¿Bin yilel ya kiltik te «bintic tsʼumbil ta qʼuinal»?

1, 2. ¿Binwan swentail te bin la yal te Jesús ta Juan 4:35, 36?

TE KʼALAL yak ta bael ta Galilea-a te Jesuse, kʼax ta yolil te kʼinal te banti tsʼunbil cebada te mato yijuben site (Juan 4:3-6). Ayto skʼan chaneb u yuʼun ya yichʼ tsobel-a te site. Te Jesús ay bin la yalbey te jnopojeletik yuʼun te maba kʼot ta yoʼtanike, jich la yal: «Hacha asitic, ilawilic te bintic tsʼumbil ta qʼuinal, syijilix yuʼun ya yichʼix tsobel» (kʼopona Juan 4:35, 36). ¿Bin yak ta yalbeyel skʼoplal-a?

² Jich yilel te jaʼ yak ta yalbey skʼoplal te scholel skʼop Dios te ya yichʼ tsobel kʼoem te ants winiketike. Kiltik te bin kʼot ta pasel ta nail. Manchukme te judioetik maba ya skʼopon sbaik sok te samaritanoetike, te Jesús la scholbey skʼop Dios jtul samaritana-ants te la schʼam yaʼiye. Kʼalal yak ta yalel-a te Jesús te «syijilix yuʼun ya yichʼix tsobel» sit te awal tsʼunubile, tal chaʼoxtul samaritanoetik yuʼun ya yilik te Jesuse te jaʼ albotik tal yuʼun te samaritana-antse (Juan 4:9, 39-42). Ay jun libro te jich ya yal: «Te bitʼil bajtik ta yilel te Jesús te ants winiketik-abi [...] la yakʼ ta ilel te pajal kʼoemik sok te sit awal tsʼunubil te ya skʼanix tsobele».

 3. ¿Bin yuʼun ya xlekub te bitʼil ya jcholtik te skʼop Dios teme jich ya kiltik te ants winiketik te bitʼil la yil te Jesuse?

³ Jaxan te joʼotike ¿bin yilel ya kiltik te ants winiketik te ya jcholbeytik te skʼop Diose? ¿Jichbal ya kiltik te bitʼil sit awal tsʼunubil te ya skʼanix tsobele? Teme jiche, ay oxchajp te bin ya xkʼot ta pasele. Sbabial, ya kakʼbeytik yipal ta scholel te skʼop Diose. Kʼalal ya yichʼ tsobel sit te awal tsʼunubile aynax yorail ta tsobel, jich yuʼun maba ya skʼan ya jchʼaytik tiempo. Schebal, ya yakʼ stseʼelil koʼtantik yuʼun te ya jpastik sok spisil koʼtantik te aʼtel ini. Te Biblia jich ya yal: «Tseʼel yoʼtanic [...] ta yorahil stsobel sit awal-tsʼunubil» (Is. 9:3). Yoxebal, yame kiltik te ya xjuʼ x-ochik ta jnopojel te ants winiketike, jich yuʼun ya jletik bin-utʼil ya jcholbeytik te bin ya smulanik yaʼiyel ta swenta te skʼop Diose.

 4. ¿Bin ya jnoptik ta artikulo ini ta swenta te ejemplo yuʼun te Pabloe?

⁴ Te jnopojeletik laniwan snopik te ma sjel stalelik te samaritanoetike, pero ma jichuk la snop stukel te Jesuse. Te Jesús la snop te ya xjuʼ ya x-ochik ta jnopojel-euke. Ya skʼan te jaʼnix jich ya jpastik ta stojol te ants winiketik ta jterritoriotike. Te jpuk-kʼop Pablo la yakʼ ta ilel lekil ejemplo ta swenta-abi. Ta artikulo ini yame kiltik oxchajp te bin ya xjuʼ ya jnopbeytike. Sbabial, te Pablo snaʼoj jtebuk-a te bin schʼuunejik te ants winiketike. Schebal, snaʼoj-a te bin ya smulanik snaʼbeyel swentaile. Yoxebal, la snop te ya xjuʼ x-ochik ta jnopojel yuʼun te Jesuse.

 5. ¿Bin yuʼun snaʼoj-a Pablo te bin yilel skuxlejalik te machʼatik la scholbey skʼop Dios ta sinagogae?

⁵ Te Pablo bayal buelta la schol skʼop Dios ta sinagoga. Ta sinagoga te ay ta Tesalónica la scholbey skʼop Dios oxeb sabado te judioetike (Hech. 17:1, 2). Laniwan smulan scholel skʼop Dios tey-a, melel judio-euk (Hech. 26:4, 5). Ya xkʼot ta yoʼtan-a te bin yilel skuxlejal te judioetik jaʼ yuʼun maba wokol la yaʼiy scholbeyel te skʼop Diose (Filip. 3:4, 5).

 6. ¿Bin yuʼun ma pajal te ants winiketik te la scholbey skʼop Dios te Pablo ta sinagoga sok ta merkado?

⁶ Kʼalal te Pablo lokʼ bael ta Tesalónica sok ta Berea ta skaj te kontrainele, bajt ta Atenas. Te kʼalal kʼot tey-ae kʼopoj sok te judioetik te ayik ta sinagoga sok yantik te yichʼojik ta mukʼ te Diose (Hech. 17:17). Pero te kʼalal la schol skʼop Dios ta merkado ay pʼijil winiketik sok yantik ants winiketik tey-a te maba judioetike. Jaʼ yuʼun «yachʼil» la yaʼiyik te nojptesel la yakʼ te Pabloe, jich la yalbeyik: «Jchahp ya caʼiycotic te cʼop yac awalbele» (Hech. 17:18-20).

 7. Jich bitʼil ya yal Hechos 17:22, 23, ¿bin-utʼil la schol skʼop Dios te Pabloe?

⁷ (Kʼopona Hechos 17:22, 23). Te Pablo maba jich la scholbey skʼop Dios te jyanlumetik te bitʼil la schol ta sinagoga. Laniwan snop nail bin schʼuunejik te ants winiketik ta Atenas. La yil ta lek te bintik ay ta sjoyobal sok te skostumbreike. Ta patil la snop bintik schʼuunejik te pajal sok te bin ya yal te sJun Diose. Jtul te machʼa ya yilbey swentail te Biblia, jich la yal ta swenta te Pablo: «Te bitʼil jaʼ jchʼuunjel judioe, la sta ta ilel te bitʼil te griegoetik maba ya yichʼik ta mukʼ te “smelelil” Dios te ya yichʼik ta mukʼ te judioetik sok te jchʼuunjeletike, jaʼnix jich la spas tulan yuʼun ya yakʼbey snaʼ te snaʼojbeyik sba te Dios-abi». Te jpuk-kʼop Pablo la spas tulan ta sleel bin-utʼil ya scholbey yaʼiyik te skʼop Diose. La yalbey te machʼatik nainemik ta Atenas te jaʼ yak ta scholbeyel skʼoplal «TE DIOS MA NAʼBILUC SBA» yuʼunik te yichʼojik ta mukʼe. Manchukme te jyanlumetik maba snopojik te sJun Diose, te Pablo maba la yal te ma xjuʼ ya sjelik te skuxlejalike. Jich la yiltiklan te bitʼil sit awal tsʼunubil te ya skʼanix tsobel sok la sle bin-utʼil ya scholbey yaʼiyik te lek yachʼil kʼope.

 8. 1) ¿Bin ya xjuʼ ya skoltayotik ta snaʼel te bin schʼuunejik te ants winiketik ta territorioe? 2) ¿Bin ya xjuʼ ya kaltik teme ya yalbotik te ayix srelijione?

⁸ Jich bitʼil la spas te Pabloe kiltik te bin ay ta joyobaltike. Kiltik te bintik ya yakʼ ta naʼel te bin schʼuunej te ants winiketik ta jterritoriotik. ¿Aybal bin schʼaloj -a te sna o te skarroe? ¿Yabal jnaʼtik bin srelijion te kʼalal ya jnaʼbeytik te sbiile, te bin yilel ya slap skʼuʼ spakʼ o te bin-utʼil ya xkʼopoje? Ayniwan ya yalbotik te ayix srelijione. Kʼalal jich ya x-albot jtul prekursora espesial, jich ya sutbey: «Maba ya jkʼan ya jsujat ta schʼuunel te bin jchʼuuneje, jaʼnax ya jkʼan ya kalbat skʼoplal te...».

 9. ¿Bintik pajalniwan jchʼuunejtik sok te machʼatik ayix srelijionike?

⁹ ¿Bintik ya xjuʼ ya kalbeytik skʼoplal te kʼalal ya xkʼopojotik sok te machʼatik ayix srelijionike? Jpastik tulan ta sleel bin pajal jchʼuunejtik sok. Ayniwan schʼuunej te jtulnax Dios, te la yakʼ sba ta lajel ta jtojoltik te Jesuse sok te nopol ya xlajix te bintik chopole. Jaʼuk ya kalbeytik skʼoplal te bintik pajal jchʼuunejtik soke swenta ya smulanik te skʼop Diose.

10. ¿Bin ya skʼan ya jpastik tulan ta snaʼel sok bin yuʼun?

¹⁰ Ya skʼan ya jnaʼtik te ay machʼa ma schʼuun spisil te bin ya x-akʼbot snopik ta srelijione. Te kʼalal jnaʼojtikix bin srelijione, jpastik tulan ta snaʼel bin-a te schʼuuneje. Jtul prekursor espesial ta Australia te David sbiile, jich la yal: «Te ants winiketik ta kʼajkʼal ini ya schʼuunik te bin ya x-akʼbot snopik ta srelijionik soknix te bin ya yalik te pʼijil winiketike». Jtul ermana ta Albania te Donalta sbiil jich la yal: «Ay ya jtatik ants winiketik te ya yalik te ay srelijionik, pero patil ya yalik te ma schʼuunik te ay Diose». Jtul misionero ta Argentina ya yal te ay machʼatik ya schʼuunik te aylaj oxeb dios te jun-nax ayike, pero maba ya schʼuunik te jtulnax dios ya xkʼotik te Tatil, te Nichʼanil sok te chʼul espiritue. Jich la yalxan: «Kʼalal ya jnaʼtik te bin schʼuunejike, yame skoltayotik ta snaʼel te bin pajal jchʼuunejtik soke». Jich yuʼun jpastik tulan ta snaʼel te bin schʼuunejike, teme jich ya jpastike yakotik ta snopel te bin la spas te Pablo te pajal la spas sba sok spisil ants winiketik (1 Cor. 9:19-23).

11. Jich bitʼil ya yal Hechos 14:14-17, ¿bin-utʼil la schol skʼop Dios ta Listra te Pabloe?

¹¹ (Kʼopona Hechos 14:14-17). Te Pablo la sta ta ilel te bin ay skʼoplal ta yoʼtan te ants winiketik swenta jaʼ ya yalbey skʼoplal te kʼalal ya schol te skʼop Diose. Jun ejemplo ta swenta-abi, jaʼ te kʼalal la scholbey skʼop Dios te ipal ants winiketik ta Listra te jkʼaxel maʼyuk o jtebnax snaʼojbeyik skʼoplal te sJun Diose. Jaʼ yuʼun te Pablo jaʼ la yalbey skʼoplal te bin ya snaʼbeyik sbae, jich bitʼil te stsobeyel sit te awal tsʼunubil sok te smulanel te kuxlejale. Jaʼ la stuuntes te kʼopetik sok ejemploetik te ya xkʼot ta yoʼtanike.

12. ¿Bin-utʼil ya jnaʼtik te bin ay skʼoplal ta yoʼtan te ants winiketik yuʼun jaʼ ya kalbeytik skʼoplal ta scholel skʼop Dios?

¹² Jpastik tulan ta snaʼel bin ay skʼoplal ta yoʼtan te ants winiketik ta jterritoriotik sok jaʼuk ya kalbeytik skʼoplal te kʼalal ya jcholtik te skʼop Diose. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya jnaʼtik te bin ay skʼoplal ta yoʼtan te ants winiketik kʼalal ya xkʼootik ta sna o ya juktik ta kʼope? Jaʼ teme ya kiltik te bintik ay ta joyobaltik. Yakniwan ta stsʼunel nichim, skʼoponel jun, ta spasel skarro o yan bin yak ta spasel. Teme lek ya kiltike ya xjuʼ ya xjajchotik ta yalbeyel skʼoplal te bin yak ta spasele (Juan 4:7). Jaʼnix jich te skʼuʼ spakʼ ya xjuʼ ya yakʼ jnaʼtik banti slumal, te bin ya x-aʼtej-a o te bin ekipo yuʼun tajimal ya smulan. Jtul ermano te Gustavo sbiil jich la yal: «Kajon ta aʼiyej sok jtul kerem te 19 yaʼbilal te slapoj kʼuʼil te ay sfoto jtul cantante tey-a te mero naʼbil sbae. Ay bin la jojkʼoybey ta swenta te skʼuʼe, jaʼ yuʼun la yalbon bin yuʼun ya smulanbey skʼayoj te cantantee. Te bitʼil jich la kalbeytik skʼoplale kaj yichʼ nojptesel ta Biblia te kerem-abi, ta ora ini kermanotikix».

13. ¿Bin-utʼil ya xjuʼ ya japtik te nojptesel yuʼun Biblia swenta ya x-ikʼbot yoʼtan-a te ants winiketike?

¹³ Ya skʼan ya jnaʼtik sjapel te nojptesel yuʼun Biblia swenta ya x-ikʼbot yoʼtanik-a te ants winiketike. Kalbeytik bintik lekilal ya sta teme ya snop te Bibliae (Juan 4:13-15). Jun ejemplo ta swenta-abi, jaʼ te kʼalal jtul ants la yikʼ ochel ta sna jtul ermana te Hester sbiil, kʼalal te ermana la yil ta pajkʼ jun diploma la snaʼ te jaʼ maestra te antse, jich yuʼun la yalbey te jaʼnix jich ya kakʼtik nojptesel ta swenta tsoblejetik sok kurso yuʼun Biblia. Te ants la skʼan la yichʼ te nojptesele, ta yan kʼajkʼal bajt ta tsoblej sok cheʼoxeb kʼajkʼal ta patil bajt ta mukʼul tsoblej yuʼun sirkuito. Jun jaʼbil ta patil la yichʼ jaʼ. Jaʼ yuʼun ya skʼan ya jojkʼoybey jbatik: «¿Bin ay skʼoplal ta yoʼtan te ants winiketik te yakon ta schaʼulaʼtayele? ¿Yabal jnaʼ scholbeyel yaʼiy te bin-utʼil ya kakʼtik te nojptesel yuʼun Biblia swenta ya x-ikʼbot yoʼtan-a?».

14. ¿Bin ya skʼan ya jpastik yuʼun jaʼ ya kilbeytik skʼoplal sok te estudiante te bin ya xtuun yuʼune?

¹⁴ Teme yakotikix ta yakʼel jun kurso yuʼun Biblia jchajpan jbatik te jujun buelta ya kakʼtik te nojptesele, yakuk kichʼtik ta wenta te bin yilel skuxlejal te estudiante sok te bin ay skʼoplal ta yoʼtane. Jnoptik bin tekstoetik ya jkʼopontik, te bin bideo ya kakʼbeytik yil sok te ejemplo ya jtuuntestik swenta ya jcholbeytik skʼoplal te smelelil kʼope. Jnop kaʼiytik binwan ya x-ikʼbot yoʼtan sok bin ya xtijbot yoʼtan (Prov. 16:23). Jtul ants ta Albania te yak ta snopel te Biblia sok jtul prekursora te Flora sbiil, la yal te ma schʼuun te ay chaʼkuxajele. Te Flora maba la suj ta schʼuunel te ay chaʼkuxajel, jich la yal: «Kʼot ta koʼtan te nail ya skʼan ya snaʼbey sba te Dios te ya yakʼ te chaʼkuxajele». Jaʼto tal-abi te Flora jaʼ la yalbeyxan skʼoplal te skʼuxul yoʼtan te Jehová, te spʼijil sok te yuʼele. Ta patil, te ants la schʼuun te ay chaʼkuxajele, ta ora ini yak ta abatinel sok sbujtsʼ yoʼtan ta stojol te Jehová.

15. 1) Jich bitʼil ya yal Hechos 17:16-18, ¿bin yilel stalelik-a te ants winiketik ta Atenas te maba lek la yil te Pabloe? 2) ¿Bin yuʼun maba la snop te Pablo te ma xjuʼ ya sjeltay te stalelike?

¹⁵ (Kʼopona Hechos 17:16-18). Te ants winiketik ta Atenas ya yichʼik ta mukʼ lotil diosetik-a, ya spasik mulil sok schʼuunejik te snopojibal yuʼun te pʼijil winiketike. Pero te Pablo maba la yal te maba ya sjeltay te stalelik sok maba chebaj yoʼtan yuʼun te bintik chopol altiklanbote, melel jaʼnix jich och ta jnopojel manchukme jbolkʼoptaywanej, j-utsʼinwanej sok j-ixtaʼkʼoptaywanej-a (1 Tim. 1:13). Jich bitʼil te Jesús snaʼoj-a te ya sta yorail te ya x-och ta jnopojel te Pabloe, jaʼnix jich la snop-euk te Pablo ta stojol te ants winiketik ta Atenas sok jichnix kʼot ta pasel-a (Hech. 9:13-15; 17:34).

16, 17. ¿Bintik ejemplo ya yakʼ kiltik te ya xjuʼ x-och ta jnopojel spisil te ants winiketik?

¹⁶ Ta sbabial siglo ochik ta jnopojel ants winiketik te yanyantik stsʼumbalike. Kʼalal te Pablo la stsʼibay te karta ta stojol te jchʼuunjeletik ta Corinto la yal te ya x-elkʼajik sok te ya spasik mulil-a. Jich la yal te Pabloe: «Ay hich ayex ta namey, pero pocbilexix» (1 Cor. 6:9-11). Te joʼotikuke ¿labal jnoptik te ya xjuʼ sjeltay stalelik sok te ya x-ochik ta jnopojele?

¹⁷ Ta kʼajkʼal ini ay bayal machʼatik ya skʼan ya sjeltay te stalelik swenta ya x-ochik ta jnopojel yuʼun Jesús. Jun ejemplo, jtul prekursora espesial ta Australia te Yukina sbiil la sta ta ilel te machʼauknax ya smulan te skʼop Diose. Jun buelta te kʼalal bajt te banti ya yichʼ chonel sok manel na o kʼinal la yil jtul achʼix te bayal statuaje sok chajpnax-a te skʼuʼ spakʼe. Jich la yal te Yukina: «Ta nailal maba la jkʼan jkʼopon, pero te kʼalal la jkʼopone la kil te bayal skʼoplal ta yoʼtan te Biblia melel ay stsʼibayoj salmoetik ta statuaje». Te achʼix kaj snop te Biblia sok kaj ta bael ta tsoblejetik.b

18. ¿Bin yuʼun ma skʼan ya jpʼajtik te ants winiketike?

¹⁸ ¿Jaʼbal la skʼan la yakʼ ta naʼel te Jesús te ya xtʼunot yuʼun spisil te ants winiketik kʼalal la yal te ya skʼanix tsobel te sit awal tsʼunubile? Maʼuk. Te sJun Dios yalojix-a te ma bayal te machʼatik ya yakʼ schʼuunel yoʼtanik ta stojole (Juan 12:37, 38). Te Jesús snaʼojix-a te ay bayal machʼatik maba ya schʼuunik te skʼope, melel ya snaʼ te bin ay ta yoʼtan te ants winiketike (Mat. 9:4). Manchukme snaʼoj-abi la scholbey skʼop Dios sok sbujtsʼ yoʼtan spisil te ants winiketike, pero jaʼ bajtxan ta yoʼtan skoltayel te machʼatik la yakʼ schʼuunel yoʼtanik ta stojole. Te joʼotike ma xjuʼ kuʼuntik snaʼel bin ay ta yoʼtan te yantike, jaʼ yuʼun ya skʼan ya jpastik tulan swenta maba ya jpʼajtik te ants winiketik o te territorioe. Ya skʼan ya jnoptik te ya x-ochik ta jnopojele. Jtul misionero ta Burkina faso te Marc sbiil jich la yal ta swenta-abi: «Te machʼatik jkuyoj te ya yakʼbeyik yipal ta snopel te skʼop Diose la yijkitayik snopel te Bibliae. Pero te machʼatik la jkuy te maba ya yakʼbeyik yipale, jaʼ la yakʼbeyik yipal. La kilix te jaʼ lek te ya kakʼ jbatik ta tojobtesel yuʼun te schʼul espiritu te Jehovae».

19. ¿Bin yilel ya skʼan ya kiltik te ants winiketik ta jterritoriotike?

¹⁹ Jichniwan yilel te ta jterritoriotik maʼyuk bayal ants winiketik te pajalik sok sit awal tsʼunubil te ya skʼanix tsobele. Pero juluk ta koʼtantik te la yal te Jesús te yijubenix te sit awal tsʼunubil sok te ya skʼanix tsobele. Te ants winiketik ya xjuʼ ya sjeltay te stalelik sok ya xjuʼ x-ochik ta jnopojel yuʼun Cristo. Te Jehová kʼux ta yoʼtan te machʼatik mato ochemik ta lum yuʼune (Ageo 2:7). Teme jich ya kiltik te ants winiketik te bitʼil ya yil te Jehová sok te Jesús ya jpastik tulan yuʼun ya kichʼtik ta wenta te bin yilel skuxlejalik sok te bin ay skʼoplal ta yoʼtanike. Sok ya jnoptik te ya xkʼot ta kermanotaktik ta pajel chaʼbej.