Kʼalal ya jkʼopontik te Diose ya xnoptsajotik ta stojol

1, 2. ¿Bin yuʼun te jaʼ jun mukʼul majtʼanil te skʼoponel Diose? ¿Bin yuʼun ya skʼan ya jnaʼtik bin ya yal te Biblia ta swenta te skʼoponel Diose?

TE KʼALAL ya jpajtik te Balumilal sok te ekʼetik ta chʼulchane, kʼax tut ya xjil stukel. Te Jehová jaʼ te machʼa «spasoj chʼulchan soc bahlumilal» jich kʼoem ta yoʼtan te nasionetik te bitʼil jtʼulnax jaʼ ta kubeta (Salmo 115:15; Isaías 40:15). Jaʼukmeto, te Bibliae jich ya yal ta stojol te Jehovae: «Nopol ay te Jehová ta stojol spisil machʼatic ya scʼoponic, spisil machʼatic ya scʼoponic ta smelelil. Ya yaʼbe te bintic ya scʼan yoʼtanic te machʼatic ya yichʼic ta mucʼ; ya yaʼiybe yawic soc ya scoltaylan» (Salmo 145:18, 19). Nopa awaʼiy te bintik ya skʼan ya yakʼ ta naʼel te kʼopiletik-abi. Te Jpaswanej te spisil ya xjuʼ yuʼune, nopol ay ta jtojoltik sok ya yaʼiybotik te kʼalal ya jkʼopontik ta smelelile. ¡Jaʼ jun mukʼul majtʼanil te bitʼil ya xjuʼ ya jkʼopontike!

² Teme ya jkʼantik te ya yaʼiybotik jkʼoptik te Jehovae yame skʼan te jich ya jpastik te bitʼil ya skʼan stukele. Ta swenta ini yame skʼan ya jnaʼtik bin ya yal te Biblia ta swenta te skʼoponel te Diose. Bayal skʼoplal-abi, melel jich ya xjuʼ ya xnoptsajotik ta stojol te Jehovae.

 3. Albeya skʼoplal junuk te bin yuʼun ya skʼan ya jkʼopontik te Jehovae.

³ Te bin yuʼun ya skʼan ya jkʼopontik te Jehovae jaʼ te bitʼil jaʼnix ya yikʼotik ta spasele. Jich ya yalbotik ta Biblia: «Ma me ayuc bin ya snaʼulan awoʼtanic yuʼun, pero ta scuenta scʼoponel Dios soc yalel wocol, aʼbeya snaʼ Dios spisil te bintic yac acʼambeyic, soc halbeyahic wocol Dios yuʼun. Hich te lamal qʼuinal te ya yacʼ te Diose, te cʼax mucʼ te ma xhuʼ cuʼuntic snaʼel, ya me scanantaybeyex awoʼtanic soc apensaric ta scuenta te Cristo Jesús» (Filipenses 4:6, 7). Ta melel, ¿mabal jichuk te ma xjuʼ ta pʼajel te bitʼil ya yalbotik te akʼa jkʼopontik te Mukʼ Ajwalil yuʼun spisil te bintik ay ta Balumilal sok te bintik solem kʼaxel ta chʼulchan?

 4. ¿Bin yuʼun te kʼalal ya jkʼopontik ta spisil-ora te Jehová ya xkʼotxan lek ta kamigotik?

⁴ Te binxan yuʼun ya skʼan ya jkʼopontik spisil-ora te Jehovae, jaʼ ta swenta te jich lek ya kilxan jbatik soke. Te machʼatik lek ya yil sbaike, spisil-ora ya skʼopon sbaik, melel ay skʼoplal ta yoʼtan sbaik. Yame xlekubxan te bitʼil lek ya yil sbaik te kʼalal jamal ya yalbey sbaik te spensarike, te bin ya smel yoʼtanik yuʼune sok te bin yaʼiyel ya yaʼiy sbaike. Jaʼ jich kʼoem te bitʼil ya kil jbatik sok te Jehovae. Ta swenta te libro ini bayalme bintik la anopix ta swenta te Jehová. Sok kʼotix ta awoʼtan te bitʼil yuʼun-nix ay-a te Diose. Te kʼalal ya jkʼopontik te jTatik te ay ta chʼulchane, jichme ya xjuʼ ya kalbeytik te jpensartike soknix te bin yaʼiyel ya kaʼiytik te koʼtantike. Jich ya xnoptsajotikxan ta stojol-a (Santiago 4:8).

 5. ¿Bin-utʼil ya jnaʼtik te ma spisiluk ya yaʼiybey skʼop te machʼatik ya xkʼoponot yuʼun te Jehovae?

⁵ ¿Yabal yaʼiybey skʼop spisil te machʼatik ya xkʼoponot yuʼun te Jehovae? Ilawil te bin la yalbey te jkʼaxuntayejkʼop israeletik ta skʼajkʼalel te j-alwanej Isaías: «Te cʼalal yac ahach acʼabic ta jtojol, ya jnacʼ jsit ta atojolic; aunque bayel yac acʼopononic, ma ba ya caʼiybeyex; yatinej chʼichʼ te acʼabique» (Isaías 1:15). Jich yuʼun teme jaʼ ya jpastik te bin maba leke, maba ya yaʼiybotik stojol te kʼalal ya jkʼopontike. Swenta ya yaʼiybotik te jkʼoptike ayme bintik ya skʼan ya jpastik.

 6. Swenta ya yaʼiybotik jkʼoptik te Diose, ¿bin-a te bayal skʼoplal te ayuk kuʼuntike, sok bin-utʼil ya kakʼtik ta ilel te yuʼun-nix ay kuʼuntik-ae?

⁶ Te bin ya skʼan te ayuk kuʼuntike, jaʼ te schʼuunel oʼtanile (kʼopona te sjun Marcos 11:24). Jich la stsʼibay te jpuk-kʼop Pablo: «Teme mayuc schʼuhunel-oʼtanil, ma xhuʼ te lec yoʼtan Dios yuʼun, como te machʼa ya xnohpoj ta stojol Dios ya scʼan ya schʼuhun te ay Dios soc te ya yaʼbe smahtan te machʼatic ya xlehot yuʼune» (Hebreos 11:6). Jaʼukmeto, mame jaʼuknax ya skʼan ya jchʼuuntik te yuʼun-nix ay-a te Diose, te ya yaʼiybotik jkʼoptike sok te ya xjuʼ ya sutbotik te jkʼoptike. Te schʼuunel oʼtanile yame skʼan ya xchiknaj sok yaʼtelul. Ta swenta te bitʼil ya xkuxinotike yame skʼan ya xchiknaj ta ilel ta lek te ay schʼuunel koʼtantike (Santiago 2:26).

 7. 1) ¿Bin yuʼun ya skʼan ya kichʼtik ta mukʼ te Jehová te kʼalal ya jkʼopontike? 2) ¿Bin-utʼil ya kakʼtik ta ilel pekʼel-oʼtanil sok te yuʼun-nix smelelil-a te bitʼil ya jkʼopontik te Diose?

⁷ Te binxan tulan skʼoplale, jaʼ te sokuk spekʼelil koʼtantik sok smeleliluk te bitʼil ya jkʼopontike. ¿Mabal jichuk ya skʼan te sok spekʼelil koʼtantik ya jkʼopontik te Diose? Te yakuk xkʼopojotik sok jtul ajwalile, ya kichʼtik ta mukʼ, melel jnaʼojtik te yichʼoj tulan yaʼtele. Jaʼuktobalix-a te Jehovae yame skʼan ichʼel ta mukʼ te kʼalal ya jkʼopontike (Salmo 138:6). Melel jaʼ te Dios te spisil ya xjuʼ yuʼune (Génesis 17:1). Ta swenta te bin-utʼil ya jkʼopontike yame skʼan ya kakʼtik ta naʼel te joʼotik pekʼelotikxan ta stojole. Te talelil ini, jaʼme ya stijbotik koʼtantik ta skʼoponel ta smelelil, mame jaʼuk te yuʼun-nax jich ya skʼan pasel ya kaʼiytike soknix mame jaʼuknax ya kalulantik te bin kʼayemotikix ta yalele (Mateo 6:7, 8).

 8. ¿Bin ya skʼan ya jpastik ta swenta te bintik ya jkʼanbeytik te Diose?

⁸ Te bin yan ya skʼan ya jpastike, jaʼ te yakuk jpastik tulan ta spasel ta jkuxlejaltik te bin ya jkʼanbeytike. Jich bitʼil teme ya jkʼanbeytik te jweʼeltik yuʼun te kʼajkʼal ini, yame skʼan te tulan ya x-aʼtejotik ta biluk aʼtelil, jaʼnax teme stojil te aʼtelile (Mateo 6:11; 2 Tesalonicenses 3:10). Jaʼnix jich teme ya jkʼanbeytik te yakuk skoltayotik ta yijkʼitayel te bintik ma lekuk ta pasele yame skʼan ya jpʼajtik te bintik ya xjuʼ ya yakʼ xyalotik ta mulile (Colosenses 3:5). Jich yuʼun yame skʼan ya jnaʼbeytik sujtib chaʼoxchajp jojkʼoyeletik ta swenta te skʼoponel Diose.

 9. ¿Machʼanax ya skʼan ya jkʼopontik, sok machʼa ta swenta sbiil?

⁹ ¿Machʼanax ya skʼan ya jkʼopontik? Te Jesús jich la snojptes ta skʼoponel Dios te jnopojeletik yuʼune: «Jtatic te ayat ta chʼulchan» (Mateo 6:9). Jich yuʼun jaʼnaxme ya skʼan ya jkʼopontik te Jehová Diose. Jaʼukmeto ya skʼan te yakuk kichʼtik ta mukʼ-euk te yaʼtel yichʼoj te jip jtul sNichʼan, jaʼ te Jesucristoe. Jich bitʼil te la kiltikix ta yoʼebal kapitulo, te Jehová la stikun tal ta Balumilal te Jesús swenta jaʼ ya yakʼbotik jkoleltik yuʼun te mulil sok te lajele (Juan 3:16; Romanos 5:12). Jaʼnix jich la yakʼbey yaʼtel ta Mukʼul Sacerdote sok ta Jchajpanwanej (Juan 5:22; Hebreos 6:20). Jaʼ yuʼun-abi te Biblia ya yal te akʼa jkʼopontik Dios ta swenta sbiil te Jesuse, melel jaʼnix la yal: «Hoʼon te behon, hoʼon te smelelil-cʼopon, soc hoʼon te cuxlejalon; mayuc machʼa ya xtal ta stojol te Tatil teme ma haʼucon ta jcuenta» (Juan 14:6). Swenta ya yichʼ aʼiyel te jkʼoptike yame skʼan te jaʼnax ya jkʼopontik te Jehová ta swenta sbiil te sNichʼane.

10. ¿Bin yuʼun te ma puersauk ya skʼan te ay bin-utʼil ya x-ayinotik te kʼalal ya jkʼopontik te Diose?

¹⁰ ¿Aybal bin-utʼil ya skʼan ya x-ayinotik te kʼalal ya jkʼopontik te Diose? Maʼuk. Te Jehovae maba ya yalbotik te bin-utʼil ya skʼan ya kakʼtik o bin-utʼil ayotik te kʼalal ya jkʼopontike. Te Biblia ya yakʼ jnoptik te ay chaʼoxchajp te bin-utʼil ya xjuʼ ya jkʼopontik te Diose. Te machʼa ya skʼopon te Dios ya xjuʼ te nakal ya spase, ya xjuʼ ya snijan sba, ya skejan sba, o tekʼel ya skʼopon te Diose (1 Crónicas 17:16; Nehemías 8:6; Daniel 6:10; Marcos 11:25). Te bin tulan skʼoplale, jaʼ te bin ay ta koʼtantike, ma jaʼuk te bin-utʼil ayotik-a te kʼalal ya jkʼopontik te Diose. Jaʼnix jich ya xjuʼ muken ya jkʼopontik Dios ta koʼtantik soknix chikan te banti ayotike, manchukme yakotik ta aʼtel soknix teme ay bin jul ta jtojoltik ta oranaxe. Maʼyukniwan machʼa ya snaʼ stojol te kʼalal yakotik ta skʼoponel te Diose, yan stukel te Jehovae ya yaʼiybotik te jkʼoptike (Nehemías 2:1-6).

11. ¿Bintik-a te ya xjuʼ ya jkʼanbeytik Dios te kʼalal ya jkʼopontike?

¹¹ ¿Bintik ya xjuʼ ya kalbeytik skʼoplal te kʼalal ya jkʼopontik te Diose? Te Bibliae jich ya yal: «Teme hich ya jcʼambetic te bin ya scʼan yoʼtan stuquel, [te Jehová] ya yaʼiyotic» (1 Juan 5:14). Jich yuʼun-abi, ya xjuʼ ya jkʼanbeytik te Dios te bin ya skʼan koʼtantike jaʼnax teme pajal sok te skʼanojel yoʼtane. Jich bitʼil te kʼalal ya kalbeytik yaʼiy te bin ya jmel koʼtantik yuʼune. Te kʼalal ya jkʼopontik te Jehová jaʼ jich kʼoem te bitʼil ya xkʼopojotik sok jtul kamigotik, melel ya xjuʼ ya kalbeytik spisil te bintik ay ta koʼtantike (Salmo 62:8). Jaʼnix jich lek te yakuk jkʼanbeytik te schʼul espiritu swenta ya skoltayotik ta spasel te bintik leke (Lucas 11:13). Jaʼnix jich ya xjuʼ ya jkʼanulanbeytik te yakuk stojobtesotik ta snaʼel stsael ta lek te bin ya jkʼan ya jpastike sok te yakuk skoltayotik ta stsʼikel te wokoliletik ya xtal ta jtojoltike (Santiago 1:5). Te kʼalal ya jta jmultike ya skʼan ya jkʼanbeytik perdon te Dios ta swenta te schʼuunel koʼtantik te la yakʼ sba ta lajel te Jesús ta jtojoltike (Efesios 1:3, 7). Mame jaʼuknax ya jkʼopontik Dios ta jtojoltik, jaʼnixme jich ya xjuʼ ya jkʼopontik Dios ta stojol yantik jich bitʼil te jayeb machʼatik ay kuʼuntike o kermanotaktik te pajal schʼuunel koʼtantik soke (Hechos 12:5; Colosenses 4:12).

12. ¿Bin-utʼil ya kakʼtik ta ilel te bitʼil jaʼ kʼax bayal skʼoplal ta koʼtantik te bintik swenta skʼanojel yoʼtan Dios te kʼalal ya jkʼopontike?

¹² Te bintik kʼax tulan skʼoplal ya skʼan ya kaltik ta skʼoponel te Diose, jaʼme te bintik snitojbey sba skʼoplal sok te skʼanojel yoʼtane. Bayal te bin yuʼun ya skʼan ya kalbeytik yutsil skʼoplal te Diose sok te ya kalbeytik wokol yuʼun te smukʼul yutsil yoʼtan ta jtojoltike (1 Crónicas 29:10-13). Ta sjun Mateo 6:9-13 (kʼopona), la yakʼ jilel ta nopel te Jesús ta swenta te skʼoponel Diose. Tey ya yakʼ jnoptik-a te bin-utʼil ya skʼan ya jkʼantik te akʼa ichʼotuk ta mukʼ te schʼul biil te Diose, jaʼ te manchuk ya yichʼ bolobtesel skʼoplal te sbiile. Ya yalxan te akʼa taluk te Ajwalinel yuʼun te Diose, sok te akʼa yichʼ pasel ta Balumilal te skʼanojel yoʼtan jich te bin-utʼil yak ta pasel ta chʼulchane. La kiltikix te jaʼ nail la yalbey skʼoplal te bintik snitojbey sba skʼoplal sok te skʼanojel yoʼtan te Diose, jaʼ patil la yalbey skʼoplal te bintik ya xtuun kuʼuntike. Teme jich ya jpastike, jichme ya kakʼtik ta ilel te bitʼil ma jaʼuk ay bayal skʼoplal ta koʼtantik te bin ya xtuun kuʼuntike.

13. ¿Bin-utʼil ya yakʼ ta naʼel te Biblia ta swenta te jayebto ya skʼan ya xjalajotik ta skʼoponel te Diose?

¹³ ¿Jayebto ya skʼan ya xjalajotik ta skʼoponel te Diose? Te Bibliae maba ya yal jayebto ya skʼan ya xjalajotik ta skʼoponel te Diose. Ya xjuʼ te maba ya xjalajotik ta skʼoponel te Dios te kʼalal ya x-ochotik ta weʼele, o ya xjuʼ xjalajotik te kʼalal ya kalbeytik spisil te bintik ay ta koʼtantik te Jehovae (1 Samuel 1:12, 15). Jaʼukmeto maba lek la yil Jesús te machʼatik jalnax la skʼoponik Dios yuʼun-nax ya yakʼik ta ilel ta stojol te yantike (Lucas 20:46, 47). Jaʼ-abi maba ya xtijbot yoʼtan yuʼun te Jehovae. Te bin bayal skʼoplale jaʼ te yuʼunuknix ya xlokʼ tal ta koʼtantik ta smelelil-a te kʼalal ya jkʼopontik te Diose. Jich yuʼun, te jayebto ya xjalajotik ta skʼoponel te Diose jaʼ chikan te bin ya jkʼantike o te banti ayotike.

14. Cholbeya skʼoplal te bin ya skʼan ya yal te kʼopil ta Biblia «ma me xquehchajex ta scʼoponel Dios», sok bin utsilal ya jtatik yuʼun.

¹⁴ ¿Jayebto buelta ya skʼan ya jkʼopontik te Diose? Te Bibliae jich ya yalbotik: «Cʼoponahic Dios», «ma me xquehchajex ta scʼoponel Dios» sok «aʼtelinahic me scʼoponel Dios» (Mateo 26:41; Romanos 12:12; 1 Tesalonicenses 5:17). Mame yuʼunuk ya skʼan ya yal te sjunal kʼajkʼal ya jkʼopontik te Diose. Jaʼ ya skʼan ya yal te jujunuk kʼajkʼal ya jkʼopontik ta swenta yalbeyel wokol yuʼun te yutsil yoʼtan soknix ta swenta skʼanbeyel te tojobtesel yuʼune, te yakuk smukʼubtesbotik kʼinal kaʼiytike soknix te yakuk yakʼbotik kiptike. ¡Kʼax bayal yutsil te ya xjuʼ ya jkʼopontik te Jehová chikan te jayebto buelta ya jkʼantike soknix te jayebto ya jkʼantik ya xjalajotik ta skʼoponele! Teme bayal skʼoplal ta koʼtantik te skʼoponel te jTatike, ayme bayal bintik yuʼun te ya xjuʼ jkʼopontike.

15. ¿Bin yuʼun te ya skʼan ya kaltik «jichuk» te kʼalal ya xlaj koʼtantik ta skʼoponel te Diose, chikan teme jtukeltiknax o ayotik ta komon sitile?

¹⁵ ¿Bin yuʼun te ya skʼan ya kaltik te kʼopil «jichuk» te kʼalal ya xlaj koʼtantik ta skʼoponel te Diose? Te kʼopil ini, ya skʼan ya yal te «jichuk ya xkʼot ta pasel te bin ya jkʼantike». Ay jich ya jtatik ta ilel ta Biblia te ya skʼan ya kaltik «jichuk» te kʼalal ya xlaj koʼtantik ta skʼoponel te Diose, manchukme ta jtukeltiknax o ta komon sitil (1 Crónicas 16:36; Salmo 41:13). Te kʼalal ya kaltik te kʼopil «jichuk» ta jtukeltiknaxe, jichme ya kakʼtik ta naʼel te yuʼun-nix lokʼem ta koʼtantik-a te bin ya jkʼantike. Te kʼalal ya kaltik ta komon sitil (chikan teme ta koʼtantiknax ya kaltik o tulan ya kaltik lokʼel), jich ya kakʼtik ta naʼel te jun koʼtantik ta swenta te bin la yichʼ kʼanele (1 Corintios 14:16).

16. ¿Bin yuʼun te ay smukʼul koʼtantik te ya sutbotik jkʼoptik Dios te kʼalal ya jkʼopontike?

¹⁶ Te Jehová yananix sutbotik-a te jkʼoptike. Ay bayal bintik yuʼun te ya smukʼulin koʼtantik te ya sutbotik jkʼoptik te Dios te ya yaʼiybey skʼop bayal miyon ta tul ants winiketike (Salmo 65:2). Yanyantik-a te bin-utʼil ya xjuʼ ya sutbotike.

17. ¿Bin-utʼil ya yichʼik tuuntesel yuʼun Dios te chʼul-abatetik sok te j-abatetik yuʼun ta Balumilal swenta ya yakʼbey sujtib te jkʼoptike?

¹⁷ Te Jehová ya stuuntes te chʼul-abatetik sok te j-abatetik yuʼun swenta ya yakʼbey sujtib te jkʼoptike (Hebreos 1:13, 14). Ay bayal ta tul ants winiketik te ya skʼoponik Dios yuʼun ya skʼan ya snaʼbeyik swentail te bin ya yal te Bibliae, ta patil ya yichʼik ulaʼtayel yuʼun jtul j-abat yuʼun Jehová. Ta swenta ini, ya yakʼ ta naʼel te bitʼil jaʼik te chʼul-abatetik te yakik ta yilel te bin-utʼil yak ta cholbeyel skʼoplal te Ajwalinel yuʼun te Diose (Apocalipsis 14:6). Jaʼnix jich te kʼalal ay yakotik ta kʼaxel ta wokolile, te Jehová ya yakʼbotik sujtib jkʼoptik te kʼalal ya stijbey yoʼtan jtul kermanotik yuʼun ya skoltayotik (Proverbios 12:25; Santiago 2:16).

18. ¿Bin-utʼil ya stuuntes Jehová te schʼul espiritu soknix te Biblia swenta ya yakʼbotik sujtib te kʼalal ya jkʼopontike?

¹⁸ Te Jehová jaʼnix jich ya yakʼbey sujtib te skʼop te j-abatetik yuʼun ta swenta te schʼul espiritu soknix ta swenta te Bibliae. Te kʼalal ya jkʼanbeytik koltayel ta swenta stsalel kʼopetik te ay ya xtal ta jtojoltike, jaʼ ya xjuʼ ya stojobtesotik stukel soknix ya yakʼbotik koltayel sok te schʼul espiritue (2 Corintios 4:7). Te kʼalal ya jkʼopontik swenta lekuk te bin ya jnoptik spasel ta jkuxlejaltike, bayal buelta ya yakʼbotik sujtib ta swenta te Bibliae. Ayniwan ya jtatik textoetik te ya skoltayotik te kʼalal ya jnoptik ta jtukeltiknax te Bibliae o te kʼalal ya jkʼopontik te junetik te lokʼemik ta Biblia, jich bitʼil te libro ini. Jaʼnix jich ya xjuʼ ya kichʼtik jultesbeyel ta koʼtantik te mantaliletik yuʼun te Bibliae. Jaʼ ini ya xjuʼ ya jtatik ta tsoblejetik o te kʼalal ya yakʼbotik tsitsel jtul anciano ta kongregasion te ya skʼan te lekuk ayotike (Gálatas 6:1).

19. ¿Bin ya skʼan ya xjul ta koʼtantik te kʼalal jich yilel te maba ya sutbotik jkʼoptik te Diose?

¹⁹ Ayniwan ya jnoptik te maba ya sutbotik jkʼoptik ta oranax te Jehovae, jaʼukmeto mame yuʼunuk ya skʼan ya yal te ma xjuʼ yuʼun sutbelotik te jkʼoptike. Julukme ta koʼtantik te jaʼnax ya snaʼ stukel te bin-utʼil ya sutbotik te jkʼoptike soknix te bin-ora jich lek ya yil stukele. Jaʼnax ya snaʼ ta lek te bin ya xtuun kuʼuntike soknix te bin-utʼil ya xjuʼ ya yakʼbotike. Ya skʼan te yakuk jkʼanbeytik, yakuk jletik sok te yakuk xkʼopojotike (Lucas 11:5-10). Teme jich ya jpastike, jichme ya kakʼtik ta ilel te yuʼun-nix ya xtuun kuʼuntik-a te bin ya jkʼanbeytike sok te yuʼun-nix ay schʼuunel koʼtantik-ae. Jaʼnix jich ayme maba ya kiltik te bin-utʼil ya sutbotik jkʼoptik te Jehovae, jich bitʼil te kʼalal ay ya jkʼopontik yuʼun yakotik ta kʼaxel ta wokol, ayniwan ma slajinbotik te jwokoltike, jaʼukmeto ya xjuʼ ya yakʼbotik yip koʼtantik ta stsʼikel (kʼopona te sjun Filipenses 4:13).

20. ¿Bin yuʼun ya skʼan te bayal skʼoplal ta koʼtantik te skʼoponel Diose?

²⁰ Ya kalbeytik bayal wokol te Jpaswanej kuʼuntik te bitʼil nopol ay ta stojol te machʼatik ya xkʼoponot yuʼun te bitʼil ya skʼan stukele (kʼopona te sjun Salmo 145:18). Bayalukme skʼoplal ta koʼtantik te skʼoponel Diose. Teme jich ya jpastike, yame yakʼ stseʼelil koʼtantik te bitʼil ya xjuʼ xnoptsajotik ta stojol Jehová te ya yaʼiy jkʼoptike.