Aha do Lapatan ni “Mata Ganti ni Mata”?

Na didok Bibel

Najolo, dilehon Debata do Patik tu bangso Israel marhite si Musa taringot “mata ganti ni mata”. Dipaboa Jesus do muse taringot on tikki pasahatton Jamita di Dolok. (Mateus 5:38; 2 Musa 21:24, 25; 5 Musa 19:21) Dibahen pe Patik on, asa diuhum do sasahalak hombar tu hajahaton na binahenna.a

Molo adong na sengaja mangulahon na jahat tu halak na asing, dipakke do aturan on lao manguhum ibana. Didok di Patik ni si Musa, “Molo ponggol dibahen ibana sada holiholi, ponggolhononhon ma sada holiholina; molo dipulsikhon ibana sada mata, pulsikhononhon ma sada matana; molo mumpat dibahen ibana sada ipon, umpaton ma sada iponna. Molo manang mahua halak na asing ala ni pambahenanna, baloson do i tu ibana.”—3 Musa 24:20, Bibel siganup ari.

Aha do tujuan ni aturan “mata ganti ni mata”?

Aturan “mata ganti ni mata” dibahen asa unang adong na balas dendam. Aturan on ma na dipakke akka hakim lao manguhum akka halak hombar tu hajahaton na binahenna.

Ala adong aturan on, dang mura-mura be sasahalak mangulahon na jahat tu halak na asing. Didok di Patik i, “Asa dibege halak na asing pangalahona i, anggiat mabiar nasida, jala unang be didatdati mangulahon hajahaton sisongon i di tongatongamu.”—5 Musa 19:20.

Marlakku dope aturan “mata ganti ni mata” tu halak Kristen?

Dang marlakku be saonari aturan on tu halak Kristen. Alana, aturan on adong di Patik ni si Musa. Jala dang marlakku be Patik ni si Musa dung mate Jesus.—Rom 10:4.

Alai sian aturan on, gabe taboto ma boha parange ni Debata. Umpamana, tigor do Ibana. (Psalmen 89:15) Jala gabe taboto ma boha cara ni Debata tikki manguhumi. Jadi sian aturan on taboto ma, molo adong na mangulahon hajahaton, ikkon dibahen do tu ibana “hombar tu uhum”.—Jeremia 30:11.

Pandapot ni akka halak taringot aturan “mata ganti ni mata”

Pandapot ni akka halak: Pakejamhu do aturan “mata ganti ni mata”.

Na sasittongna: Ala adong aturan on, dang boi lomo-lomo ni sasahalak manguhum halak na asing. Molo denggan aturan on diihuthon, boi do on dipakke hakim lao manguhum sasahalak na mangulahon hajahaton. Alai ikkon jolo dipastihon hakim i do boha situasi na sasittongna. Jala ikkon diboto, na sengaja do sasahalak i mangulahon hajahaton manang na dang. (2 Musa 21:28-30; 4 Musa 35:22-25) Jadi dibahen pe aturan “mata ganti ni mata”, asa unang pakejamhu do dibahen tu halak na mangulahon hajahaton.

Pandapot ni akka halak: Ala adong aturan “mata ganti ni mata”, gabe lomo-lomo ni halak ma lao balas dendam.

Na sasittongna: Dipaboa di Patik ni si Musa, “Unang baloshon na jahat binahen ni sada halak tu ho, unang sai sogo roham tu ibana.” (3 Musa 19:18, Bibel siganup ari) Patik ni si Musa dang mangajari halak asa balas dendam. Patik on mangurupi akka halak asa marhaposan tu Debata, jala mangihutton aturan naung binahenna taringot tu hatigoran.—5 Musa 32:35.

Dipaboa Jesus do na sasittongna

Diboto Jesus do adong akka halak na sala mangattusi aturan “mata ganti ni mata”. Jadi didok ibana ma, “Dibege hamu do hata na mandok, ‘Mata ganti ni mata, ngingi ganti ni ngingi.’ Alai hudok ma tu hamu, unang ma alo hamu parjahat. Molo adong na mamastap hurummu siamun, tarehon ma nang hurummu sihambirang.”—Mateus 5:38, 39.

Didok Jesus di ayat i, “dibege hamu do hata na mandok”. Maksud ni Jesus disi, i ma ajaran ni pamimpin agama Jahudi na manjujui akka halak asa balas dendam. Sahalak pakar ni Bibel na margoar si Adam Clarke mandok, “Ra, dipakke halak Jahudi do aturan on [mata ganti ni mata] . . . gabe sidalian ni nasida asa balas dendam, jala sudena i diulahon nasida alani sogo ni roha.” Gabe dang diihutton nasida be tujuan ni aturan i na sasittongna.—Markus 7:13.

Jadi didok Jesus, holong ni roha do na gabe dasar ni Patik ni Debata. Didok ibana, “‘Ingkon haholonganmu do Jahowa Debatam . . .’ I ma parenta na umbalga jala na parjolo. Na paduahon na dos tusi, i ma, ‘Ingkon haholonganmu do donganmu jolma doshon dirim.’ Parenta na dua on do ojahan ni sude Patik.” (Mateus 22:37-40) Jala didok Jesus, holong ni roha do na gabe tanda ni siseanna.—Johannes 13:34, 35.

a Molo di bahasa Latin, didok do patik on lex talionis. Jala godang do bangso na mangihutton patik on najolo.