Kasi Khristu Wakasambizgapo za Kuzakakhala pa Caru Capasi Kwamuyirayira?
“[Ciuta] wazamufyura sozi lililose ku maso ghawo, ndipo nyifwa yizamuŵakoso cara.”—UVU. 21:4.
MUWUKIRANO munyake uyo wakaŵa musambazi ndiposo wakumanyikwa, wakacimbilira kwa Yesu na kujikama pasi panthazi pake ndipo wakamufumba kuti: “Msambizgi Muwemi, kasi nkhwenera kucita vici kuti nihare umoyo wamuyirayira?” (Mrk. 10:17) Muwukirano uyu wakakhumbanga nadi kuhara umoyo wamuyirayira, kweni kasi wakang’anamuranga umoyo wa kucanya panji wa pa caru capasi? Nga umo tikasambilira mu nkhani iyo yajumpha, Ciuta wakapa Ŵayuda cigomezgo ca ciwuka ndiposo ca kuzakaŵa ŵamoyo kwamuyirayira pa caru capasi. Ŵayuda ŵanandi ŵa mu nyengo ya Yesu nawo ŵakaŵa na cigomezgo cakuyana waka.
2 Pakuyowoya za mudumbu wake uyo wakafwa, Marita wakwenera kuti wakakumbuka za cigomezgo ca ciwuka ca pa caru capasi. Iyo wakati: “Nkhumanya kuti wazamuwuka pa ciwuka mu zuŵa laumaliro.” (Yoh. 11:24) Mbunenesko kuti Ŵasaduki ŵa mu nyengo yira ŵakagomezganga yayi kuti kuzamuŵa ciwuka. (Mrk. 12:18) Ndipouli, mu buku lake lakuti Judaism in the First Centuries of the Christian Era, George Foot Moore wakalemba kuti: “Ivyo ŵanthu ŵakalembanga . . . ca m’ma 200 panji 100 B.C.E. vikulongora kuti ŵakaŵa na cigomezgo cakuti nyengo yinyake ŵakufwa ŵazamuwuskika.” Muwukirano musambazi uyo wakiza kwa Yesu wakakhumbanga kuzakahara umoyo wamuyirayira pa caru capasi.
3 Mazuŵa ghano, visopa vinandi ndiposo ŵanthu awo ŵakusanda Baibolo ŵakuti Yesu wakasambizgapo yayi kuti ŵanthu ŵazamukhala kwamuyirayira pa caru capasi. Ŵanandi ŵakugomezga kuti para ŵafwa ŵakuya kucanya. Ntheura, para ŵaŵazga mazgu ghakuti “umoyo wamuyirayira” mu Malemba Ghacigiriki, ŵakughanaghana kuti nyengo zose ghakung’anamura umoyo wa kucanya. Kasi uwu mbunenesko? Kasi Yesu wakang’anamurangaci apo wakayowoya za umoyo wamuyirayira? Kasi ŵasambiri ŵake ŵakaŵa na cigomezgo wuli? Kasi Malemba Ghacigiriki ghakuyowoyapo za umoyo wamuyirayira pa caru capasi?
Umoyo Wamuyirayira “mu Kulengaso”
4 Baibolo likusambizga kuti Ŵakhristu ŵakuphakazgika ndiwo ŵazamuwuskikira kucanya na kuzakawusa caru capasi. (Luka 12:32; Uvu. 5:9, 10; 14:1-3) Kweni apo Yesu wakayowoyanga za umoyo wamuyirayira, kuti wakayowoyanga za Ŵakhristu aŵa pera yayi. Wonani ivyo wakayowoya ku ŵasambiri ŵake muwukirano musambazi yura wati wakana kuguliska vinthu vyake vyose na kuŵa mulondezgi wake. (Ŵazgani Mateyu 19:28, 29.) Yesu wakaphalira ŵapositole ŵake kuti ŵazamuŵa mu gulu la awo ŵazamuwusa ndiposo kweruzga “mafuko khumi na ghaŵiri gha Israyeli,” agho ghakwimira ŵanthu wose, kupatulapo awo ŵazamuluta kucanya kukawusa. (1 Kor. 6:2) Wakayowoyaso kuti “waliyose” uyo wakumulondezga wazamupokera njombe ya ‘kuzakahara’ umoyo wamuyirayira. Vyose ivi vizamucitika “mu kulengaso.”
5 Kasi Yesu wakang’anamurangaci apo wakayowoya za “kulengaso”? Mu Tumbuka Bible mazgu agha ghali kung’anamulika kuti, “mu mgonezi uphya.” Pakuti Yesu wakalongosora yayi ico wakang’anamuranga pa mazgu agha, wakwenera kuti wakayowoyanga za cigomezgo ico Ŵayuda ŵakaŵa naco kwa nyengo yitali. Ŵakagomezganga kuti pa caru capasi vinthu vizamulengekaso, mwakuti vizakaŵe nga umo vikaŵira mu Edeni pambere Adamu na Eva ŵandanange. Kulengekaso kwa vinthu kuzamufiska layizgo la Ciuta la ‘kulenga mtambo uphya na caru ciphya.’—Yes. 65:17.
6 Mu nkhani yake yakuyowoya za umaliro wa mgonezi, Yesu wakayowoyaso za umoyo wamuyirayira. (Mat. 24:1-3) Iyo wakati: “Para Mwana wa munthu wakwiza mu ucindami wake, na ŵangelo wose pamoza nayo, penepapo wazamukhala pa cizumbe cake caucindami. Ndipo mitundu yose yizamuwungana panthazi pake, ndipo iyo wazamupatura ŵanthu, yumoza ku munyake, nga ni umo muliska wakupatulira mberere ku mbuzi.” Awo Yesu wazamuŵakana “ŵazamufumapo kuya ku kudumulika kwamuyirayira, kweni ŵarunji ku umoyo wamuyirayira.” Ŵarunji awo ŵazamuŵa ŵamoyo kwamuyirayira ni awo ŵakovwira “ŵabali” ŵa Yesu ŵakuphakazgika. (Mat. 25:31-34, 40, 41, 45, 46) Pakuti ŵakuphakazgika ŵali kusoleka kuti ŵakawuse mu Ufumu wakucanya, “ŵarunji” ŵakwenera kuti ndiwo ŵazamuwusika na Ufumu uwu pa caru capasi. Baibolo likayowoyerathu kuti “[Yesu, Themba la Yehova] wawusenge kufuma ku mbwani dera kuno kufikira na ku mbwani dera kura, ndiposo kufuma ku mlonga mpaka ku mpherekezgo za vyaru!” (Sal. 72:8) Ŵanthu aŵa ŵazamusangwa na umoyo wamuyirayira pa caru capasi.
Kasi Buku la Yohane Likuyowoyapoci?
7 Nga umo vili kulembekera kuwambiro wa mabuku gha Mateyu, Mariko na Luka, Yesu wakayowoya za “umoyo wamuyirayira” kanandi waka. Mazgu ghakuti umoyo wamuyirayira agho Yesu wakayowoya ghakusangika mu malo 17 mu buku la Yohane. Tiyeni tisande mazgu agha kuti tiwone ivyo Yesu wakayowoya vyakukhwaskana na cigomezgo ca umoyo wamuyirayira pa caru capasi.
8 Mwakuyana na ivyo Yohane wali kulemba, Yesu wakamba kuyowoya za umoyo wamuyirayira kwa Nikodemo uyo wakaŵa Mufarisi. Wakamuphalira kuti: “Kwambura kuti munthu wababikaso, wangawuwona cara ufumu wa Ciuta.” Awo ŵakunjira mu Ufumu wakucanya ŵakwenera ‘kubabikaso.’ (Yoh. 3:3-5) Kweni Yesu wakayowoya vyenevivi pera yayi. Wakayowoyaso za cigomezgo ico ŵanthu wose ŵangaŵa naco. (Ŵazgani Yohane 3:16.) Yesu wakayowoya za vigomezgo viŵiri, ca kuzakaŵa ŵamoyo kwamuyirayira kucanya ico ncha Ŵakhristu ŵakuphakazgika ndiposo ca kuzakaŵa ŵamoyo kwamuyirayira pa caru capasi ico ncha ŵanthu ŵanyake wose.
9 Wati wayowoya na Nikodemo ku Yerusalemu, Yesu wakanyamuka kuya ku Galileya. Wacali mu nthowa, wakakumana na mwanakazi munyake pa cisimi ca Yakobe ku Samariya pafupi na msumba wa Sukare. Wakamuphalira kuti: “Waliyose uyo wakumwako maji agho nimupenge waŵengeso na nyota cara nanga mphacoko, kweni maji agho nimupenge, mwa iyo ghaŵenge cisimi ca maji ghakubwibwituka kupeleka umoyo wamuyirayira.” (Yoh. 4:5, 6, 14) Maji agha ghakwimira ivyo Yehova wacita kuti ŵanthu ŵazakasange umoyo wamuyirayira, kusazgapo wa awo ŵazamukhala pa caru capasi. Mu buku la Uvumbuzi Ciuta wakuti: “Waliyose uyo wali na nyota nizamumupa maji kufuma mu cisimi ca maji gha umoyo kwawanangwa.” (Uvu. 21:5, 6; 22:17) Ntheura, Yesu wakaphalira mwanakazi Wacisamariya za umoyo wamuyirayira wa awo ŵazamuwusa mu Ufumu ndiposo wa awo ŵali na cigomezgo ca kuzakakhala pa caru capasi.
10 Cilimika cakulondezgapo, Yesu wakaŵaso mu msumba wa Yerusalemu. Mu msumba uwu wakacizga mwanalume munyake ku cisimi ca Betizata. Yesu wakaphalira Ŵayuda awo ŵakasuskanga ivyo wakacita kuti, “Mwana wa munthu wangacita kanthu nanga nkhamoza cara mwa iyo yekha, kweni ico wakuwona Ŵawiske ŵakucita.” Wati waŵaphalira kuti Ŵawiske “ŵapeleka kweruzga kose kwa Mwana,” Yesu wakati: “Uyo wakupulika mazgu ghane na kugomezga uyo wakanituma, wali na umoyo wamuyirayira.” Wakayowoyaso kuti: “Ora likwiza mu leneilo wose awo ŵali mu malaro gha cikumbusko ŵazamupulika lizgu lake na kufumira kuwaro, awo ŵakacita vinthu viwemi ŵazamuwukira ku umoyo, awo ŵakacitanga vinthu viheni ŵazamuwukira ku ceruzgo.” (Yoh. 5:1-9, 19, 22, 24-29) Yesu wakaphaliranga Ŵayuda awo ŵakamuzikizganga kuti iyo ndiyo wali kusoleka na Ciuta kuti wafiske cigomezgo cawo ca umoyo wamuyirayira wa pa caru capasi, ndiposo kuti wafiskenge mwa kuwuska ŵakufwa.
11 Ku Galileya, ŵanthu ŵanandi ŵakamba kulondezga Yesu cifukwa cakuti ŵakakhumbanga cingwa. Yesu wakaŵaphalira za cingwa ca mtundu unyake, “cingwa ca umoyo.” (Ŵazgani Yohane 6:40, 48-51.) Wakati: “Cingwa ico nipelekenge ni thupi lane.” Yesu wakapeleka umoyo wake cifukwa ca awo wazamuwusa nawo pera yayi, kweniso “m’malo mwa umoyo wa caru” uwo ungawomboreka. “Usange munthu wakuryako cingwa ici,” kung’anamura kulongora cipulikano mu nkhongono ya sembe ya Yesu, waŵenge na cigomezgo ca umoyo wamuyirayira. Ŵayuda ŵakagomezganga kuti mu muwuso wa Mesiya ŵanthu ŵazamuŵa ŵamoyo kwamuyirayira.
12 Pa Ciphikiro ca Kupatulira, ico cikacitikira ku Yerusalemu, Yesu wakaphalira ŵanthu awo ŵakamususkanga kuti: “Imwe mukugomezga cara, cifukwa ndimwe mberere zane cara. Mberere zane zikupulika mazgu ghane, ndipo nkhuzimanya, ndiposo zikunilondezga. Ndipo nkhuzipa umoyo wamuyirayira.” (Yoh. 10:26-28) Kasi Yesu wakayowoyanga za umoyo wakucanya pera, panji wakaghanaghanirangaso za umoyo wamuyirayira wa pa caru capasi? Yesu wakaŵa kuti wapembuzga waka ŵalondezgi ŵake na mazgu ghakuti: “Kopa cara, kamskambo kacoko, cifukwa Ŵawiskemwe ŵazomerezga kumupani ufumu.” (Luka 12:32) Pa ciphikiro cenecici, Yesu wakati: “Nili nazo mberere zinyake, izo ni za ciŵaya ici cara; izo nazo nkhwenera kuzitora.” (Yoh. 10:16) Ntheura, apo Yesu wakayowoyanga na awo ŵakamususkanga, ivyo wakayowoyanga vikasazgangapo umoyo wamuyirayira wa ŵa “kamskambo kacoko,” awo mba kucanya, ndiposo wa ŵa “mberere zinyake,” awo mba pa caru capasi.
Cikaŵa Cigomezgo Ico Wose Ŵakacimanyanga
13 Apo Yesu wakapulikanga ulwilwi pa khuni lakusuzgikirapo, wakapeleka ukaboni wambura kususkika wakukhwaskana na cigomezgo ca ŵanthu. Cigeŵenga ico ŵakacipayika pafupi na Yesu cikati: “Yesu, muzakanikumbuke para mwiza mu ufumu winu.” Yesu wakacilayizga kuti: “Nadi pano nkhukuphalira muhanya uno, Uzamuŵa na ine mu Paradiso.” (Luka 23:42, 43) Nchakukayikiska yayi kuti munthu uyu wakaŵa Muyuda, ntheura wakamanyanga kale ng’anamuro la Paradiso. Wakamanyangaso kuti kunthazi ŵanthu ŵazamuŵa ŵamoyo kwamuyirayira pa caru capasi.
14 Ndipouli, cigomezgo ico cikakhumbikwiranga kuti Yesu walongosore cikaŵa ca umoyo wamuyirayira kucanya. Apo wakaphalira ŵasambiri ŵake kuti wakuluta kucanya kukaŵanozgera malo, ŵakapulikiska yayi ivyo wakang’anamuranga. (Ŵazgani Yohane 14:2-5.) Iyo wakaŵaphaliraso kuti: “Nicali na vinthu vinandi kuti niyowoye kwa imwe, kweni mungamanya kuvipulikiska sono cara. Ndipouli, para iwo uwu wafika, mzimu wa unenesko, uzamumulongozgerani ku unenesko wose.” (Yoh. 16:12, 13) Ŵati ŵaphakazgika na mzimu wa Ciuta pa Pentekoste, mu 33 C.E., ŵasambiri ŵa Yesu ŵakapulikiska kuti ŵazamuŵa mafumu kucanya. (1 Kor. 15:49; Kol. 1:5; 1 Pet. 1:3, 4) Cigomezgo ici cikaŵa cacilendo, ndipo pamasinda ndico cikaŵa nkhani yikuru ya mu Malemba Ghacigiriki. Kweni kasi Malemba Ghacigiriki agha ghakukhozgera nadi cigomezgo ca umoyo wamuyirayira wa pa caru capasi?
Kasi Makalata Ghakupelekeka na Ciuta mwa Mzimu Ghakuyowoyaci?
15 Mu kalata iyo wakalembera Ŵakhristu Ŵacihebere, mpositole Paulosi wakaŵazunura kuti “ŵabali ŵatuŵa, ŵakusangana mu nchemo yakucanya.” Wakatiso Ciuta wakaŵika “caru ico cikwiza” mu mawoko gha Yesu. (Heb. 2:3, 5; 3:1) Mu Malemba Ghacigiriki, lizgu lakuti “caru” likung’anamura ŵanthu. Ntheura, “ico cikwiza” cikwimira mgonezi uwo ukwiza, pasi pa muwuso wa Yesu Khristu. Panyengo iyo, Yesu wazamufiska layizgo la Ciuta ilo likuti: “Ŵakunyoroka ŵamukuhara caru na kukhala mwenemumo kwandanda.”—Sal. 37:29.
16 Mpositole Petrosi nayo wakaphalirika na Ciuta kulemba za cigomezgo ca ŵanthu. Iyo wakalemba kuti: “Macanya na caru capasi ivyo viliko sono, vyaŵikikira moto, ndipo vikusungikira zuŵa la ceruzgo na la pharanyiko la ŵanthu ŵambura kopa Ciuta.” (2 Pet. 3:7) Ipo kasi ni vici ivyo vizamunjira mu malo mwa macanya na caru capasi ivyo viliko sono? (Ŵazgani 2 Petrosi 3:13.) M’malo mwake kuzamwiza “macanya ghaphya,” agho ghakwimira Ufumu wa Ciuta wakuwusika na Mesiya, ndiposo “caru capasi ciphya,” ico cikwimira ŵanthu ŵarunji.
17 Buku la Uvumbuzi lili na uthenga wakukondweska comene wakukhwaskana na nyengo iyo ŵanthu ŵazamuŵaso ŵakufikapo. (Ŵazgani Uvumbuzi 21:1-4.) Ŵanthu ŵaŵa na cigomezgo ici kufuma waka apo Adamu na Eva ŵakanangira mu munda wa Edeni. Ŵanthu ŵarunji ŵazamukhala pa caru capasi kwamuyirayira, ndipo ŵazamucekura yayi. Cigomezgo ici cikusangika mu Baibolo, mu Malemba Ghacihebere ndiposo Ghacigiriki, ndipo ŵateŵeti ŵa Yehova ŵakugomezgeka ŵacali kukhozgeka na cigomezgo ici.—Uvu. 22:1, 2.
Kasi Mungalongosora?
• Kasi Yesu wakang’anamurangaci apo wakayowoya za “kulengaso”?
• Kasi Yesu wakamuphaliraci Nikodemo?
• Kasi Yesu wakacilayizgaci cigeŵenga ico ŵakacipayika pafupi nayo?
• Kasi kalata yakuya ku Ŵahebere na ivyo Petrosi wakayowoya vikukhozgera wuli cigomezgo ca umoyo wamuyirayira pa caru capasi?
[Mafumbo]
1, 2. Kasi tikumanya wuli kuti Ŵayuda ŵanandi ŵa mu nyengo ya Yesu ŵakaŵa na cigomezgo ca umoyo wamuyirayira pa caru capasi?
3. Kasi mu nkhani iyi tidumbiskanenge mafumbo wuli?
4. Ni vinthu wuli ivyo vizamucitika “mu kulengaso”?
5. Kasi mazgu ghakuti “kulengaso” ghakung’anamuraci?
6. Kasi ntharika ya mberere na mbuzi yikutisambizgaci za cigomezgo ca umoyo wamuyirayira?
7, 8. Apo Yesu wakayowoyanga na Nikodemo, kasi wakayowoya za vigomezgo wuli?
9. Kasi Yesu wakamuphalira za cigomezgo wuli mwanakazi Wacisamariya?
10. Ni vinthu wuli vyakukhwaskana na umoyo wamuyirayira ivyo Yesu wakaphalira ŵalongozgi ŵa cisopa awo ŵakamususkanga wati wacizga mwanalume pa cisimi ca Betizata?
11. Kasi tikumanya wuli kuti pa Yohane 6:48-51 Yesu wakang’anamurangaso za umoyo wamuyirayira pa caru capasi?
12. Kasi Yesu wakayowoyanga za cigomezgo wuli apo wakaŵaphaliranga awo ŵakamususkanga kuti ‘wazamupeleka umoyo wamuyirayira’ ku mberere zake?
13. Kasi Yesu wakang’anamurangaci apo wakati: “Uzamuŵa na ine mu Paradiso”?
14. (a) Nchivici cikulongora kuti cigomezgo ca kuya kucanya cikaŵa cakusuzga kuti ŵapositole ŵapulikiske? (b) Mphawuli apo ŵalondezgi ŵa Yesu ŵakapulikiskira cigomezgo ca kucanya?
15, 16. Kasi kalata yakuya ku Ŵahebere na ivyo Petrosi wakayowoya vikutiphalira vici za cigomezgo ca umoyo wamuyirayira pa caru capasi?
17. Kasi lemba la Uvumbuzi 21:1-4 likulongosora wuli za cigomezgo ca ŵanthu?
[Cithuzithuzi pa peji 8]
Ŵanthu awo ŵali nga ni mberere ŵazamuŵa ŵamoyo kwamuyirayira pa caru capasi
[Vithuzithuzi pa peji 10]
Yesu wakaphaliranga ŵanji za umoyo wamuyirayira