“Ao ŋkɔ le kɔ”

1-2. Enyɔ vevi ciwo yí jɔnɔ ji nɔ Yehowa Kunuɖetɔwoɔ?

ENYƆ vevi ɖekawo kpanŋkɔ mì le egbɛmɛ, wowo yí nyi: Mi yí je akpa cɛɔ, yí lé woahwlɛn ta nɔ acɛkpakpa lɔ doɔ? Nuxuxoxo so enyɔ cɛwo nu jɔnɔ ji nɔ mìwo ciwo yí nyi Yehowa Kunuɖetɔwo. Vɔ acɛkpakpa Mawu tɔ koɖo yi ŋkɔ ŋcikɔkɔ to akpo nɔ wowonɔnɔwo yɔa? Oo, ekacaca le wo mɛ.

² Mì pleŋ mìvado jeshi mɔ, woɖo akɔ Mawu ŋkɔ ŋci. Mìgbekpla mɔ Yehowa cɛkpakpa alo lé eɖunɔ fyɔ do yí nyi enywitɔ. Enyɔ amɛve cɛwo ɖo ale veviɖe nɔ mì.

 3. Nyi yí Yehowa ŋkɔ ca ka koɖoɔ?

³ Nɔ woxokɔ nuxu so Yehowa ŋkɔ nuɔ, ekan enyɔ ɖekpokpui ci woanu so mìwo Mawu nu, egbekan lé ekpanɔ acɛ do hɛnnɛ. Eyi taɖo nɔ mìnu mɔ Yehowa ŋkɔ ŋcikɔkɔ le veviɖeɔ, mìnukɔ can mɔ woɖo adasɛ mɔ lé Yehowa kpanɔ acɛ do yí nyi enywitɔ. Ekacaca le Yehowa ŋkɔ koɖo lé ekpanɔ acɛ do shigbe Acɛkpatɔ ŋsɛnwopleŋtɔ nɛ mɛ.—Kpɔ dakavi ci yí nyi “Akpaxwe vovovowo nɔ enyɔ vevi lɔ.”

 4. Lé Ehajiji Wema 135:13 nu so Mawu ŋkɔ nuɔ, yí nyɔbiɔse ciwo yí mìakpɔ ɖoŋci nɔ le nyɔta cɛ mɛɔ?

⁴ Yehowa ŋkɔ to akpo nɔ ŋkɔwo pleŋ. (Hlɛn Ehajiji Wema 135:13.) Nyi yí taɖo Mawu ŋkɔ le veviɖe ahan ɔ? Lé woxo ɖyi yi do doŋkɔɔ? Lé Mawu kɔnɔ yi ŋkɔ ŋci doɔ? Yí akpaxwe ci mìawa yí asɔ hwlɛn ta nɔ yi ŋkɔ lɔɔ? Mìakpɔ ɖoŋci nɔ nyɔbiɔse cɛwo.

 5. Nɔ mɛɖewo se mɔ woakɔ Mawu ŋkɔ ŋci ɖe, enyɔ ci woatɛnŋ abiɔ seɔ?

⁵ “Ao ŋkɔ le kɔ.” (Mt. 6:9) Yesu nu mɔ enyɔ cɛ ɖo anyi vevitɔ ci mìabiɔnɔ le gbedodoɖa mɛ. Vɔ Yesu nyɔ lɔwo gɔnmɛ ɖe? Woakɔ ŋɖe ŋci gɔnmɛ yí nyi mɔ, woana enu lɔ anɔ kɔkɔɛɖe yí anɔ mɛmiɖe. Mɛɖewo tɛnŋ biɔ se mɔ, ‘Yehowa ŋkɔ dele kɔkɔɛɖe yí gbele mɛmiɖe vɔ ba?’ Gbɔxwe mìakpɔ ɖoŋci nɔ nyɔbiɔse cɛɔ, eʒan mɔ mìabu tamɛ kpɔ so enu ci yí le mɛɖe ŋkɔ mɛ nu.

 6. Nyi yí na ŋkɔ ɖe nɔnɔ veviɖeɔ?

⁶ Ŋkɔ nyi enyɔgbe ci woaŋwlɛ do wema ji alo ayɔɛ amɛwo ase, ele ahan gan, nubuwo gbele mɛ sɔwu ahan. Do jeshi enyɔ ci Bibla nu, emɔ: “Ŋkɔ nywi nyi enu vevi sɔwu egacuho alo shika.” (Elo. 22:1; Ŋun. 7:1) Nyi yí taɖo ŋkɔ le veviɖe ahan ɔ? Ðo ekan susu ci amɛwo aɖo do mɛ ci yí tɔ ŋkɔ lɔ koɖo mɛ ciŋmɛ enyi nu. Eyi taɖo denyi lé woŋwlɛnɔ mɛɖe ŋkɔ alo lé woyɔɛni do yí le veviɖe o, vɔ enu ci yí vanɔ susumɛ nɔ amɛwo nɔ wokpɔ ŋkɔ lɔ alo nɔ wosi yí nyi enuvevitɔ.

 7. Lé amɛwo xo ɖyi Mawu ŋkɔ doɔ?

⁷ Nɔ amɛwo kan ŋsu do nu nɔ Yehowaɔ, anyi woxokɔ ɖyi yi ŋkɔ. Nɔ amɛwo se enyɔ dɔndɔn lɔwoɔ, woatɔ ehwɛ duidui yí axo ɖyi yi ŋkɔ. Edɛn kpa lɔ yí nyi texwe ŋkɔtɔ ci woxo ɖyi Yehowa ŋkɔ le yí na amɛwo ɖo susu dɔndɔn do nu. Mìakpɔ enu ci mìatɛnŋ akpla le enujɔjɔ cɛ mɛ.

 8. Nyi yí Adamu koɖo Ɛva nyaɔ, yí nyɔ ciwo yí mìatɛnŋ agbebiɔ seɔ?

⁸ Adamu koɖo Ɛva jeshi Yehowa ŋkɔ yí gbenya nyɔnɔnwi sugbɔ so nu. Wonya mɔ yɛ yí nyi yewo Watɔ ci yí na agbe yewo. Wogbenya mɔ yɛ yí na yewonyi asu koɖo ashi maɖonuvɔn yí sɔ yewo da ɖo texwe nyakpɔkpɔ ci yí nyi Paradiso lɔ mɛ. (Gɔnm. 1:26-28; 2:18) Vɔ wokpɔtɔ zankɔ wowo susu maɖoafɛn lɔ yí sɔ bukɔ tamɛ kpɔ so enu ciwo pleŋ Yehowa wa nɔ wo nua? Wokpɔtɔ dadasɛ mɔ yewolɔn Yehowa yí enu ciwo ewa jeŋ nɔ yewoa? Ðoŋci lɔ ze petii hwenu Mawu ketɔnɔ vate wo kpɔ.

 9. Sɔ koɖo Gɔnmɛjeje 2:16, 17 koɖo 3:1-5 ɖe, nyɔ ci yí Yehowa nu nɔ asu koɖo ashi ŋkɔtɔɔ, yí le Satana vatro fi nyɔnɔnwi lɔ doɔ?

⁹ Hlɛn Gɔnmɛjeje 2:16, 17 koɖo 3:1-5, NWT. Satana wa shigbe mɔ edan yí le nuxu xokɔ hannɛ keŋ biɔ Ɛva se mɔ: “Nyɔnɔnwi yí Mawu nu mɔ míwo ŋgbeɖu acikusɛnsɛn ɖekɛ le ekpa lɔ mɛa?” Nyɔbiɔse cɛ le shigbe aɖyiwuamɛ yí wodo ŋɖuɖu mɛ hannɛ. Enyɔ ci yí Mawu nu nɔ wo yí nyi mɔ woatɛnŋ aɖu acikusɛnsɛn ciwo pleŋ yí le ekpa lɔ mɛ, vɔ kuɖeka kpaŋ yí wodaɖu o. Acikusɛnsɛn hamɛhamɛwo yí le ekpa lɔ mɛ yí Adamu koɖo Ɛva atɛnŋ aɖu wo fɛɛ. (Gɔnm. 2:9) Ɛɛ, Yehowa nyi xomɛvunɔ nyao. Vɔ acikusɛnsɛn kuɖeka yí Mawu dena gbe Adamu koɖo Ɛva mɔ wo le ɖu o. Eyi taɖo Satana nyɔbiɔse lɔ tro fi nyɔnɔnwi ci Mawu nu nɔ wo. Satana ji mɔ wo le bui mɔ Mawu denyi xomɛvunɔ o. Ɛva tɛnŋ biɔ yiɖeki se mɔ, ‘Yí anyi Mawu sɔ enunywi ɖowo wlakɔ do mì saa?’

10. Lé Satana xo ɖyi Mawu ŋkɔ do tiin ɔ, yí nyi to so mɛɔ?

¹⁰ Hwenu Satana biɔkɔ enyɔ cɛ seɔ, Ɛva sɔ Yehowa mɔ yɛ yí nyi ye Cɛkpatɔ. Énu enyɔ ci Mawu nu nɔ wo pɛpɛpɛ yí sɔ ɖo enyɔ ŋci nɔ Satana. Énu kpi mɔ yewodeɖo atɔ alɔ aci lɔ kpetii o. Énya mɔ nɔ yewodewa do enyɔ ci Mawu nu jiɔ, yewoaku. Vɔ Satana ɖo ŋci ni mɔ: “Gbeɖe mí da ku o.” (Gɔnm. 3:2-4) Ecɛyɛɔ, Satana degbesɔ enyɔ lɔ wla o. Éxo ɖyi Mawu ŋkɔ yí nu nɔ Ɛva tiin mɔ Yehowa nyi ŋsukantɔ. Eyi Satana vatrɔ legba alo eɖyixoamɛtɔ. Satana ble Ɛva do mɛ teŋ yí Ɛva xɔɛ ji se. (1 Tim. 2:14) Éɖoŋ do Satana nu wu Yehowa. Ecɛ na Ɛva sɔ gbeta dɔndɔn fafɛɖe. Écin mɔ yeagbe tonu sese nɔ Yehowa. Eyi etɔ acikusɛnsɛn ci Yehowa gbe lɔ ɖuɖu. Le yi goduɔ, éna Adamu yí yɛ can ɖu.—Gɔnm. 3:6.

11. Nyi mìwo jila ŋkɔtɔwo ɖo awa saɔ, vɔ nyi wodetɛnŋ wa nɔ Yehowa ŋkɔɔ?

¹¹ Bu tamɛ kpɔ so enyɔ ci Ɛva ɖo anu nɔ Satana sa nu. Sɔɛ mɔ Ɛva ɖo ŋci ni mɔ: “Ŋdenya mɛ ciŋmɛ enyi o, vɔ ŋjeshi Danyɛ, Yehowa yɛ, ŋluin yí gbekando ji. Ŋɖekpokpui ci yí le nyɛ koɖo Adamu shiɔ, eyi na mì. Lé èwɛ yí vanunuɔ enyɔ kpotu cɛ so nuɔ? Te yi azɔge le ŋgbɔ!” Nɔ ahan enu sa ɖe, kpɔ lé ado jijɔ nɔ Yehowa mɔ, ye viye nyɔnuvi cɛ lɔn ye ɖa! (Elo. 27:11) Vɔ Ɛva deɖo lɔnlɔn adodwi nɔ Yehowa o yí Adamu can deɖo lɔnlɔn adodwi ni o. Ci lɔnlɔn ŋtɔ́ hwedo woɔ, wodetɛnŋ hwlɛn ta nɔ wowo Da ŋkɔ nɔ woŋgbexo ɖyi yi o.

12. Lé Satana caka susumɛ nɔ Ɛva doɔ, yí nyi yí Adamu koɖo Ɛva detɛnŋ waɔ?

¹² Shigbe lé mìdo jeshi vayi nɛɔ, Satana ji mɔ Ɛva le caka le susumɛ. Éji mɔ yɛ le kpɔ Yehowa mɔ yɛnyi Eda dɔndɔn. Ecɛ na Adamu koɖo Ɛva detɛnŋ hwlɛn ta nɔ Yehowa ŋkɔ so Satana ŋsukankanwo nu o. Wotashi wowoɖekiwo yí Satana ble wo do mɛ mɔ, wo le fɔn gu do wowo Da ji. Ayemɔ cɛ ke yí Satana gbezankɔ le egbɛmɛ. Éto ŋsukankanwo ji yí xo ɖyi Yehowa ŋkɔ. Amɛwo xɔ Satana ŋsukankan lɔwo ji se yí ele fafɛɖe nɔ wo mɔ woagbe acɛkpakpa jɔjɔɛ Yehowa tɔ.

13. Lé Ezekiɛli 36:23 tɛ gbe do ŋɛdu vevi ci yí le Bibla mɛ ji doɔ?

¹³ Yehowa abɔ nu yí woaxokɔ ɖyi yi ŋkɔ yí dawa ŋɖe so nua? Oo, ábɔ nu go! Bibla mɛ xolɔlɔwo pleŋ nu enu ciwo Yehowa wa yí sɔ dasɛ mɔ ŋsu yí wokan do nu nɔ ye le Edɛn kpa lɔ mɛ. (Gɔnm. 3:15) Nɔ mìanuiɔ, ŋɛdu ci yí le Bibla mɛ pleŋ ke: Yehowa zankɔ yi Fyɔɖuxu ci yí Eviɛ nyi Efyɔ nɔ yí sɔ kɔkɔ yi ŋkɔ ŋci keŋ ana enujɔjɔɛwawa koɖo fafa anɔ nyigban lɔ ji. Enyɔ ɖewo le Bibla mɛ ci yí kpedo mì nu mìnya lé Yehowa kɔkɔ yi ŋkɔ ŋci do.—Hlɛn Ezekiɛli 36:23.

14. Ci wofɔn gu do Yehowa nu le Edɛn kpa lɔ mɛ ɖe, lé ewa nu doɔ?

¹⁴ Satana wa enu ci ji ekpe keŋ asɔ xe mɔ nɔ Yehowa nɔ yi tamɛɖoɖo ŋgbevamɛ o. Satana tikpɔ zenɛniɖe vayi, vɔ eglui. Bibla xolɔlɔwo nu lé Yehowa wa nu do koɖo lé wodasɛ do mɔ, Yehowa yí nyi Eda amɛlɔntɔ koɖo Acɛkpatɔ nywitɔ. Le nyɔnɔnwi mɛɔ, Satana gufɔnfɔn koɖo mɛ ciwo pleŋ yí kplɔɛdo na Yehowa se vevi sugbɔ. (Eha. 78:40) Vɔ ékpɔkɔ cukaɖa lɔ gbɔ koɖo nunya, ʒinxododo koɖo jɔjɔɛnyinyi. Égbedasɛ mɔ yenyi Ŋsɛnwopleŋtɔ le emɔ sugbɔ ji. Vevitɔ yí nyi mɔ, édanasɛ lɔnlɔn le enu ciwo pleŋ ewanɔ mɛ. (1 Ʒan 4:8) Yehowa demi yi ŋkɔ ŋci kɔkɔ gbeɖe o.

15. Lé Satana kpɔtɔ xokɔ ɖyi Mawu ŋkɔ le egbɛmɛ doɔ, yí nyi yí to so mɛɔ?

¹⁵ Satana gbekpɔtɔ xokɔ ɖyi Mawu ŋkɔ le egbɛmɛ. Écakakɔ susu nɔ amɛwo nɔ woŋgbekpɔ Mawu mɔ yɛnyi ŋsɛntɔnɔ, amɛjɔjɔɛ, ŋɖɛnyatɔ koɖo amɛlɔntɔ o. Le kpɔwɛ mɛ, Satana tekɔkpɔ nɔ amɛwo akando ji mɔ Mawu denyi mìwo Watɔ o. Yí nɔ mɛɖewo kando ji mɔ Mawu liɔ, Satana tenɔkpɔ nɔ woakpɔɛ mɔ Mawu sewo donɔ xaxa nɔ amɛ yí wodesɔgbe o. Ékplanɔ nu amɛwo mɔ Yehowa nyi Mawu xomɛvetɔ ci yí tɔnɔ zo amɛwo le zomavɔ mɛ. Nɔ woxɔ ŋsukankan cɛ ji seɔ, enɔnɔ fafɛɖe nɔ wo mɔ woagbe acɛkpakpa jɔjɔɛ Yehowa tɔ. Keke avaje hwenu woagu Satanaɔ, ákpɔtɔ awakɔ enu ci ji ekpe yí akankan ŋsu do nu nɔ Mawu yí atekpɔ mɔ yeatrɔ eo nɔ nagbe Yehowa. Ásun jia?

16. Nyi yí Adamu koɖo Ɛva detɛnŋ wa, ci eo atɛnŋ awa druɔ?

¹⁶ Yehowa ɖe mɔ yí agbetɔ nuvɔnmɛwo awa wowo kpaxwe keŋ asɔ kɔ yi ŋkɔ ŋci. Eyi taɖo àtɛnŋ awa enu ci Adamu koɖo Ɛva dewa o. Ci amɛ sugbɔ xokɔ ɖyi Yehowa ŋkɔ le xexeɛ mɛ can ɔ, emɔ hun nɔ eo yí nahwlɛn ta nɔ yi ŋkɔ lɔ yí akpedo amɛwo nu nɔ woanya mɔ Yehowa nyi amɛkɔkɔɛ, amɛjɔjɔɛ, amɛnywi koɖo amɛlɔntɔ. (Ezai 29:23) Àtɛnŋ adasɛ mɔ eyi ɖo anyi Acɛkpatɔ. Àtɛnŋ akpedo amɛwo nu nɔ woamɔŋje mɛ mɔ, Yehowa cɛkpakpa ɖekɛ yí le jɔjɔɛɖe yí yiɖekɛ kpaŋ yí ana enuwawawo pleŋ anɔ fafa mɛ keŋ akpɔ jijɔ.—Eha. 37:9, 37; 146:5, 6, 10.

17. Lé Yesu na wojeshi Dalɔ ŋkɔ doɔ?

¹⁷ Nɔ mìhwlɛn ta nɔ Yehowa ŋkɔɔ, anyi mìsrankɔ Yesu kpɔwɛ. (Ʒan 17:26) Yesu dedasɛ Dalɔ ŋkɔ nɔ amɛwo kpoŋ yí enyi evɔ o, vɔ ékpla nu wo yí wonya Mɛ ciŋmɛ Yehowa nyi teŋ. Le kpɔwɛ mɛ, Yesu nuwanawo to akpo nɔ Farizitɔwo tɔ, ɖo woto emɔ sugbɔ ji yí dasɛ mɔ Yehowa nyi xomɛvetɔ, amɛjiʒintɔ, amɛmalɔntɔ koɖo mɛ ci yí dekunɔ ŋshishi nɔ amɛ o. Vɔ Yesu yɛ kpedo amɛwo nu yí wokpɔ Yehowa mɔ yɛnyi mɛ ci yí senɔ nu gɔnmɛ nɔ amɛ, ʒinxodotɔ, amɛlɔntɔ koɖo mɛ ci yí sɔ enu kenɔ amɛ. Ésran Dalɔ nɔnɔmɛwo pɛpɛpɛ le yi gbenɔnɔ mɛ yí ecɛ gbekpedo amɛwo nu wojeshi Yehowa ɖɛ.—Ʒan 14:9.

18. Lé mìawɛ adahɛn ŋsukankan koɖo eɖyixoamɛnyɔ ciwo yí wonunɔ so Yehowa nuɔ?

¹⁸ Shigbe Yesu nɛɔ, mìatɛnŋ anu enyɔ ciwo mìnya so Yehowa nu nɔ amɛwo yí akpla nu wo nɔ woanya mɔ yɛnyi Mawu amɛlɔntɔ koɖo xomɛvunɔ. Nɔ mìwɛ ahan ɔ, mìadahɛn ŋsukankan koɖo eɖyixoamɛnyɔ ciwo yí wonunɔ so Yehowa nu. Mìakɔ Yehowa ŋkɔ ŋci yí ana ale kɔkɔɛɖe le susu koɖo jimɛ nɔ amɛwo. Mìwo can mìatɛnŋ asran Yehowa. Ci mìnyi nuvɔnmɛwo can ɔ, mìatɛnŋ asrin. (Efe. 5:1, 2) Nɔ mìwo nuxuxoxo koɖo mìwo nuwanawo na amɛwo nya Mɛ ciŋmɛ Yehowa nyi teŋ ɔ, anyi mìwakɔ mìwo kpaxwe le yi ŋkɔ ŋcikɔkɔ mɛ. Nɔ mìkpenɔdo amɛwo nu yí wojeshi nyɔnɔnwi ci yí kudo Mawu nuɔ, edasɛ mɔ mìhwlɛnkɔ ta nɔ yi ŋkɔ.b Mìgbedadasɛ mɔ agbetɔ nuvɔnmɛwo atɛnŋ anɔ egbeji nɔ Mawu.—Job. 27:5.

19. Lé Ezai 63:7 kpedo mì nu mìanya enuvevi ci mìakpla amɛwoɔ?

¹⁹ Nubu li mìatɛnŋ agbewa asɔ kɔ Yehowa ŋkɔ ŋci. Nɔ mìkplakɔ Bibla mɛ nyɔnɔnwi mɛbuwoɔ, mìatɛ gbe do Mawu cɛkpakpa ji yí adasɛ mɔ Yehowa yí je akpa cɛ nɔ xexegbɛ lɔ nyɔnɔnwimɛtɔ. Vɔ nɔ mìjikɔ ahɛn amɛwo susu yi Mawu sewo jiɔ, mìwo tajinu yí nyi mɔ mìakpedo wo nu nɔ woalɔn mìwo Da Yehowa yí anɔ gbeji ni. Egbeʒan mɔ mìatɛ gbe do Yehowa nɔnɔmɛ dojijɔnamɛwo koɖo Mɛ ciŋmɛ enyi ji. (Hlɛn Ezai 63:7.) Nɔ mìkplanɔ nu amɛwo ahan ɔ, mìakpedo wo nu woalɔn Yehowa yí ase tonu ni, ci woji mɔ yewoanɔ gbeji ni.

20. Nyi nu mìaxo nuxu so le nyɔta ci yí gbɔgbɔ mɛɔ?

²⁰ Vɔ lé mìawɛ anya mɔ mìwo nuwanawo koɖo lé mìkplanɔ nu amɛwo do kɔkɔ Yehowa ŋkɔ ŋci nywiɖe yí na amɛwo vanɔ gbɔɔ? Mìakpɔ ɖoŋci nɔ nyɔbiɔse cɛ le nyɔta ci yí gbɔgbɔ mɛ.