Maloŵe Gandanda

1, 2. (a) Ana jwakulolela mkuli jwine ŵawonaga catuli ŵandu ŵakulupicika wa m’Baibulo? (b) Ligongo cici jemanjaji mpaka aŵe acimjetu ŵambone?

JWAMKONGWE jwine jwa Ciklistu panyuma pakupikanila ngani jaŵaŵecete jwakulolela mkuli jwacikulile jwatite. “Akuŵeceta mpela kuti ŵandu ŵa m’Baibulo ali acimjakwe.” Yili yakupikanika kuti mlongoju aŵecete yeleyi pakwamba ya jwakulolela mkuliju, ligongo jwalakwe jwaŵele juli mkulijiganya soni kwiganya Maloŵe ga Mlungu kwa yaka yejinji. M’yoyo acalume soni acakongwe ŵacikulupi ŵa m’Baibulo ŵaŵele mpela acimjakwe ŵakalakala.

² Ana m’weji ngaŵa mkunonyela kuti ŵandu ŵajinji ŵa m’Baibuloŵa aŵesoni acimjetu? Nambo ana jemanjaji ali ŵasyesyene catuli kwa wawojo? Aganicisye mwampaka apikanile ali mkwenda soni kuŵecetana nawo, soni ali mkungulucila pamo kuti amanyigane ni Nowa, Abulahamu, Lute, Eliya, soni Estele. Aganicisye mwampaka jemanjaji akwayiye umi wawo, ali mkwasalila yakwakamucisya soni yakwalimbikasya.—Aŵalanje Miyambo 13:20.

 3. (a) Ana kulijiganya ya acalume ni acakongwe ŵa cikulupi ŵa m’Baibulo mpaka kutukamucisye catuli? (b) Ana citutagulilane yiwusyo yapi?

³ Unasi wambonewu ucikomboleka cenene pandaŵi ‘jacacijimuka . . . ŵakulungama’ ku ŵawe. (Mase. 24:15) Nambope lelojinosoni kulijiganya ya acalume soni acakongwe ŵacikulupi ŵa m’Baibuloŵa mpaka kutukamucisye. Ana mpaka kutukamucisye mwatuli? Ndumetume Paulo ŵajanjile ciwusyoci kuti: “Ŵasyasyeje ŵandu ŵele mwacikulupi soni mwakuwusimana mtima akupocela yindu yaŵasalile Mlungu.” (Ahe. 6:12) Patukulijiganya ya acalume ni acakongwe ŵacikulupiŵa, kwende candanda tutagulilene kaje yiwusyo yampaka tukole kutyocela pamaloŵe gaŵaŵecete Pauloga. Ciwusyo candanda mpaka ciŵe cakuti, Ana cikulupi cili cici soni, ligongo cici tukusosekwa kola cikulupi. Ciwusyo caŵili cili cakuti, Ana mpaka twasyasye catuli ŵandu ŵakulupicika ŵakalakala?

 4. Ana ŵandu akusaganisya yatuli pakwamba ya cikulupi, soni ligongo cici kweleku kuli ganisya mwakulemweceka?

⁴ Cikulupi cili ndamo jambone. M’bukuji citutagulilane ya acalume ni acakongwe ŵele ŵajiwonaga ndamoji kuŵa jakusosekwa mnope. Ŵandu ŵajinji lelojino akusaciwona cikulupi kuŵa ndamo jangali mate, jemanjaji akusakulupilila kuti cigambile kuŵa kulupilila yindu yiliyose atamose kuti yili yangali maumboni. Nambo kweleku kuli ganisya mwakulemweceka. Cikulupi nganicikuŵa kwamba kujigalika ni yindu mwaujinga. Cikulupi cisyesyene nganiciŵa kwamba kulupilila yindu pali pangali maumboni gakwe. Kwamba kujigalika ni yindu mwaujinga kuli kwakogoya, ligongo mundu jwakusajigalika nganisyo mpaka acenje nganisyo syakwe ndaŵi jilijose. Soni kwamba kulupilila kuti kwana Mlungu nganikuŵa kwakwanila, ligongo atamose “yiwanda yikusakulupilila soni kutetemela.”—Yak. 2:19.

5, 6. (a) Ana cikulupi cetu cigonile pa yindu yiŵili yapi yangawoneka? (b) Ana cikulupi cetu ciŵeje camacili mwatuli? Apelece cisyasyo.

⁵ Cikulupi cisyesyene nganiciŵa kwamba kujigalika ni yindu mwaujinga. Ana akukumbucila mwajikusagopolelela Baibulo maloŵe gakuti cikulupi? (Aŵalanje Ahebeli 11:1.) Paulo ŵasasile kuti cikulupi cigonile pa yindu yiŵili yangawoneka. Candanda cili maumboni gamacili ga yindu yisyesyene atamose kuti ‘nganituyiwoneje.’ Mwambone, meso getu ngaŵa mkuwona yindu yakwinani mpela, Yehofa Mlungu, Mwanagwe, soni Ucimwene wawukulamulila lelojino kwinani. Caŵili, cikulupi cigonilesoni pa “yindu yatukwembeceya,” Kapena kuti yanganiyitendekwe. Apano komboleka kuti tukusaciwona cilambo casambano cele Ucimwene wa Mlungu cuyikasye pamkaŵapa. Ana yeleyi nikuti yikugopolela kuti cikulupi cetu cangali maumboni pa yindu yatukwembeceyayi?

⁶ Iyayi! Paulo ŵaŵecete kuti cikulupi cisyesyene cikusaŵa cana cilimbilimbi camacili. Paŵaŵecete kuti cikulupi cili “cembeceyo cisyesyene,” jwalakwe ŵakamulicisye masengo maloŵe gele mpaka gagopolelesoni kuti “cikalata cakumtendela mundu umboni kuti yindu yili yakwe.” Aganicisye kuti mundu jwine akusaka kwapa malo. Jwalakwe mpaka asosekwesoni kwapa malogo yalumo ni cikalata ca umboni. Pakutenda yeleyi, cikalataco cili umboni wamacili wakuti malogo gali m’miyala mwawo. Mwakulandana ni yeleyi cikulupi cetu cana umboni wamacili.

 7. Ana tukusosekwa kutendaga cici kuti tokole cikulupi cisyesyene?

⁷ M’yoyo cikulupi cisyesyene cikusajegamila pa kulupilila yayatendekwe kala soni kulupilila Yehofa Mlungu. Cikulupi cikusatukamucisya kuti tum’woneje jwalakwe mpela Atati wetu ŵacinonyelo, soni kulupilila kuti yindu yosope yaŵasasile yicitendekwa. Nambo pakusasosekwa yindu yejinji kuti mundu aŵe ni cikulupi cisyesyene. Mpela yindu ya umi, nombe naco cikulupi cikusasosekwa kucilisya kuti cikawa. M’yoyo cikusosekwa ciwoneceleje mu yakutenda yetu.—Yakobo 2:26.

 8. Ligongo cici cikulupi cili cindu cakusosekwa mnope?

⁸ Ana Ligongo cici cikulupi cili cindu cakusosekwa mnope? Paulo ŵajanjile ciwusyoci mwakupikanika cenene. (Aŵalanje Ahebeli 11:6) Ngakomboleka kum’yicila Yehofa mwipopelo soni kumsyangalasya naga nganitukola cikulupi. Naga tukusaka kwayicila soni kwalumba Atati ŵetu ŵakwinani ŵali Yehofa, wawuli upile wetu wekulungwa mnope, tukusosekwa kola cikulupi.

 9. Ana Yehofa alosisye catuli kuti akusamanyilila kuti m’weji tukusosekwa cikulupi?

⁹ Yehofa akusamanyilila kuti tukusosekwa cikulupi. M’yoyo jwalakwe atupele yisyasyo yakutukamucisya kumanyilila mwampaka tulimbisye soni kulosya cikulupi. Jwalakwe uwupele mpingo wa Ciklistu yisyasyo ya ŵandu ŵakulupicika ŵakusangolelaga mumpingo. Maloŵe gakwe gakusati: “Asyasyeje cikulupi cawo.” (Ahe. 13:7) Jwalakwe atupelesoni yisyasyo yejinji. Paulo jwalembile yakwamba “liwunde lyekulungwa lya mboni,” ŵali acalume ni acakongwe ŵakalakala ŵaŵalosisye cisyasyo cambone pangani ja cikulupi. (Ahe. 12:1) Paliji pana ŵakutumicila ŵakulupicika ŵajinji kulekapo ŵaŵakolasile Paulo pa Ahebeli mtwe 11. Baibulo jana ngani sisyesyene sya acalume, acakongwe, ŵanace, soni ŵacikulile, ŵaŵalosisye cikulupi muyakutendekwa yakulekanganalekangana. Soni mundaŵi jakusoŵa cikulupiji, mpaka tulijiganye yejinji kutyocela kwa jemanjajo.

10. Ana lijiganyo lyapajika mpaka litukamucisye catuli kwasyasya acalume ni acakongwe ŵacikulupi ŵa m’Baibulo?

¹⁰ Komboleka kumsyasya mundu naga akusalolecesyaga mnope yitendo yakwe. Pakuŵalanga bukuji cayiwone kuti paliji pana kuwungunya yindu mnope pakusaka kwakamucisya kuti ŵamanyilile acalume ni acakongwe ŵacikulupiŵa. Wuli jemanja ngawungunyasoni pajika? Palijiganyo lyapajika, akamulicisye masengo yida yakuwungunyila yayipali kuti ajipikanicisye Baibulo mwakusokoka. Pakuganicisya yakulijiganyayo, aganicisyeje ya malo soni muyaŵelele yindu pandaŵijo. Aŵanicisyeje kuti akugawona malo, akupikana maloŵe, kununjila kwa yindu mpela kuti ŵapali pandaŵijo. Aŵanicisyesoni kuti akuganicisya mwaŵapikanilaga ŵanduwo. Pakupikanicisya ndamo ja acalume soni acakongwe ŵakulupicikaŵa, nikuti jemanjajo caciŵa mpela acimjawo ŵasyesyene, soni cacamanyilia cenene.

11, 12. (a) Ana Abulamu ni Salai mpaka aŵe acimjawo mwatuli? (b) Ana yisyasyo ya Hana, Eliya, kapena Samueli mpaka yakamucisye mwatuli?

¹¹ Paciŵamanyilile cenene jemanjaji, caciŵasoni ŵakusacilila kwasyasya. Mwambone, mwine mpaka aganicisye yakutenda undumetume wine wasambano. Likuga lya Yehofa mpaka lyaŵende konjecesya undumetume wawo. Mwine mpaka lyasalile kuti asamile mumkuli ŵakusosekwa ŵakulalicila ŵajinji, kapena mpaka asacesoni kutenda mitundu jine jakalalicile jakusajiwona kuŵa jakusawusya. Pakuganicisya kutenda ma undumetumega aŵende cikamucisyo kwa Mlungu mwipopelo. Soni kuganicisya cisyasyo cambone ca Abulamu panganiji mpaka kwakamucisye. Abulamu ni ŵamkwakwe Salai ŵasagwile kusama m’cilambo ca Uli caŵatamaga mwakusangalala. Ligongo lya yeleyi Mlungu ŵapele majali gamajinji. Pakulingalinga kwakuya jemanjaji mwangakayicila cacamanyilila cenene kupundana ni kalakose.

¹² Nambi wuli, naga jwacinasi jwawo akusiŵatengusya ligongo lyakuti akusiŵatendela yindu yacipongwe, mwine mpaka akusayikana pakuganicisya kuti akajawula kumisongano? Kuganicisya ya Hana soni kuti nganakunda yindu yacipongwe yaŵatendaga Penina kumlepelekasya kulambila Yehofa, mpaka kwakamucisye kutenda yindu mwalunda. Yeleyi mpaka yakamucisye kuti am’woneje Hana kuŵa mjawo jusyesyene. Kombolekasoni kuŵaga jwakutenguka ligongo lyakuliwona kuŵa mundu jwangali mate. Kulijiganya yindu yakusawusya yayamtendecele Eliya soni yaŵatite Yehofa pakumkamucisya, mpaka kwakamucisye kum’wonaga Eliyajo mpela mjawo jusyesyene. Ŵacinyamata ŵele acimjawo kusukulu akusiŵakanganicisya kutenda yindu yakusakala, Samueli komboleka kuŵa mjawo pakulijiganya mwaŵatendele ni yindu yakusakala yaŵatendaga ŵanace ŵa Eli pa nyumba jakulambilila.

13. Ana Yehofa mpaka ŵawone kuŵa ŵakutuluka ligongo lyakuti akusyasya cikulupi ca ŵandu ŵa m’Baibulo? Atagulile.

¹³ Ana Yehofa mpaka aciwoneje cikulupi cawo kuŵa cangali mate ligongo lyakuti akusyasya yaŵatesile ŵandu ŵa m’Baibuloŵa pakulosya cikulupi? Yehofa ngaŵa mkutenda yeleyo. Akaliŵalila kuti Maloŵe gakwe gakusatulimbikasya kuti twasyasyeje ŵandu ŵa cikulupi. (1 Akoli. 4:16; 11:1; 2 Ates. 3:7, 9) Akaliŵalilasoni kuti ŵane mwa ŵandu ŵacalijiganyeŵa, ŵasyasyagasoni ŵandu ŵacikulupi ŵaŵapali jemanjajo mkanapagwe. Mwambone, mu mtwe 17 m’buku ajino yikuwoneka kuti Maliya ŵakamwile maloŵe ga Hana, yayikulosya kuti ŵam’wonaga mpela cisyasyo cambone. Ana nikuti tujile kuti Maliya nganakola cikulupi cakulimba? Iyayi! M’malo mwakwe, cisyasyo cambone ca Hana camkamucisye Maliya kulimbisya cikulupi cakwe, mwati yamkamucisye kola mbili jambone pameso pa Yehofa Mlungu.

14, 15. Ana m’bukuji mwana yindu yatuli, soni mpaka ajikamulicisye masengo catuli?

¹⁴ Buku ajino ajipanganyisye kuti jakamucisye kulimbikasya cikulupi cawo. Mitwe jajili kusogoloku jityocele mu ngani syakuti “Asyasyeje Cikulupi Cawo” syasyakopwece mu Sanja ja Mlonda ja Ciceŵa kutandila m’caka ca 2008 mpaka 2013. Nambope, ajonjecesyemo yindu yine yasambano. Mtwe uliwose ukwete yiwusyo yampaka yakamucisye pakulijiganya bukuji soni kulola mwampaka akamulicisye masengo yakulijiganyayo. Ajonjecesyemosoni yiwulili yapajika yakusalala, soni yayapali kala ayikusisye ni kuyilinganyasoni. Aŵisilemosoni yindu yakwakamucisya kumanyilila ndaŵi jayatendekwe yindu yine, soni mapu kuti yakamucisyeje pakulijiganya. Buku ja Asyasyeje Cikulupi Cawo jili cida cacipanganyisye kuti tucikamulicisyeje masengo palijiganyo lyapajika, kulambila kwa peŵasa, soni palijiganyo lya mpingo. Maŵasa mpaka gasangalalesoni kuŵalangaga ngani sya m’bukuji pampepe mwakwesya maloŵe.

¹⁵ Bukuji cijakamucisye kusyasya cikulupi ca ŵakutumicila ŵa Yehofa ŵakalakala. Soni tukwete cikulupi cakuti cijakamucisyesoni kuti cikulupi cawo cijendelecele kula pakwaŵandicila Atati ŵawo ŵakwinani, Yehofa!