Libro kan Biblia Numero 60—1 Pedro

Kagsurat: Pedro

Kun Saen Isinurat: Babilonya

Natapos an Pagsurat: Mga 62–64 C.E.

MANTANG ipinapahayag nin mahiwas kan enot na mga Kristiano an mga kamurawayan nin Dios, an gibohon na pang-Kahadean nagin mapanggana asin luminakop sa bilog na Imperyo nin Roma. Minsan siring, may naglataw na salang mga pakasabot mapadapit sa maigot na grupong ini. Sarong bagay, an saindang relihion naggikan sa Jerusalem asin sa mga Judio, asin an nagkapira namaluan sinda na panatikong mga Judio na may politikal na kaisipan na nauuyam sa pananakop kan Roma patin pirmeng problema kan lokal na mga gobernador. Dugang pa, an mga Kristiano napapalaen huli ta sinda nagsayumang mag-atang sa emperador o makiayon sa paganong relihiosong mga seremonya kan panahon na idto. Sinda pinaglibak asin kinaipuhan na umagi nin dakol na pagbalo huli sa pagtubod. Napapanahon an paggibo ni Pedro kan enot niang surat, asin patienot niang pinag-isipan iyan, na nagpaparisa na iyan ipinasabong nin Dios. Dinagka nia dian an mga Kristiano na manindogan nin marigon asin hinatolan nia sinda kun paano magawe mientras na sakop sinda ni Nero, an Cesar kan panahon na idto. An surat na ini nagin napapanahon na marhay huli sa grabeng persekusyon na uminabot haros tolos-tolos pagkatapos na isurat ini.

² An pambukas na mga tataramon nagpapatunay na si Pedro an nagsurat kaiyan. Dugang pa, si Ireneo, Clemente na taga Alejandria, Origen, asin si Tertuliano gabos nagkotar sa surat na iyan, na sinambit si Pedro bilang an kagsurat.a An pagigin totoo kan Enot na Pedro pinapatotoohan na marhay siring kan arin man sa ipinasabong na mga surat. Sinasabi sa sato ni Eusebio na an surat na iyan pirmeng ginagamit kan kamagurangan sa iglesia; an pagigin totoo kaiyan dai pinagdududahan kan panahon nia (mga 260-342 C.E.). Si Ignacio, Hermas, asin si Bernabe, kan kapinonan kan ikaduwang siglo, gabos nagkotar dian.b An Enot na Pedro biyong kaoyon kan iba pang kabtang kan ipinasabong na Kasuratan asin iyan nagtatao nin mapuersang mensahe para sa mga Kristianong Judio asin bakong Judio na nag-eerok bilang “mga nakikiistar nin temporaryo na wararak sa Ponto, Galacia, Capadocia, Asia, asin Bitinia”​—⁠mga rehion sa Asia Minor.​—⁠1 Ped. 1:⁠1.

³ Kasuarin ginibo an surat na iyan? An mga pananaram kaiyan nagpaparisa na an mga Kristiano nag-aagi nin mga pagbalo, magsalang gikan sa mga pagano o gikan sa mga Judio na dai nakombertir, alagad dai pa nagpoon an kampanya ni Nero na pagpersegir, na ilinansar kan 64 C.E. Malinaw na ginibo ni Pedro an surat bago kaini, posibleng sa pag-oltanan nin 62 asin 64 C.E. An pagigin magkaibanan pa ni Marcos asin ni Pedro nagsusuportar sa kongklusyon na ini. Durante kan enot na pagkabilanggo ni Pablo sa Roma (mga 59-61 C.E.), si Marcos kaiba ni Pablo alagad mapasiring na ini sa Asia Minor; asin kan ikaduwang pagkabilanggo ni Pablo (mga 65 C.E.), si Marcos maiba na giraray ki Pablo sa Roma. (1 Ped. 5:13; Col. 4:10; 2 Tim. 4:11) Sa pag-oltanan kaiyan posibleng nagkaoportunidad sia na makaiba ni Pedro sa Babilonya.

⁴ Saen isinurat an Enot na Pedro? Maski ngani an mga komentarista sa Biblia nagkakaoroyon dapit sa pagigin totoo, pagigin kabtang kan Biblia, kun siisay an kagsurat, asin sa pagtantsar kan petsa nin pagsurat kaiyan, nagkakalaenlaen sinda dapit sa lugar kun saen iyan isinurat. Sono sa mismong patotoo ni Pedro, ginibo nia an saiyang enot na surat mientras na sia nasa Babilonya. (1 Ped. 5:13) Alagad an nagkapira naghihingako na ginibo nia an surat sa Roma, na nagsasabi na an “Babilonya” sarong misteryosong ngaran nin Roma. Minsan siring, an ebidensia dai nagsusuportar sa siring na opinyon. Daing sinasabi an Biblia na an Babilonya espesipikong nanonongod sa Roma. Huling ipinanongod ni Pedro an saiyang surat sa mga nasa literal na Ponto, Galacia, Capadocia, Asia, asin Bitinia, rasonable sanang saboton na an pinapanongdan nia kan Babilonya iyo an literal na lugar na igwa kan ngaran na iyan. (1:⁠1) Si Pedro may marahay na dahelan kun taano ta yaon sia sa Babilonya. Ipinagkatiwala sa saiya an ‘maogmang bareta para sa mga tinuri,’ asin igwa nin dakulang populasyon nin mga Judio sa Babilonya. (Gal. 2:​7-9) Sa pagpaliwanag dapit sa paggibo kan Babilonikong Talmud, nasambitan kan Encyclopaedia Judaica an “dakulang mga akademya [nin Judaismo] sa Babilonya” durante kan Komun na Kapanahonan.c

⁵ An ipinasabong na Kasuratan, kabale na an duwang surat ni Pedro, dai nagsasabi na sia nagduman sa Roma. Sinabi ni Pablo na sia nasa Roma alagad dai nia noarin man sinambit na yaon duman si Pedro. Minsan ngani si Pablo nagsambit nin 35 ngaran sa saiyang surat sa mga taga Roma asin nagpaabot nin pangungumusta sa 26 na tawo na nginaranan nia, taano ta dai nia nasambitan si Pedro? Huli ta talagang mayo duman si Pedro kan panahon na idto! (Roma 16:​3-15) An “Babilonya” na dian ginibo ni Pedro an saiyang enot na surat malinaw nanggad na iyo an literal na Babilonya na nasa pangpang kan Salog nin Eufrates sa Mesopotamia.

KUN TAANO TA KAPAKIPAKINABANG

¹¹ An enot na surat ni Pedro igwa nin marahay na sadol para sa mga paraataman. Sa pagsuportar sa mismong hatol ni Jesus na nasa Juan 21:​15-17 asin sa hatol ni Pablo na nasa Gibo 20:​25-35, ipinaheling giraray ni Pedro na an gibohon kan paraataman iyo an pagpastor, na dapat na gibohon na daing kaimotan, gikan sa boot, asin may kaigotan. An paraataman katabang na pastor, na naglilingkod na sakop kan “poon na pastor,” si Jesu-Cristo, asin maninimbag ini sa saiya para sa aripompon nin Dios, saka dapat kaining asikasohon an ikakarahay kaiyan bilang halimbawa na may bilog na kapakumbabaan.​—⁠5:​2-4.

¹² Dakol na iba pang aspekto nin Kristianong pagpapasakop an sinambit sa enot na surat ni Pedro, asin iyan nagtatao nin marahayon na sadol. An 1 Pedro 2:​13-17 nagtatao nin hatol dapit sa angay na pagpapasakop sa mga namamahala, siring baga nin hade asin mga gobernador. Minsan siring, ini dapat na relatibong pagpapasakop para sa kapakanan kan Kagurangnan asin may kaibang ‘takot sa Dios,’ huling an mga Kristiano oripon nin Dios. An mga surugoon sa harong sinasadol na magpasakop sa saindang mga kagurangnan asin magtagal kun sinda kaipuhan na magsakit “huli sa konsensia sa atubangan nin Dios.” An mga agom na babae tinatawan man nin mahalagang marhay na konseho manongod sa pagpapasakop sa agom na lalaki, kabale na an mga daing pagtubod, na ipinapaheling na an saindang mabini saka magalang na gawe-gawe “may dakulang halaga sa pagheling nin Dios” asin puede pa nganing madara kaini sa katotoohan an saindang agom. Ginamit digdi ni Pedro an ilustrasyon dapit sa maimbod na pagpapasakop ni Sara ki Abraham tanganing idoon an puntong iyan. (1 Ped. 2:​17-20; 3:​1-6; Gen. 18:12) An mga agom na lalaki man maninigong gamiton an saindang pagkapayo na may tamang konsiderasyon sa “lalagan na mas maluya.” Dapit sa tema pa man giraray na ini, si Pedro nagsadol: “Sa siring man na paagi, kamong mga hoben na lalaki, magpasakop kamo sa gurang na mga lalaki.” Dangan idinoon nia an pangangaipo na magpaheling nin kababaan nin boot, kapakumbabaan, sarong Kristianong kualidad na idinoon sa bilog niang surat.​—⁠1 Ped. 3:​7-9; 5:​5-7; 2:​21-25.

¹³ Sa panahon na nagpopoon na lumataw giraray an grabeng mga pagbalo asin persekusyon, nagtao si Pedro nin nakakapakosog na pagparigon sa boot, asin an saiyang surat tunay na mahalagang marhay sa gabos na nag-aagi nin siring na mga pagbalo ngonyan. Mangnoha kun paano nia ginamit an Hebreong Kasuratan sa pagkotar sa mga tataramon ni Jehova: “Kaipuhan kamong magin banal, huli ta ako banal.” (1 Ped. 1:16; Lev. 11:44) Dangan, sa giraray, sa sarong kotasyon na dian dakol na beses na kinotar an iba pang ipinasabong na kasuratan, ipinaheling nia kun paano itinogdok an Kristianong kongregasyon bilang espirituwal na harong na gibo sa mga gapong buhay na an pundasyon iyo si Cristo. Asin sa anong katuyohan? Si Pedro nagsimbag: “Kamo ‘rasang pinili, sa hadeng grupo nin mga saserdote, banal na nasyon, banwaan para sa espesyal na pagkasadiri, tanganing ipahayag nindo nin mahiwas an mga kamurawayan’ kan saro na nag-apod sa saindo hale sa kadikloman pasiring sa saiyang makangangalas na liwanag.” (1 Ped. 2:​4-10; Isa. 28:16; Sal. 118:22; Isa. 8:14; Ex. 19:​5, 6; Isa. 43:21; Os. 1:10; 2:23) An ‘sa hadeng grupong ini nin mga saserdote,’ an pangkagabsan na grupo nin mga saserdote na minakompuesto kan bilog na banal na nasyon nin Dios, iyo an tinatawan ni Pedro kan panuga dapit sa Kahadean na magkakaigwa sinda nin “dai nalalapa asin daing digta patin dai napaparang mana,” “an dai napaparang korona nin kamurawayan,” an saindang “daing katapusan na kamurawayan [bilang mga] kasaro ni Cristo.” Sa siring, an mga ini napakosog na marhay na padagos na maggayagaya tanganing sinda “makapaggayagaya asin magin man labi-labi an kagayagayahan sa panahon kan pagkahayag kan saiyang kamurawayan.”​—⁠1 Ped. 1:4; 5:​4, 10; 4:⁠13.

[Mga Nota sa Ibaba]