?Amun dun mmua bu amun wiengu Klistfuɛ’m be sran?

“An klo amun wun kpa kɛ sran nin i niaan sa, an bu amun wiengu sran.”—RƆM. 12:10.

1, 2. (a) ?Pɔlu i fluwa ng’ɔ klɛ ko mannin Rɔmufuɛ mun’n i nun’n, afɔtuɛ benin yɛ ɔ mannin ɔn? (b) ?Kosan benin mun yɛ é wá tɛ́ be su ɔ?

FLUWA nga akoto Pɔlu klɛli ko mannin Rɔmufuɛ mun’n i nun’n, ɔ yili sa nga ti yɛ e mɔ e ti Klistfuɛ’n ɔ fata kɛ e klo e wun asɔnun’n nun’n i nglo. Ɔ kpɛn e wla kɛ ɔ fataman kɛ e sran klolɛ’n ‘yo e nuan bui su.’ Ɔ seli e ekun kɛ e “klo e wun kɛ sran kun nin i niaan sa.” Kpɛkun ɔ seli kɛ maan e klo e wun “kpa.”—Rɔm. 12:9, 10a.

² I yo, kɛ be kan kɛ e klo e wun kɛ sran kun nin i niaan sa’n, nán e klun lɔ yɛ ɔ fata kɛ e klo be sa ngbɛn ɔn. Ɔ fata kɛ e yi i sɔ liɛ’n i nglo e aeliɛ’n nun. Afin sɛ y’a yiman e sran klolɛ’n i nglo’n, sran fi su siman kɛ e klo e wiengu. I ti yɛ Pɔlu kannin ndɛ yɛ’n guɛli i afɔtuɛ ng’ɔ mannin’n su’n niɔn. I waan: “An [“dun mmua,” NW] bu amun wiengu sran.” (Rɔm. 12:10b) ?Wafa sɛ yɛ e kwla bu sran i sran ɔn? ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ e dun mmua e bu e wiengu Klistfuɛ’m be sran ɔn? ?Wafa sɛ yɛ e kwla yo sɔ ɔ?

Aɲinyiɛ’n ɔ nin sran i sran bulɛ’n

 3. ?I nun mɔ bé klɛ́ Biblu’n, ndɛ nga be kacili i kɛ “sran i sran bulɛ’n” i bo’n wie yɛle benin?

³ Ebre aniɛn’n nun ndɛ mma nga be kacili i Wawle nun kɛ “sran i sran bulɛ’n” i bo’n yɛle “nɔnnin yolɛ.” Sran nga be bu i sran’n, ɔ ti kɛ ɔ yo nɔnnin sa annzɛ ɔ le ɲrun kpa sa. Ebre ndɛ mma kunngba sɔ’n, ɔ ju wie’n be kaci i Biblu’n nun kɛ ‘sasu ɲanlɛ.’ I sɔ’n yi aɲrunɲan nga sran nga be bu i sran’n ɔ le i’n i nglo. (Bob. 45:13) Glɛki nun ndɛ mma nga be kacili i kɛ “sran i sran bulɛ’n” Biblu’n nun’n, i bo’n wie yɛle ayɛ yilɛ annzɛ aɲrunɲan annzɛ sran mɔ be ti e cinnjin. (1 Piɛ. 3:7) Ɔ maan be nga e bu be sran’n, be ti cinnjin man e.

4, 5. ?Wafa sɛ yɛ e kwla bu sran i sran ɔn? An fa sunnzun ase kun yiyi nun.

⁴ ?Wafa sɛ yɛ e kwla bu sran i sran ɔn? Aɲinyiɛ’n yɛ be fa bo i sɔ liɛ’n i bo ɔ. Wafa nga e wun sran kun’n, yɛ maan e kwla bu i sran ɔn. I kpa’n, kpɛ sunman’n, kɛ be kan “sran i sran bulɛ” ndɛ’n, be kan “aɲinyiɛ” ndɛ wie. Afin ndɛ nɲɔn sɔ’m be kɔ likawlɛ. Sran i sran bulɛ’n ti aɲinyiɛ’n i nglo yilɛ. Yɛle kɛ aɲinyiɛ’n wɔ wafa nga e wun e niaan’n. Sanngɛ sran i sran bulɛ’n wɔ wafa nga e nin e niaan’n e tran’n.

⁵ ?Sɛ Klistfuɛ kun i ɲin yimɛn i wiengu Klistfuɛ mun’n, ɔ́ yó sɛ naan w’a bu be sran? (3 Zan 9, 10) Kɛ be ta waka kun’n, sɛ ɔ́ trɛ́ yɛ ɔ́ cɛ́’n, nn asiɛ nga be tɛli i su’n ɔ ti kpa. I kunngba’n niɔn. Kɛ ɔ ko yo naan y’a bu sran kun i sran sakpa’n, ɔ fata kɛ e ɲin dun mmua yi i ka. Sɛ sran kun i ɲin yiman sran kun naan i waan ɔ su bu i sran’n, i sɔ’n liɛ’n su cɛman mlɔnmlɔn. I sɔ’n ti’n, kɛ Pɔlu dun mmua kannin ndɛ trele yɛ’n ka naan w’a man afɔtuɛ sɔ’n, e wun i wlɛ. I waan: “Nán amun sran klolɛ’n ɔ yo amun nuan bui su.”—Rɔm. 12:9; an kanngan 1 Piɛr 1:22 nun.

Be nga Ɲanmiɛn yili be mɔ “be ti kɛ i sa’n” maan e bu be sran

6, 7. ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e ɲin yi e wiengu mun ɔn?

⁶ Sran i sran bulɛ kpafuɛ’n fin e awlɛn’n nun. Ɔ maan, Biblu’n nun ndɛ nga be kle kɛ maan e ɲin yi e niaan’m be kwlaa’n, ɔ fataman kɛ e ɲin kpa be su le. I ti’n, maan e fa e ɲin e sie i ndɛ sɔ’m be nun nɲɔn be su.

⁷ Klɔ sran’m be timan kɛ ninnge uflɛ nga Ɲanmiɛn yili be asiɛ’n su wa’n be sa. Yɛle kɛ be liɛ’n kɛ Ɲanmiɛn yili be’n, ‘be ti kɛ i sa.’ (Zak 3:9) Ɔ maan nzuɛn kɛ sran klolɛ nin ngwlɛlɛ yɛ sa nuan su yolɛ’n mɔ be ti Ɲanmiɛn i nzuɛn’n, e kwla yi be nglo wie. Kusu e Yifuɛ’n mannin e like uflɛ ekun. Jue tofuɛ’n waan: ‘Anannganman e Min, ɔ nyrun bɔ a lɛ i’n i dan’n ɔ fu tra nyanmiɛn b’ɔ la nglo lɔ plaii’n su. Yilɛ wafa bɔ a fa yili [klɔ sran’n], ɔ ka kan naan ɔ nin anz mun b’a sɛ. A yoli maan ɔ nyannin tinmin, yɛ i nyrun ba nyan.’ (Jue. 8:2, 5, 6; 104:1)a Ɲanmiɛn maan klɔ sran’m be ɲrun ba ɲan yɛ be nin aɲinyiɛ fata. Ɔ maan, sɛ e bu e wiengu’m be sran kɛ nga Ɲanmiɛn fa siesieli’n sa’n, nn Zoova mɔ maan be le ɲrun’n, i yɛ e ɲin su yi i ɔ. ?Sɛ ninnge wie’m be ti’n, ɔ fata kɛ e bu sran’m be kwlaa be sran’n, yɛ e wiengu Klistfuɛ’m be li? ?Ɔ fataman kɛ e bu be sran tra su?—Zan 3:16; Gal. 6:10.

E kwlaa e ti awlobo kunngba nunfuɛ

8, 9. ?Ngue yɛ Pɔlu kɛnnin i ndɛ m’ɔ fata kɛ ɔ su e bo naan e ɲin w’a yi e wiengu Klistfuɛ mun ɔn?

⁸ Pɔlu kannin like kun ekun mɔ i ti ɔ fata kɛ e bu e wiengu sran’n i ndɛ. Ka naan w’a se e kɛ e bu e wiengu sran’n, ɔ seli kɛ: “An klo amun wun kpa kɛ sran nin i niaan sa.” Glɛki nun ndɛ nga be kacili i kɛ ‘an klo amun wun kpa’n,’ be fa kan wafa nga awlobo kun i nunfuɛ’m be klo be wun kpa mɔ be suan be wiengu bo’n i ndɛ. Ɔ maan, kɛ Pɔlu fɛli i sɔ ndɛ’n wlali ndɛ ng’ɔ su kan’n nun’n, ɔ su kle kɛ asɔnun’n nun’n, ɔ fata kɛ e nin e niaan mun e bo sɛ kpa naan e tran klanman. Naan ɔ yo kɛ awlobo kun mɔ i nunfuɛ’m be bo sɛ kpa’n sa. (Rɔm. 12:5) Asa ekun’n, nán maan e wla fi su kɛ be nga Pɔlu klɛli ndɛ sɔ’n mannin be’n, yɛle Klistfuɛ mɔ be kpali be sieli be ngunmin mɔ Zoova ti be Si’n, mɔ be kwlaa be ti kɛ i mma mun sa’n. Ɔ maan, be kwlaa be yoli awlobo kunngba nunfuɛ mɔ be afiɛn sɛ kpa ɔ. I sɔ’n suli Pɔlu blɛ su Klistfuɛ nga be kpali be sieli be ngunmin’n be bo maan be ɲin yili be wiengu. Kɛ ɔ ti sɔ wie andɛ ɔ.

⁹ ?Yɛ be nga be flɛ be “bua’m be wie” mun’n be li? (Zan 10:16) Kannzɛ Ɲanmiɛn nin a faman be nin a yomɛn i mma mun’n, sanngɛ sɛ be flɛ be wiengu aniaan’n ɔ ti su. Afin asiɛ wunmuan’n su’n, be ti kɛ Klistfuɛ mɔ be fin awlobo kunngba nun’n sa. (1 Piɛ. 2:17; 5:9) Ɔ maan sɛ be nga be flɛ be bua’m be wie mun sɔ’n be wun like nga ti yɛ be flɛ be wiengu “aniaan’n” i wlɛ’n, i sɔ’n sú be bo wie naan be ɲin w’a yi be wiengu Klistfuɛ mun.—An kanngan 1 Piɛr 3:8 nun.

?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin sɔ ɔ?

10, 11. ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kpa kɛ e bu e wiengu’m be sran ɔn?

¹⁰ ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ e bu sran i sran ɔn? Yɛle kɛ, kɛ e bu e niaan’m be sran’n, i sɔ’n yo maan asɔnun wunmuan’n nun tranlɛ’n yo fɛ. Kpɛkun e bo yo kun.

¹¹ Ɔ ti su kɛ e wun i wlɛ kɛ e nin Zoova e afiɛn m’ɔ sɛ’n, ɔ nin i wawɛ’n m’ɔ suan e bo’n yɛ maan e mɔ e ti Klistfuɛ kpa’n, e ɲan wunmiɛn ɔn. (Jue. 36:8; Lik 24:49) Kusu kɛ e wiengu Klistfuɛ’m be kle e kɛ e ndɛ lo be’n, ɔ wla e fanngan wie. (Nya. 25:11) Kɛ sran kun kan ndɛ kun annzɛ ɔ yo like kun m’ɔ kle kɛ i ɲin yi e’n, e wun yo e fɛ. I sɔ’n wla e fanngan ekun naan y’a tra e awlɛn y’a nanti nguan atin’n su aklunjuɛ su. Atrɛkpa’n, w’a yo amun sɔ le.

12. ?Ngue yɛ e tinuntinun e kwla yo naan klolɛ’n w’a tran asɔnun’n nun naan i nun tranlɛ’n w’a yo fɛ ɔ?

¹² Zoova si kɛ e klɔ sran mun’n, e kwlaa e klo kɛ be bu e sran. I sɔ’n ti’n, i Ndɛ’n nun’n ɔ wla e fanngan kɛ ‘e [“dun mmua,” NW] bu e wiengu sran.’ (Rɔm. 12:10; an kanngan Matie 7:12 nun.) Afɔtuɛ sɔ mɔ be di su ɔ te yo ye’n, Klistfuɛ kwlaa ng’ɔ fa su’n, ɔ yo maan asɔnun’n nun’n klolɛ’n tran aniaan’m be afiɛn. I ti’n, ɔ ti kpa kɛ e fa blɛ e bu akunndan e usa e wun kɛ: ‘?Min ijɔlɛ’n nun’n annzɛ min like yolɛ’n nun’n, n kleli kɛ min ɲin yi aniaan kun asɔnun’n nun, i osu w’a di le nɲɛ?’—Rɔm. 13:8.

Ɔ ti e kwlaa e ti su trɔ

13. (a) ?Wan mun yɛ ɔ fata kɛ be dun mmua bu be wiengu’m be sran ɔn? (b) ?Ngue yɛ Pɔlu i ndɛ ng’ɔ kɛnnin i Rɔmfuɛ Mun 1:7 nun’n, ɔ kle e ɔ?

¹³ ?Wan yɛ ɔ fata kɛ ɔ dun mmua bu i wiengu sran ɔn? Biblu’n kle kɛ ɔ fata kɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be ‘yo sa ng’ɔ ti kpa’n maan e nian su.’ (1 Piɛ. 5:3) Ɔ ti su kɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be kle e ajalɛ ninnge kpanngban nun. Ɔ nin i sɔ ngba’n, be mɔ be fali e mannin be kɛ be nian e su’n, ɔ fata kɛ be dun mmua bu be wiengu Klistfuɛ’m be sran. Ɔ fata kɛ be yo sɔ be wiengu asɔnun kpɛnngbɛn’m be lika wie. I wie yɛle kɛ, kɛ asɔnun kpɛnngbɛn’m be yia kɛ bé kúnndɛ like ng’ɔ fata kɛ asɔnun’n fɛ i ɲin sie su’n, sɛ be sie be su ndɛ nga be wiengu’m be kan’n i bo’n, be kle kɛ be bu be sran. Asa kusu’n, kɛ bé fá ajalɛ kun’n, sɛ be bu ndɛ nga be wiengu’m be kannin’n i akunndan’n, be kle kɛ be bu be sran wie. (Yol. 15:6-15) Sanngɛ ɔ fataman kɛ e wla fi su kɛ fluwa nga Pɔlu klɛli ko mannin Rɔmufuɛ mun’n, ɔ timan asɔnun kpɛnngbɛn’m be ngunmin be liɛ. Naan ɔ ti asɔnun wunmuan’n i liɛ wie. (Rɔm. 1:7) I ti’n, kɛ ɔ se kɛ an dun mmua bu amun wiengu sran’n, e kwlaa e ndɛ yɛ ɔ kan ɔn.

14. (a) Kɛ be se kɛ maan e bu sran i sran’n ɔ nin kɛ e dun mmua e bu sran i sran’n, ngbaciɛ ng’ɔ o be afiɛn’n, an fa sunnzun ase kun yiyi nun. (b) ?Kosan benin yɛ ɔ fata kɛ e fa usa e wun ɔn?

¹⁴ Maan e fa e ɲin e sie i Pɔlu i afɔtuɛ sɔ’n, i nun like uflɛ su. W’a semɛn i wiengu Klistfuɛ nga be o Rɔmu lɔ’n be kɛ be bu be wiengu sran sa ngbɛn. Sanngɛ i waan be dun mmua bu be wiengu sran. ?Ngue ti yɛ ninnge nɲɔn sɔ’m be timan kun ɔn? Maan e bu sunnzun ase nga i akunndan e nian. ?Like klefuɛ kun kwla se i suklu ba mɔ be si fluwa nun kanngan’n be kɛ be sɔnnzɔn kannganlɛ? Cɛcɛ. Afin be si kanngan. Sanngɛ sɛ ɔ se be sɔ’n, nn ɔ su wla be fanngan naan be si kanngan kpa tra laa’n. I kunngba’n, e bu e wiengu sran, afin e klo e wun. I sɔ’n kusu yɛ be fa sie Klistfuɛ kpa’m be nzɔliɛ ɔ. (Zan 13:35) Sanngɛ kɛ nga suklu ba ng’ɔ si kanngan’n, ɔ kwla miɛn i ɲin naan w’a si kanngan kpa’n sa’n, e kusu e kwla mian e ɲin naan e dun mmua e bu e wiengu sran. (1 Tɛs. 4:9, 10) E kwlaa yɛ ɔ fata kɛ e yo sɔ ɔ. Ɔ fata kɛ e usa e wun kɛ: ‘?N su yo sɔ dɔ nga su? ?Yɛle kɛ n dun mmua m bu be nga be o asɔnun’n nun’n, be sran?’

Maan e bu “yalɛfuɛ’n” i sran

15, 16. (a) ?Sran’m be sran bulɛ’n nun’n, wan mun yɛ ɔ fataman kɛ e ɲin kpa be su ɔ? ?Yɛ ngue ti ɔ? (b) ?Sɛ e bu e niaan’m be kwlaa be sran annzɛ e buman be sran’n, ngue yɛ ɔ kwla yi i nglo ɔ?

¹⁵ ?Kɛ e bu e wiengu sran asɔnun’n nun’n, wan mun yɛ ɔ fataman kɛ e wla fi be su ɔ? Ɲanmiɛn Ndɛ’n se kɛ: “Like nga sran kun fa cɛ yalɛfuɛ’n, ɔ ti kɛ Anannganman yɛ w’a fa mɛn i sa. Ɔ maan Anannganman ɔ́ yó i mo.” (Nya. 19:17) ?Kɛ é mían e ɲin naan y’a dun mmua y’a bu e wiengu’m be sran’n, ngue yɛ ɔ fata kɛ akunndan ng’ɔ o ndɛ sɔ’n nun’n, ɔ su e bo naan e yo ɔ?

¹⁶ Sran sunman be bu be nga be ti be su kpɛn’n be sran. Sanngɛ wie liɛ’n sran kunngba sɔ’m be buman be nga be bɔbɔ be le ɲrun tra be’n be like fi. Sanngɛ Zoova liɛ’n ɔ timan sɔ. I waan: “Be nga be bu min sran’n, ḿ bú be sran.” (1 Sam. 2:30; Jue. 113:5-7) Zoova bu be nga be su i mɔ be bu i sran’n be sran. I ɲin kpaman be nga be ti ‘yalɛfuɛ’n’ be su. (An kanngan 1 Samiɛl 2:8 nun; 2 Nyo. 16:9) Ɔ ti weiin kɛ e klo kɛ é sɔ́nnzɔn Zoova. Ɔ maan sɛ e waan é nían naan sɛ e bu sran i sran sakpa’n, ɔ fata kɛ e usa e wun kɛ: ‘?Wafa sɛ yɛ n yo be nga b’a manman be junman asɔnun’n nun’n mun ɔn?’ (Zan 13:14, 15) Sɛ e bu e wiengu’m be sran sakpa’n, wafa nga é tɛ́ kosan sɔ’n su’n, ɔ́ yí i nglo.—An kanngan Filipfuɛ Mun 2:3, 4 nun.

Kɛ e fa e blɛ’n e nian sran’m be lika’n e bu be sran

17. ?Asɔnun’n nun’n, like cinnjin kun mɔ e kwla yo e fa kle kɛ e dun mmua bu e wiengu sran’n, yɛle benin? ?Yɛ ngue ti ɔ?

¹⁷ ?Like cinnjin kun mɔ e kwla yo e fa kle kɛ e dun mmua e bu e wiengu sran asɔnun’n nun’n yɛle benin? Likɛ sɔ’n yɛle e blɛ’n mɔ e fa nian be lika’n. ?Ngue ti ɔ? E Klistfuɛ mun’n, e ɲanman e ti. Junman cinnjin kpanngban nga e di be asɔnun’n nun’n, be fa e blɛ’n i sunman lika. Ɔ maan sɛ e blɛ’n ti cinnjin man e’n, ɔ boman e nuan. E wun i wlɛ wie kɛ ɔ fataman kɛ e se e niaan’m be kɛ be fa be blɛ ngba be nian e lika. I kunngba’n, kɛ e wiengu nga be o asɔnun’n nun’n, be wun i wlɛ kɛ e kwlá faman e blɛ ngba e nianman be lika’n, ɔ yo e fɛ.

18. ?Wafa sɛ yɛ e kwla yi i nglo kɛ e kunndɛ kɛ é fá blɛ é nían e wiengu Klistfuɛ’m be lika ɔ?

¹⁸ Kusu e wun i wlɛ wie kɛ, kɛ e klunklo su e yaci e ninnge’m be yolɛ mɔ e fa e blɛ’n e nian e wiengu Klistfuɛ’m be lika’n, ɔ kle kɛ e ɲin yi be. (I li be nga be nian asɔnun’n su’n yɛ be wun i sɔ’n i wlɛ kpa’n niɔn.) ?Wafa sɛ? Yɛle kɛ, kɛ e yaci e ninnge’m be yolɛ mɔ e fa blɛ’n e nian e niaan’m be lika’n, ɔ ti kɛ nn e su se be kɛ: ‘Amun ndɛ lo min dan ti’n, sɛ m ma nian amun lika’n, ɔ ti kpa tra kɛ n ka lɔ n yo like nga n wo lɔ ń yó’n.’ (Mar. 6:30-34) Sanngɛ kusu sɛ e yaciman e ninnge’m be yolɛ e ko nianman e niaan’m be lika’n, ɔ kwla yo be kɛ be ndɛ loman e sa. Nja, ɔ ti su kɛ ɔ ju wie’n like wie annzɛ ndɛ wie o lɛ’n be kwlá yacimɛn i lɛ be yoman like uflɛ. Sanngɛ sɛ e fa blɛ e nian e niaan’m be lika annzɛ sɛ e yoman sɔ’n, ɔ yi wafa nga e ɲin fa yi be’n i nglo.—1 Kor. 10:24.

Maan e ta nda kɛ é dún mmua é bú e wiengu sran

19. ?Like uflɛ benin ekun yɛ e kwla yo e fa kle kɛ e bu e wiengu Klistfuɛ’m be sran ɔn?

¹⁹ Like kun ekun o lɛ mɔ e kwla yo e fa kle kɛ e bu e wiengu Klistfuɛ’m be sran ɔn. Yɛle kɛ sɛ e fa e blɛ’n e nian e wiengu’m be lika’n, ɔ fata kɛ e ɲin tran be su wie. Zoova kle e ajalɛ i sɔ’n nun ekun. Jue tofuɛ Davidi waan: “Anannganman i nyin wo i sufuɛ nanwlɛfuɛ’m be su, i su o yalɛ nga be koko kle i’n su.” (Jue. 34:16) Kɛ e tu e klun e fa e ɲin e sie i e niaan’m be su’n, e sɔnnzɔn Zoova. I li kɛ e yo sɔ be nga be se e kɛ e uka be’n be lika’n yɛ e sɔnnzɔn Zoova kpa’n niɔn. Kɛ e yo sɔ’n, e bu be sran.

20. ?Sran i sran bulɛ’n su afɔtuɛ benin yɛ ɔ fataman kɛ e wla fi su ɔ?

²⁰ Kɛ nga e fa wunnin i lɛ’n sa’n, like nga ti yɛ ɔ fata kɛ e ɲin yi e wiengu Klistfuɛ mun’n, ɔ fata kɛ ɔ yo weiin e akunndan’n nun titi. I kpa’n, e kunndɛ wafa nga e dun mmua e kwla bu e wiengu’m be sran’n. E yo sɔ yalɛfuɛ’m be lika wie. Sɛ e fɛ i sɔ ajalɛ’n liɛ mun’n, e nin e niaan mun e wun klolɛ’n yó tankaan kpa. Kpɛkun e bo sɛ́ asɔnun’n nun. I sɔ’n ti’n, maan e kwlakwla e bu e wiengu sran titi. Sanngɛ nán e yo sɔ ngunmin. Maan e dun mmua e yo sɔ titi. ?Amun a ta nda kɛ amún yó sɔ?

[Ja ngua lɛ ndɛ’n]

?Amun wla kwla kpɛn su?

• ?Ngue yɛ ɔ o aɲinyiɛ’n nin sran i sran bulɛ’n be afiɛn ɔn?

• ?Ngue ti yɛ ɔ fata kɛ e bu e wiengu Klistfuɛ’m be sran ɔn?

• ?Ngue ti yɛ ɔ ti cinnjin kɛ e bu e wiengu sran ɔn?

• ?Wafa sɛ yɛ e kwla bu e wiengu Klistfuɛ’m be sran ɔn?