Ọgba Yen Ohwo Dẹndẹn Ruẹ

 1. Enọ vọ yẹn a sa nọ avwanre vwẹ asan re de ruiruo yẹrẹ vwẹ isikuru?

MAVỌ yen oma ru we siẹrẹ ohwo rẹ owẹ vẹ ọyen gba wain owian yẹrẹ ọmọ isikuru wẹn da nọ wẹ kpahen obo wo segbuyota? Oshọ mu we? Oshọ mu avwanre buebun. Jẹ oka rẹ onọ tiọyena sa nẹrhẹ a riẹn oborẹ ohwo na roro vẹ obo ro segbuyota je nẹrhẹ e vwo uphẹn re vwo ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na. Ọkievo, ohwo sa nọ onọ vẹ ẹwẹn ro vwo nene avwanre phraphro. E jẹ ọyena gbe avwanre unu-u. Kidie, evo rayen se erharhe eta rẹ ihwo ta kpahen avwanre gbuyota. (Iru 28:22) Vwọba, avwanre yerẹn vwẹ “ẹdẹ re koba na,” rọ dia ọke rẹ ihwo cha vwọ “djoma,” rẹ “ota rẹ ohwo ọfa” rha cha ro ihwo buebu-un.​—2Ti 3:​1, 3.

 2. Diesorọ o vwo fo re vwo vwo uruemu ri dẹndẹn?

² Wo se roro, ‘Mavọ yen me sa vwọ ta ota bọrọbọrọ vẹ aghẹnghẹn siẹrẹ ohwo da nọ vwẹ enọ kpahen oborẹ mi segbuyota?’ Die yen sa vwẹ ukẹcha kẹ wẹ? Uruemu ri dẹndẹn. Ohwo dẹndẹn fobọ mu ophu-u, ẹkẹvuọvo o sun oma rọyen siẹrẹ o de hirharoku ofudjevwe yẹrẹ obo ro rhẹro rọye-en. (Isẹ 16:32) Wo se roro nẹ, a vwọ ta lọhọre, ẹkẹvuọvo e vwo ruo kọyen ota na. Mavọ yen wo se vwo vwo uruemu ri dẹndẹn? Mavọ yen wọ sa vwọ ta ota bọrọbọrọ siẹrẹ ohwo da nọ wẹ enọ yẹrẹ nene uwe phraphro kpahen oborẹ wo segbuyota? Wọ da dia ọmiọvwọn, mavọ wọ sa vwọ cha emọ wẹn uko vwọ ta ota bọrọbọrọ siẹrẹ ayen da chochọn rẹ esegbuyota rayen? Jẹ a ta ota kpahen obo re se vwo ru ọtiọyen.

 3. Diesorọ a sa vwọ tanẹ uruemu ri dẹndẹn dia ovwiẹrẹ-ẹ? (2 Timoti 2:​24, 25)

³ Ohwo ro vwo uruemu ri dẹndẹn dia ovwiẹrẹ-ẹ, ọgba yen o ruẹ. Ọ guọnọ ẹgba e ki se vwo ẹwẹn ri dọe siẹrẹ e de hirharoku ẹdia ọgangan. Dẹndẹn ọyen ọvo usun rẹ “omamọ rẹ ẹwẹn na.” (Ga 5:​22, 23) Ọkievo a sa reyọ ubiota ri Grik ra fan phiyọ “dẹndẹn” na vwo djisẹ rẹ iyesi rẹ aghwa re yonori. Vwẹ ẹwẹn roro iyesi rẹ aghwa re yono re, rọ gbe djoma-a. Dede nẹ ọ gbe djoma-a, o ji vwo ẹgba. Kerẹ ihworakpọ, mavọ yen e se vwo vwo uruemu ri dẹndẹn je dia ihwo vẹ ẹgba? E che se ru ọnana womarẹ ẹgba romobọ-ọ. E se vwo ru ọtiọyen, a cha nẹrhovwo rhe Ọghẹnẹ nẹ ọ kẹ avwanre ẹwẹn ọfuanfon rọyen, nẹ ọ cha avwanre uko e se vwo vwo uruemu oyoyovwin nana. Obo re rhiẹromrẹ djerephia nẹ e se vwo uruemu nana. Ọke rẹ ihwo re vwọsua vwọ kpare iniọvo avwanre buebun ophu, ayen de dje uruemu ri dẹndẹn phia, ọnana da nẹrhẹ ihwo efa vwẹ omamọ ẹro vwo ni iniọvo na. (Se 2 Timoti 2:​24, 25.) Mavọ wo se vwo djephia nẹ wẹwẹ ọgba siẹrẹ wo de vwo uruemu ri dẹndẹn?

 4. Die yẹn e se yono vwo nẹ uruemu ri dẹndẹn ro rhe Aizik?

⁴ Ikuegbe rẹ ihwo buebun vwẹ Baibol na dje oborẹ uruemu ri dẹndẹn ghanre te. Roro kpahen udje rẹ Aizik. Ọke rọ vwọ dia ekogho rẹ ihwo ri Filistia vwẹ Gerar, ihwo ri Filistia re rioma kpahọn de gbe erhare rẹ idibo rẹ ọsẹ rọyen tọnre. Ukpe ro vwo nene ayen họnre, Aizik da kua orua rọyen kpo asan ọfa shesheri je tọn erhare efa. (Jẹ 26:​12-18) Ihwo ri Filistia na da je tanẹ ame rehẹ erhare yena jẹ ọ rẹ ayen. Dedena, Aizik ji nene ayen yerin vwọrẹ ufuoma. (Jẹ 26:​19-25) Die yen cha rọ uko vwo dje uruemu ri dẹndẹn phia ọke rẹ ihwo vwọ kparọ ophu? Ọ nabọ vwẹrokere udje rẹ ọsẹ vẹ oni rọyen, ji yono uruemu rẹ ufuoma ro rhe Ebraham ji te “ẹwẹn ofuefu kugbe ọ re dẹndẹn” ro rhe Sera.​—1Pi 3:​4-6; Jẹ 21:​22-34.

 5. Udje vọ yen djerephia nẹ emiọvwọn se yono emọ rayen kpahen ọghanrovwẹ rẹ uruemu ri dẹndẹn?

⁵ Emiọvwọn, jẹ o mu ovwan ẹro nẹ ovwan ji se yono emọ rẹ ovwan ọghanrovwẹ rẹ uruemu ri dẹndẹn. Roro kpahen udje ri Maxence, rọhẹ ẹgbukpe 17. Ọkieje yen o vwo nene ihwo rẹ ophu muẹ ta ota vwẹ obo isikuru kugbe ọke o de vwobọ vwẹ iruo aghwoghwo na. Ọtiọyena oni vẹ ọsẹ rọyen da nabọ frẹkotọ vwẹ ukẹcha kẹ ro se vwo vwo uruemu ri dẹndẹn. Ayen da ta: “Maxence rhe mrẹvughe re nẹ ọ guọnọ ẹgbaẹdavwọn e se vwo sun oma siẹrẹ ohwo da ta ota ro miovwo uwe ivun ukperẹ a vwo reyọ ophu vwọ kpahen ota.” Ọ vwerhoma nẹ Maxence rhe dia ọgba fikirẹ uruemu ri dẹndẹn ro vwori.

 6. Mavọ yẹn ẹrhovwo sa vwọ cha avwanre uko vwo dje uruemu ri dẹndẹn phia vrẹ obo ri jovwo?

⁶ Die yen e se ru siẹrẹ ohwo da kpare avwanre ophu, kerẹ ọ da ta ota ọbrara kpahen Ọghẹnẹ yẹrẹ Baibol na? E jẹ a rẹ Jihova nẹ ọ kẹ avwanre ẹwẹn ọfuanfon vẹ aghwanre rọyen a sa vwọ kpahenphiyọ ota na bọrọbọrọ. Kẹ a da rha mrẹvughe nẹ a kpahenphiyọ ota na vwẹ idjerhe ro fori-i vwo? A je sa rhoma nẹrhovwo kpahọn ji roro oborẹ avwanre se vwo ru yovwinphiyọ ọke ọfa. E de ru ọtiọyen, Jihova cha kẹ avwanre ẹwẹn ọfuanfon re se vwo sun ophu avwanre ji djephia nẹ avwanre ihwo dẹndẹn.

 7. Mavọ yẹn ẹkpo ri Baibol evo ra riẹn kuyovwin sa vwọ cha avwanre uko vwo sun ẹrẹnvwe avwanre siẹrẹ a da kpare avwanre ophu? (Isẹ 15:​1, 18)

⁷ Ẹkpo ri Baibol evo sa cha avwanre uko vwo sun ẹrẹnvwe avwanre siẹrẹ ihwo da kpare avwanre ophu. Ẹwẹn ọfuanfon rẹ Ọghẹnẹ sa nẹrhẹ avwanre karophiyọ ẹkpo ri Baibol tiọyena. (Jọ 14:26) Kerẹ udje, odjekẹ rehẹ ọbe rẹ Isẹ sa cha avwanre uko vwọ dia ihwo ri vwo uruemu ri dẹndẹn. (Se Isẹ 15:​1, 18.) Ọbe yena ji dje erere ra cha mrẹ siẹrẹ e de sun oma ọke rẹ ihwo da kpare avwanre ophu.​—Isẹ 10:19; 17:27; 21:23; 25:15.

 8. Diesorọ o vwo fo e vwo roro kpahen oboresorọ ohwo vwọ nọ onọ kpahen oborẹ avwanre segbuyota?

⁸ Re vwo vwo ẹruọ rẹ erọnvwọn je sa cha avwanre uko. (Isẹ 19:11) Ohwo ro vwo ẹruọ sun oma rọyen siẹrẹ a da nọ enọ kpahen obo ro segbuyota. Enọ yẹrẹ aphro evo pha kerẹ ame ro mu ukori, ẹbẹre rọ ma rho evun rọyen hẹ obotọ ame na. Kerẹ udje, ọke sansan ihwo da nọ avwanre onọ, ayen vuẹ avwanre ọdavwẹ yẹrẹ obo re sorọ ayen vwọ nọ onọ na-a. Ọtiọyena tavwen avwanre ke kpahenphiyọ onọ na, karophiyọ nẹ a riẹn oboresorọ ayen vwọ nọ onọ na-a.​—Isẹ 16:23.

 9. Idjerhe vọ yen Gidiọn vwọ reyọ aghwanre vwọ kpahen ota bọrọbọrọ vwọ kẹ ihwo rẹ Ifrem?

⁹ Roro kpahen oborẹ Gidiọn kpahen ota wan kẹ ihwo rẹ Ifrem. Ayen nọrọ vẹ ivun miovwe oboresorọ o rhe se ayen ba oma ọke ro re vwo nene ivwighrẹn rẹ ihwo rẹ Izrẹl họnre vwẹ ẹsosuọ-ọ. Die yen ghene ghwa ivun miovwe rayen na rhe? Ọ sa dianẹ omaẹkparọ? O toro obo rẹ ẹdia na wanre-e, Gidiọn vwẹ aghwanre kpahen ota kẹ ayen bọrọbọrọ. Die yen nẹ obuko rọyen rhe? Rọ vwọ ta ota kẹ ayen ọtiọyen nu, “ophu ro mu ayen jovwo de fue.”​—Igu 8:​1-3.

10. Die yẹn cha cha avwanre uko vwọ riẹn obo ri fori nẹ a kpahenphiyọ kẹ ihwo re nọ avwanre enọ kpahen obo re segbuyota? (1Pi 3:15)

¹⁰ Ọkiọvo ohwo avwanre vẹ ọyen gba wian owian yẹrẹ kpo isikuru sa nọ avwanre enọ kpahen oboresorọ avwanre vwo yeren akpọ avwanre nene iwan ri Baibol na. Avwanre cha davwẹngba avwanre eje vwọ chochọn rẹ esegbuyota avwanre ji muọghọ kẹ ohwo na. (Se 1 Pita 3:15.) O che yovwin siẹrẹ e de dje ọdavwaro phia kpahen oboresorọ ọ vwọ nọ onọ na ukpe re vwo no nẹ ọ vwọsua yẹrẹ reyọ avwanre vwo guẹdjọ. O toro oboresorọ ohwo na vwọ nọ onọ na-a, e jẹ avwanre ta ota dẹndẹn bọrọbọrọ vwọ kẹ. Ẹkpahọnphiyọ avwanre sa nẹrhẹ ọ rhoma wene ẹwẹn. Ọ da tobọ dianẹ ọ ta ota na vwẹ idjerhe aroeyivwo yẹrẹ ehwẹjẹ, e jẹ a je kpahen ota kẹ bọrọbọrọ.​—Ro 12:17.

11-12. (a) Die yẹn o fori nẹ e roro kpahen tavwen a ke kpahenphiyọ onọ rọ bẹn ẹkpahanphiyọ? (Ni uhoho na.) (b) Djudje rẹ oborẹ onọ rẹ ohwo nọre se vwo rhie uphẹn rẹ ota ẹta kuẹgbe phiyọ.

¹¹ kerẹ udje, ọ da dianẹ ohwo ra vẹ ọyen gbe ruiruo vwẹ asan ọvo nọ avwanre oboresorọ e rhe vwobọ vwẹ irueru rẹ ẹdẹ re vwiẹ ohwo-o, wọ sa nọ oma wẹn: O roro nẹ avwanre vwobọ vwẹ irueru rẹ akpọẹriọ-ọ? Gbanẹ o roro nẹ orhiẹn-ebro rẹ avwanre kpahen ẹdia nana che gbowọphiyọ oyerinkugbe rọhẹ uvwre rẹ ihwo rẹ ikọmpini na? A sa ta ota vwẹ idjerhe rọ cha nẹrhẹ ẹwẹn rẹ ohwo na te otọ womarẹ e vwo djephia kẹ nẹ e vwo ọdavwaro kpahen ihwo efa rẹ avwanre vẹ ayen gba wian je vuẹ nẹ oma vwerhen avwanre vwẹ owian rẹ avwanre vẹ ọyen wian na. Ọnana se rhie uphẹn phiyọ rẹ avwanre vẹ ọyen vwọ ta ota kpahen obo rehẹ Baibol na ro shekpahen irueru rẹ ẹdẹ re vwiẹ ohwo.

¹² Avwanre je sa reyọ ona rọ họhọ ọnana vwo ruiruo siẹrẹ a da nọ avwanre enọ re bẹn ẹkpahọnphiyọ. Ohwo rẹ avwanre vẹ ọyen gbe kpo isikuru sa vuẹ avwanre nẹ ofori nẹ e wene ẹro rẹ avwanre vwo nẹ ọshare ro nene ọshare vwerhẹn yẹrẹ aye ro nene aye vwerhẹn. Ota rọyen na mudiaphiyọ nẹ o vwo ẹruọ rẹ oborẹ Iseri ri Jihova segbuyota-a? O vwo ugbeyan yẹrẹ oniọvo ro vwobọ vwẹ uruemu nana? Gbanẹ o roro nẹ avwanre vwo utuoma kpahen oka rẹ ihwo tiọyena? A sa vuẹ nẹ avwanre vwo ẹguọnọ rẹ ihwo eje nẹ avwanre ji muọghọ kẹ orhiẹn rẹ ohwo ọvuọvo brẹ.b (1Pi 2:17) Ọnana se rhie uphẹn phiyọ ra vwọ vuẹ oborẹ Baibol na ta kpahen uruemu nana je vuẹ nẹ e de nene odjekẹ ri Baibol na ọ cha nẹrhẹ e yeren omamọ akpọ.

13. Mavọ yen wọ sa vwọ vwẹ ukẹcha kẹ ohwo ro se Ọghẹnẹ gbuyota-a?

¹³ Ohwo rha rhọvwen phiyọ obo ra tare-e, e jẹ a kẹnoma kẹ uruemu re vwo roro nẹ a riẹn obo ro segbuyota. (Tai 3:2) Kerẹ udje, ọ da dianẹ ọmọ isikuru wẹn tare nẹ Ọghẹnẹ herọ-ọ vwo? Wo che ghwe roro nẹ o vwo imuẹro kpahen uyono rẹ erọnvwọn mama rhe je riẹn erọnvwọn buebun kpahọn? Vwọrẹ uyota, ọ sa dianẹ obo ro nyori rẹ ihwo tare yen ọ ta na. Ukperẹ owẹ vẹ ọyen vwọ ta ota kpahen uyono rẹ erọnvwọn mama rhe, wọ sa vuẹ ọmọ isikuru wẹn obo ro fori nẹ o roro kpahen ọke ọfa. Wọ sa vuẹ nẹ o se kpahen oborẹ Ọghẹnẹ mare vwẹ jw.org. Ọke vwọ yanran na ọnana sa nẹrhẹ o nene uwe ta ota kpahen uyovwinrota ro seri yẹrẹ ividio ro niri. E de muọghọ kẹ je ta ota bọrọbọrọ ọnana sa nẹrhẹ o vwo owenvwe ro vwo yono kpahen obo ri Baibol na tare.

14. Mavọ yẹn Niall reyọ wẹbsaiti avwanre vwọ ukẹcha vwọ kẹ ọmọ iklasi rọyen vwọ kpọ iroro ọchọchọ ro vwo kpahen Iseri ri Jihova vi?

¹⁴ Eghene ọvo re se Niall reyọ wẹbsaiti avwanre vwo djefiotọ nẹ oborẹ ihwo evo ta kpahen Iseri ri Jihova dia uyota-a. Ọ tare nẹ, “Ọkieje yen ọmọ rẹ iklasi mẹ vwọ vuẹ vwẹ nẹ me rhọnvwan phiyọ oborẹ isayẹnsi tare-e nẹ me vwẹroso Baibol na rọ vọnre vẹ ikuegbe ghevweghe.” Ọke rẹ ọmọ rẹ iklasi ri Niall vwọ sen kẹ nẹ ọ vuẹ ọyen kpahan obo ro segbuyota-a, ọ da vuẹ nẹ o re se ẹbẹre rẹ “Isayẹnsi vẹ Baibol Na” vwẹ jw.org. Ọke vwọ yanran na, Niall da rhe mrẹvughe nẹ ọ họhọre nẹ ọmọ rẹ iklasi rọyen se kpahen ẹbẹre nana ji vwo owenvwe rọ vẹ ọyen vwọ ta ota kpahen oborẹ arhọ tonphiyọ wan. Obo re phia kẹ Niall na je sa phia kẹ avwanre.

15. Mavọ yen emiọvwọn sa vwọ cha emọ rayen uko vwọ ta ota bọrọbọrọ siẹrẹ emọ rẹ isikuru rayen de nene ayen phraphro kpahen oborẹ ayen segbuyota?

¹⁵ Emiọvwọn sa nabọ yono emọ rayen obo ra ta ota bọrọbọrọ ọ da tobọ dianẹ a ta ota vwọso oborẹ ayen segbuyota. (Jem 3:13) Emiọvwọn evo reyọ ọnana vwo ru udje siẹrẹ ayen de ruẹ ẹga rẹ orua rayen. Ayen ta ota kpahen enọ ra sa nọ emọ rayen vwẹ isikuru, ru udje rẹ oborẹ ayen sa vwọ kpahenphiyọ enọ na, ji yono emọ na oborẹ ayen sa vwọ ta ota bọrọbọrọ vẹ aghẹnghẹn.​—Ni ekpeti na “Ẹvwanriẹnruo rẹ Obo ra Cha ta sa Vwẹ Ukẹcha kẹ Orua Wẹn.”

16-17. Mavọ yẹn ẹvwanriẹnruo rẹ obo ra cha ta sa vwọ vwẹ ukẹcha kẹ imitete?

¹⁶ Re vwo ruẹ ẹvwanriẹnruo rẹ oborẹ a cha ta siẹrẹ e de muegbe sa cha Inenikristi uko vwo vwo imuẹro je nẹrhẹ ayen djefiotọ kẹ ihwo efa oborẹ ayen segbuyota. Wo se se kpahen enọ sansan vwẹ ẹbẹre rẹ “Enọ rẹ Ighene Nọ” ro ji vwo asan rẹ ighene se si eta phiyọ vwẹ jw.org. E muegbe rẹ enọ nana vwọ cha ighene uko ayen vwo ru esegbuyota rayen gan rere ayen sa vwọ reyọ eta romobọ rayen vwọ kpahenphiyọ enọ. Siẹrẹ e de yono enọ rehẹ ẹbẹre nana kuẹgbe kerẹ orua, avwanre eje se yono obo ra sa vwọ chochọn rẹ esegbuyota rẹ avwanre womarẹ a vwọ ta ota bọrọbọrọ vẹ aghẹnghẹn.

¹⁷ Eghene ọvo re se Matthew dje oborẹ ẹvwanriẹnruo rẹ obo ra cha ta, vwẹ ukẹcha vwọ kẹ. Kerẹ ẹbẹre ọvo vwẹ ẹga rẹ orua rayen, ọkieje yen Matthew kugbe ọsẹ vẹ oni rọyen vwo ruẹ ehiahiẹ kpahen iyovwinreta re sa vwomaphia vwevunrẹ iklasi. Ọ da ta: “Avwanre roro kpahen enọ re sa vwomaphia, vẹ oborẹ avwanre cha kpahenphiyọ ayen wan womarẹ ehiahiẹ rẹ avwanre ruru. Kidie nẹ me nabọ vwo imuẹro kpahen obo ri mi segbuyota, ọnana kọ nẹrhẹ mi fiudugbere ta ota bọrọbọrọ kẹ ihwo efa kpahọn.”

18. Ọghanrovwẹ ri die yen Kọlose 4:6 kanrunu mu?

¹⁸ Vwọrẹ uyota, odjefiotọ tiọyena ọvo ghwa nẹrhẹ ihwo vwo ẹruọ rẹ oborẹ avwanre ta-a. Ẹkẹvuọvo a da ta ota bọrọbọrọ vẹ aghẹnghẹn ọ sa nẹrhẹ ayen vwo ẹruọ rẹ oborẹ avwanre ta. (Se Kọlose 4:6.) A vwọ vuẹ ihwo efa kpahen oborẹ avwanre segbuyota pha kerẹ ohwo ro do ibọrọ. E se do ememerha yẹrẹ gangan. E de do ememerha, ọ sa nẹrhẹ ohwo ọchekọ na ya je nẹrhẹ eha na yan obarọ. Ọtiọyen ọ je pha, siẹrẹ a da ta ota bọrọbọrọ vẹ aghẹnghẹn kẹ ihwo efa ọnana cha nẹrhẹ ayen vwo owenvwe rẹ ayen vwọ kerhọ je ta ota kẹ avwanre. Ẹkẹvuọvo, ọ da dianẹ ohwo guọnọ nene avwanre phraphro yẹrẹ reyọ avwanre vwọ jehwẹ fikirẹ obo re segbuyota, o rhe fo nẹ e nene ta ota ọke grongro-on. (Isẹ 26:4) Ọ sa dianẹ ọ dia ihwo eje yen vwo oka rẹ ẹwẹn ọtiọye-en; ihwo evo​—yẹrẹ ihwo buebun​—sa kerhọ rẹ avwanre.

19. Die yẹn cha nẹrhẹ a dia ihwo ri dẹndẹn siẹrẹ a da chochọn rẹ esegbuyota re avwanre?

¹⁹ Aphro herọ-ọ nẹ, erere buebun herọ siẹrẹ a da dia ihwo ri vwo uruemu ri dẹndẹn. Nẹrhovwo rhe Jihova nẹ ọ kẹ wẹ ẹgba wọ sa vwọ dia ohwo ri dẹndẹn siẹrẹ wọ da kpahanphiyọ enọ yẹrẹ a da reyọ owẹ vwo guẹdjọ. Karophiyọ nẹ, uruemu ri dẹndẹn wẹn sa nẹrhẹ wọ kẹnoma kẹ uruemu ri jẹ ohwohwo ẹ ruọ rọ sa ghwa aphro rhe. Uruemu ri dẹndẹn ra je vwọ ta ota bọrọbọrọ, sa nẹrhẹ ihwo rẹ avwanre ta ota kẹ na wene ẹro rẹ ayen vwo ni avwanre vẹ Baibol na. Ọtiọyena “choma ọkieje wọ vwọ chochọn” rẹ esegbuyota wẹn, ji “ruo dẹndẹn vẹ ọghọ okokodo.” (1Pi 3:15) Uyota, ọgba yẹn ohwo dẹndẹn ruẹ!