“N kunndɛ kɛ Sezaa yɛ ɔ di min jɔlɛ-ɔ!”

 1, 2. (1) ?I nun nga Pɔlu o Sezare lɔ’n, sa benin yɛ ɔ o i su-ɔ? (2) ?Kɛ mɔ Pɔlu seli kɛ maan Sezaa di i jɔlɛ’n, kosan benin yɛ ɔ fata kɛ e tɛ su-ɔ?

PƆLU te o Sezare lɛ, yɛ sonja’m be niɛn i su kpa. Afuɛ nɲɔn nga be sinnin lɛ’n be nun’n, kɛ ɔ sɛli i sin Zide lɔ’n, Zifu’m be kunndɛli kɛ bé kún i. Be yoli sɔ kpɛ nsan tra su bɔbɔ. (Yol. 21:27-36; 23:10, 12-15, 27) Lele mɔ w’a fa ju yɛ’n, like kwlaa nga i kpɔfuɛ’m be yoli’n, ɔ kpili ase. Sanngɛ be sa sin w’a bubuman be. I sɔ’n ti’n, kɛ Pɔlu wunnin kɛ ɔ cɛman naan b’a fɛ i b’a wla i kpɔfuɛ’m be sa nun’n, ɔ seli Fɛstisi m’ɔ sie Rɔmun mɛn’n i akpasua kun’n kɛ: “N kunndɛ kɛ Sezaa yɛ ɔ di min jɔlɛ-ɔ!”—Yol. 25:11.

² ?Ajalɛ nga Pɔlu fɛli i kɛ Rɔmun famiɛn’n di i jɔlɛ’n, ɔ ti Zoova i klun su? Kosan sɔ’n i su tɛlɛ’n ti cinnjin kpa man e. Afin mɛn’n i awieliɛ blɛ nga nun’n, e kusu e kan Ɲanmiɛn Sielɛ’n i su ndɛ’n kwlaa e kle sran mun. Pɔlu ‘jrannin mmla’n su kplili jasin fɛ’n i ti, yɛ ɔ yoli maan ɔ takali kpa.’ Sɛ ɔ fata kɛ e niɛn i ajalɛ’n su’n, é wá wún i sɔ liɛ’n i wlɛ.—Fip. 1:7.

 3, 4. (1) ?Pɔlu i wun akunndan tɛ benin yɛ Zifu’m be buli-ɔ? ?Yɛ blɛ sɔ’n nun’n, wafa sɛ yɛ ɔ fiteli nun-ɔn? (2) ?Wafa sɛ yɛ Zoova suɛn i sufuɛ’m be bo andɛ kɛ nga ɔ fa suannin Pɔlu i bo’n sa-ɔ?

³ Kɛ Fɛstisi kacili Zide akpasua’n i siefuɛ mɔ cɛn ba nsan sinnin’n, ɔ ɔli Zerizalɛmun lɔ.a Kɛ ɔ juli lɔ’n, ɔ nin Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn mun nin Zifu’m be su kpɛn mun be kokoli yalɛ. Be seli i kɛ sa nga Pɔlu yoli be’n be ti tɛ dan. Be si kɛ Rɔmunfuɛ’m be kunndɛ kɛ Fɛstisi, ɔ nin be bɔbɔ nin Zifu’m be wunmuan’n be tran fɛfɛ. I sɔ’n ti’n, be srɛli Fɛstisi i like kun. Be srɛli i kɛ ɔ fa Pɔlu bla Zerizalɛmun naan ɔ di i jɔlɛ lɛ. Sanngɛ akunndan tɛ o be klun. Yɛle kɛ Pɔlu i kpɔfuɛ sɔ’m be kunndɛ kɛ bé kó bú sa atin ng’ɔ fɛ i Sezare kɔ Zerizalɛmun lɔ’n su naan bé kún i. Fɛstisi w’a kplinman su. Ɔ seli kɛ: “Maan amun nun sran nga be ti sran dan’n be nin min wɔ [Sezare] naan sɛ bian sɔ’n yoli sa tɛ’n, be kan.” (Yol. 25:5) Blɛ sɔ’n nun ekun’n, Pɔlu fiteli nun.

⁴ Sa kwlaa sɔ’m be nun’n, Zoova sinnin e Min Zezi Klisi i lika wlali Pɔlu i fanngan. I wie yɛle kɛ cɛn kun’n, aolia nun’n, Zezi seli akoto Pɔlu kɛ: “Nán ɔ sa sin bubu wɔ!” (Yol. 23:11) Andɛ’n, sa wie’m be o Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be su, yɛ be kle be ɲrɛnnɛn. Zoova w’a seman kɛ ɔ́ yó naan sa w’a tɔman e su. Sanngɛ ɔ man e ngwlɛlɛ nin wunmiɛn naan y’a kwla jran kekle. E kwla lafi su kɛ e Si Ɲanmiɛn m’ɔ klo e’n, ɔ́ mán e ‘wunmiɛn m’ɔ tra klɔ sran liɛ’n,’ naan kɛ sa’m be o e su’n y’a kwla jran kekle.—2 Kor. 4:7.

 5. ?Ajalɛ benin yɛ Fɛstisi fali-ɔ?

⁵ Kɛ ɔ dili le nɲɔn kun’n, Fɛstisi ko “trannin jɔlɛ diwlɛ lɛ,” Sezare lɔ.b Pɔlu nin i sanmanfuɛ’m be kusu be jinjin i ɲrun lɛ. Sa nga Pɔlu w’a yoman be’n, yɛ i sanmanfuɛ’m be waan ɔ yoli-ɔ. I sɔ’n ti’n, Pɔlu seli kɛ: “M’an fɔnman Zifu’m be Mmla’n, m’an yoman Ɲanmiɛn sua’n i finfin, yɛ m’an yoman ɲin kekle Sezaa su.” Akoto Pɔlu w’a yoman sa tɛ fi. Yɛ ɔ fata kɛ be yaci i nun maan ɔ wɔ. ?Sanngɛ ajalɛ benin yɛ Fɛstisi wá fá-ɔ? Kɛ mɔ Fɛstisi kunndɛ kɛ Zifu’m be klun jɔ i wun’n ti’n, ɔ usali Pɔlu kɛ: “?A klo kɛ sa sɔ’m be ti’n, be ko di ɔ jɔlɛ min ɲrun Zerizalɛmun lɔ?” (Yol. 25:6-9) Ndɛ nga Fɛstisi kannin’n, ɔ kɔman atin’n su kaan sa. Afin sɛ be fa Pɔlu be kɔ Zerizalɛmun’n, i sanmanfuɛ mun yɛ bé wá dí i jɔlɛ-ɔ. Yɛ saan kunlɛ cɛ yɛ bé kún i-ɔ. Blɛ sɔ’n nun’n, Fɛstisi kloli kɛ sran’m be klun jɔ i wun tra kɛ ɔ yo sa i nuan su sɛsɛ’n. Laa’n, kɛ be fali Zezi ɔli Pɔnsu Pilati i ja su’n, ajalɛ kunngba’n yɛ ɔ fali-ɔ. (Zan 19:12-16) Andɛ kusu’n, jɔlɛ difuɛ wie’m be fa ajalɛ ng’ɔ ko yo naan sran’m be klun w’a jɔ be wun’n. I sɔ’n ti’n, sɛ be bu ndɛ be yi i Ɲanmiɛn i sufuɛ’m be su, kusu nn be ndɛ yo fɛ’n, nán maan i sɔ’n bo e nuan.

 6, 7. ?Ngue ti yɛ Pɔlu waan ɔ́ fɛ́ i ndɛ’n kɔ́ Sezaa ja su-ɔ? ?Ngue yɛ i sɔ’n kle e andɛ-ɔ?

⁶ Ajalɛ nga Fɛstisi fali naan Zifu’m be klun w’a jɔ i wun’n, ɔ kwla yo maan be kun Pɔlu. I sɔ’n ti’n, Pɔlu jrannin Rɔmunfuɛ m’ɔ ti’n i su mmla m’ɔ sɛsɛ i’n su. Ɔ seli Fɛstisi kɛ: “Sezaa i jɔlɛ diwlɛ’n i ɲrun yɛ n jin yɛ. Wa yɛ ɔ fata kɛ be di min jɔlɛ-ɔ. M’an yoman Zifu’m be tɛ, ɔ bɔbɔ a si sɔ. […] Ɔ maan, n kunndɛ kɛ Sezaa yɛ ɔ di min jɔlɛ-ɔ!” Kɛ sran kun se sɔ’n, ɔ kwlá kacimɛn i nuan kun. Fɛstisi kleli i sɔ liɛ’n weiin. Ɔ seli kɛ: “Ɔ waan Sezaa yɛ ɔ di ɔ jɔlɛ-ɔ. Ɔ maan á wá kɔ́ Sezaa ja su.” (Yol. 25:10-12) Pɔlu seli kɛ be fɛ i ndɛ’n be wɔ Sezaa ja su. I lɛ’n nun’n, ɔ kle e mɔ e ti Klisifuɛ nanwlɛfuɛ’n e ajalɛ kpa. Ɔ maan kɛ e kpɔfuɛ’m be kunndɛ kɛ ‘bé jrán mmla’n su’ naan bé tánnin e Ɲanmiɛn junman dilɛ’n, e fa ndɛ’n é kɔ́ jɔlɛ difuɛ’m be ja su e ko kpli e ti naan be man e atin naan e su Zoova.c—Jue. 94:20.

⁷ Pɔlu dili bisua afuɛ nɲɔn, kusu nn w’a yoman sa tɛ fi. I sin’n, be mɛnnin i atin kɛ ɔ ko kpli i ti Rɔmun lɔ. Sanngɛ kwlaa naan w’a wɔ’n, siefuɛ uflɛ kun kunndɛli kɛ ɔ́ wún i wun.

 8, 9. ?Ngue ti yɛ Famiɛn Agripa ɔli Sezare lɔ-ɔ?

⁸ Fɛstisi i ɲrun lɛ’n Pɔlu seli kɛ ɔ kunndɛ kɛ be fɛ i ndɛ’n be wɔ Sezaa ja su. Kɛ le nɲɔn kun sinnin’n, Famiɛn Agripa nin i niaan bla Berenisi be bali Fɛstisi m’ɔ boli Zide akpasua’n i sielɛ bo ɔ nin-a cɛman’n i “osu nianlɛ.”d Rɔmunfuɛ’m be blɛ su’n, kɛ be man sran kun i junman uflɛuflɛ kɛ ngalɛ’n sa’n, awa i janunfuɛ’m be ko niɛn i osu. Junman uflɛuflɛ nga be fa wlali Fɛstisi i sa nun’n ti’n, Agripa yoli i mo. Yɛ i sɔ yolɛ nun’n, Agripa kunndɛli kɛ ɔ nin Fɛstisi bé trá janvuɛ. Afin cɛn wie lele’n, ɔ kwla ti i wun ɲanman nun.—Yol. 25:13.

⁹ Fɛstisi kannin Pɔlu i ndɛ kleli Agripa. Famiɛn Agripa kusu kunndɛli kɛ ɔ nin Pɔlu bé kókó yalɛ naan ɔ́ sí ndɛ’n nun kpa. Ɔ maan kɛ aliɛ cɛnnin’n, siefuɛ nɲɔn’m be bali be wa trannin jɔlɛ diwlɛ lɛ. Nanwlɛ, cɛn sɔ’n nun’n, be wlawlali be wun kpa, yɛ be kleli kɛ be le ɲrun dan. Sanngɛ Pɔlu i ndɛ ng’ɔ́ wá kán’n, ɔ́ wá ɲán ta kpa be su.—Yol. 25:22-27.

10, 11. ?Ndɛ benin yɛ Pɔlu kannin m’ɔ kle kɛ ɔ bu Agripa i sran-ɔn? ?Yɛ ngue yɛ Pɔlu yoli be laa m’ɔ kɛnnin i ndɛ-ɔ?

¹⁰ Pɔlu yoli Famiɛn Agripa i mo. Afin ɔ mɛnnin i atin kɛ ɔ kpli i ti i ɲrun. Asa ekun’n, ɔ yoli i mo, afin Agripa si wafa nga Zifu’m be yo be ninnge mun’n i kpa, yɛ ɔ si be afiɛn akplowa ndɛ mun. I sin’n, Pɔlu kannin ninnge ng’ɔ yoli be laa’n i su ndɛ kan. Ɔ seli kɛ: ‘N ti Farizifuɛ laa, n niannin e Ɲanmiɛn sulɛ wafa sɔ’n i mmla’m be kwlaa be su n nantili seiin kpa.’ (Yol. 26:5) Pɔlu ti Farizifuɛ laa, ɔ maan ɔ lafi su kɛ Mesi’n wá bá. Sanngɛ siɛn mɔ w’a kaci Klisifuɛ’n, ɔ kɛn i juejue su kle sran’m be kɛ Mesi nga b’a minndɛ i lele’n, yɛle Zezi Klisi. I sɔ’n ti’n, Pɔlu seli Agripa kɛ Ɲanmiɛn tali be nannan’m be nda. I sanmanfuɛ’m be kusu be lafi nda sɔ’n su wie. Yɛ nda sɔ m’ɔ su kpɛn su’n i ti yɛ be su di i jɔlɛ-ɔ. Ndɛ nga Pɔlu kannin’n yoli Agripa i fɛ. Ɔ maan ɔ kunndɛli kɛ ɔ́ tí nun ekun.e

¹¹ I sin’n, Pɔlu kannin wafa ng’ɔ kleli Klisifuɛ’m be ɲrɛnnɛn’n i ndɛ. Ɔ seli kɛ: “Min liɛ’n, n buli i kɛ ɔ fata kɛ n yo ninnge kpanngban n fa tanndan Zezi m’ɔ fin Nazarɛti’n i ɲrun. […] Kɛ mɔ n fali [Klisi i sɔnnzɔnfuɛ mun] be wun ya dan’n ti’n, n ɔli klɔ uflɛ wie’m be su n ko kleli be yalɛ lɔ.” (Yol. 26:9-11) Ndɛ nga Pɔlu kɛnnin i lɛ’n, nán ndɛ blɔlɛ-ɔ. Afin sran kpanngban be si kɛ laa’n, ɔ kleli Klisi i sɔnnzɔnfuɛ’m be ɲrɛnnɛn tɛtɛ kpa. (Gal. 1:13, 23) Atrɛkpa’n, Agripa usɛli i wun kɛ: ‘?Yɛ ngue ti yɛ bian sɔ’n kacili Klisifuɛ-ɔ?’

12, 13. (1) ?Ɔ yoli sɛ yɛ Pɔlu kacili Klisifuɛ-ɔ? (2) ?Kɛ be se kɛ Pɔlu “tu si waka mɔ i ti’n ti pienbie’n” i bo’n yɛle benin?

¹² I sin’n, ndɛ nga Pɔlu kannin’n, ɔ tɛli kosan sɔ’n su. Ɔ seli kɛ: ‘N fali Damasi atin’n kɛ ń kó klé lɔfuɛ’m be ɲrɛnnɛn wie. Afin Ɲanmiɛn ɲrun jranfuɛ’m be su kpɛn’m be mannin min i sɔ yolɛ’n i wun atin, kpɛkun be sunmannin min. Nannan, kɛ n wo atin’n su mɔ mindi juli’n, ɲanmiɛn’n kpajali piaa guali min su. I kpajalɛ sɔ’n tra wia’n i bolɛ’n. Ɔ kpajali be nga be nin min su tu ajalɛ’n be su wie. Kɛ e kwlaa e tɔli’n, n tili sran kun nɛn. Ɔ kɛnnin i Ebre nun kɛ: “?Sɔlu, Sɔlu, ngue ti yɛ a kle min yalɛ-ɔ? Kɛ a tu si waka mɔ i ti’n ti pienbie’n, ɔ bɔbɔ ɔ wun yalɛ yɛ a su kle-ɔ.” Sanngɛ n seli kɛ: “?Min Min, wan yɛle wɔ?” Yɛ e Min’n seli kɛ: “Min-ɔn, Zezi-ɔ. Min yɛ a kle min yalɛ’n niɔn.”’f—Yol. 26:12-15.

¹³ Kwlaa naan abonuan sa sɔ’n w’a ju’n, sɛ é kwlá sé’n, Pɔlu “tu si waka mɔ i ti’n ti pienbie’n.” Ɔ ti kɛ nnɛn nga be fa be di junman mɔ be tu si waka nga be fa kle be atin’n sa. Waka sɔ’n i ti’n ti pienbie. Ɔ maan kɛ nnɛn’m be tu si i’n, be yo be wun like yaya. Sɛ é kwlá sé’n, Pɔlu su yo i bɔbɔ i wun abɔlɛ. Afin like ng’ɔ yo’n nin Ɲanmiɛn i klun sa’n be kɔman likawlɛ ti’n, ɔ nin i be afiɛn su saci tɛtɛ kpa. Pɔlu ti nanwlɛfuɛ, sanngɛ ɔ wunman sa wlɛ. Ɔ maan kɛ blɛ sɔ’n nun’n, Zezi yili i wun nglo kleli i Damasi atin’n su lɔ’n, i sɔ’n ukɛli i naan w’a kaci akunndan ng’ɔ bu’n.—Zan 16:1, 2.

14, 15. ?Kɛ Pɔlu kán i nzuɛn m’ɔ kacili’n i ndɛ’n, ɔ seli sɛ?

¹⁴ Pɔlu kacili i nzuɛn’n sakpa. Kɛ ɔ́ kán ndɛ klé Agripa’n, ɔ seli i kɛ: “Ndɛ sɔ m’ɔ fin ɲanmiɛn su’n, mɔ be kan kleli min aolia nun’n, n fali su. N dun mmua n kannin ndɛ’n n kleli be nga be o Damasi lɔ’n. I sin’n, n kan kleli be nga be o Zerizalɛmun lɔ’n, ɔ nin be nga be o Zide wunmuan’n nun’n, ɔ nin be nga be timan Zifu’n be wie. N seli be kɛ ɔ fata kɛ be kaci be akunndan’n. Kpɛkun be sa be sin Ɲanmiɛn wun. Yɛle kɛ be yo sa ng’ɔ kle kɛ b’a kaci be akunndan’n.” (Yol. 26:19, 20) Zezi Klisi yili i wun nglo kleli Pɔlu. Yɛ ɔ fali junman kun wlɛli i sa nun. Pɔlu di junman sɔ’n i afuɛ kpanngban yɛ. ?Yɛ wafa sɛ yɛ i junman’n i bo’n guali-ɔ? Be nga be sieli be su tieli Pɔlu i nuan ndɛ’n, be kacili be nzuɛn’n. Be yacili ninnge tɛtɛ’m be yolɛ, kpɛkun be yoli Ɲanmiɛn i klun sa’n. Sran sɔ’m be di be nvle’n nun mmla’m be su. Kpɛkun be yo maan fɔundi o kan be tran lɛ’n.

¹⁵ Kannzɛ ndɛ nga Pɔlu kan’n ɔ yo sran’m be ye’n, sanngɛ i sɔ’n timan Zifu’m be ndɛ. Pɔlu seli kɛ: “I sɔ’n ti yɛ Zifu’m be trali min Ɲanmiɛn sua’n nun lɔ mɔ be waan bé kún min’n niɔn. Sanngɛ Ɲanmiɛn ukali min. I sɔ’n ti’n, lele nin andɛ’n n te kan ndɛ n te kle be nga be leman ɲrun’n, ɔ nin be nga be le ɲrun’n.”—Yol. 26:21, 22.

16. ?Kɛ é kán like nga e lafi su’n i ndɛ é klé jɔlɛ difuɛ mun nin siefuɛ mun’n, wafa sɛ yɛ e kwla nian Pɔlu i ajalɛ’n su-ɔ?

¹⁶ Kɛ mɔ e ti Klisifuɛ nanwlɛfuɛ’n ti’n, sɛ sran wie se e kɛ e kan like nga e fa e wla gua su’n i ndɛ e kle i’n, ‘nán maan e sisi e bo, maan e yiyi Ɲanmiɛn su mɔ e lafi’n i ndɛ’n nun kle i.’ (1 Piɛ. 3:15) Kɛ é kán like nga e lafi su’n i ndɛ é klé jɔlɛ difuɛ mun nin siefuɛ mun’n, e kwla nian wafa nga Pɔlu kannin ndɛ kleli Agripa nin Fɛstisi’n i su. Maan e kan ndɛ’n aɲinyiɛ su. E kan wafa nga Biblu’n nun ndɛ nanwlɛ’n ukali e maan e yoli sran kpa trali laa’n i ndɛ. Asa ekun’n, e kan wafa nga be nga be sieli be su tieli e nuan ndɛ’n Biblu’n ukali be wie’n i ndɛ wie. Sɛ e yo sɔ’n, atrɛkpa’n jɔlɛ difuɛ nin siefuɛ sɔ’m bé bú e wun akunndan kpa.

17. ?Wafa sɛ yɛ Fɛstisi sɔli ndɛ nga Pɔlu kannin’n nun-ɔn? ?Yɛ ngue ti yɛ e kwla se kɛ sran kpanngban be yo kɛ Fɛstisi sa andɛ-ɔ?

¹⁷ Fɛstisi nin Agripa be kwlá seman kɛ ndɛ nga Pɔlu kannin’n, w’a guaman be su nun. Maan e fa e ɲin e sie i sa ng’ɔ juli’n su. Ɲanmiɛn Ndɛ’n waan: “Kɛ Pɔlu kán ndɛ sɔ mun’n, Fɛstisi kpan seli kɛ: ‘Pɔlu, ɔ ti su saci! Ɔ sa silɛ dan’n su bo ɔ fia!’” (Yol. 26:24) Ndɛ nga Fɛstisi kɛnnin i lɛ’n, i kunngba’n yɛ sran kpanngban be kɛn i wie andɛ-ɔ. Yɛle kɛ sran kpanngban be bu i kɛ be nga be kle like ng’ɔ o Biblu’n nun sakpasakpa’n, be ti su saci. Biblu’n se kɛ sɛ sran wu-ɔ ɔ kwla cɛn. Fluwa sifuɛ’m be nun sunman be lafiman ndɛ sɔ’n su.

18. ?Ndɛ benin yɛ Pɔlu kannin fa tɛli Fɛstisi su-ɔ? ?Yɛ i sin’n, ndɛ benin yɛ Agripa kannin-ɔn?

¹⁸ Pɔlu tɛli Fɛstisi su. Ɔ seli i kɛ: “Nannan Fɛstisi, nán kɛ min ti su saci ti-ɔ. Ndɛ nga n kan’n ti nanwlɛ, yɛ ndɛ kpa yɛ n su kan-ɔn. Afin famiɛn’n bɔbɔ mɔ n su kan ndɛ’n ń klé i’n, ɔ si nun. […] ?Nannan Agripa, a lafi Ɲanmiɛn nuan ijɔfuɛ’m be ndɛ’n su? N si kpa kɛ a lafi su.” Agripa tɛli i su kɛ: “Sɛ n cɛ wa kan ekun’n, á yó maan ń káci Klisifuɛ.” (Yol. 26:25-28) Ndɛ nga Agripa kɛnnin i lɛ’n, sɛ ɔ fin i awlɛn’n nun sakpa annzɛ ɔ timan sɔ’n, e kwlá dimɛn i nanwlɛ. Sanngɛ i ndɛ’n kle kɛ ndɛ nga Pɔlu kannin’n, ɔ wluwluli i wun sakpa.

19. ?Kɛ Fɛstisi nin Agripa be tili Pɔlu i nuan ndɛ’n, ajalɛ benin yɛ be fali-ɔ?

¹⁹ I sin’n, Agripa nin Fɛstisi be jasoli. I sɔ’n kle kɛ ndɛ’n i ti kpɛli. “Kɛ bé kɔ́’n, be kɛn i be afiɛn lɔ kɛ: ‘Bian nga w’a yoman sa tɛ m’ɔ nin kunlɛ annzɛ bisua wlalɛ fata-ɔ.’ Agripa seli Fɛstisi kɛ: ‘Sɛ ɔ ti kɛ bian nga w’a seman kɛ be ko di i jɔlɛ Sezaa i ja su sa’n, nn e yacili i nun.’” (Yol. 26:31, 32) Agripa nin Fɛstisi be si kɛ bian ng’ɔ jin be ɲrun lɛ’n, w’a yoman sa tɛ fi. Atrɛkpa’n, bé wá bú Klisifuɛ’m be sran siɛn’n.

20. ?Kɛ Pɔlu kplili i ti mɛn siefuɛ’m be ɲrun’n, ngue ti yɛ e kwla se kɛ i sɔ’n yoli sa ye-ɔ?

²⁰ Like fi kleman kɛ mɛn siefuɛ nga be kannin be ndɛ Biblu’n i bue nga nun’n, be sɔli Ɲanmiɛn Sielɛ’n i jasin fɛ’n nun klanman. ?Ɔ maan é sé kɛ kplilɛ nga akoto Pɔlu ko kplili i ti sran sɔ’m be ɲrun’n, w’a yoman sa fi ye? Cɛcɛ. Pɔlu ɔli ‘famiɛn mun nin mɛn siefuɛ’ nga be o Zide lɔ’n, mɔ be ti Rɔmun awa’n i sran’n be nun wie’m be ɲrun. Sɛ ɔ ti kɛ w’a yoman sɔ sa’n, nn kɔlɛ’n b’a kwlá timan jasin fɛ’n. (Lik. 21:12, 13) Asa ekun’n, Pɔlu i su ndɛ’n nin kekle m’ɔ jrannin’n, ɔ wlali i niaan Klisifuɛ’m be fanngan.—Fip. 1:12-14.

21. ?Kɛ sa o e su mɔ e bo jasin fɛ’n e kle sran mun’n i bo’n gua sɛ?

²¹ Like kunngba’n yɛ e wun i andɛ-ɔ. Kɛ sran’m be tanndan e ɲrun annzɛ sa’m be o e su’n, mɔ e mian e ɲin e bo jasin fɛ’n titi’n, i bo’n kwla gua kpa. Afin sa sɔ’n ti’n, e kwla ɲan jasin’n i bolɛ’n i wun atin e kle awa i janunfuɛ mun. Wafa nga e jran kekle sa sɔ’m be ɲrun’n, ɔ wla e niaan’m be fanngan wie. Kpɛkun ɔ uka be naan b’a yo yakpafuɛ naan b’a kan Ɲanmiɛn Sielɛ’n i su ndɛ’n kwlaa b’a kle sran mun.