Yampaka Tutende Kuti Tuwale Umundu Wasambano

1, 2. (a) Ligongo cici yili yakomboleka kuwala umundu wasambano? (b) Ana pa Akolose 3:10-14 pana ndamo syapi syasili mbali ja umundu wasambano?

M’BAIBULO mwana maloŵe gakuti “umundu wasambano.” (Aef. 4:24; Akolo. 3:10) Maloŵega gakusasala ya umundu ‘wawapanganyidwe mwakamulana ni lisosa lya Mlungu.’ Wosopewe mpaka tukombole kuwala umunduwu. Yili m’yoyo ligongo Yehofa ŵatupanganyisye m’ciwanicisyo cakwe, mwamti mpaka tukombole kulosya ndamo syakwe syambone.—Gen. 1:26, 27; Aef. 5:1.

² Tukumanyilila kuti ulemwa watwajigalile kwa acinangolo ŵetu ŵandanda, ukusatutendekasya kumbila yakulemweceka. Cinesoni cili ŵandu ŵatukusile nawo. Nambope, ni cikamucisyo ca Yehofa, mpaka tukombole kola ndamo syakusasaka Yehofajo. Wosope tukusosekwa kulingalinga kuti tuyice pelepo. Kuti yeleyi yikombolece, kwende tulole ndamo syaŵasikolasile ndumetume Paulo syasili mbali ja umundu wasambano. (Aŵalanje Akolose 3:10-14.) Citutagulilanesoni yampaka tutende pakulosya ndamosi mu undumetume.

 3. Asale cindu cimo cakusosekwa pakuwala umundu wasambano.

³ Pambesi pakutulimbikasya kuti tuwale umundu wasambano, Paulo ŵasasile maloŵe gane gakulosya kuti ungali lusagu cili cindu cakusosekwa kuti tuwale umunduwu. Jwalakwe ŵatite, ‘Pangali Mgiliki kapena Myuda, jwam’wumbale kapena jwangawumbala, mlendo, jwangalijiganya, kapolo, kapena mfulu.’ Ligongo cici ŵandu mumpingo ngakusosekwa kusagulana pakujigalila mtundu wa cilu cawo, cilambo catyocele, kapena kupata kwawo? Ligongo ŵakumkuya Klistu ŵasyesyene ‘ali ŵamo.’—Akolo. 3:11; Aga. 3:28.

 4. (a) Ana ŵakutumicila ŵa Yehofa akusosekwa kutenda yamtuli kwa ŵane? (b) Ana cici cacikusasokonasya mtendele wa Aklistu m’yilambo yine?

⁴ Aklistu ŵawete umundu wasambano akusiŵacimbicisya ŵandu wosope, cinga ali ŵakulambila acimjawo kapena iyayi. Akusatenda yeleyi mwangajigalila mtundu wa mundujo kapena kupata kwakwe. (Alo. 2:11) Nambo m’yilambo yine kutenda yeleyi mpaka kuŵe kwakusawusya. Mwambone, ku South Africa kalakala asungu ni ŵapiliwu ŵajinji ŵatamaga kwakulekangana ligongo lyakulekangana mtundu. Pakusaka kwakamucisya abale ŵamitundu jakulekanganalekangana kuti ‘awugule mitima’ jawo, mu October 2013, Likuga Lyakulongolela lyajiticisye kuti atende yineyakwe yakwakamucisya kuti amanyigane cenene. (2 Akoli. 6:13) Ana ŵatesile yamtuli?

5, 6. (a) Ana abale ku South Africa ŵalinganyisye yamtuli yakwakamucisya kuti aŵe ŵakamulana? (Alole ciwulili cacili kundanda kwa nganiji.) (b) Ana yakuyicisya yakwe yiŵele yamtuli?

⁵ Abale ŵalinganyisye yakuti mipingo jiŵili ja yiŵeceto ni mitundu jakulekangana jitendele yindu pampepe kwa yijuma yakuŵalanjika. Abale ni alongo ŵa m’mipingoji ŵalalicilaga yimpepe, kutenda misongano pampepe, soni kuŵilanjilana m’simangwawo. Nambo mipingo jinesoni jejinji jatandite kutenda yeleyi. Ŵandu ŵajinji, kupwatikapo ŵanganaŵa Ŵamboni ŵayamicile. Mwambone, mlongola jwa dini jwine jwaŵecete kuti, “Une nganimba Jwamboni. Nambo kuŵeceta cilungamo, jemanja mkusakamulana pakulalicila, soni mli ŵangasagulana.” Ana yeleyi yakamucisye camtuli Ŵamboni?

⁶ Pandanda, mlongo jwine jwa mumpingo wa ciŵeceto ca Cikhosa (Xhosa) lina lyakwe Noma, nganagopokaga kwaŵilanjila kumangwakwe abale ni alongo ŵa mumpingo wacisungu. Nambo pambesi pakulalicila yimpepe ni Ŵamboni ŵacisungu soni kuja kunguluka kumangwawo, jwalakwe jwatite, “Jemanjaji ali ŵandu mpela m’weji eti!” Kaneko pajakwanile ndaŵi jakuti mpingo wa mlongoju waŵilanjile msimangwawo abale ŵa mumpingo wacisungu, jwalakwe jwaŵilanjile abalewo ni kwatelecela yakulya atamose kuti nganaŵa jwakupata. Pa acalendo ŵakwewo, palijisoni jwamkulungwa jwa mumpingo. Mlongo Noma jwatite, “Nasimonjile kwabasi kuti m’baleju jwaliji jwakusacilila kutama palipose, atamose pamkeka.” Mipingo jejinji jikwendelecelape kutenda yeleyi. Apano abale ni alongo ŵajinji apatile acimjawo ŵasambano soni ali ŵakusacilila kuwugula mitima jawo.

 7. Ligongo cici tukusosekwa kwendelecela kwatendela canasa acimjetu?

⁷ Yakulingwa citusimaneje nayope mpaka kumala kwa cilambo ca Satanaci. Masiku agano tukusimana ni yindu mpela kusoŵa kwa masengo, ulwele wekulungwa, kulagasidwa, ngosi sya m’cipago, ŵawiyi kutujiŵila, kapena yakusawusya yine. Kuti tukamusyanganeje cenene mundaŵi jakusawusyaji, tukusosekwa kola canasa cisyesyene. Kola canasa cekulungwa kucitutendekasya kwalosya ŵane umbone mtima. (Aef. 4:32) Mbali sya umundu wasambano syelesi sicitukamucisya kumsyasya Mlungu soni kwatondoya ŵane.—2 Akoli. 1:3, 4.

 8. Ana kwalosya canasa soni umbone mtima wosope mumpingo kukusaŵa ni yakuyicisya yambone yapi? Apelece cisyasyo.

⁸ Ana mpaka tulosye camtuli kwaganicisya ŵandu ŵakutyocela m’yilambo yine ŵali mumpingo mwetu? Tukusosekwa kutenda yakuti jemanjaji aŵe acimjetu ŵapamtima, soni twakamucisye kuti alipikaneje kuŵa ŵakusosekwa. (1 Akoli. 12:22, 25) Kwende tulole yayatendekwe ni mundu jwine jwa ku Philippines lina lyakwe Dannykarl, juŵasamile Japan. Kumasengo kwakwe, ŵandu ŵajinji ŵam’nyosyaga kulekangana ni ŵamasengo ŵa ku Japan kukoko. Nambo lisiku line jwapite ku misongano ja Mboni sya Yehofa. Dannykarl jwatite, “Kumaloko, ciŵandika ŵandu wosope ŵaliji ŵakutyocela ku Japan peko, nambo ŵambocele ni magasa gaŵili mpela twamanyigene kalakala.” Abalewo ŵajendelecele kumlosya umbone mtima, mwamti Dannykarl jwajawile pasogolo mwausimu mpaka kubatiswa. Apano ali jwamkulungwa jwa mumpingo. Acakulungwa ŵa mumpingo acimjakwe akusam’wona Dannykarl ni ŵamkwakwe mpela majali ga mumpingowo. Acakulungwawo akusati, “Jemanjaji ali apayiniya ŵakusatama umi wangasaka yejinji, mwamti ali cisyasyo cambone cakuŵika Ucimwene pandanda.”—Luk. 12:31.

9, 10. Asale yisyasyo yakulosya umbone wakwatendela canasa ŵandu mu undumetume.

⁹ Kwasalila ŵane ya Ucimwene wa Mlungu, uli upile wine wakwatendela ‘wosope yindu yambone.’ (Aga. 6:10) Pakwatendela canasa ŵandu ŵakutyocela m’yilambo yine, Ŵamboni ŵajinji akusalijiganya ciŵeceto casambano. (1 Akoli. 9:23) Jemanjaji akusapata majali gejinji. Mwambone, mlongo jwine jwa ku Australia, lina lyakwe Tiffany jwakutendasoni upayiniya jwalijiganyisye Ciswahili kuti akamucisyeje mumpingo wa ciŵecetoci wawuli mumsinda wa Brisbane. Atamose kuti kulijiganya ciŵeceto kwaliji kwakusawusya kwa Tiffany, nambo jwapatile majali gejinji. Jwalakwe jwatite, “Naga akusaka undumetume wakusangalasya, atande kutumicila mumpingo wa ciŵeceto cine. Ukusaŵa mpela ukutumicila m’cilambo cine. Ukusasangalala ni mkamulano soni unasi wetu wapacilambo cosope.”

¹⁰ Kwende tulole cisyasyo cine ca liŵasa lya ku Japan. Sakiko, mwanace jwamkongwe jwa m’liŵasali jwatite, “M’yaka ya m’ma 1990, twacinganganaga mnope ni ŵandu ŵakutyocela ku Brazil mu undumetume. Pambesi pakwalosya malemba m’Baibulo jawo ja Cipwitikisi, mpela lilemba lya Ciunukuko 21:3, 4 kapena Salimo 37:10, 11, 29, ŵakolaga lung’wanu mnope, soni ndaŵi sine mpaka kugwisya misosi.” Nambo liŵasali nganililecela papopo. Sakiko jwatite, “Patwayiweni kuti ŵandu ŵajinji akwete sala jausimu, liŵasa lyetu lyosope lyatandite kulijiganya Cipwitikisi.” Mkupita kwa ndaŵi, liŵasali lyakamucisye kuti papagwe mpingo wa ciŵecetoci. Jemanjaji akamucisye ŵandu ŵajinji ŵakutyocela m’yilambo yine kuti atande kumtumicila Yehofa. Sakiko jula jwaŵecetesoni kuti, “Kulijiganya Cipwitikisi galiji masengo gekulungwa, nambo majali gatupatile gali gejinji mnope. Tukum’yamicila mnope Yehofa.”—Aŵalanje Masengo 10:34, 35.

11, 12. (a) Ligongo cici tukusosekwa kola cakulinga cambone cakuwalila umundu wasambano? (b) Ana cici campaka citukamucisye kuti tujendelecele kuŵa ŵakulinandiya?

¹¹ Cakulinga cakuwalila umundu wasambano ciŵeje kuti tumcimbicisyeje Yehofa, ngaŵaga kuti ŵandu atulapilileje. Akumbucileje kuti atamose lilayika line lyele pandanda lyaliji lyamlama lyatesile cakulemwa ligongo lyakulikwesya. (Awanicisye ni Ezekieli 28:17) Kuli wuli ŵandu ŵangali umlamawe! Yili yakusawusya mnope kuŵambala kulikwesya. Nambope, mpaka tukombole kuwala kulinandiya. Mwamtuli?

¹² Kuti tuŵe ŵakulinandiya, tukusosekwa kupataga ndaŵi jakuganicisya mwakusokoka yatuŵalasile m’Maloŵe ga Mlungu. (Deut. 17:18-20) Tuganicisyeje mnope yaŵajiganyisye Yesu soni cisyasyo cakwe ca kulinandiya. (Mat. 20:28) Yesu jwayikene pakojesya sajo sya ŵakulijiganya ŵakwe. (Yoh. 13:12-17) Tukusosekwasoni kupopela kwa Mlungu ndaŵi ni katema kuti atupeje msimu weswela wampaka utukamucisye kumasya nganisyo syakulikwesya.—Aga. 6:3, 4; Afi. 2:3.

13. Ana kuŵa ŵakulinandiya kwana umbone wamtuli?

¹³ Aŵalanje Miyambo 22:4. Jwalijose jwakusamlambila Yehofa akusosekwa kuŵa jwakulinandiya. Kutenda yeleyi kuli kwambone mnope. Kuŵa ŵakulinandiya kucitukamucisya kuŵa ŵakamulana mumpingo soni ŵamtendele. Nambosoni Mlungu cacituwona kuŵa ŵakuŵajilwa umbone mtima wakwe wekulungwa naga tuli ŵakulinandiya. Ndumetume Petulo jwatite, “Jemanja wosope mtendeje yindu mwakulinandiya kwa jwine ni mjakwe, ligongo Mlungu akusiŵasisya ŵakulikwesya, nambo akusiŵalosya umbone mtima ŵandu ŵakulinandiya.”—1 Pet. 5:5.

14. Ana ŵani ŵali cisyasyo cambone ca kufasa ni kuwusimana mtima?

¹⁴ Masiku agano, ŵandu akusam’wona mundu jwakufasa soni jwakuwusimana mtima mpela jwakupwambwana. Kweleku kuli kulilambusya! Ligongo ndamosi sikusatyocela kwa Mlungu, jwali jwamkulungwa pacilambo cosope. Yehofa ali cisyasyo cambone ca kufasa soni kuwusimana mtima. (2 Pet. 3:9) Alole yaŵamjanjile Abulahamu ni Loti kupitila mwa malayika paŵam’wusisye yiwusyo. (Gen. 18:22-33; 19:18-21) Nambosoni kwa yaka yakupunda 1,500, Yehofa jwatesile yindu mwakuwusimana mtima ni mtundu wa Ayisalayeli.—Ezek. 33:11.

15. Ana Yesu jwalosisye cisyasyo camtuli pangani jwakuŵa jwakufasa soni jwakuwusimana mtima?

¹⁵ Yesu jwaliji “jwakufasa.” (Mat. 11:29) Jwalosisye kuwusimana mtima pa yakulepela ya ŵakumkuya ŵakwe. Pa undumetume wakwe wosope, jwapilile yakunyosya kutyocela kwa acimlongola ŵa dini ŵakusisya. Atamose yaliji m’yoyo, nambo jwalijipe jwakufasa soni jwakuwusimana mtima mpaka paŵam’wuleje mwangalwe. Ali mkulaga pacitela cakulagacisya, Yesu jwapopelele ŵakumlagasyawo kuti, “Atati, ŵakululucile ŵanduŵa ligongo ngakumanyilila yakutenda.” (Luk. 23:34) Yesu ali cisyasyo cambone ca mundu jwakufasa soni jwakuwusimana mtima atamose yindu payisawisye.—Aŵalanje 1 Petulo 2:21-23.

16. Ana mpaka tulosye camtuli kuti tuli ŵakufasa soni ŵakuwusimana mtima?

¹⁶ Ana mpaka tulosye camtuli kuti tuli ŵakufasa soni ŵakuwusimana mtima? Paulo jwasasile litala limo paŵalembele cikalata ŵakulupilila acimjakwe kuti, “Ajendelecele kundililana ni kululucilana ni mtima wosope, atamose jwine ali akwete ligongo lyakudandaulila ya mjakwe. Mpela Yehofa ŵakululucile ni mtima wosope, jemanjasoni atende yeleyo.” (Akolo. 3:13) Kusala yisyene, kuti tupikanile lilamusi lyeleli, tukusosekwa kuŵa ŵakufasa soni ŵakuwusimana mtima. Nambosoni kwakululucila ŵane kukusalimbikasya mtendele mumpingo.

17. Ligongo cici kufasa soni kuwusimana mtima kuli kwakusosekwa?

¹⁷ Mklistu jwalijose akusosekwa kuŵa jwakufasa soni jwakuwusimana mtima. Naga akusaka kuti cakulupuce, akusosekwa kutendaga yeleyi. (Mat. 5:5; Yak. 1:21) Soni cakusosekwa mnope cili cakuti, ndamosi sikusatukamucisya pakumlumba Yehofa soni kwakamucisye ŵane kuti akuyeje yajikusasala Baibulo.—Aga. 6:1; 2 Tim. 2:24, 25.

18. Ana cinonyelo ni ungali lusagu yikusakamulana camtuli?

¹⁸ Ndamo syosope syatutagulilene munganiji sili syakamulana mnope ni cinonyelo. Mwambone, ndumetume Yakobo jwajamwice Aklistu acimjakwe ligongo lya lusagu. Jemanjajo ŵatendelaga yambone ŵakusicila ngaŵaga ŵakulaga. Yakobo jwasasile kuti kutenda yeleyi kwaliji kasa lilamusi lya ucimwene lyakuti, “Mumnonyeleje mjenu mpela mwamkusalinonyelela mwasyene.” Jwasasilesoni kuti, “Naga akwendelecela kola lusagu, nikuti akutenda ulemwa.” (Yak. 2:8, 9) Mwakulekangana ni yeleyi, cinonyelo cicitukamucisya kuŵambala lusagu ligongo lya majiganyo, mtundu wa mundu kapena kusicila kwakwe. Ngatukusaka ata panandi kuti lusagu luŵe mbali ja umundu wetu.

19. Ligongo cici tukusosekwa kuwala cinonyelo?

¹⁹ Cinonyelo cilisoni “cakuwusimana mtima soni cacanasa” nambosoni “cangalikwesya.” (1 Akoli. 13:4) Kusala yisyene, tukusasosekwa kuŵa ŵakuwusimana mtima, ŵambone mtima, soni ŵakulinandiya kuti tujendelecele kwasalila ŵane ya Ucimwene wa Mlungu. (Mat. 28:19) Ndamo syelesi sikusatukamucisyasoni kuti tuŵeje ŵakamulana ni jwalijose mumpingo. Ana yakuyicisya yakwe yikusaŵa yamtuli? Tukusakola mipingo jakamulana jakulosya ndamo sya Yehofa, nambosoni ŵajinji akusatanda kutumicila nawe. Ni ligongo lyakwe Baibulo pajasasile ya umundu wasambano, jamalisisye ni maloŵe gamacili gakuti, “Nambo konjecesya pa yosopeyi, awale cinonyelo, pakuŵa cikusakamulanya ŵandu mwamacili kupunda cindu cilicose.”—Akolo. 3:14.

20. (a) Ana tukusosekwa kuliwusya yiwusyo yapi, soni ligongo cici? (b) Ana tukwembeceya mwalung’wanu ndaŵi japi?

²⁰ Jwalijose akusosekwa kuliwusya kuti, ‘Ana mbali jine japi ja umundu wakala jangusosekwa kuwula?’ Tukusosekwa kumcondelela Mlungu kuti atukamucisye. Tutendejesoni yakomboleka pakulimbana ni cilicose campaka citulepelekasye kuja kwinjila mu Ucimwene wa Mlungu. (Aga. 5:19-21) Mpaka tutende cenene kuliwusya kuti, ‘Ana ngwendelecela kucenga kuti macili gakwendesya nganisyo syangu gaŵe gasambano?’ (Aef. 4:23, 24) Kuwala umundu wasambano ngasikumala mpaka patuciŵa ŵamlama. Agambe ganicisya mwawuciŵela umi pandaŵi jakuti jwalijose akumsyasya cenenepe Yehofa!