18 jalja

‘Jupanakax janiw akapachankirïpkiti’

 1. 1) ¿Kunsa Jesusax arkirinakapatakix janïra jiwkasax Awkipar mayïna? 2) ¿Kunatsa ‘jan akapachankirïñasäkixa’?

JANÏR Jesusar katuntapkäna uka arumaxa, arkirinakapatakiw Diosat mayisïna. Supayaw arkirinakaparux arknaqañapäna, uk yatisax akham sasaw mayisïna: “Janiw mayksmati akapachat apsuñamataki, jan ukasti maysmawa Supayat imañamataki. Kunjamtï nayax jan akapachankirïktxa, ukhamarakiw jupanakax jan akapachankirïpkiti” sasa (Juan 17:15, 16). ¿Kunatsa akapachat jithiqtañasaxa? Kunattix Supayan apnaqatawa, ukhamax cristianonakax janiw Supayan apnaqat akapachankañ munktanti (Lucas 4:5-8; Juan 14:30; 1 Juan 5:19).

 2. ¿Kuna tuqitsa Jesusax jan akapachankirïkänxa?

² Jesusax janiw akapachankirïkänti, ukampis jaqi masiparux wal munasïna. Ukatwa usutanakarus qulläna, jiwatanakarus jaktayäna, ukatxa kunas Diosan Apnaqäwipax uksa yaticharakïnwa, jakañapsa jaqinak laykuw aptʼasïna. Maysa tuqitxa, janiw Supayampi apnaqat pachan sarnaqirinakan luratanakapsa amuyunakapsa munkänti. Ukatwa arkirinakaparuxa, qʼañu luräwinakaru, qullqi chuymanïñaru, jachʼa jachʼa tukuñaru, ukat yaqha jan walinakampiru jan jalantapxañapatakix iwxtʼäna (Mateo 5:27, 28; 6:19-21; Lucas 20:46, 47). Ukatxa Jesusax janiw politicarus mitiskänti. Romanonakampi judionakampix político tuqit chʼaxwankapxäna ukhaxa janiw uka chʼaxwarux sarirïkänti judío jaqïkchïn ukasa.

‘Nayan apnaqäwijax janiw akapachankirïkiti’

 3. 1) ¿Judionakan yupaychäwip irpirinakax kuna kʼarinaksa Jesusat Pilato nayraqatapan parlapxäna, ukat kunatsa? 2) Jesusax janiw jaqjam apnaqirïñxa munkänti, ¿kunas ukxa uñachtʼayistu?

³ Judionakan yupaychäwip irpirinakaxa, Jesusar katuntayasaxa, Poncio Pilato sata apnaqirin ukaruw apayapxäna, uk amuytʼañäni. Uka jaqinakax wali phiñasitäsipkänwa, kunattix Jesusax qhanwa juchanakap irkatäna. Ukampis Jesusar jiwayañatakix akham sasaw Pilator kʼarinak sapxäna: “Aka jaqirux jaqinakasar pixtuskirwa jikxatapxta: ‘Impuestxa janiw romano emperadorarux pagañasäkiti’ siwa, ukhamarakiw ‘Cristöt’ sarakiwa, mä arunsti ukax ‘rey’ sañ muni” sasa (Lucas 23:2). Jupanakax kʼarisipxänwa, mä mara nayrakiw Jesusarux apnaqirit uttʼayañ munapxäna, ukampis jupax janiw munkänti (Juan 6:15). Jupax alaxpachan apnaqirïñapänwa, uk yatïna (Lucas 19:11, 12). Ukatxa, janiw jaqinakan uttʼayatäñapäkänti, jan ukasti Jehová Diosan uttʼayatäñapänwa.

 4. ¿Impuesto churañ tuqitxa kamsänsa Jesusaxa?

⁴ Katuntapkäna ukat kimsa uru nayrakiw Jesusarux impuesto churañxat arsuyañ munapxäna, ukhamat jupar juchañchañataki. Ukampisa, jupax akham sänwa: “Uñachtʼayapxita mä qullqi. ¿Khitin ajanupasa, ukhamarak khitin sutipanisa?” sasa. Jupanakax “Cesarankiwa” sapxänwa. Jesusax akham sarakïnwa: “Cesarankki ukxa Cesararu churapxam, Diosankkis uksti Diosaruraki churapxam” sasa (Lucas 20:20-25).

 5. 1) ¿Katuntapkän ukhax kuns arkirinakapar yatichäna? 2) ¿Kunsa Pilator qhanañchäna? 3) ¿Kunarus uka taripäwix tukuyäna?

⁵ Jesusax janipuniw marka apnaqirinak contra saytʼasiñarux wiytkänti. Kunapachatï soldadonakampi ukat yaqhanakampix katuntir jutapkäna ukhaxa, Pedrox espadap apsusinxa maynin jinchup thuquqayäna. Ukampis Jesusax Pedrorux akham sänwa: “Espadamxa imañaparu imasxam. Espadampi nuwasirixa, espadampi jiwayatarakïniwa” sasa (Mateo 26:51, 52). Kunatsa ukham sispachäna ukxa qhipüruw Jesusax Pilator qhanañchäna: “Nayan reinoxax janiw akapachankkiti. Ukhamäspa ukaxa, arkirinakaxax nuwasipxasapänwa judionakaru jan katuyatäñaxataki” sasa (Juan 18:36). Ukatxa, “janiw kuna juchsa jikxatkti” sasaw Pilatox säna. Ukampis uka qhuru jaqinakan mayitaparuw istʼäna, ukatwa Jesusar mä lawar chʼakkatayäna (Lucas 23:13-15; Juan 19:12-16).

Arkirinakapax Jesusjamaw lurapxaraki

 6. ¿Kunjamsa nayrïr cristianonakax aka ñanqha pachan luratanakap jan munapxatapxa uñachtʼayapxäna, ukat kunjamsa jaqinakar munasitapsa uñachtʼayapxarakïnxa?

⁶ Jan akapachankirïñax kun sañs muni uk Jesusan arkirinakapax amuyapxäna. Aka ñanqha pachan amuyunakaparusa luräwinakaparusa janiw sapxañapänwa, ukürunakanxa romanonakan circonakapansa teatronakapansa nuwasiñanaka, qʼañu lurañanaka ukanakakiw utjaskäna. Ukanakar jan sarapxatapatxa, cristianonakax jaqinakar uñisirïpxiw sasaw sapxäna. Ukampis ukax janiw chiqäkänti, kuntï Diosax qhispiyasiñataki churkäna ukanak yatiyañatakiw jupanakax wal chʼamachasipxäna.

 7. 1) ¿Jan akapachankirïsax kunanakansa nayrïr cristianonakax uñjasipxäna? 2) ¿Marka apnaqirinakarux kunjamsa uñjapxäna, ukat impuesto qullqi churañxatsa kamsapxänsa, ukat kunatsa?

⁷ Jesusan arkirinakapax arknaqatarakiw uñjasipxäna, jupanakxat jan sum yatir apnaqirinakampi tʼaqhisiyatäpxänwa. Ukampis 56 j.p. maranakanxa, apóstol Pablox akham sasaw Roma markankiri cristianonakarux qillqäna: “Taqiniw autoridadanakarux jaysapxañama, janirakiw kuna autoridadas jan Diosïpanxa utjkaspati” sasa. Ukampix janiw Jehová Diosan uttʼayatäkaspas ukham sañ munkiti, jan ukasti Apnaqäwipan aka Uraqi apnaqañapkamakiw Diosax marka apnaqirinakarux utjayaski. Ukatwa Pablox cristianonakarux akham sas iwxtʼäna, apnaqirinakaru respetapxam ukat impuesto churapxarakim sasa (Romanos 13:1-7; Tito 3:1, 2).

 8. 1) Marka apnaqirinakaruxa, ¿kawkhakamas mä cristianox istʼañapa? 2) ¿Kunjams nayra cristianonakax Jesusjam lurapxarakïna?

⁸ Ukampisa, político apnaqirinakaruxa janiw taqi kunans istʼañasäkiti, jan ukasti wakiski ukhakiw istʼañasaxa. Kunapachatix jaqin kamachinakapax Diosan kamachinakap conträki ukhaxa, Diosan kamachinakapwa Jehová Diosan yupaychirinakapax istʼapxi. Nayrïr cristianonakatxa mä librox akham siwa: “Roma markachirinakax kunanaktï lurapkäna ukanakxa janiw cristianonakax taqi ukanak lurañ munapxirïkänti. [...] Jupanakatakix cuartelar sarañax iyawsäwip pʼakintañänwa. Janiw politicar mitisipxirikänti, janirakiw markpach apnaqirirusa yupaychañ munapxirikänti” sasa (On the Road to Civilization—A World History). Kunapachatï judionakan jilïrinakapax “janipuniw kunäkipansa” Diosat yatiyir sarapxätati sapkäna ukhaxa, jupanakax akham sapxänwa: “Nanakanxa Diosar nayraqat istʼapxañaxaw wakisi, jaqinakar sipansa” sasa (Hechos 5:27-29).

 9. 1) ¿Kunatsa 66 maranxa cristianonakax Jerusalenat sarxapxäna? 2) ¿Kunatsa jupanakat yatiqassna?

⁹ Politiconakasa soldadonakasa chʼaxwapxäna ukhaxa Jesusan arkirinakapax janiw kunäkipansa mitisipkänti. 66 j.p. maranxa Judea markankirinakaxa, César contraw saytʼapxäna, ukatxa jankʼakiw romanonakan soldadonakapax Jerusalén markxa muyuntapxäna. ¿Uka markankir cristianonakax kuns lurapxäna? Jesusax mistupxam siskäna ukwa amtapxäna. Romano soldadonakax kuttʼapkäna ukäñkamaw Pela sat qullurux sarxapxäna, uka qulluxa Jordán jawir khurkatankänwa (Lucas 21:20-24). Jan maysar ni maysar mitisiñsa, jupanakatwa jichhürunakanxa cristianonakax yatiqasipxaspa.

Akürunakan kunjamäpxañapas cristianonakaxa

10. 1) ¿Kuna luräwsa Jehová Diosan Qhanañchirinakapax jan qaris lurapxi, ukat kunatsa? 2) ¿Kunarus jan mitisipki?

¹⁰ Nayrïr cristianonakax janipuniw chʼaxwäwinakanxa mitisipxirïkänti, ¿akürunakanxa ukham jaqinakax utjarakpachati? Jïsa, Jehová Diosan Qhanañchirinakapaw ukham lurapxi. Diosan Apnaqäwipakiw sumankañsa kusisiñsa wiñayataki apanini sasaw chiqap sarnaqañ munirinakarux aka qhipa maranakan jan qarisa yatiyapxi (Mateo 24:14). Ukampis markanakax chʼaxwapki ukhaxa janipuniw maysarus ni maysarus mitisipkiti.

11. 1) Politicar mitisiñ tuqitxa, ¿kunansa Jehová Diosan Qhanañchirinakapax akapachankir yupaychäwinak irpirinakat sipansa mayjäpxi? 2) ¿Politicar mantañ munirinakaruxa kunjamsa Jehová Diosan Qhanañchirinakapax uñjapxi?

¹¹ Ukampis akapachankir yupaychäwinak irpirinakaxa politicarux mitisipxakiwa. Yaqhip markanakanxa, khitinakatï apnaqirïñataki mantañ munapki ukanak contraw parlapxi, jan ukax jupanakaruw yanaptʼapxi. Yaqhipanakasti gobiernon irnaqapxi. Ukat yaqhanakasti politiconakaruw amtanakap phuqañapatak waytʼapxaraki. Ukampis Jehová Diosan Qhanañchirinakapax janipuniw politicar mitisipkiti. Ukatxa politicaru mantirinakarusa jan ukax marka apnaqir chhijllañ munirinakarusa janirakiw jarkʼapkiti. Arkirinakajax janiw akapachankirïpkiti sasaw Jesusax säna, ukatwa Jehová Diosan Qhanañchirinakapax jan politicarux mitisipkiti.

12. Akapach yupaychäwinakax chʼaxwäwinakar mitisipki ukatxa, ¿kunas utjawayi?

¹² Markanakax jupanakkamaw nuwasipxani sasaw Jesusax satayna, walja kutiw uka arunak phuqasir uñjtanxa. Ukatxa pachpa markankirinakasa purapat saytʼasisin nuwasipxaraki (Mateo 24:3, 6, 7). Ukampis akapach yupaychäwinak irpirinakaxa ukham chʼaxwäwinakanxa maysa tuqitsa saytʼasipxapuniwa, ukat ukhamrakwa arkirinakaparus yatichapxaraki. ¿Ukham lurasinxa kunarus purtʼasipxi? Yaqha markankirïtap laykukiw pachpa yupaychäwinkir jaqinakkamax jiwarayasipxi. Ukham luratanakapaxa janiw Diosatakix walïkiti (1 Juan 3:10-12; 4:8, 20).

13. Jehová Diosan Qhanañchirinakapax janiw politicarus chʼaxwäwinakarus mitispkiti, ¿uka tuqit kunsa luratanakax uñachtʼayi?

¹³ Chʼaxwäwinak utjki ukhaxa Jehová Diosan Qhanañchirinakapax janipuniwa mitisipkiti. 1940 marana marzo phaxsin español arut apsut La Atalaya revistax akham sänwa: “Jesucristo tuqit saytʼasirinakaxa, markanakax chʼaxwapkani ukhaxa janipuniw mitisipkaniti” sasa. Kawki markatäsipkpasa ukat kunjamsa jakasipkpan, Jehová Diosan Qhanañchirinakapax ukhamäsipkakiwa. Jupanakaxa uraqpachankapxiwa, ukatxa wal munasipxi, ukatwa kunayman amtani politicanakarusa jan mitisipkiti, ukatxa markanakax chʼaxwapki ukhasa janirakiw mitisipkiti. “Espadanakapxa qhulliñ aradoruw tukuyxa[pxi], lansanakapsti yawthapiñ hocenakaruraki.” Uka chʼaxwäwinakar jan mitisirjamaxa, janiw nuwasiñataki yatiqxapxiti (Isaías 2:3, 4; 2 Corintios 10:3, 4).

14. Jan akapachankirïpxatap laykuxa, ¿kunanakansa Jehová Diosan Qhanañchirinakapax uñjasipxi?

¹⁴ Ukham jan mitisirïpxatap laykuxa, ¿kunjam uñjatäpxisa? Jesusax akham sänwa: “Ukatwa akapachax uñisipxtam, jan akapachankirïxapxatam layku” sasa (Juan 15:19). Diosar luqtatap laykuxa walja Qhanañchirinakaw carcelan katuntat uñjasipxi. Kunjamtï nayra cristianonakarux lurapkatayna ukhamwa yaqhipanakarux wal tʼaqhisiyapxi ukat awisax jiwayapxiwa. Jehová Diosan Qhanañchirinakapax janiw akapachankirïpkiti ukatwa Supay sata “akapach diosax” jupanakarux uñisi (2 Corintios 4:4; Apocalipsis 12:12).

15. 1) ¿Kunarus taqi markanakax purtʼasipxani? 2) ¿Kunatsa akapachat jithiqtañax wakisipuni?

¹⁵ Jehová Diosan luqtirinakapaxa jan akapachankirïsaxa wal kusistanxa, Supayan apnaqat taqi uka markanakaxa niyaw Armagedón sat jachʼa chʼaxwäwin tukjatäpxani (Daniel 2:44; Apocalipsis 16:14, 16; 19:11-21). Jiwasax jan akapachankirïtas laykuxa qhispiyasiñäniwa. Uraqpachanxa mä markakïtanwa, ukatxa Diosan alaxpachankir Apnaqäwipatxa janipuniw jithiqtkañäniti. Chiqasa, jan akapachankirïtas laykuw jaqinakax sawkasipxistu ukat arknaqapxistu. Ukampis ukax niyaw tukusxani, Supayan apnaqat aka ñanqha pachaxa niyaw jan mayampitaki tukjatäxani. Maysa tuqitsti, Jehová Diosar luqtasipki ukanakaxa wiñay jakañ katuqapxani, jupanakax Diosan Apnaqäwipampi apnaqat jutïrpachanwa jakasipxani (2 Pedro 3:10-13; 1 Juan 2:15-17).

Amtañataki

• ¿‘Jan akapachankirïñ’ tuqitxa kunjamsa Jesusax uñachtʼayäna?

• ¿Kunjamsa nayrïri cristianonakaxa 1) ñanqha pachan luräwinakapsa amuyunakapsa uñjapxirïna? 2) politicar mitisiñsa uñjapxirïna? 3) impuesto churañxat uñjapxirïna?

• Jehová Diosan Qhanañchirinakapax janipuniw politicarus chʼaxwäwinakarus mitisipkiti, ¿kunjamsa uk uñachtʼayapxi?

[165 janan fotopa]

Nayas arkirinakajas ‘janiw akapachankirïpkti’ sasaw Jesusax qhanañchäna