Mikhaliro Iyo Tikwenera Kulondezga
“Ulondezgenge urunji, kusopa Ciuta, cipulikano, kutemwa, kuzizipizga, na kuzika.”—1 TIM. 6:11.
1. Longosorani ng’anamuro la lizgu lakuti ‘kulondezga.’
Kasi mukughanaghana za vici para mwapulika lizgu lakuti ‘kulondezga’? Panji mukughanaghana za nyengo ya Mozesi apo ŵasilikari ŵa Eguputo ‘ŵakakonkha’ panji kuti kulondezga Ŵaisrayeli, ndipo ŵakamalira pa Nyanja Yiswesi. (Ex. 14:23) Panji mukukumbuka za ulwani uwo munthu wakaŵangamo para wakoma munyake mwangozi mu nyengo ya Ŵaisrayeli. Munthu uyu wakeneranga kucimbilira mwaluŵiro ku umoza mwa mizi yinkhondi na umoza iyo yikasankhika. “Mzile muwezgeranduzga wa ndopa wamukonkhe mkomimunthu, mtima wake ucali wakuphya, wamusange cifukwa nthowa njitali, wamukome.”—Dute. 19:6.
2. (a) Kasi Ciuta wakuciska Ŵakhristu ŵanyake kuti ŵalondezge njombe wuli? (b) Kasi nchilindizga wuli ico Yehova wapeleka kwa Ŵakhristu ŵanandi mazuŵa ghano?
2 Mwakupambana na viyelezgero vya mu Baibolo ivyo vyayowoyeka pacanya apa, wonani umo Paulosi wakagwiliskira nchito lizgu ili. Iyo wakati: “Nkhucimbilira ku ciciri ku njombe ya nchemo yakucanya ya Ciuta mwa Khristu Yesu.” (Fil. 3:14) Baibolo likulongora kuti Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵakukwana 144,000, kusazgapo Paulosi, ŵakupokera njombe ya umoyo wakucanya. Ŵazamuwusa caru lumoza na Yesu Khristu kwa vilimika cikwi. Ici nchilato ciwemi comene ico Ciuta waciska ŵanthu aŵa kuti ŵalondezge. Ndipouli, Ŵakhristu ŵanandi mazuŵa ghano, ŵali na cilindizga cakupambanako. Yehova wanozga kuti ŵazakasangeso ico Adamu na Heva ŵakataya, ico mbumoyo wamuyirayira ndiposo wambura kulwara mu paradiso pa caru capasi.—Civ. 7:4, 9; 21:1-4.
3. Kasi tingalongora wuli kuti tikuwonga lusungu lukuru lwa Ciuta?
3 Ŵanthu ŵakwananga ŵangasanga yayi umoyo wamuyirayira cifukwa ca kulimbikira paŵekha kucita ico nchiwemi. (Yes. 64:6) Munthu wangasanga umoyo wamuyirayira pekha usange wangapulikana na ndondomeko ya ciponosko iyo Ciuta wanozga kwizira mwa Yesu Khristu. Kasi tingacitaci kuti tilongore kuti tikuwonga lusungu lukuru ulu lwa Ciuta? Nthowa yimoza njakuti tipulikirenge languro lakuti: “Ulondezgenge urunji, kusopa Ciuta, cipulikano, kutemwa, kuzizipizga, na kuzika.” (1 Tim. 6:11) Kughanaghanirapo mikhaliro iyi kungawovwira waliyose wa ise kuti wasimikizge mtima kuyilondezga “comene.”—1 Tes. 4:1.
‘Londezgani Urunji’
4. Cifukwa wuli tingaŵa ŵakusimikizga kuti kulondezga “urunji” nkhwakuzirwa, ndipo nchinthu wuli cakwamba ico tingacita?
4 Mu makalata ghake ghose agho wakalembera Timote, mpositole Paulosi wakayowoya mikhaliro iyo tikwenera kulondezga, ndipo pakuzunura mikhaliro iyi, wakambanga na “urunji.” (1 Tim. 6:11; 2 Tim. 2:22) Mwakusazgirapo, mu mavesi ghanyakeso, Baibolo likuticiska mwakuwerezgawerezga kuti tilondezgenge urunji. (Zinth. 15:9; 21:21; Yes. 51:1) Nthowa yakwamba iyo tingacitira nthena ‘nkhumumanya Ciuta Mweneco Yekha, na Yesu Khristu, Mweneuyo wakamutuma.’ (Yoh. 17:3) Kulondezga urunji kungapangiska kuti munthu walape zakwananga izo wakacitanga na ‘kuwerako’ ku viheni mwakuti wacite khumbo la Ciuta.—Mil. 3:19.
5. Kasi tingacitaci kuti tilutilire kuŵa ŵarunji pamaso pa Ciuta?
5 Ŵanthu mamiliyoni ghanandi awo ŵakulondezga nadi urunji ŵapatulira umoyo wawo kwa Yehova ndipo ŵalongora kujipatulira kwawo mwa kubapatizika. Usange ndimwe Mkhristu wakubapatizika, kasi muli kughanaghanapo kuti umoyo winu ukulongora usange mukulutilira kulondezga urunji panji yayi? Nthowa yimoza iyo mungacitira nthena nkhumanya “uwemi na uheni” kufumira mu Baibolo para mukusankha cakuti mucite mu umoyo winu. (Ŵazgani Ŵahebere 5:14.) Mwaciyelezgero, para ndimwe Mkhristu uyo wanganjira mu nthengwa, kasi mwasimikizga mtima kuti muleke kukhumba munthu uyo ngwambura kubapatizika? Ndimo mucitirenge usange mukulondezga urunji?—1 Kor. 7:39.
6. Kasi kulondezga urunji kukusazgapo vici?
6 Kuŵa murunji kukupambana comene na kujizgora wekha kuŵa murunji panji ‘kujumphizga kuŵa murunji.’ (Muph. 7:16) Yesu wakacenjezga za kujilongora kuŵa ŵarunji pamaso pa ŵanthu mwakuti tiwoneke ŵawemi kuluska ŵanji. (Mat. 6:1) Kulondezga urunji kukusazgapo mtima. Mtima ndiwo ungatovwira kumazga maghanoghano ghaheni, kawonero kaheni ka vinthu, vilato viheni, ndiposo makhumbiro ghaheni. Para tikufwilirapo kucita ntheura, ciŵenge cinonono kucita zakwananga zikuru. (Ŵazgani Zintharika 4:23; yaniskani na Yakobe 1:14, 15.) Kweniso Yehova watitumbikenge na kutovwira apo tikuyezgayezga kulondezga mikhaliro yinyake Yacikhristu.
‘Londezgani Kusopa Ciuta’
7. Kasi “kusopa Ciuta” ni vici?
7 Kusopa Ciuta kukusazgapo kujipeleka ndiposo kugomezgeka comene kwa Ciuta. Dikishonare yinyake yakulongosora mazgu gha mu Baibolo yikuti, lizgu la Cigiriki ilo lili kung’anamurika kuti “kusopa Ciuta,” likung’anamura “kupwelelera kuti paŵavye cinthu cakutipangiska kuti timopenge pacoko Ciuta.” Kanandi Ŵaisrayeli ŵakatondekanga kulongora kujipeleka kwantheura. Ivi vikawoneka kwizira mu kuleka kupulikira kwawo nanga ni apo Ciuta wakaŵa kuti waŵawombora ku Eguputo.
8. (a) Kasi kwananga kwa Adamu kukambiska fumbo wuli? (b) Kasi zgoro la “camcindindi” ici likapelekeka wuli?
8 Kwa vilimika vinandi kufuma apo munthu murunji Adamu wakabudira, fumbo ilo liri panthazi apa likaŵa lambura kuzgoreka. Fumbo lake ndakuti: “Kasi munthu wangasopa Ciuta kwambura kwananga?” Mu nyengo yose yira, pakaŵavya munthu uyo wakasopanga Ciuta kwambura kwananga. Kweni pa nyengo yake, Yehova wakapeleka zgoro la “camcindindi” ici. Wakasamuska umoyo wa Mwana wake yumoza pera kuluta mu nthumbo ya Mariya kuti wababike nga ni munthu wakufikapo. Mu umoyo wake wose wa pa caru capasi, kusazgapo apo wakafwira nyifwa yakukhozga soni, Yesu wakalongora ng’anamuro la kujipatulira na kugomezgeka kwa Ciuta waunenesko. Malurombo ghake ghakalongora kuti wakopanga Ŵadada ŵake ŵa kucanya na mtima wake wose. (Mat. 11:25; Yoh. 12:27, 28) Ntheura Yehova wakakhuŵilizga Paulosi kuti wayowoye za “kusopa Ciuta” apo wakalongosoranga za ciyelezgero ca Yesu.—Ŵazgani 1 Timote 3:16.
9. Kasi tingalondezga wuli kusopa Ciuta?
9 Pakuti tili ŵambura kufikapo, cingacitika yayi kuti tisope Ciuta kwambura kwananga. Ndipouli, tingalondezga kusopa Ciuta. Kuti ticite ntheura, tikwenera kuyezgayezga kulondezga ivyo Khristu wakacitanga. (1 Pet. 2:21) Para tacita nthena, tizamuŵa nga mbapusikizgi cara, awo “ŵakukora kawonekero ka kusopa Ciuta, kweni ŵakukana nkhongono zake.” (2 Tim. 3:5) Ici cikung’anamura kuti kawonekero kithu kakuwaro kakuleka kukhwaskika na kusopa Ciuta yayi. Nako kakukhwaskika. Mwaciyelezgero, kwali tikusankha cakuvwara ca pa ukwati panji laya lakuti tivware ku msika, nyengo zose kawonekero kithu kakwenera kukolerana na ivyo tikuyowoya vyakuti ‘tikusopa Ciuta.’ (1 Tim. 2:9, 10) Enya, kulondezga kusopa Ciuta kukukhumba kuti nyengo zose tighanaghanirenge malango ghaurunji gha Ciuta.
‘Londezgani Cipulikano’
10. Kasi tikwenera kucitaci kuti cipulikano cithu cilutilire kuŵa cakukhora?
10 Ŵazgani Ŵaroma 10:17. Kuti Mkhristu waŵe na cipulikano cakukhora ndiposo kucisungilira, wakwenera kulutilira kughanaghanirapo unenesko uwo ukusangika mu Mazgu gha Ciuta. “Muzga wa magomezgeko na wa vinjeru” watipa mabuku ghanandi agho ngawemi. Mabuku ghatatu agho ngapadera ni Munthu Wamkulu Woposa Onse Amene Anakhalako, Sambirani kwa Msambizgi Waluso na “Come Be My Follower,” gheneagho ghali kupangika kuti ghatovwire kuti timumanye makora Khristu mwakuti ciŵe cipusu kumulondezga. (Mat. 24:45-47) Kweniso muzga uyu wakunozga maungano gha mpingo, gha dera, ghapadera, na gha cigaŵa agho ghakulongosora “mazgu gha Khristu.” Kasi zilipo nthowa zinyake izo mukuwona kuti mungacitira makora pa maungano agha apo ‘mukutegherezga kwakuluska’ ivyo Ciuta wakuyowoya.—Heb. 2:1.
11. Kasi lurombo na kupulikira vikutovwira wuli pakulondezga cipulikano?
11 Cinyake ico cingatovwira kuti tiŵe na cipulikano cakukhora ni lurombo. Pa nyengo yinyake, ŵalondezgi ŵa Yesu ŵakamupempha kuti: “Mukuzge cipulikano cithu.” Mwakujicefya, nase tingalomba cipulikano kwa Ciuta. (Luka 17:5) Kuti tiŵe na cipulikano cakukhora, tikwenera kulomba mzimu utuŵa wa Ciuta, cifukwa cipulikano nchimoza mwa “vipambi vya mzimu.” (Gal. 5:22) Mwakusazgirapo, kupulikira malango gha Ciuta kukukhozga cipulikano cithu. Mwaciyelezgero, tingajipeleka kuti ticitenge comene mulimo wa kupharazga. Nchakuwonekerathu kuti tingaŵa na cimwemwe cikuru para tingacita nthena. Ndiposo apo tikughanaghanira za vitumbiko ivyo vikuŵapo usange ‘tikupenja dankha Ufumu wa Ciuta, na urunji wake,’ cipulikano cithu cikurenge.—Mat. 6:33.
‘Londezgani Kutemwa’
12, 13. (a) Kasi dango liphya la Yesu ndakuti wuli? (b) Ni nthowa wuli zakuzirwa izo tingalongolera citemwa ca nga ncha Khristu?
12 Ŵazgani 1 Timote 5:1, 2. Paulosi wakayowoya ulongozgi uwemi wa umo Ŵakhristu ŵangalongolera kuti ŵakutemwana. Kusopa Ciuta kukwenera kusazgapo kupulikira dango liphya la Yesu lakuti ‘titemwanenge’ nga umo iyo wakatitemwera ise. (Yoh. 13:34) Mpositole Yohane wakayowoya kuti: “Uyo wali na vyuma vya pano pasi, ndipo wakuwona mbali wake mu ukavu, ndipo wakumujalira lusungu lwake, kutemwa kwa Ciuta kukukhala wuli mwa iyo?” (1 Yoh. 3:17) Kasi mungakumbukira apo mukalongolera citemwa mu nthowa yinyake?
13 Nthowa yinyake iyo tingalondezgera kutemwa nkhugowokera ŵanyithu. Tileke kusungira ŵabali ŵithu vyakusingo. (Ŵazgani 1 Yohane 4:20.) M’malo mwake, tikukhumba kulondezga ulongozgi wakuti: Lutilirani “kuzizipizgirana, na kugowokerana usange munthu wali na kafukwa pa munyake; ntheura umo Fumu yikamugowokelerani imwe, namweso ndimo mucitirenge.” (Kol. 3:13) Kasi mu mpingo walimo munthu uyo mungalongolerapo kuti mukulondezga ulongozgi uwu? Kasi mumugowokerenge?
‘Londezgani Kuzizipizga’
14. Kasi tingasambiraci ku mpingo wa Filadelfiya?
14 Tingayezgayezga kuti tifiske cilato cinyake, kweni nyengo zinyake cingaŵa cakusuzga kufiska cilato ico nchinonono kuluska umo taghanaghaniranga. Mbunenesko nadi, kuyezgayezga kuti tisange umoyo wamuyirayira nchilato ico cikukhumba kuzizipizga. Fumu Yesu yikaphalira mpingo wa Filadelfiya kuti: “Pakuti ukasungilira mazgu gha ucivindwe wane, naneso nditi ndikusungilire ku ora la kuyezgera.” (Civ. 3:10) Enya nadi, Yesu wakasambizga za kukhumbikwa kwa kuzizipizga. Uwu ni mukhaliro uwo ukutovwira kuti tileke kuwelera nyuma para tikukumana na viyezgo. Ŵabali ŵa mpingo wa Filadelfiya ŵakwenera kuti ŵakalongora ciyelezgero ciwemi pa nkhani ya kuzizipizga apo cipulikano cawo cikayezgekanga mu nthowa zakupambanapambana. Ntheura, Yesu wakaŵasimikizgira kuti wazamuŵawovwira pa viyezgo vikuru vya munthazi.—Luka 16:10.
15. Kasi Yesu wakasambizgaci pakuyowoya za kuzizipizga?
15 Yesu wakamanya kuti ŵalondezgi ŵake ŵazamutinkhika na ŵabali ŵawo ŵambura cigomezgo ndiposo na caru. Antheura, pa nyengo ziŵiri wakaŵakhozga kuti: “Mweneuyo wakuzizipizga mpaka ku umaliro, ndiyo wamkuponoskeka.” (Mat. 10:22; 24:13) Yesu wakayowoyaso umo ŵasambiri ŵakeneranga kucitira pa nyengo yira kuti ŵasange nkhongono zakuzizipizgira. Mu ntharika yake yinyake, wakayaniska dongo la pa jalawe na ŵanthu awo “ŵakupokelera mazgu [gha Ciuta] na cimwemwe” ndipo ŵakuwa para cipulikano cawo cayezgeka. Kweni wakayaniska ŵalondezgi ŵake ŵakugomezgeka na dongo liwemi cifukwa cakuti “ŵakughakoreska” mazgu gha Ciuta na ‘kupambika vipambi na cizizipizgo.’—Luka 8:13, 15.
16. Kasi ŵanandi ŵawovwirika na vici kuti ŵazizipizge?
16 Kasi mwawona cisisi ca kuzizipizga? Tikwenera ‘kukoleska’ mazgu gha Ciuta, uko nkhughasungilira mu mitima yithu. Pakuti tili na Baibolo la New World Translation of the Holy Scriptures, ilo liri kung’anamurika makora, ndipusu kuŵazga, ndipo liri mu viyowoyero vinandi, nchamacitiko kucita ntheura. Kughanaghanira pa Mazgu gha Ciuta zuŵa lililose kutovwirenge kuti tiŵe na nkhongono zakukhumbikwira kuti tilutilire kupambika vipambi “na cizizipizgo.”—Sal. 1:1, 2.
‘Londezgani Kuzika’ na Mtende
17. (a) Cifukwa wuli “kuzika” nkhwakuzirwa comene? (b) Kasi Yesu wakalongora wuli kuti wakaŵa wakuzika?
17 Palije uyo wakukondwa para ŵamupusikizgira kuti wayowoya panji kucita cinthu cinyake. Kanandi ŵanthu ŵakutemwa kukana mwaukali usange ŵaŵapusikizgira cinthu. Kweni nchiwemi comene kuŵa ‘ŵakuzika.’ (Ŵazgani Zintharika 15:1.) Pakukhumbikwa kuyezgayezga comene kuti tiŵe ŵakuzika usange munthu watipusikizgira cinthu cinyake. Yesu Khristu wakaŵa ciyelezgero ciwemi pa nkhani iyi. “Para wakatukikanga, kuti wakawezga kutuka cara; para wakakomwanga, kuti wakafinganga cara; kweni wakajipeleka kwa Mweneuyo wakweruzga nyoronyoro.” (1 Pet. 2:23) Tingacita yayi ndendende nga ni umo Yesu wakacitira pa nkhani iyi, kweni kasi tingayezgayezga yayi kulongora comene kuzika?
18. (a) Kasi kuzika nkhuwemi wuli? (b) Kasi ni mukhaliro wuli unyake uwo tikuciskika kuti tilondezgenge?
18 Kuti tilondezge Yesu, tiyeni ‘mazuŵa ghose timuzgore’ uyo wakufumba vigomezgo vithu, “na kuzika na wofi.” (1 Pet. 3:15) Kuŵa ŵakuzika, kungawovwira kuti paleke kuŵa mphindano yikuru para tapambana maghanoghano na ŵanyithu, kwali ni awo tikukumana nawo mu uteŵeti wa m’munda panji ŵasopi ŵanyithu. (2 Tim. 2:24, 25) Kuzika kukovwira kuti tiŵe pa mtende. Mutepanji ndico cifukwa ico mu kalata yaciŵiri iyo wakalembera Timote, Paulosi wakasazgapo “mtende” pa mikhaliro iyo tikwenera kulondezga. (2 Tim. 2:22; yaniskani na 1 Timote 6:11.) Enya, “mtende” ni mukhaliro unyake uwo Malemba ghakuticiska kuti tilondezgenge.—Sal. 34:14; Heb. 12:14.
19. Pamanyuma pa kusanda mikhaliro yinkhondi na yiŵiri Yacikhristu, kasi mwasimikizga kucitaci, ndipo cifukwa wuli?
19 Tawona mwakudumura mikhaliro yinkhondi na yiŵiri iyo tikuciskika kuti tilondezgenge. Mikhaliro iyi ni urunji, kusopa Ciuta, cipulikano, kutemwa, kuzizipizga, kuzika, na mtende. Cikuŵa cakukondweska comene usange mu mipingo yose ŵabali na ŵadumbu ŵakuyezgayezga kulongora mikhaliro yakuzirwa iyi. Kucita nthena kucindikenge Yehova ndipo kupangiskenge kuti wawumbe waliyose wa ise mwakuti zina lake litumbikike.
Fundo Zakuti Tighanaghanirepo
• Kasi kulondezga urunji na kusopa Ciuta kukusazgapo vici?
• Ni vinthu wuli ivyo vingatovwira kuti tilondezge cipulikano na kuzizipizga?
• Kasi citemwa cikwenera kukhwaska wuli umo tikucitira vinthu na ŵanyithu?
• Cifukwa wuli tikwenera kulondezga kuzika na mtende?
[Cithuzithuzi pa peji 12]
Yesu wakacenjezga za kujilongora ŵarunji mwakuti ŵanthu ŵatiwone
[Cithuzithuzi pa peji 13]
Tingalondezga cipulikano mwa kughanaghanirapo unenesko uwo uli mu Mazgu gha Ciuta
[Cithuzithuzi pa peji 15]
Tingalondezga kutemwa na kuzika