Mazgu gha Yehova Ngamoyo
Fundo Zikuru za m’Buku la Uvumbuzi—Cigaŵa Cakwamba
PENEAPO wakaŵa mu jele pa cirwa ca Patimo, mpositole Yohane wakawona mboniwoni 16. Mu mboniwoni izi, wakawona vinthu ivyo Yehova Ciuta na Yesu Khristu ŵakufiska mu zuŵa la Fumu. Zuŵa ili likamba apo Ufumu wa Ciuta ukakhazikiskika mu 1914 mpaka ku umaliro wa Muwuso wa Khristu wa vilimika Cikwi. Buku la Uvumbuzi likulongosora mboniwoni izi, ndipo likalembeka na Yohane mu 96 C.E.
Tiyeni tisande fundo zikuru za mu Uvumbuzi 1:1–12:17, ndiposo mboniwoni zinkhondi na ziŵiri izo Yohane wakawona. Nchakuzirwa comene kuti timanye mboniwoni izi, cifukwa zikukhwaskana na vinthu ivyo vikucitika mu caru ndiposo umo Yehova wacitirenge sonosono apa na ivyo vikucitika. Awo ŵakuŵazga mboniwoni izi na kuzigomezga ŵakupembuzgika ndiposo kukhozgeka.—Heb. 4:12.
“MWANAMBERERE” WAKAGAGAWURA VYAKUBATIKIRA VINKHONDI NA CIMOZA
Cakwamba, Yohane wakawona Yesu Khristu mu ucindami, ndipo wakapokera mauthenga agho ‘wakalemba mu mpukutu na kutumizga ku mipingo yinkhondi na yiŵiri.’ (Uvu. 1:10, 11) Pamanyuma pake wakawona cizumbe ico cikaŵa pa malo ghake kucanya. Ku woko lamalyero la Uyo wakakhala pa cizumbe kukaŵa mpukutu wakujarika na vyakubatikira vinkhondi na viŵiri. Ndipo pakaŵavya uyo wakaŵa ‘wakwenelera kugagawura vyakubatikira mpukutu na kuwujura’ padera pa “Nkhalamu iyo nja fuko la Yuda,” panji kuti “mwanamberere . . . wakuŵa na masengwe ghankhondi na ghaŵiri na maso ghankhondi na ghaŵiri.”—Uvu. 4:2; 5:1, 2, 5, 6.
Mboniwoni yacitatu yikuvumbura ivyo vikacitika apo “Mwanamberere” wakagagawura vyakubatikira vinkhondi na cimoza, cimoza na cimoza kwambira cakwamba. Wati wagagawura cakubatikira ca cinkhondi na cimoza, cindindindi cikuru cikacitika ndipo zuŵa likuru la kutukutwa likafika. (Uvu. 6:1, 12, 17) Ndipo mboniwoni yakulondezgapo yikalongora ‘ŵangelo ŵanayi awo ŵakakoleska mphepo zinayi za caru capasi’ mpaka ŵanthu 144,000 ŵadindike cidindo. “Mzinda ukuru” uwo ukadindika yayi ukawoneka, “ukimilira panthazi pa cizumbe na panthazi pa Mwanamberere.”—Uvu. 7:1, 9.
Mafumbo gha m’Malemba Ghazgoleka:
1:4; 3:1; 4:5; 5:6—Kasi mazgu ghakuti “mizimu yinkhondi na yiŵiri” ghakung’anamuraci? Mukawonero ka Ciuta nambara ya 7, yikung’anamura kukwana. Ntheura, uthenga uwo wakalembera “mipingo yinkhondi na yiŵiri,” ukukhwaska ŵanthu wose ŵa Ciuta mu mipingo yakujumpha 100,000 pa caru cose. (Uvu. 1:11, 20) Pakuti Yehova wakutuma mzimu wake kuti wafiske ico wakukhumba, lizgu lakuti “mizimu yinkhondi na yiŵiri,” likung’anamura umo ukugwilira nchito mwakufikapo kovwira awo ŵakuŵika mahara ku ucimi kuti ŵapulikiske na kuŵatumbika. Vikuwoneka kuti buku la Uvumbuzi likulongosora vinthu mu magulu gha vinkhondi na viŵiri (7). Nambara ya 7 yikwimira kukwana, ndipo nadi, buku ili likuyowoya za ‘kufiskika’ panji umaliro wa “camucindindi cakupatulika ca Ciuta.”—Uvu. 10:7.
1:8, 17—Kasi mazina ghakuti “Alefa na Omega” ndiposo “Wakwamba na Waumaliro” nga Njani? Zina lakuti “Alefa na Omega” nda Yehova, kudidimizga fundo yakuti kulije Ciuta munyake wankhongono zose padera pa iyo, ndipo kuzamuŵavya munyake. Iyo ‘ngwakwamba na waumaliro.’ (Uvu. 21:6; 22:13) Nangauli lemba la Uvumbuzi 22:13 likuyowoya kuti Yehova ‘ngwakwamba na waumaliro,’ kung’anamura kuti palije wakuyana nayo, kweni cipaturo cakwamba ca buku lenelili cikulongora kuti Yesu Khristu mazina ghake ghanyake ni “Wakwamba na Waumaliro.” Vili nthena cifukwa cakuti ndiyo wakaŵa munthu wakwamba kweniso waumaliro kuwuskika na Yehova mwakudunjika na kuŵa na umoyo wambura kufwa.—Kol. 1:18.
2:7—Kasi “paradiso wa Ciuta” ni vici? Pakuti mazgu agha ghakuyowoyeka ku Ŵakhristu ŵakuphakazgika, paradiso uyo wakuyowoyeka apa wakwenera kuti ni paradiso wakucanya uko Ciuta wakukhala. Ŵakuphakazgika awo ŵagomezgeka ŵazamupika njombe ya kurya “khuni la umoyo.” Ŵazamupokera umoyo wambura kufwa.—1 Kor. 15:53.
3:7—Kasi Yesu wakapokera pawuli “cijuliro ca Davide” ndipo wacita naco wuli? Apo Yesu wakabapatizikanga mu 29 C.E., wakazgoka Themba Lakusolekerathu la mu mzere wa Davide. Ndipouli, Yesu wakapokera yayi cijuliro ca Davide mpaka mu 33 C.E., apo wakakwezgeka kukhala ku woko lamalyero la Ciuta. Pa nyengo iyi wakapika wanangwa wose wa Uthemba wa Davide. Kufuma pa nyengo iyi, Yesu wakujulira ŵanji mwaŵi wa kucita mauteŵeti ghakukhwaskana na Uthemba uwu. Mu 1919, Yesu wakaŵikizga “cijuliro ca Davide” ici kwa “Muzga wakugomezgeka na wakucenjera” mwa ‘kumwimika pa vyake vyose.’—Yes. 22:22; Mat. 24:45, 47.
3:12—Kasi ‘zina liphya’ la Yesu ni vici? Zina ili likukhwaskana comene na mulimo uphya wa Yesu. (Fil. 2:9-11) Nangauli palije munthu uyo wakulimanya, kweni Yesu wakalilemba pa ŵabali ŵake ŵakugomezgeka, ndipo wakamba kuŵa nawo paubwezi. (Uvu. 19:12) Nawo wakuŵa na mwaŵi wapadera wa kuteŵetera Yehova nga ni Yesu.
Ivyo Tikusambirapo:
1:3. Pakuti “nyengo yakutemeka [yakuparanya caru ca Satana] yili pafupi,” nchakukhumbikwa comene kuti tipulikiske uthenga wa mu buku la Uvumbuzi, na kulondezga.
3:17, 18. Kuti tiŵe ŵasambazi mwauzimu, tikukhumbikwira kugura “golide lakwengeka” kwa Yesu, panji kuti kufwilirapo kuŵa na milimo yiwemi. (1 Tim. 6:17-19) Kuti tiŵe maso mwauzimu, tikwenera kuvwara “malaya ghakuwaro ghatuŵa,” agho nchilongolero cakuti ndise ŵalondezgi ŵa Khristu na kuphaka “munkhwala wa maso,” ulongozgi uwo ukupharazgika mu magazini gha Gongwe la Mulinda.—Uvu. 19:8.
7:13, 14. Ŵalara 24 ŵakwimira ŵa 144,000 mu ucindami wawo wa kucanya, uko ŵakuteŵetera nga ni mathemba pera cara kweniso nga mbasofi. Nakuti ŵasofi ŵa mu Israyeli wakale awo Themba Davide likaŵagaŵa mu magulu 24 ŵakimiranga iwo. Yumoza wa ŵalara aŵa wakavumbura kwa Yohane cimanyikwiro ca mzinda ukuru. Mwantheura, ciwuka ca Ŵakhristu ŵakuphakazgika cikwenera kuti cikamba pambere 1935 yindafike. Tikumanya wuli? Cifukwa nchakuti mu cilimika ico, cimanyikwiro ceneko ca mzinda ukuru cikamanyikwa ku ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵakuphakazgika ŵa pa caru capasi.—Luka 22:28-30; Uvu. 4:4; 7:9.
CIKATI CAGAGAWULIKA CAKUBATIKIRA CACIKHONDI NA CIŴIRI ŴAKALIZGA MBATA ZINKHONDI NA ZIŴIRI
Mwanamberere wakagagawura na kujura cakubatikira cacinkhondi na ciŵiri. Ŵangelo ŵankhondi na ŵaŵiri ŵakapokera mbata zinkhondi na ziŵiri. Ŵangelo ŵankhondi na yumoza ŵakalizga mbata zawo, kupharazga uthenga wa ceruzgo pa cigaŵa “cacitatu” ca ŵanthu, ico ni Visopa vya Cikhristu. (Uvu. 8:1, 2, 7-12; 9:15, 18) Ivi ndivyo Yohane wakawona mu mboniwoni yacinkhondi. Mu mboniwoni yakulondezgapo, Yohane wakarya kampukutu na kupima malo ghakupatulika gha tempele. Wati walizga mbata yacinkhondi na ciŵiri, mazgu ghakuru ghakapulikikwa kuti: “Ufumu wa caru wazgoka ufumu wa Fumu yithu na wa Khristu wake.”—Uvu. 10:10; 11:1, 15.
Mboniwoni ya cinkhondi na ciŵiri yikukonkhoska ivyo vyalembeka pa Uvumbuzi 11:15, 17. Cimanyikwiro cikuru cikawoneka kucanya. Mwanakazi wakucanya wakababa mwana msepuka. Dyabulosi wakacimbizgika kucanya. Cifukwa ca kutukutwa comene na mwanakazi wakucanya, wakaluta “kukarwa nkhondo na ŵakukhalapo ŵa mphapu yake.”—Uvu. 12:1, 5, 9, 17.
Mafumbo gha m’Malemba Ghazgoleka:
8:1-5—Cifukwa wuli kucanya kukati waka yii, ndipo ni vinthu wuli vikapungulikira pa caru capasi? Kucanya kukati waka yii mwakuyelezgera waka mwakuti “malurombo gha ŵatuŵa” pa caru capasi ghapulikikwe. Ivi vikacitika ku umaliro wa nkhondo yakwamba ya pa caru cose. Ŵakhristu ŵakuphakazgika wakakwelera yayi kucanya apo Nyengo za Ŵamitundu zikamara, nga umo ŵanandi ŵakaghanaghaniranga. Nawo ŵakasuzgika mu nyengo ya nkhondo. Kweni ŵakafwilirapo comene mu kulomba, kupempha ulongozgi. Pa kuzgora malumbo ghawo, mungelo wakapungulira moto wakuyelezgera pa caru capasi uwo ukapangiska kuti Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵaŵe ŵamwamphu. Nangauli ŵakaŵapo ŵacoko, ŵakamba kupharazga pa caru cose nkhani yakuzirwa yakukhwaskana na Ufumu wa Ciuta. Cifukwa ca upharazgi uwu Visopa vya Cikhristu vikaŵa nga ŵavibuska moto. Nchenjezgo za kududumira zakufuma mu Baibolo zikapharazgika, ungweru wa unenesko wa m’Malemba ukamanyikwa, ndipo lufura lwa cisopa cautesi lukasunkhunyika, nga umo cindindindi cikusunkhunyira nyumba.
8:6-12; 9:1, 13; 11:15—Kasi ŵangelo ŵankhondi na ŵaŵiri ŵakanozgeka pawuli kulizga mbata zawo, mphawuli apo ŵakalizga, ndipo zikapulikikwa wuli? Kunozgekera kulizga mbata zinkhondi na ziŵiri kukasazgapo kupeleka ulongozgi ku gulu la Yohane ilo likaŵaso lakukhora kufuma mu 1919 mpaka 1922. Ŵakuphakazgika aŵa wakatangwanikanga comene kunozgaso umo ŵangacitira uteŵeti wa m’munda na kuzenga nyumba za kusindikizgira mabuku. (Uvu. 12:13, 14) Mwantheura, kulira kwa mbata kukung’anamura kupharazga mwacikanga ceruzgo ca Yehova uko kukucitika na ŵanthu ŵake mwakukolerana na ŵangelo kwimikana na Caru ca Satana. Kupharazga uku kukamba pa ungano wa cigaŵa uwo ukacitika mu 1922 ku Cedar Point, Ohio, ndipo kucitikenge mpaka suzgo yikuru yifike.
8:13; 9:12; 11:14—Kasi mbata zitatu za umaliro zikapharazga wuli ‘masoka’? Peneapo kulira kwa mbata zinayi kukuvumbura kuti Visopa vya Cikhristu ni vyakufwa mwauzimu, kulira kwa mbata zitatu zaumaliro kukuvumbura masoka agho ghakwimira vyakucitika vyapadera. Kulira kwa mbata yacinkhondi kukukolerana na kufwatulika kwa ŵanthu ŵa Ciuta mu “mbuna ya cizongwe” mu 1919 na kwambaso kucita mulimo wa kupharazga mwamwamphu, uwo ukaŵa nga nchilengo ca kuyuzga Visopa vya Cikhristu. (Uvu. 9:1) Kulira kwa mbata yacinkhondi na ciŵiri, kukulongora unandi wa ŵanthu na kupharazga pa caru cose uko kukamba mu 1922. Ndipo kulira kwa mbata yaumaliro kukulongora kubabika kwa Ufumu wakuwusika na Mesiya.
Ivyo Tikusambirapo:
9:10, 19. Fundo zakufuma mu Baibolo izo zikusangika mu vyakupharazga vya “muzga wakugomezgeka na wakucenjera” zikuŵa na uthenga wankhongono. (Mat. 24:45) Uthenga uwu, uli nga ni ŵazombe awo ŵali na micira ndiposo “maluwozga nga mbakalizga” na mahaci agho ghali na ‘micira nga ni zinjoka.’ Cifukwa wuli? Cifukwa nchakuti vyakupharazga ivi vikucenjezga za “zuŵa la [Yehova] lakuwezgera nduzga.” (Yes. 61:2) Ntheura tikwenera kuŵa ŵacikanga ndiposo ŵamwamphu pakugaŵira vyakupharazga ivi.
9:20, 21. Ŵanthu ŵanandi ŵakuzika awo ŵakukhala mu vyaru ivyo ŵakuti ni vya Cikhristu yayi ŵapokelera makora uthenga uwo tikupharazga. Ndipouli, tikulindilira yayi kuti ŵanthu ŵanandi mu vyaru ivi ŵasinthenge, awo ŵakucemeka kuti “ŵanthu ŵanyake.” Nangauli vili nthena, tikuleka yayi kupharazga.
12:15, 16. Ŵanthu awo ŵakuwusa mu vyaru vyakupambanapambana, ŵakucemeka kuti “Caru capasi,” ndipo ŵakukhozgera wanangwa wa kusopa. Kwambira mu 1940, ŵamazaza aŵa “ŵakamira mlonga [wa nthambuzgo] uwo cinjoka cikawukura.” Ndipo nadi, para Yehova wasankha kucita ntheura, wangaciska ŵalaraŵalara ŵa maboma kufiska khumbo lake. Ntheura, mwakwenelera, lemba la Zintharika 21:1, likuti: ‘Mtima wa themba uli nga ni mlonga wa maji mu woko la Yehova; Iye wakuwuzgolera kwenekuko wakukhumba.’ Fundo iyi yikwenera kukhozga cipulikano cithu mwa Ciuta.