Ciuta Wakupwelelera Ŵacekuru
MAZUŴA ghano kucitira nkhaza ŵacekuru kwathandazgika comene ndipo nkhwakuzizwiska yayi. Kumanyuma uku, Baibolo likayowoyerathu kuti, “mu mazuŵa gha ku umaliro” wa caru cambura kopa Ciuta, ŵanthu ŵaŵenge “ŵakujitemwa, . . . ŵambura kutemwa ŵanyawo.” (2 Timote 3:1-3) Kutemwa uku ŵakuyowoya apa mu Cigiriki kukung’anamura kutemwa uko kukuŵapo mu mbumba. Mwakuyana na ucimi wa Baibolo, kutemwa kwantheura lero kulije.
Mwakupambana na awo ŵakuŵacitira nkhaza ŵacekuru, Yehova Ciuta wakuwona kuti ŵacekuru mbakuzirwa ndipo wakuŵapwelelera comene. Wonani umo Baibolo likulongolera fundo iyi.
“Mweruzgi Nkhoswe wa Vyokoro”
Kughanaghanira ŵacekuru kwa Yehova kwawoneka comene mu Malemba gha Cihebere. Mwaciyelezgero, pa Salmo 68:5, Davide wakacema Ciuta kuti “mweruzgi nkhoswe wa vyokoro,” ivyo kanandi ni vicekuru.a Mu Mabaibolo ghanyake agho ghali kung’anamulika, lizgu lakuti “mweruzgi” lili kung’anamura kuti “muvikiliri.” Yehova wakupwelelera vyokoro. Nakuti Baibolo likuti usange ŵakucitirika nkhaza, ukali wake unyekenge. (Exodus 22:22-24) Vyokoro na ŵacekuru wose awo ŵakugomezgeka mbakuzirwa comene kwa Ciuta na ŵateŵeti ŵake. Lemba la Zintharika 16:31 likulongora umo Yehova na ŵanthu ŵake ŵakuŵawonera, apo likuti: “Mbuha ndizo mphumphu ya ucindami, zili nga ndi njombe ya umoyo wa urunji.”
Dango la kucindika ŵacekuru likaŵa limoza mwa malango agho Yehova wakapeleka ku Ŵaisrayeli. Ŵaisrayeli ŵakaphalirika kuti: “Citira ulemu ŵa mbuha, na kumucindika mucekuru, ndipo wopenge Ciuta wako. Ine ndine Yehova.” (Leviticus 19:32) Mwantheura, mu Israyeli pakaŵa kukolelerana pakati pa kucindika ŵacekuru na ubwezi uwemi na Yehova Ciuta. Munthu wangayowoyanga kuti wakutemwa Ciuta yayi usange wakucitira nkhaza ŵacekuru.
Ŵakhristu ŵali pasi pa Dango la Mozesi yayi. Ndipouli, iwo ŵali pasi pa “dango la Khristu,” ilo ndakukhumbikwa comene pa kawonero ka vinthu, kusazgapo kulongora citemwa na kuŵaghanaghanira ŵapapi na ŵacekuru. (Ŵagalatiya 6:2; Ŵaefeso 6:1-3; 1 Timote 5:1-3) Ŵakhristu ŵakulongora citemwa cifukwa cakuti ŵali kuŵalangura kucita ntheura yayi, kweni citemwa ici cikufuma pasi pa mtima wawo. “Mufwilirengepo kutemwana mu mtima” wakayowoya ntheura mpositole Petrosi.—1 Petros 1:22.
Musambiri Yakobe wali kutipa vifukwa vinyake kuti tipwelelere ŵacekuru. Wakalemba kuti: “Kusopa kuwemi na kwambura kukazuzgika panthazi pa Ciuta withu na Dada ndi uku, kupwelera ŵalanda na vyokoro mu kusuzgika kwawo, na kujisungilira kwambura kabanga kakufuma ku caru.” (Yakobe 1:27) Yakobe wakutipa fundo yakukhwaska mtima comene. Yikulongora umo ŵanthu aŵa ŵaliri ŵakukhumbikwa kwa Yehova.
Mwantheura, nkhwakukwana yayi kuleka waka kuŵacitira nkhaza ŵacekuru. M’malo mwake, tikwenera kuŵaghanaghanira mwa kuŵacitira nchito ziwemi. (Wonani bokosi lakuti “Milimo ya Citemwa” pa peji 6.) Yakobe wakalemba kuti: “Nchakufwa cipulikano padera pa milimo.”—Yakobe 2:26.
Kuŵapembuzga “mu Kusuzgika Kwawo”
Pali fundo yinyake yakukhumbikwira kuyisambira kufuma mu mazgu gha Yakobe. Mungawona kuti Yakobe wakaphalira Ŵakhristu kuti ŵapwelelerenge vyokoro “mu kusuzgika kwawo.” Lizgu la Cigiriki lakuti “kusuzgika” likung’anamura vitima, panji vyakuŵinya cifukwa ca vyakucitika mu umoyo. Mwambura kukayika, ŵacekuru ŵanandi ŵakukumana na masuzgo gha nga ni agha. Ŵanji ŵakucita phukwa. Ŵanji ŵakulwara maghanoghano cifukwa ca ucekuru. Nanga ni awo ŵakuteŵetera Yehova nyengo zose nawo ŵangagongoweskeka. Aghanaghanirani John,b uyo waŵa mupharazgi wakugomezgeka wa Ufumu wa Ciuta kwa vilimika vyakujumpha 40, ndipo vilimika 30 vya umaliro wakacita uteŵeti wa nyengo zose. Sono wali na vilimika 80 ndipo wakuti nyengo zinyake wakudandaura. Wakuti: “Nkhulaŵiska kumanyuma na kukumbuka maubudi ghane, nkhuwona maubudi ghanandi. Nkhulutilizga kughanaghana kuti mphanyi nkhacita makora.”
Ŵantheura ŵangapembuzgika kumanya kuti Yehova nangauli ngwakufikapo, wakulindizga kuti ticite vinthu ndendende yayi. Nangauli wakumanya maubudi ghithu, Baibolo likumuyowoya kuti: “Usange Imwe, A Yehova, muŵanikenge maubendezi, kasi ninjani wangima, Fumu?” (Salmo 130:3) Yehova wakulaŵisiska comene yayi maubudi ghithu kweni iyo wakulaŵiska ivyo vili mu mtima. Kasi tikumanya wuli ivi?
Fumu Davide wakacita maubudi ghanandi kweniso wakaŵa wambura kufikapo, ndipo wakaphalirika na Ciuta kuyowoya mazgu agha ghakusangika pa Salmo 139:1-3: “A Yehova mwandisanda, mwandimanya. Mukumanya para nakhala pasi na para nawuka. Mukupulikiska patali maghanoghano ghane. Mukupenja na kumanya uko nkhwenda na apo ndagona, mwazgoŵerana nagho mendero ghane ghose.” Lizgu lakuti “kupenja,” ng’anamuro lake leneco “nkhupeta” nga ni umo munthu wakuwuskirako gaga ku mphuzi za ngoma. Mzimu wa Ciuta ukati wamwizira, Davide wakasimikizga kuti Yehova wakupeta maubudi ghithu na kusungilira milimo yiwemi iyo tikucita.
Ŵadada ŵithu ŵakucanya mbalusungu, ŵakukumbuka na kuwonga milimo yithu yiwemi, cikuru tikulutilira kuŵa ŵakugomezgeka kwa iwo. Nakuti Baibolo likuyowoya kuti, iwo ŵakuwona nga ni ubendezi kuluwa milimo yithu na kutemwa uko talongora ku zina lawo.—Ŵahebere 6:10.
“Vyakudanga Vili Kuluta”
Baibolo likulongora kuti masuzgo gha ucekuru kuti cikaŵa cilato ca Ciuta yayi. Pamanyuma pakuti ŵapapi ŵithu ŵakwamba, mwanalume na mwanakazi ŵakagalukira Mlengi wawo, penepapo ucekuru nawo ukanjira mu ŵanthu. (Genesis 3:17-19; Ŵaroma 5:12) Ivi kuti vilutilirenge yayi.
Nga ni umo tawonera, masuzgo ghanandi agho tikukumana nagho lero kusazgapo nkhaza izo ŵacekuru ŵakukumana nazo mbukaboni wakuti tikukhala mu “mazuŵa gha ku umaliro” wa mgonezi. (2 Timote 3:1) Cilato ca Ciuta nchakuti wawuskepo vyakufumapo vya kwananga kusazgapo ucekuru na nyifwa. Baibolo likuyowoya kuti: “[Ciuta] ndipo wati wafyurenge sozi lose ku maso ghawo; ndipo nyifwa kuti yiti yiŵengekoso cara; panji nesi citengero kuti citi ciŵengekoso cara, nesi kulira, panji nesi kuŵinya. Cifukwa vyakudanga vili kuluta.”—Civumbuzi 21:4.
Mu caru ciphya ca Ciuta, masuzgo gha ucekuru muzamuŵavya. Ndimoso vizamuŵira na nkhaza izo ŵacekuru ŵakukumana nazo. (Mika 4:4) Nanga ŵaŵe awo ŵali kufwa ndipo Ciuta wakuŵakumbuka ŵazamuwuka, kuti nawoso ŵazakaŵe na mwaŵi wa kukhala mu paradiso pa caru capasi kwamuyirayira. (Yohane 5:28, 29) Pa nyengo iyo, tizamuŵa ŵakukondwa kuwona kuti Yehova Ciuta wakupwelelera ŵacekuru pera yayi kweniso wose awo ŵakumupulikira.
[Mazgu ghamusi]
a Inya, vyokoro vinyake ni vicekuru yayi. Ukaboni wakuti Ciuta wakupweleleraso vyokoro ivyo ni vicekuru yayi ukusangika pa Leviticus 22:13.
b Ni zina lake leneco yayi.
[Bokosi/Vithuzithuzi pa peji 6, 7]
Milimo ya Citemwa
Pakati pa Ŵakaboni ŵa Yehova, ŵalara ŵa mpingo ŵakuŵa panthazi kupwelelera ŵacekuru. Iwo ŵakuwona fundo ya mpositole Petrosi kuŵa yakuzirwa: “Liskani mskambo wa Ciuta weneuwo uli mwa imwe.” (1 Petros 5:2) Kovwira ŵacekuru pa ivyo ŵakusoŵerwa ni nthowa yimoza ya kupwelelera mskambo wa Ciuta. Kasi ni vici ivyo tingacita kuti tipwelelere ŵacekuru?
Pakukhumbikwira kuzizipizga kweniso kuŵayendera kanandi waka kuti timanye ivyo ŵacekuru ŵakukhumbikwira. Mutepanji ŵangakhumbikwira wovwiri wa kuŵagulira vinthu na kuŵagwilira nchito zinyake za panyumba, kuŵawovwira pakwenda pakuluta ku maungano, kuŵaŵazgira Baibolo na mabuku gha Cikhristu, na vinyake vya ntheura. Usange nkhwamacitiko, paŵe ndondomeko ya kuŵawovwira pa vyakusoŵa vyawo ndipo yicitikenge nadi.c
Wuli usange mbali panji mudumbu mucekuru mu mpingo wali na suzgo likuru comene la ndarama? Cakwamba, cingaŵa cakovwira kuwona usange wali na ŵana panji ŵabali awo ŵangamovwira. Ivi vikukolerana na ivyo vikuyowoyeka pa 1 Timote 5:4: ‘Usange cokoro cinji cili na ŵana panji ŵazukuru, iwo ŵasambire nanga kuŵalongora ulemu ŵa mu mbumba yawo, na kuŵawezgera uwemi ŵapapi ŵawo; cifukwa ceneici ndico ncha mapokerereko na Ciuta.’
Nyengo zinyake ŵacekuru ŵangakhumbikwira kuŵawovwira kuti ŵamanye usange mbakwenelera kupokera wovwiri weneuwo boma likupeleka. Mutepanji ŵanji mu mpingo ŵangawovwirapo. Usange palije uyo wangamovwira, mbwenu ŵalara ŵangawona usange munthu uyo ngwakwenelera kupokera wovwiri ku mpingo. Mu nyengo yakale, nyengo zinyake cikaŵanga cakuzomerezgeka kucita nthena. Mpositole Paulosi wakalembera muteŵeti munyake Timote kuti: “Paŵavye yumoza walembeke nga cokoro, uyo wandafiske vilimika makumi ghankhondi na limoza, uyo wakaŵa muwoli wa mwanalume yumoza, wa lumbiri lwa milimo yiwemi; usange wali kulera ŵana, usange wali kupokelera ŵalendo, usange wali kusavya malundi gha ŵatuŵa, usange wali kuwovwira ŵakusuzgika, usange wali kulondezga na mwamphu milimo yose yiwemi.”—1 Timote 5:9, 10.
[Mazgu ghamusi]
c Kuti mupulike vinandi, wonani Gongwe la Mulinda la Ciceŵa la Julayi 15, 1988, pa mutu wakuti “Kukwaniritsa Zosowa za Okalamba Athu—Chitokoso cha Chikhristu.”
[Cithuzithuzi pa peji 5]
Dorika wakapwelelera vyokoro.—Milimo 9:36-39