Daniel

2 Kan ikaduwang taon kan paghadi ni Nabucodonosor, nagkapirang beses siyang nangaturugan, asin napurisaw siyang marhay*+ kaya dai siya makaturog. 2 Kaya ipinagbuot kan hadi na apudon an mga saserdoteng nagmamahika, an mga salamangkero, an mga parakulam, asin an mga Caldeo* tanganing sabihon sa hadi an mga pangaturugan niya. Kaya nag-arabot sinda asin nagtindog sa atubangan kan hadi.+ 3 Dangan sinabi kan hadi sa sainda: “Nangaturugan ako; napupurisaw ako* ta gusto kong maaraman kun ano an napangaturugan ko.” 4 Nagsimbag an mga Caldeo sa hadi sa lengguwaheng Aramaiko:*+ “O hadi, mabuhay ka lugod sagkod lamang. Isaysay mo sa saimong mga lingkod an saimong pangaturugan, asin sasabihon mi an kahulugan kaiyan.”

5 Nagsimbag an hadi sa mga Caldeo: “Iyo ini an desisyon ko: Kun dai nindo maipapaaram sa sako an pangaturugan ko, pati an kahulugan kaiyan, pipiridasuhon kamo, asin an mga harong nindo gigibuhon na mga pampublikong kasilyasan.* 6 Pero kun masasabi nindo an pangaturugan saka an kahulugan kaiyan, makakaresibi kamo sako nin mga regalo, nin premyo, saka dakulang onra.+ Kaya sabihon nindo sako an pangaturugan saka an kahulugan kaiyan.”

7 Nagsimbag sinda sa ikaduwang pagkakataon: “Isaysay tabi kan hadi sa mga lingkod niya an pangaturugan, asin sasabihon mi an kahulugan kaiyan.”

8 Nagsimbag an hadi: “Aram na aram kong pinapalawig lang nindo an oras, ta isi na nindo an desisyon ko. 9 Kun dai nindo maipapaaram sa sako an pangaturugan, saro sana an magigin padusa saindo gabos. Pero nagkauruyon kamong magputik sako asin dayaon ako, ta iniisip nindo na tibaad magbago pa an sitwasyon. Kaya sabihon nindo sako an pangaturugan, asin maaaraman kong kaya nindong ipaliwanag an kahulugan kaiyan.”

10 Nagsimbag sa hadi an mga Caldeo: “Mayo nin tawo sa daga* an makakagibo kan hinahagad kan hadi, ta mayo pang makapangyarihan na hadi o gobernador an naghagad nin arog kaiyan sa siisay man na saserdoteng nagmamahika o salamangkero o Caldeo. 11 Dipisil an hinahagad kan hadi, asin mayo nin siisay man na nabubuhay an makakapagsabi kaini sa hadi kundi an mga diyos sana, na dai nag-iistar kaiba kan mga mortal.”*

12 Huli kaini, grabe an kaanggutan* kan hadi asin ipinagbuot niyang garadanon an gabos na madunong na lalaki sa Babilonya.+ 13 Kan iluwas na an pagbuot asin gagadanon na an mga madunong na lalaki, hinanap man ninda si Daniel saka an mga kairiba niya tanganing garadanon.

14 Kan oras na iyan, magalang asin maingat na nakipag-ulay si Daniel ki Arioc na namamayo sa mga guwardiya kan hadi, kan paluwas na ini tanganing garadanon an mga madunong na lalaki sa Babilonya. 15 Hinapot niya si Arioc na opisyal kan hadi: “Taano ta may arog kaini karingis na pagbuot an hadi?” Dangan sinabi ni Arioc ki Daniel an nangyari.+ 16 Kaya nagduman si Daniel sa hadi asin nakiulay na tawan siya nin panahon para maisabi niya sa hadi an kahulugan kan pangaturugan.

17 Dangan nagpuli si Daniel sa harong niya asin sinabi sa kairiba niyang si Hananias, Misael, asin Azarias an manungod sa bagay na ini. 18 Nakiulay siya sa mga ini na mamibi tanganing mahirak an Diyos nin langit asin ihayag sa sainda an hilom na ini, tanganing si Daniel asin an mga kairiba niya dai magadan kaiba kan iba pang mga madunong na lalaki sa Babilonya.

19 Dangan ihinayag ki Daniel an hilom paagi sa sarong bisyon sa banggi.+ Kaya inumaw ni Daniel an Diyos nin langit. 20 Sinabi ni Daniel:

24 Dangan nagpasiring si Daniel ki Arioc, na itinalaga kan hadi tanganing gadanon an mga madunong na lalaki sa Babilonya,+ asin sinabi niya sa saiya: “Dai mo paggadanon an siisay man na madunong na lalaki sa Babilonya. Darahon mo ako sa atubangan kan hadi, asin sasabihon ko sa hadi an kahulugan kan pangaturugan.”

25 Dali-daling dinara ni Arioc si Daniel sa atubangan kan hadi, asin sinabi niya sa hadi: “Nakanumpong ako nin sarong lalaki na kaiba sa mga puwersahan na dinara* hali sa Juda+ na makakapagsabi sa hadi kan kahulugan kan pangaturugan.” 26 Hinapot kan hadi si Daniel, na an pangaran Beltesasar:+ “Kaya mo talagang ipaaram sako an nagin pangaturugan ko asin an kahulugan kaiyan?”+ 27 Nagsimbag si Daniel sa hadi: “Mayo sa mga madunong na lalaki, salamangkero, saserdoteng nagmamahika, o astrologo an makakapagsabi sa hadi kan hilom na ihinahapot niya.+ 28 Pero igwa nin sarong Diyos sa kalangitan na sarong Parahayag nin mga hilom,+ asin ipinapaaram niya ki Hading Nabucodonosor kun ano an mangyayari sa huring kabtang kan mga aldaw. Ini an pangaturugan mo, asin ini an mga bisyon na naglaog sa isip* mo mantang nakahigda ka sa saimong higdaan:

29 “O hadi, mantang nakahigda ka, naglaog sa isip mo an mangyayari sa maabot na panahon, asin ipinaaram sa saimo kan Parahayag nin mga hilom kun ano an mangyayari. 30 Ihinayag sa sako an hilom na ini bakong dahil igwa akong urog na kadunungan kisa kiisay man na nabubuhay, kundi para maipaaram ko sa hadi an kahulugan kan pangaturugan niya tanganing maaraman mo an mga kaisipan na yaon sa saimong puso.+

31 “Nagmamasid ka, O hadi, asin nakahiling ka nin sarong dakulaon na imahen.* An imahen na iyan, na dakulaon asin makinangon na marhay, nakatindog sa atubangan mo, asin makatatakot an itsura kaiyan. 32 An payo kan imahen na iyan purong bulawan,+ an daghan asin mga takyag kaiyan plata,*+ an tulak asin mga paa kaiyan tanso,+ 33 an mga tabay kaiyan lansang,+ asin an mga bitis kaiyan may mga parteng lansang* asin su iba pang mga parte dalipay.*+ 34 Padagos kang naghiling sagkod na may sarong gapo an natibag, bakong paagi sa mga kamot, asin tinamaan kaiyan an mga bitis kan imahen na gibo sa lansang asin dalipay tapos rinunot an mga iyan.+ 35 Sa panahon man na iyan, an lansang, an dalipay, an tanso, an plata, saka an bulawan sarabay na narunot asin nagin siring sa mga apa sa ginikan pag tig-init, asin ipinadpad an mga iyan kan duros kaya mayo na nin mahihiling na ano man na tada kan mga ini. Pero an gapo na tuminama sa imahen nagin sarong dakulang bukid, asin napano kaiyan an bilog na daga.

36 “Ini an pangaturugan, asin sasabihon mi ngunyan sa hadi an kahulugan kaiyan. 37 Ika, O hadi—an hadi nin mga hadi na sa saiya itinao kan Diyos nin langit an kahadian,+ an kapangyarihan, an kusog, asin an kamurawayan, 38 asin sa saiyang kamot itinao niya an mga tawo sain man sinda nag-iistar, pati an mga hayop sa kalangtadan saka an mga gamgam* sa kalangitan, asin siya an ginibo niyang tagapamahala sa sainda gabos+—ika mismo su bulawan na payo.+

39 “Pero kasunod mo may mabangon na saro pang kahadian,+ na mas hababa kisa saimo; dangan susundan ini nin saro pang kahadian, an ikatulo, su gibo sa tanso, na mamamahala sa bilog na daga.+

40 “Kun manungod sa ikaapat na kahadian, magigin makusog iyan siring sa lansang.+ Kun paanong kayang runuton asin pulbuson nin lansang an gabos na iba pang bagay, iyo, siring sa lansang na nanglalaglag, rurunuton asin lalaglagon kaiyan an gabos na ini.+

41 “Asin kun paanong nahiling mong may mga parteng dalipay nin paragibo nin kuron saka may mga parteng lansang su mga bitis asin su mga muro, an kahadian mababanga, pero medyo magkakaigwa man iyan nin tagas nin lansang, huling arog kan nahiling mo, nakasalak an lansang sa malumoy na dalipay. 42 Asin kun paanong may mga parteng lansang asin may mga parteng dalipay su mga muro sa bitis, an kahadian man magkakaigwa nin parteng makusog asin nin parteng maluya. 43 Kun paanong nahiling mong an lansang may salak na malumoy na dalipay, an mga iyan* masasalakan nin mga tawo;* pero an mga ini dai madukot sa kada saro, kun paanong an lansang dai minahalo sa dalipay.

44 “Sa mga aldaw kan mga hading idto, an Diyos nin langit maestablisar nin sarong kahadian+ na dai nuarin man malalaglag.+ Asin an kahadian na ini dai itatao sa arin man na ibang banwaan.+ Rurunuton kaini asin tatapuson an gabos na kahadian na iyan,+ asin ini sana an magdadanay sagkod lamang,+ 45 kun paanong nahiling mong may natibag na gapo hali sa bukid, na bakong paagi sa mga kamot, asin na rinunot kaiyan an lansang, an tanso, an dalipay, an plata, asin an bulawan.+ Ipinaaram kan Pinakanangungurog na Diyos sa hadi kun ano an mangyayari sa maabot na panahon.+ Magkakatotoo* an pangaturugan, asin mapagtitiwalaan an kahulugan kaiyan.”

46 Dangan suminubsob si Hading Nabucodonosor sa atubangan ni Daniel asin nagtaong galang sa saiya. Asin ipinagbuot niyang tawan si Daniel nin regalo asin magdulot nin insenso para sa saiya. 47 Nagsabi an hadi ki Daniel: “Totoo nanggad na an saindong Diyos sarong Diyos nin mga diyos saka Kagurangnan nin mga hadi asin sarong Parahayag nin mga hilom, ta naihayag mo an hilom na ini.”+ 48 Kaya ilinangkaw kan hadi an posisyon ni Daniel asin tinawan ini nin dakul na magagayon na regalo, asin ginibo niya siyang tagapamahala sa enterong probinsiya* nin Babilonya+ saka pamayong prefecto* kan gabos na madunong na lalaki sa Babilonya. 49 Asin sa kahagadan ni Daniel, ninombrahan kan hadi si Sadrac, Mesac, asin Abednego+ na mag-administrar sa probinsiya* nin Babilonya, pero si Daniel naglingkod sa palasyo kan hadi.