Kasi Mwanangira Mzimu Utuŵa?
“Kulipo kwananga uko nkhwa nyifwa.”—1 YOHANE 5:16.
1, 2. Kasi tikumanya wuli kuti nchamacitiko kunangira mzimu utuŵa wa Ciuta?
NANGAULI mwanakazi munyake wa ku Germany wakateŵeteranga Ciuta, kweni wakalemba kuti: “Nkhusuzgika comene na maghanoghano ghakuti nili kunangira mzimu utuŵa.” Kasi Mkhristu wanganangira nadi mzimu utuŵa wa Ciuta?
2 Enya, nchamacitiko kunangira mzimu utuŵa wa Yehova. Yesu Khristu wakati: ‘Kwananga kose na matusi ghose viti vigowokereke ku ŵanthu; kweni kutuka mzimu utuŵa kulive kugowokereka.’ (Mateyu 12:31) Tikucenjezgeka kuti: “Usange tikwanangira nchene tati tapokelera kamanyiro ka unenesko, kuti kwakhalakoso cara sembe ya zakwananga, kweni wofi wa ceruzgo.” (Ŵahebere 10:26, 27) Ndipo mpositole Yohane wakalemba kuti: “Kulipo kwananga uko nkhwa nyifwa.” (1 Yohane 5:16) Kweni kasi munthu uyo wacita kwananga kukuru wakwenera kujeruzga yekha kuti wacita “kwananga uko nkhwa nyifwa”?
Tingagowokereka Usange Talapa
3. Kasi munthu uyo wali na citima cikuru cifukwa ca kwananga uko wacita wangaŵa kuti wakulongoraci?
3 Yehova ndiyo mweruzgi mulara wa ŵakwananga. Enya, tose tikwenera kujipatawulira kwa Ciuta, ndipo nyengo zose wakucita urunji. (Genesis 18:25; Ŵaroma 14:12) Yehova ndiyo wakumanya usange tacita kwananga kwambura cigowokero, ndipo wangawuskako mzimu wake kwa ise. (Salmo 51:11) Ndipouli, usange tikuŵa na citima cikuru cifukwa ca kwananga uko tacita, panji ungaŵa ukaboni wakuti talapa nadi. Kweni kasi munthu wakulongora wuli kuti walapa nadi?
4. (a) Kasi kulapa kukung’anamuraci? (b) Cifukwa wuli lemba la Salmo 103:10-14 ndakupembuzga?
4 Kulapa kukung’anamura kusintha umo tikuwonera kwananga uko tikacita panji uko tikakhumbanga kucita. Kukung’anamura kuti tili na citima panji tikudandawura cifukwa ca kwananga uko tacita, ndipo tapera. Para tacita kwananga kukuru kweni talondezga vinthu ivyo vikulongora kuti talapa nadi, tingapembuzgika na mazgu gha wamasalmo agho ghakuti: “[Yehova] ntha wakuticitira kwakuyana na kwananga kwithu, nanga nkhutiwezgera kwakuyana na mauheni ghithu. Pakuti umo uliri mtambo kutumphukira pacanya pa caru, ntheura ndimo uliri ukuru wa lusungu lwake ku awo ŵakumopa; umo uliri utali kufuma ku vuma kuyakafika na ku zambwe, ntheura ndimo walikuwuskirapo pa ise majuvyo ghithu. Umo wiske wakufwilira lusungu ŵana ŵake, ntheura ndimo Yehova wakufwilira lusungu awo ŵakumopa. Cifukwa wakumanya kalengekero kithu, wakukumbuka kuti tili fuvu.”—Salmo 103:10-14.
5, 6. Yowoyani fundo yikuru iyo yili mu lemba la 1 Yohane 3:19-22, na kulongosora ivyo mpositole uyu wakang’anamuranga.
5 Mazgu gha mpositole Yohane nagho ngakupembuzga. Ghakuti: “Na ceneici titi timanyenge kuti tili ŵa unenesko, ndipo panthazi pake titi tikhomeske mtima withu, mu vyeneivyo mtima withu ukutisuska; cifukwa Ciuta ndi mukuru wakuluska mtima withu, ndipo wakumanya vyose. Mwa ŵakutemweka, usange mtima withu ukuleka kutisuska, tili na cikanga kwa Ciuta; ndipo cose ico tikulomba, tikupokera kwa Iyo, cifukwa tikusunga malango ghake, ndipo tikucita vyakunozga pa maso pake.”—1 Yohane 3:19-22.
6 ‘Tikumanya kuti tili ŵa unenesko’ cifukwa tikutemwa ŵabali ndipo tikunangira dara yayi. (Salmo 119:11) Usange pa vifukwa vinyake mtima withu ukutisuska, tingacita makora kukumbuka kuti “Ciuta ndi mukuru wakuluska mtima withu, ndipo wakumanya vyose.” Yehova wakutilongora lusungu cifukwa wakumanya kuti ‘tikutemwa ŵabali kwambura kupusikizga,’ tikulimbana na kwananga, ndiposo tikufwilirapo kucita khumbo lake. (1 Petros 1:22) Mtima withu ‘utisuskenge yayi’ usange tikugomezga Yehova, kutemwa ŵabali, ndiposo usange tikuleka kunangira dara. Tizamuŵa ‘ŵacikanga’ pakulomba kwa Ciuta, ndipo wazamutizgora cifukwa tikusunga malango ghake.
Awo Ŵakanangira Mzimu
7. Nchivici cikucitiska kuti munthu wagowokereke zakwananga panji yayi?
7 Kasi ni zakwananga wuli izo ni zambura cigowokero? Kuti tizgore fumbo ili, tiyeni tiwone viyelezgero vinyake vya mu Baibolo. Viyelezgero ivi vitipembuzgenge usange talapa nadi kweni tikusuzgika nipera maghanoghano na kwananga kukuru uko tacita. Tiwonenge kuti ico cikucitiska kuti munthu wagowokereke zakwananga panji yayi ni mtundu wa kwananga uko wacita pera yayi, m’malo mwake, ni ivyo vyacitiska kuti wanange, ivyo vili mu mtima wake, ndiposo usange wacitira dara panji yayi.
8. Kasi ŵalongozgi ŵa cisopa ca Ciyuda ŵakanangira wuli mzimu utuŵa?
8 Ŵalongozgi ŵa cisopa ca Ciyuda awo ŵakasuskanga Yesu Khristu mwankhaza ŵakanangira mzimu utuŵa. Ŵakawona nkhongono ya mzimu wa Ciuta iyo Yesu wakaŵa nayo apo wakacitanga minthondwe iyo yikacindika Yehova. Ndipouli, ŵalwani ŵa Khristu aŵa ŵakatenge nkhongono iyi njakufuma kwa Satana Dyabulosi. Kuyana na ivyo Yesu wakayowoya, ŵanthu aŵa ŵakatuka mzimu utuŵa wa Ciuta ndipo ŵakacita kwananga uko kungagowokereka yayi “mu nyengo ya sono, nanga ndi mu nyengo iyo yikwiza.”—Mateyu 12:22-32.
9. Kasi matusi ni vici, ndipo Yesu wakayowoyaci za matusi?
9 Matusi ghakung’anamura kuyowoya vinthu ivyo vingananga lumbiri lwa munthu munyake, kuyowoya musinjiro, panji kutuka. Pakuti mzimu utuŵa ngwa Ciuta, kuyowoyera uheni mzimu wake kukuyana waka na kuyowoyera viheni Yehova. Uyo wakutuka mzimu utuŵa kwambura kulapa wangagowokereka yayi. Mazgu gha Yesu agha, ghakulongola kuti Yesu wakayowoyanga za ŵanthu awo ŵakususkira dara nkhongono za mzimu utuŵa wa Ciuta. Nkhongono ya mzimu utuŵa wa Yehova yikagwiranga nchito pa Yesu, kweni ŵalwani wake ŵakati njakufuma kwa Dyabulosi. Mwakuyowoya nthena, iwo ŵakatuka mzimu. Mwantheura, Yesu wakayowoya kuti: ‘Yose uyo watukenge mzimu utuŵa kuti wali na kugowokereka cara muyirayira, kweni wali na mulandu wa kwananga kwa muyirayira.’—Marko 3:20-29.
10. Cifukwa wuli Yesu wakati Yuda ni “mwana wa citayiko”?
10 Ghanaghaniraniso nkhani ya Yuda Isikariyote. Wakacitanga vinthu mwaukhuruku, wakibanga ndarama mu thumba ilo wakasunganga. (Yohane 12:5, 6) Pamanyuma pake, Yuda wakaluta ku ŵalongozgi ŵa Ŵayuda na kupangana nawo kuti wamupeleke Yesu ndipo ŵamupe ndarama 30 za siliva. Mbunenesko kuti pamanyuma pake Yuda wakacita citima, kweni wakalapa yayi. Mwantheura, Yuda ngwakwenelera yayi kuti wazakawuskike. Pa cifukwa ici, Yesu wakamunthya “mwana wa citayiko.”—Yohane 17:12; Mateyu 26:14-16.
Awo Wakanangira Mzimu Yayi
11-13. Kasi nkhwananga wuli uko Themba Davide wakacita na Batisheba, ndipo tingapembuzgika wuli na umo Ciuta wakacitira nawo?
11 Nyengo zinyake, Ŵakhristu awo ŵalapa pamanyuma pa kucita kwananga kukuru ndipo ŵapokera wovwiri wauzimu kufuma ku ŵalara ŵa mpingo, ŵangasuzgika nipera na maghanoghano ghakuti ŵali kuswa dango la Ciuta. (Yakobe 5:14) Usange nase tikusuzgika na maghanoghano ghanthena, tisangenge candulo usange tingawona ivyo Malemba ghakuyowoya pakukhwaskana na awo ŵakagowokereka zakwananga.
12 Themba Davide wakacita kwananga kukuru na Batisheba, muwoli wa Yuraya. Wakati wawona mwanakazi wakutowa uyu wakugeza, Davide wakamucemeskera ku nyumba yake ya uthemba ndipo wakagona nayo. Pamanyuma pa kuphalirika kuti mwanakazi uyu wali na nthumbo, Davide wakanozga nthowa yakuti mwanakazi uyu wagone na mfumu wake Yuraya mwakuti wabise kwananga kwake. Nthowa iyi yikati yatondeka, themba likanozga kuti Yuraya wakakomeke ku nkhondo. Pamanyuma pake, Batisheba wakatorana na Davide ndipo wakamubabira mwana uyo wakafwa.—2 Samuel 11:1-27.
13 Yehova wakacitapo kanthu pa nkhani yakukhwaskana na Davide na Batisheba. Ciuta wakamugowokera Davide, panji cifukwa ca kughanaghanira kulapa kwake ndiposo phangano la Ufumu ilo wakapangana nayo. (2 Samuel 7:11-16; 12:7-14) Batisheba nayo wakwenera kuti wakalapa mwakufumira pasi pa mtima, cifukwa wakazakaŵa na mwaŵi wa kuŵa nyina wa Themba Solomoni ndiposo buya wa Yesu Khristu. (Mateyu 1:1, 6, 16) Para tananga, nchiwemi kukumbuka kuti Yehova wakuwona usange talapa nadi.
14. Kasi nkhani ya Themba Manase yikulongora kuti Ciuta wakugowokera kufika mpha?
14 Nkhani ya Manase, Themba la caru ca Yuda, yikulongora umo Yehova wakugowokera. Manase wakacita viheni pamaso pa Yehova. Iyo wakazengera Bala majochero, wakasopa “vyamu mtambo vyose,” ndipo wakazenga nanga ni majochero gha ŵaciuta ŵautesi pa maluŵaza ghaŵiri gha mu tempele. Wakendeska ŵana ŵake ku moto, kukhuŵilizga ŵanthu kucita mawura, ndiposo kupuluska ŵanthu ŵa mu Yuda na mu Yerusalemu kuti ŵacitenge “viheni kwakuluska ŵamitundu awo Yehova wakaparanya pamaso pa Ŵaisrayeli.” Wakapulikira yayi ivyo ŵaprofeti ŵa Ciuta ŵakamucenjezga. Mukuluta kwa nyengo, Manase wakakoleka wuzga na themba la Siriya. Apo Manase wakaŵa ku wuzga, wakalapa ndipo mwakujiyuyura wakafwilirapo kulomba kwa Ciuta. Yehova wakamugowokera na kumuwezgera ku Yerusalemu kukaŵaso themba, ndipo Manase wakalutiska panthazi kusopa kwaunenesko.—2 Midauko 33:2-17.
15. Kasi ni nkhani wuli yakukhwaskana na mpositole Petrosi iyo yikulongora kuti Yehova ‘wakugowokera comene’?
15 Vilimika vikati vyajumphapo, mpositole Petrosi wakacita kwananga kukuru apo wakakana Yesu. (Marko 14:30, 66-72) Kweni Yehova ‘wakamugowokera comene’ Petrosi. (Yesaya 55:7) Cifukwa wuli? Cifukwa Petrosi wakalapa nadi. (Luka 22:62) Ukaboni wakuti Ciuta wamugowokera ukawoneka makora pa zuŵa la Pentekoste, pakati pajumpha mazuŵa 50 kufuma apo wakakanira Yesu. Pa zuŵa ili, Petrosi wakaŵa na mwaŵi wa kupharazga mwacikanga za Yesu. (Milimo 2:14-36) Kasi mazuŵa ghano, pali cifukwa cakukayikira kuti Ciuta wangagowokera Ŵakhristu awo ŵananga ndipo ŵalapa nadi? Wamasalmo wakimba kuti: “Usange Imwe, A Yehova, muŵanikenge maubendezi, kasi ndinjani wangima, Fumu? Kweni kuli cigowokero na Imwe.”—Salmo 130:3, 4.
Kucepeska Wofi Wakuti Tanangira Mzimu
16. Kasi Ciuta wakugowokera para wakwananga wacita vici?
16 Viyelezgero ivyo tawona vikwenera kutovwira kuti ticepeske wofi wakuti tanangira mzimu utuŵa. Vikulongora kuti Yehova wakugowokera ŵakwananga awo ŵalapa. Cinthu cakukhumbikwa comene nkhufwilirapo kulomba Ciuta. Para tananga, tingaŵeyelera Ciuta kuti watigowokere cifukwa cakuti tikumanya kuti Yesu wali kutifwira, Yehova ngwalusungu, wakumanya kuti tili kuhara kwananga, ndipo wakukumbuka umo tamuteŵetelera mwakugomezgeka kwa nyengo yitali. Cifukwa ca kumanya lusungu lwa Yehova, tingamupempha na cigomezgo cose kuti watigowokere.—Ŵaefeso 1:7.
17. Kasi tikwenera kucitaci usange tananga ndipo tikukhumba wovwiri wauzimu?
17 Wuli usange tananga ndipo njuŵi yithu yikutikanizga kulomba cifukwa cakuti tili ŵalwari mwauzimu? Musambiri Yakobe wakalemba kuti para munthu walwara mwauzimu “waceme ŵalara ŵa ekeleziya; ndipo ŵamulombere, ŵamuphakazge na mafuta mu zina la Fumu: ndipo lombo la cipulikano liti limuponoske mulwari, ndipo Fumu yiti yimuwuske; ndipo usange wananga, zakwananga zake ziti zigowokereke.”—Yakobe 5:14, 15.
18. Cifukwa wuli para munthu wasezgeka mu mpingo cikung’anamura kuti zakwananga zake ni zambura kugowokereka yayi?
18 Nanga nipara wakwananga wandalape ndipo wasezgeka mu mpingo, kuti cikung’anamura kuti zakwananga zake ni zambura kugowokereka yayi. Pakuyowoya za Mkhristu wakuphakazgika wa mu mpingo wa Korinte uyo ŵakasezgeka, Paulosi wakalemba kuti: “Kulanga uku kwa ŵanandi kukumuyana munthu wakuŵa ntheura uyu; ntheura kwakuluska papo, imwe mukwenera kumugowokera na kumusanguluska, mzire pakunji munthu wakuŵa ntheura wamilike na citima cake cikuru comene.” (2 Ŵakorinte 2:6-8; 1 Ŵakorinte 5:1-5) Ndipouli, kuti munthu wakwananga wacire mwauzimu, wakwenera kuzomera ulongozgi wa mu Baibolo wakupelekeka na ŵalara Ŵacikhristu, kweniso wakwenera kulongora kuti walapa nadi. Wakwenera kulongora “vipasi vyakuyana na kung’anamuka mu mtima.”—Luka 3:8.
19. Kasi nchivici cingatovwira kuti tiŵe “ŵakukhoma mu cipulikano”?
19 Kasi ni vici ivyo vingatipangiska kuti tiŵe na maghanoghano ghakuti tanangira mzimu utuŵa? Vinyake ivyo vingacitiska nkhughanaghana comene panji matenda. Para ndimo vyaŵira, kulomba na kupumura mwakukwana vingawovwira. Kweni comene tileke kuzomerezga Satana kuti watigongoweske kuti tileke kuteŵetera Ciuta. Pakuti Yehova wakukondwa yayi na nyifwa ya ŵaheni, wakudandawura para muteŵeti wake waleka kumuteŵetera. Mwantheura, para tili na wofi wakuti tanangira mzimu, tikwenera kulutilira kuŵazga mazgu gha Ciuta, kusazgapo vigaŵa vyakupembuzga ivyo vili mu buku la Masalmo. Tikwenera kulutilira kufika pa maungano na kupharazga Ufumu wa Ciuta. Kucita nthena kutovwirenge kuti tiŵe “ŵakukhoma mu cipulikano” na kuleka kusuzgika na maghanoghano ghakuti tili kucita kwananga kwambura cigowokero.—Tito 2:2.
20. Ni mafumbo wuli agho ghangawovwira munthu kuti wawone kuti wandanangire mzimu utuŵa?
20 Waliyose uyo wakufipa mtima kuti wanangira mzimu utuŵa wakwenera kujifumba kuti: ‘Kasi natuka mzimu utuŵa? Kasi nalapa nadi kwananga kwane? Kasi nili na cipulikano kuti Ciuta wakugowokera? Kasi ndine wakugaruka uyo wakana ungweru wauzimu?’ Nchakuwonekerathu kuti para munthu wangajifumba mafumbo agha, wangawona kuti wandatuke mzimu utuŵa wa Ciuta, nakuti ngwakugaruka yayi. Ngwakulapa, ndipo wali na cipulikano kuti Yehova ngwakugowokera. Usange ni nthena, wandanangire mzimu utuŵa wa Yehova.
21. Kasi nkhani yakulondezgapo yizamuzgora mafumbo wuli?
21 Nchipembuzgo cikuru comene kumanya kuti tindanangire mzimu utuŵa. Ndipouli, pali mafumbo ghakuyana na nkhani iyi agho tizamudumbiskana mu nkhani yakulondezgapo. Mwaciyelezgero, tingajifumba kuti: ‘Kasi nkhulongozgeka nadi na mzimu utuŵa wa Ciuta? Kasi vipambi vya mzimu utuŵa vikuwoneka mwa ine?’
Kasi Zgoro Linu Ndakuti Wuli?
• Cifukwa wuli tingayowoya kuti nchamacitiko kunangira mzimu utuŵa?
• Kasi kulapa kukung’anamuraci?
• Apo Yesu wakaŵa pa caru capasi, kasi mbanjani awo ŵakanangira mzimu utuŵa?
• Kasi mungacepeska wuli wofi wakuti mwacita kwananga kwambura cigowokero?
[Cithuzithuzi pa peji 8]
Nangauli Petrosi wakakana Yesu, kweni wakacita kwananga kwambura kugowokereka yayi