Ena re Vwo Ruiruo Aghwoghwo Na—A Vwẹ Ena Sansan Vwo Ghwoghwo Ota kẹ Ihwo

1, 2. (a) Die yen Jesu ruru ọ sa vwọ ta ota kẹ ihwo buebun? (b) Idjerhe vọ yen idibo ri Jesu vwọ vwẹrokere udje rọyen, kẹ diesorọ?

IHWO buebun riariẹ Jesu phiyọ vwẹ orhoma rẹ abadi, ọ da ro evunrẹ okọ, o de bi kpo obaro emerha. Diesorọ? Jesu riẹnre nẹ enu rẹ ame na cha nẹrhẹ upho rọyen mraphiyọ, ihwo na ke cha nabọ nyo ovuẹ rọyen fiotọ.—Se Mak 4:1, 2.

² Uvwre rẹ ọke re vwo vwiẹ Uvie na, idibo ri Jesu vwẹrokere udje rọyen, ayen vwọ reyọ ena kpokpọ vwo ghwoghwo iyẹnrẹn esiri rẹ Uvie na vwọ kẹ ihwo buebun. Vwo nene odjekẹ rẹ Ovie na, ihwo rẹ Ọghẹnẹ davwẹngba vwo ru ewene siẹrẹ ẹdia evo de wene yẹrẹ ekuakua rẹ ena kpokpọ de sherhe. Avwanre guọnọ ghwoghwo ota kẹ ihwo buebun tavwen oba na ki te. (Mat. 24:14) Roro kpahen ena evo rẹ avwanre vwo ruiruo aghwoghwo na re, otoro asan rẹ ihwo na dia-a. Ji roro kpahen obo wọ sa vwọ vwẹrokere esegbuyota rẹ ihwo ri ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na vwẹ ọke rẹsosuọ.

 3. Mavọ yen ẹbe re ghwa iyẹnrẹn rẹ avwanre vwo ruiruo vwọ nẹrhẹ ophu mu ihwo re vwọso uyota na?

³ Ẹbe re ghwa iyẹnrẹn. Rhanvwẹ 1879 yen oniọvo Russell vẹ usun rọyen vwọ teyen Uwevwin Orhẹrẹ na cha re, rẹ ayen vwo ghwoghwo ovuẹ rẹ Uvie na kẹ ihwo buebun. Tavwen a ke tobọ mrẹ ukpe rẹ 1914, kọ ghwa họhọ nẹ Jesu ruro rere iyẹnrẹn esiri na se vwo te ihwo buebun obọ. Irueru nana tonphiyọ vwẹ 1903. Vwẹ ukpe yena, Dr. E. L. Eaton, rọ dia ọtota vwọ kẹ ẹko rẹ ihwo ri kpo ẹga rẹ Protestant vwẹ Pennsylvania, da vuẹ Charles Taze Russell nẹ ayen ta ota kpahen iyono ri Baibol na sansan. Vwẹ ileta rẹ Eaton si rhe Russell, ọ da ta: “Mi niro nẹ oma cha vwerhen ihwo buebun . . . siẹrẹ me vẹ owẹ de djekpahen iyono evo rẹ ihwo ivẹ da fẹnẹ ohwohwo vwẹ azagba.” Russell vẹ usun rọyen ji no nẹ otaẹtakuẹgbe nana che je ihwo buebun, ọtiọyena ayen de vwo ọrhuẹrẹphiyotọ ra vwọ vwẹ eta na phia vwẹ ọbe rọ ghwa iyẹnrẹn ro me kperusi vwẹ ọke yena, re se The Pittsburgh Gazette. Ihwo buebun da nabọ rhe riẹn kpahen eta nana, oborẹ Russell djekpahen uyota ri Baibol je vwerhen ihwo mamọ, kọyensorọ ihwo ri ruẹ ọbe rọ ghwa iyẹnrẹn na da tanẹ ayen cha teyen eta ri Russell phia kudughwrẹn kudughwrẹn. Ọnana ghene nẹrhẹ ophu mu ihwo re vwọso uyota na dẹn!

4, 5. Uruemu vọ yen Russell djephia, kẹ mavọ yen ihwo re vwo mu vwẹ ukoko na sa vwọ vwẹrokere udje rọyen?

⁴ Ẹbe re ghwa iyẹnrẹn efa buebun je guọnọ mu eta ri Russell na. Vwẹ ukpe rẹ 1908, Uwevwin Orhẹrẹ na da niyẹnrẹn nẹ “ẹbe uhwọvo re ghwa iyẹnrẹn yen teyen eta nana kọke kọke.” Ẹkẹvuọvo, iniọvo re riẹn kpahen iruo rẹ ẹbe re ghwa iyẹnrẹn da vwẹ uchebro kẹ Russell nẹ o mu ọfisi rẹ ukoko na rọhẹ Pittsburgh kpo orere re vugheri mamọ, ọke yena ẹbe re ghwa iyẹnrẹn efa buebun ki ji che mu eta ri Baibol na. O vwo roro kpahen uchebro na vẹ erọnvwọn efa nu, Russell de mu ọfisi na kpo Brooklyn, New York, vwẹ 1909. Erere vọ yen nuro rhe? Emeranvwe evo rọ ghwa vwọ kua kpo oboyin nu, omarẹ ẹbe re ghwa iyẹnrẹn 400 keyen mu eta na, efa je ghwa vwọba nọke ra ruọke. Ọke ra vwọ vwẹ Uvie na vwo mu vwẹ 1914, ẹbe re ghwa iyẹnrẹn re vrẹ 2,000 vwẹ ephẹrẹ ẹne yen mu eta ri Russell!

⁵ Uyono ọghanghanre vọ yen ẹyan obaro nana ghwa rhe? Ofori nẹ ihwo re vwo mu vwẹ ukoko rẹ Ọghẹnẹ nonẹna vwẹrokere omaevwokpotọ ri Russell. Vwẹ idjerhe vọ? Ayen de che brorhiẹn ọghanghanre, ofori nẹ ayen roro kpahen uchebro rẹ ihwo efa.—Se Isẹ 15:22.

 6. Mavọ yen uyota rẹ Uvie na ra teyenphia vwẹ ẹbe re ghwa iyẹnrẹn na vwo wene akpeyeren rẹ ohwo ọvo?

⁶ Uyota rẹ Uvie na ra teyenphia vwẹ ẹbe re ghwa iyẹnrẹn na wene akpeyeren rẹ ihwo buebun. (Hib. 4:12) Kerẹ udje, Ora Hetzel ro bromaphiyame vwẹ ukpe rẹ 1917, ọyen ọvo usun rẹ ihwo re ka mrẹ uyota na vughe womarẹ ẹbe re ghwa iyẹnrẹn. Ora da ta: “Me vwọ rọvwọn nu, me da yanran ra mrẹ oni mẹ vwẹ Rochester, Minnesota. Mi vwo te oboyin, me da mrẹ oni mẹ rọ biẹn iyovwinreta evo vwo nẹ ọbe rọ ghwa iyẹnrẹn. Enana eta ri Russell. Oni mẹ da vuẹ vwẹ kpahen obo ro yono nẹ eta nana rhe.” Ora de rhiabọreyọ uyota na, o de ghwoghwo Uvie rẹ Ọghẹnẹ vwẹ omarẹ ẹgbukpe ujorha.

 7. Die yen nẹrhẹ ihwo re vwẹrote ukoko na rhoma fuẹrẹn ona ra vwọ reyọ ẹbe re ghwa iyẹnrẹn vwo ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na?

⁷ Vwẹ 1916, erọnvwọn ivẹ kiriguo da nẹrhẹ ihwo re vwẹrote ukoko na rhoma fuẹrẹn ona ra vwọ reyọ ẹbe re ghwa iyẹnrẹn vwo ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na. Ẹsosuọ, fikirẹ Ofovwin Akpọeje 1 ro bru ivwirhin ọke yena, kọ rhe dia bẹnbẹn ra sa vwọ mrẹ ekuakua ra vwọ teyen ẹbe re ghwa iyẹnrẹn na. Vwẹ 1916, akon iruo rẹ ukoko na rọ vwẹrote ẹbe re ghwa iyẹnrẹn rọhẹ Britain de djunute ebẹnbẹn na, rọ vwọ ta: “Ẹbe re ghwa iyẹnrẹn re vrẹ 30 yen mu eta nana vwẹ ọke yena. O muẹro nẹ ukeri nana che shekpotọ mamọ kidie uche igho ra shẹ ẹbe na rhoma ghanra phiyọ.” Ọrivẹ, ke rha hẹ ughwu rẹ Oniọvo Russell vwẹ October 31, 1916. Kọyensorọ, Uwevwin Orhẹrẹ ri December 15, 1916, vwọ ta: “Oniọvo Russell vwo ghwu nure na, a cha dobọ eta [re siẹ phiyọ ẹbe re ghwa iyẹnrẹn] na ji kare kare.” Dede nẹ ona rẹ aghwoghwo nana vwoba nure, jẹ a je mrẹ erere buebun vwo nẹ ena efa kerẹ “Ifoto rẹ Eha Rudje rẹ Emama.”

 8. Die yen egbemuo rẹ “Ifoto rẹ Eha Rudje rẹ Emama” na churobọ si?

⁸ Ifoto ra vwọphia. Russell vẹ usun rọyen ghwọrọ ẹgbukpe erha vwo muegbe rẹ “Ifoto rẹ Eha Rudje rẹ Emama,” re siobọnu vwẹ 1914. (Isẹ 21:5) Eha Rudje na, kirobo re sere ọke yena, vọnre vẹ ihoho re yan, ri vwo ikọlọ iyoyovwin kugbe eta ra ta nene ayen. A reyọ ihwo buebun vwo ru eha rudje rẹ ikuegbe ri Baibol na kerẹ ifimu, eranvwe dede je herọ. Iyẹnrẹn ọvo ra nẹre vwẹ 1913, da ta: “Ogba ọvo rọ pha rhuarho ra vwọ sẹro rẹ eranvwe ọyen e vwo ru eha rudje rẹ ikuegbe ri Noa, ra ta ota phiyọ.” Ihwo ri si ihoho sansan vwẹ London, New York, Paris, kugbe Philadelphia yen vwẹ obọ rayen vwọ vwẹ ikọlọ vwo gbe ighegbe buebun re vwo ru eha rudje na.

 9. Diesorọ a vwọ ghwọrọ ọke vẹ igho buebun phiyọ “Eha Rudje” na?

⁹ Diesorọ a vwọ ghwọrọ ọke vẹ igho buebun phiyọ “Eha Rudje” na? Orhiẹn re bruru vwẹ ọghwẹkoko rẹ 1913 de dje nẹ, “Ẹbe re ghwa iyẹnrẹn rehẹ America nẹrhẹ ihwo buebun riẹn kpahen eha rudje nana womarẹ ikatunu vẹ ihoho rẹ ayen phiyọ ẹbe re ghwa iyẹnrẹn na, ifimu nana vwerhen ihwo mamọ ọ da nẹrhẹ avwanre ri ruiruo aghwoghwo na, ri ji yono ihwo ọke yena, nabọ rhọnvwe nẹ ihoho rẹ eha rudje nana ghini omamọ rẹ idjerhe re se vwo ghwoghwo ovuẹ rẹ avwanre na.”

10. Mavọ yen “Ifoto rẹ Eha Rudje” na yan sheri te?

¹⁰ Vwẹ 1914, irere ri nughe rẹ “Ifoto rẹ Eha Rudje” na kẹdẹ kẹdẹ te 80. Ihwo ri jomate oduduru ẹrenren yen niro vwẹ America vẹ Canada. Vwẹ ukpe yena, e ji dje “Ifoto rẹ Eha Rudje” na phia vwẹ Australia, Britain, Denmark, Finland, Germany, New Zealand, Norway, Sweden, kugbe Switzerland. O ji vwo ọ re ru lọhọ re se “Eureka Drama,” o vwo ihoho re ya-an, irere itete yen a da vwẹ ọnana vwo ruiruo. Igho re vwo ru ọnana pha kueku, ọ je phẹrẹ emuo. Vwẹ omarẹ 1916, jẹ a fan “Ifoto rẹ Eha Rudje” na vẹ “Eureka Drama” na kpo ejajẹ rẹ Armenian, Dano-Norwegian, French, German, Greek, Italian, Polish, Spanish, kugbe Swedish re.

11, 12. Mavọ yen “Ifoto rẹ Eha Rudje” na te ubiudu rẹ eghene ọshare ọvo wan, kẹ die yen o yono avwanre?

¹¹ Ifoto rẹ Eha Rudje” ra fan kpo French te ubiudu rẹ Charles Rohner rọhẹ ẹgbukpe 18 mamọ. Charles da ta: “E dje ughe nana phia vwẹ orere mẹ re se Colmar, Alsace, vwẹ France. Ghwe vwo nẹ ọtonphiyọ rẹ ughe na rhe, obo ra vwẹ uyota ri Baibol na vwọphia wan te vwe ẹwẹn dẹn.”

¹² Ukuotọ rọyen, Charles de bromaphiyame, vwẹ 1922 ọ da ro ẹga ọkieje. Ọvo usun rẹ iruo rẹsosuọ ra vwọ kẹ ọyen rọ vwọ vwẹ ukẹcha phia vwo dje “Ifoto rẹ Eha Rudje” na vwọ kẹ ihwo rẹ France. Charles vwo djisẹ rẹ iruo nana, ọ da ta: “A kẹ vwẹ iruo sansan—mi hworo violin, mẹvwẹ odibo rọ vwẹrote igho vẹ ẹbe ukoko na. A je vuẹ vwẹ nẹ me je vuẹ otu na nẹ ayen hwomamu tavwen ọrhuẹrẹphiyotọ na ke tonphiyọ. Vwẹ ọke rẹ omaerovwon, avwanre ke rha ghara ẹbe. Avwanre de phi oniọvo ọshare yẹrẹ aye ọvuọvo phiyọ ẹdia sansan vwevunrẹ ọguan na. Ọvuọvo rayen vwẹ ẹbe sansan vwọ yọnrọn obọ, kẹ ayen vwẹ ayen kẹ ihwo na. Vwọba, a rhuẹrẹ ẹbe phiyọ imẹjẹ sansan, e de mu ayen phiyọ anurhoro rẹ ọguan na.” Vwẹ 1925, e de durhie Charles kpo Bẹtẹl rọhẹ Brooklyn, New York. A da vuẹ nẹ ọ vwẹrote ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ uhworo re che vwo ruiruo vwẹ uwevwin rẹ iredio kpokpọ re se WBBR. Re vwo djekpahen udje rẹ Oniọvo Rohner nure na, ko fori nẹ a nọ oma avwanre, ‘Mi vwo owenvwe mi vwo rhiabọreyọ kiruo kiruo ro churobọ si aghwoghwo rẹ ovuẹ rẹ Uvie na?’—Se Aizaya 6:8.

13, 14. Mavọ yen a reyọ iredio vwo ruiruo rẹ aghwoghwo na wan? (Ji ni ekpeti na “Erọnvwọn ra Vwọphia Vwẹ WBBR” kugbe “Ọghwẹkoko ro Kperusi.”)

¹³ Iredio. Vwẹ ikpe re kpahen 1920, iruo rẹ “Ifoto rẹ Eha Rudje” na de rhi shekpotọ, ẹkẹvuọvo iredio kọyen rhe dia idjerhe ọvo kiriguo re vwo ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na. Vwẹ April 16, 1922, Oniọvo Rutherford da ta ota rẹsosuọ rọyen vwẹ iredio vwẹ Metropolitan Opera House rọhẹ Philadelphia, Pennsylvania. Ihwo ri te omarẹ 50,000 yen kerhọ rẹ ota na “Iduduru rẹ Ihwo ri Yerẹn Asaọkiephana Che Ghwu-u.” Then, in 1923, came the first broadcast of a convention session. Vwẹ 1923, ọyen a ka vwọ vwẹ eta rẹ ọghwẹkoko vwọphia vwẹ iredio. Vwọba iredio efa re vwẹ eta avwanre vwọphia, iniọvo re vwo mu ẹdia vwẹ ukoko na de brorhiẹn nẹ o che yovwin siẹrẹ e de vwo uwevwin rẹ iredio rẹ avwanre, ra bọn phiyọ Staten Island, vwẹ New York, e de se nẹ WBBR. A da ton iruo phiyọ vwẹ February 24, 1924.

¹⁴ Uwevwin Orhẹrẹ ri December 1, 1924 vwo djekpahen ọdavwẹ rẹ WBBR, ọ da ta: “Avwanre vwo imuẹro nẹ asaọkiephana, ra vwọ reyọ iredio vwo ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na ọyen me ku, ọyen ji me yovwin.” Ọ da je ta: “Ọrovwohwo da guọnọ bọn iwevwin rẹ iredio efa re vwo ghwoghwo ota na, ọ cha gbẹn idjerhe ra vwọ mrẹ igho vwo ruo.” (Une 127:1) Vwẹ 1926, jẹ ihwo ri Jihova vwo iwevwin rẹ iredio esan re. Ivẹ hẹ America—WBBR hẹ New York, WORD da rha kẹrẹ Chicago. Ẹne ichekọ hẹ Canada, vwẹ Alberta, British Columbia, Ontario, kugbe Saskatchewan.

15, 16. (a) Die yen ilori rẹ ẹga rehẹ Canada ru kpahen aghwoghwo rẹ iredio na? (b) Mavọ yen iruo rẹ iredio na vẹ ọ ri nẹ uwevwin kpo uwevwin na vwo bicha ohwohwo?

¹⁵ Ilori rẹ ẹga de rhi vwo oniso rẹ ona nana re vwo ghwoghwo uyota ri Baibol na. Albert Hoffman, rọ riẹn kpahen iruo rẹ iredio na vwẹ Saskatchewan, Canada, da ta: “Ihwo buebun da rhe riẹn Emọ-uyono ri Baibol na [kirobo re se Iseri ri Jihova ọke yena]. Iredio na nabọ ghwoghwo Uvie na rhi te ukpe ri 1928, ọke rẹ ilori rẹ ẹga vwọ riẹriẹ ihwo ri suẹn vwọ dobọ rẹ iruo rẹ iwevwin rẹ iredio rehẹ Canada na eje ji.”

¹⁶ Dede nẹ a dobọ rẹ iruo rẹ iwevwin rẹ iredio rehẹ Canada na ji, jẹ iwevwin rẹ iredio efa je vwẹ eta rẹ avwanre vwọphia. (Mat. 10:23) Ihwo vwọ riẹn kpahen ọnana, e de si ukeri rẹ iredio ri ghwoghwo ovuẹ ri Baibol na phiyọ Uwevwin Orhẹrẹ na vẹ The Golden Age (re se Awake! enẹna) rere iniọvo ri ghwoghwo nẹ uwevwin kpo uwevwin sa vwọ vuẹ ihwo nẹ ayen kerhọ rẹ eta nana vwẹ iredio rayen. Die yen nẹ obuko rọyen rhe? Bulletin ri January 1931 da ta: “Iruo rẹ iredio na ghini phi oruru phiyọ oma rẹ iniọvo ri ghwoghwo ota vwo nẹ uwevwin kpo uwevwin. Iyẹnrẹn buebun te ukoko na obọ, ri shekpahen ihwo re kerhọ, ayen de ji muegbe vwọ reyọ ẹbe ra kẹ ayen fikirẹ eta rẹ Oniọvo Rutherford rẹ ayen kerhọ kẹ.” Bulletin na de djisẹ rẹ iruo rẹ iredio vẹ ọ ri nẹ uwevwin kpo uwevwin na nẹ “enana ena rẹ aghwoghwo ivẹ rẹ ukoko rẹ Orovwori na vwo ruiruo.”

17, 18. Dede nẹ ẹdia evo weneri, mavọ yen a je vwọ reyọ iredio vwo ruiruo?

¹⁷ Vwẹ ikpe re kpahen 1930, ẹvwọsuọ da vwomaphia vwọ kẹ iwevwin rẹ iredio efa kidie ayen ghwoghwo ota rẹ avwanre. Ọtiọyena, vwẹ 1937, idibo ri Jihova de wene nene ẹdia na. Ayen da kpairoro vrẹ iredio efa na, ayen de muomaphiyọ iruo ri nẹ uwevwin kpo uwevwin na.a Dedena, a je vwẹ iredio vwo ghwoghwo ovuẹ rẹ Uvie na vwẹ asan rẹ iruo aghwoghwo na da dia bẹnbẹn. Kerẹ udje, vwo nẹ 1951 fiẹ 1991, ọkieje yen uwevwin rẹ iredio ọvo rọhẹ West Berlin, Germany, vwo ghwoghwo ovuẹ ri Baibol na rere ihwo re dia asan re se East Germany ọke yena se vwo nyo ovuẹ rẹ Uvie na. Vwo nẹ 1961, uwevwin rẹ iredio ọvo rọhẹ Suriname, vwẹ South America, ghwoghwo uyota ri Baibol na ibrẹro 15 kudughwrẹn kudughwrẹn; ayen ru ọnana vwẹ ikpe re vrẹ ọgban. Vwo nẹ 1969 fiẹ 1977, ukoko na ru uhworo re vrẹ 350 vwẹ iredio, vwẹ otọ rẹ uyovwinrota na “All Scripture Is Beneficial.” Vwẹ America, iwevwin rẹ iredio ri te 291 vwẹ irere ri te 48, yen ghwoghwo eta na. Vwẹ 1996, uwevwin rẹ iredio ọvo vwẹ Apia, rọ dia otorere rẹ ẹkuotọ rẹ Samoa, vwẹ South Pacific, ghwoghwo ota kudughwrẹn kudughwrẹn vwẹ otọ rẹ uyovwinrota na “Answers to Your Bible Questions.”

¹⁸ Ẹgbukpe ujorin ruje na vwo kuẹphiyọ na, iredio rha dia idjerhe ọvo kiriguo re vwo ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na-a. Ẹkẹvuọvo, ona ọfa da vwomaphia rọ nẹrhẹ ovuẹ na se te ihwo buebun vwọ vrẹ ena ri jovwo.

19, 20. Diesorọ idibo ri Jihova vwo ru jw.org, erere vọ yen nuro rhire? (Ji ni ekpeti na “JW.ORG.”)

¹⁹ Intanẹti. Ihwo re vrẹ oduduima 2.7 yen vwẹ Intanẹti vwo ruiruo vwẹ 2013, kọyen omarẹ ẹkẹn 40 rẹ ihwo rehẹ akpọneje yen ro Intanẹti. Kirobo rẹ ikekeri ọvo djere, ihwo ri te omarẹ oduduima 2 yen vwẹ ifonu yẹrẹ itablẹti vwọ ruọ. Kọke kọke yen ukeri nana vwo kpenu phiyọ vwẹ akpọneje, jẹ asan ra da ma vwẹ ifonu vwọ ro Intanẹti yen Africa, ihwo re vwẹ ifonu rayen vwọ ro Intanẹti vrẹ oduduru 90. Ewene yena eje djobọte idjerhe rẹ ovuẹ na vwo te ihwo buebun obọ nonẹna.

²⁰ Vwo nẹ 1997, ihwo ri Jihova ke je vwẹ ovuẹ vwo te ihwo buebun obọ ẹsiẹvo womarẹ ona nana. Vwẹ 2013, a sa ro jw.org vwẹ ejajẹ ri te omarẹ 300, a je sa danlodu rẹ evuẹ ri Baibol na vwẹ ejajẹ re vrẹ 520. Ihwo re vrẹ 750,000 yen ro wẹbsaiti na kẹdẹ kẹdẹ. Kemeranvwe kemeranvwe, vwọ vrẹ ividio rẹ ihwo nẹ, ihwo je danlodu rẹ ẹbe ri te omarẹ oduduru 3, imagazini oduduru 4, kugbe uhworo oduduru 22.

21. Die yen ikuegbe ri Sina yono uwe?

²¹ Wẹbsaiti na ghini ona ro me vwo ẹgba re vwo ghwoghwo iyẹnrẹn esiri rẹ Uvie na tobọ vwẹ asan ra da dobọ rẹ iruo aghwoghwo na ji. Kerẹ udje, vwẹ 2013, Sina ọyen ọshare ọvo rọ ro jw.org, o de se esiri rẹ ukoko rọhẹ America kidie ọ guọnọ evuẹ efa ri shekpahen Baibol na. Diesorọ use nana vwo gbe ohwo unu? Sina ọyen ohwo rẹ ẹga Alufa, rọ dia ọko ọvo vwẹ ẹkuotọ ra da dobọ rẹ iruo avwanre ji. Ukuotọ rọyen, e de ru ọrhuẹrẹphiyotọ rẹ oniọvo ọvo vwẹ America vwọ vwẹ Baibol na vwo yono Sina abọ ivẹ kudughwrẹn kudughwrẹn. Ividio rẹ intanẹti yen ayen vwo ru uyono na.

22, 23. (a) Ena re vwo ghwoghwo ota kẹ ihwo buebun na wene ọ ri nẹ uwevwin kpo uwevwin? (b) Idjerhe vọ yen Ovie na vwo ku ebruphiyọ ku ẹgbaẹdavwọn rẹ avwanre?

²² A cha vwẹ ena re vwo ruiruo rẹ aghwoghwo na kerẹ ẹbe re ghwa iyẹnrẹn, Ifoto rẹ Eha Rudje, iredio, vẹ Wẹbsaiti vwo wene aghwoghwo ri nẹ uwevwin kpo uwevwi-in. Diesorọ? Kidie idibo ri Jihova vwẹrokere udje ri Jesu. Ọ dia Jesu di ghwoghwo ota kẹ otu gbidigbidi ọvo-o, ọ tẹnrovi ohwo ọvuọvo. (Luk 19:1-5) Jesu ji yono idibo rọyen nẹ ayen ji ru ọtiọyen, ọ da je kẹ ayen ovuẹ rẹ ayen che ghwoghwo. (Se Luk 10:1, 8-11.) Kirobo re yonori vwẹ Uyovwinrota 6, ọkieje yen ihwo re vwo mu vwẹ ukoko na vwo jiro kẹ ohwo ọvuọvo nẹ e ghwoghwo ota na kẹ ihwo vwẹ iwevwin rayen.—Iruo 5:42; 20:20.

²³ Ẹgbukpe ujorin ọvo ra vwọ vwẹ Uvie na vwo mu nu, ighwoghwota re jomate oduduru 8 yen ghwoghwo ọhọre rẹ Ọghẹnẹ vwọ kẹ ihwo. Aphro herọ-ọ, Ovie na ku ebruphiyọ ku ena re vwo ghwoghwo Uvie na. Kirobo rẹ uyovwinrota rọ vwọ kpahen ọnana che djephia, ọ je kẹ avwanre ekuakua ra guọnọre re vwo ghwoghwo iyẹnrẹn esiri na vwọ ro kẹgborho kẹgborho, kuvwiẹ kuvwiẹ, kugbe kephẹrẹ kephẹrẹ.—Ẹvwọ. 14:6.