Kanani Kaghanaghaniro ka Wumba
PA NKHANI ya ciwemi na ciheni, panji cakwenelera na cambura kwenelera, ŵanthu ŵakupambana kawonero kuyana na uko ŵakukhala. Kweniso para nyengo yajumphapo, ŵakusintha kaghanaghaniro. Ntheura, para tikuŵazga nkhani za mu Baibolo, tikwenera kumanya umo ŵanthu ŵanandi panyengo iyo ŵakawoneranga vinthu, m’malo mwa kuŵikapo waka fundo zithu pa ivyo taŵazga.
Mwaciyelezgero, ghanaghaniranipo pa nkhani ziŵiri, ya kuyowoya za nchindi na ya kuyowoya za kukhozgeka soni izo zikuzunurika mwakuwerezgawerezga mu Malemba Ghacigiriki Ghacikhristu. Kuti tipulikiske makora nkhani izi, tikwenera kughanaghanira dankha umo ŵanandi ŵakaziwoneranga.
Umo Ŵakawoneranga Vinthu mu Nyengo ya Yesu
Msambizgi munyake wakati: ‘Kuyana na mitheto yawo, Ŵagiriki, Ŵaroma, na Ŵayuda, ŵakawonanga nkhani yakukhwaskana na nchindi ndiposo kukhozgeka soni kuŵa yakupepuka yayi. Ŵanalume ŵakakhumbanga comene nchindi, kumanyikwa, ucindami, kulumbika, ndiposo kutemweka na ŵanji, mwakuti ŵakaŵa ŵakunozgeka kufwa kuti ŵasange vinthu ivi.’ Cifukwa ca kukhumba comene vinthu ivi, cikaŵanga cipusu kutolera kaghanaghaniro ka wumba.
Munthu wakacindikikanga panji kupika udindo cifukwa ca umo ŵanyake ŵakamuwoneranga. Kupika nchindi vikathembanga pa umo munthu wakajiwoneranga yayi kweniso umo ŵanji ŵakamuwoneranga. Kucindika munthu kukasazgangapo kumulumba pa wumba kuti wali na nkharo yiwemi. Munthu wakacindikikangaso cifukwa cakuti ni musambazi, wali na udindo, panji cifukwa cakuti mbumba yake njakumanyikwa comene. Ŵanthu ŵakacindikanga munthu cifukwa ca kucita vinthu vyakwenelera panji kucita makora vinthu vinyake kuluska ŵanyake. Kweni munthu wakakhozgekanga soni para ŵamucitira vinthu vyamuyuyuro panji kumugoska pawumba. Wakakhozgekanga soni cifukwa ca kususkika na njuŵi yake yayi, kweni cifukwa cakuti wumba wamususka.
Apo Yesu wakayowoya za kupika “malo ghakuzirwa comene” panji “malo ghapasi comene” pa ciphikiro, wakayowoyanga za kupika nchindi panji kukhozgeka soni. (Luka 14:8-10) Kaŵiri kose, ŵasambiri ŵa Yesu ŵakagazganapo pa nkhani ya “uyo wakuwoneka kuŵa mukuru comene.” (Luka 9:46; 22:24) Ivyo ŵakacita vikalongoranga waka umo ŵanthu ŵanandi ŵakawoneranga vinthu. Panyengo iyi, ŵalongozgi ŵakujikuzga ŵa cisopa ca Ciyuda ŵakawonanga kuti upharazgi wa Yesu ukayuyuranga nchindi na mazaza ghawo. Apo ŵakayezganga kuyowoya nayo pawumba mwakuti ŵajilongore kuti mbapacanya, nyengo zose vikaŵayenderanga makora yayi.—Luka 13:11-17.
Ŵayuda, Ŵagiriki, na Ŵaroma ŵakawonangaso kuti ‘kukora wakwananga na kumweruzga pawumba’ cikaŵa cinthu cakukhozga soni. Ŵakawonanga kuti para munthu wakakika panji kujalirika mu jele ndikuti wayuyurika comene. Kwali munthu uyo wananga nadi panji yayi, kweni para ŵamucitira nthena ŵakawonanga kuti ŵamukhozga soni pamaso pa ŵabwezi ŵake, mbumba yake, ndiposo ŵanthu. Para munthu wayuyurika nthena, lumbiri lwake lukanangikanga, ndipo wakacindikikanga yayi. Munthu wakakhozgekanga soni comene para ŵamuvura vyakuvwara panji kumuthyapura, kuluska para ŵamukaka waka. Munthu uyo ŵamulanga nthena wakagoskekanga ndipo ŵanthu ŵakamucindikanga yayi.
Munthu uyo wakakhozgekanga soni comene kuluska wose ni uyo ŵamupayika pa khuni lakusuzgikirapo. Martin Hengel wakati, kupayika munthu pa khuni lakusuzikirapo cikaŵa ‘cilango ca ŵazga. Cilango canthena cikalongoranga kuti munthu uyo ŵamuyuyura comene ndiposo kumuyuzga.’ Ŵamumbumba na ŵabwezi ŵa munthu uyo wapayikika pa khuni lakusuzgikirapo ŵakamukananga munyawo cifukwa ca kucicizgika na wumba. Pakuti Khristu wakafwa nyifwa yanthena, wose awo ŵakakhumbanga kuŵa Ŵakhristu ŵakamanyirangathu kuti ŵanthu ŵaŵagoskenge. Ŵanthu ŵanandi ŵakawonanga kuti mbucindere kuti munthu wayowoye kuti wakulondezga munthu uyo wakomeka mwa kupayikika pa khuni lakusuzgikirapo. Mpositole Paulosi wakati: “Ise tikupharazga Khristu uyo wakapayikika; ico ku Ŵayuda nchinthu cakukhuŵazga kweni ku mitundu mbucindere.” (1 Kor. 1:23) Kasi Ŵakhristu ŵakwambilira ŵakamarana nalo wuli suzgo ili?
Ŵakawonanga Vinthu Mwakupambana na Ŵanji
Ŵakhristu ŵakwambilira ŵakapulikiranga malango gha boma ndipo ŵakayezgayezganga kuti ŵaleke kukhozgeka soni cifukwa ca kuŵa na nkharo yiheni. Mpositole Petrosi wakati: “Paŵavye yumoza wa imwe wasuzgike cifukwa cakuti ngwakukoma ŵanthu panji munkhungu panji wakucita uheni nesi wakunjilirapo nkhani za ŵanthu ŵanyake.” (1 Pet. 4:15) Ndipouli, Yesu wakayowoyerathu kuti ŵalondezgi ŵake ŵazamuyuzgika cifukwa ca zina lake. (Yoh. 15:20) Petrosi wakalemba kuti: “Usange [munthu] wakusuzgika pakuŵa Mkhristu, waleke kukhozgeka soni, kweni walutilire kupeleka ucindami kwa Ciuta.” (1 Pet. 4:16) Kuti munthu waleke kucita soni para wakuyuzgika cifukwa ca kulondezga Khristu, wakeneranga kuwona vinthu mwakupambana na wumba.
Ŵakhristu ŵakeneranga kukana kulondezga kaghanaghaniro ka wumba. Ŵanthu ŵanandi ŵakawonanga kuti ukaŵa ucindere kuyowoya kuti Yesu wakaŵa Mesiya cifukwa wakapayikika pa khuni lakusuzgikirapo. Kaghanaghaniro aka mphanyi kakakatimbanizga Ŵakhristu kuti ŵambe kughanaghana nga ni wumba. Ndipouli, cipulikano cawo cakuti Yesu ni Mesiya cikakhumbanga kuti ŵamulondezge nanga ni para ŵakugoskeka. Yesu wakati: “Yose uyo wakukhozgeka soni na ine kweniso mazgu ghane mu muwiro uwu wauleŵi na wakwananga, Mwana wa munthu nayo wazamukhozgeka soni na iyo para wakwiza mu ucindami wa Ŵawiske pamoza na ŵangelo ŵatuŵa.”—Mrk. 8:38.
Mazuŵa ghano napo, ŵanthu ŵangaticicizga kuti tileke Cikhristu. Awo tikusambira nawo sukulu, ŵazengezgani, awo tikugwira nawo nchito ŵangaticicizga kuti ticitenge vinthu viheni, tileke kugomezgeka, panji kuti ticitenge vinthu vinyake vyakukayikiska. Ŵanthu ŵanthena ŵangamba kuticitiska kuti tijiwonenge kuti ndise ŵakuyuyulika cifukwa cakuti tikulondezga fundo zakwenelera. Kasi tikwenera kucita wuli?
Londezgani Awo Ŵakasulako Soni
Kuti walutilire kugomezgeka kwa Yehova, Yesu wakafwa nyifwa yamuyuyuro comene. Baibolo likuti: “Wakazizipizga khuni lakusuzgikirapo, wakasulako soni.” (Heb. 12:2) Ŵalwani ŵa Yesu ŵakamutimba, ŵakamuthunyira mata, ŵakamuvura vyakuvwara, ŵakamudupura, ŵakamupayika, na kumuyowoyera viheni. (Mrk. 14:65; 15:29-32) Ndipouli, Yesu wakasulako soni, panji kuti wakacita soni yayi cifukwa ca ivyo ŵakamucitira. Wakalongora wuli kuti wakasulako soni? Wakathera yayi nangauli ŵakamucitira viheni. Yesu wakamanyanga kuti mu maso mwa Yehova wacali wakucindikika, nakuti wakakhumbanga nchindi zakufuma ku ŵanthu yayi. Nangauli Yesu wakafwa nga ni muzga, Yehova wakamucindika mwa kumuwuska na kumupa mulimo wapacanya comene, kuŵa waciŵiri kwa iyo. Pa Ŵafilipi 2:8-11, tikuŵazga kuti: “[Khristu Yesu] wakajiyuyura na kuŵa wakupulikira mpaka nyifwa, enya, nyifwa pa khuni lakusuzgikirapo. Pa cifukwa ici, Ciuta nayo wakamukwezga pa malo ghapacanya ndipo mwalusungu wakamupa zina ilo lili pacanya pa zina linyake lililose, mwakuti mu zina la Yesu, khongono lililose lijikame, la ŵakucanya na ŵa pa caru capasi ndiposo la awo ŵali kusi ku caru, ndipo lulimi lulilose luzomere pakweru kuti Yesu Khristu ni Fumu, kuti Ciuta Ŵadada wapike ucindami.”
Yesu wakamanyanga kuti wafwenge nyifwa yamuyuyuro. Ntheura, wakafipanga mtima comene cifukwa ca kughanaghana kuti Ŵawiske ŵayuyulikenge cifukwa cakuti ŵanthu ŵakatenge wakutuka Ciuta. Yesu wakalomba Yehova kuti wawuskepo muyuyuro uwu. Wakati: “Sezganiko nkhombo iyi kwa ine.” Kweni Yesu wakajilambika ku khumbo la Ciuta. (Mrk. 14:36) Ndipouli, Yesu wakakana kaghanaghaniro ka wumba ndipo wakasulako soni. Nakuti ŵanthu ŵekha awo ŵakaghanaghananga mwakuyana na wumba ndiwo ŵakeneranga kucita soni. Nchakuwonekerathu kuti Yesu wakawonanga vinthu mwakupambana na wumba.
Ŵasambiri ŵa Yesu nawo ŵakakakika na kuthyapulika. Ŵanthu ŵanandi ŵakaŵawonanga kuti ni vindere comene. Ŵanthu ŵakaŵatinkhanga ndipo ŵakaŵawonanga na jiso la muyuyuro. Ndipouli, ŵakagongoweskeka yayi. Ŵasambiri ŵaunenesko ŵakakana kaghanaghaniro ka wumba, ndipo ŵakasulako soni. (Mat. 10:17; Mil. 5:40; 2 Kor. 11:23-25) Ŵakamanyanga kuti ŵakeneranga ‘kunyamura makuni ghawo ghakusuzgikirapo na kulondezga’ Yesu nyengo zose.—Luka 9:23, 26.
Wuli pakuyowoya za ise? Ivyo caru cikuwona kuti ni vyaucindere, viteciteci, ndiposo vyapasi, Ciuta wakuviwona kuti ni vyavinjeru, vyakukhora, ndiposo vyakucindikika. (1 Kor. 1:25-28) Asi ungaŵa ucindere ndiposo kutondeka kuwona patali usange tikuwona vinthu nga umo wumba ukucitira?
Waliyose uyo wakukhumba ucindami wakufuma ku ŵanthu wakwenera kumanya dankha awo caru cikuŵapa ucindami. Kweni nga ni Yesu na ŵalondezgi ŵake ŵa mu nyengo yakale, nase tikukhumba kuti Yehova waŵe mubwezi withu. Ntheura, ticindikenge ivyo Yehova wakuti ni vyakucindikika, ndipo ivyo wakuti ni vya soni nase tiviwonenge mwakuyana waka.
[Cithuzithuzi pa peji 4]
Pa nkhani ya kukhozgeka soni, Yesu wakawonanga vinthu mwakupambana na caru