Vithuzithuzi pa peji 20]
Ŵakhristu ŵakwenera kujipata pa vinthu vyakwenelera