Pagpaogma sa Saindong Buhay Pampamilya
Kapitulo 8: An Saindong Katongdan Bilang mga Magurang
1-3. (a) Ano an puedeng magin epekto kan pagkamundag nin sarong omboy sa mga magurang? (b) Taano ta mahalaga na masabotan kapwa kan ama asin ina an saindang katongdan bilang mga magurang?
1 Sa buhay dakol an nangyayari na kadikiton sana an epekto sa sato. An iba man igwa nin dakula asin nagdadanay na epekto. An pagkamundag nin sarong aki malinaw na kabilang sa ikaduwa. Para sa mag-agom, an buhay dai na noarin man magigin kapareho kan dati. Minsan ngani saditon, iparirisa kan bagong personalidad sa harong an saiyang sadiri paagi sa boses asin presensia na dai puedeng paglimanlimanan.
2 An buhay para sa mga magurang maninigong magin mas nakakokontento asin mas maogma. Alagad iyan saro man na angat, asin, para sa pinakamarahay na mga resulta, an angat na iyan kaipuhan na atubangon kan duwang magurang. Kamong duwa an kinaipuhan tanganing mahaman an aki, asin kamong duwa may mahalagang katongdan sa pagdakula kan saindong omboy poon sa pagkamundag. Orog kisa kasuarin man kaipuhan an sinsero, nagkakasaro—asin mapakumbabang—kooperasyon.
3 An pakasabot sa katongdan kan lambang magurang asin kun paano magkakaoyon an mga katongdan na ini makatatabang na gayo sa pagpanigo sa mga pangangaipo kan saindong omboy, na magpapaluwas nin maogmang mga bunga. Kaipuhan an pagigin timbang. Minsan ngani an isip naghihingoang magin rasonable, parate na nahahalean nin pagkatimbang an mga bagay huli sa mga emosyon. Tibaad may tendensia kitang gumibo kan sobra, hale sa sobra kakadikit pasiring sa sobra kadakol, dangan balik sa sobra kakadikit. Marahay para sa ama na gibohon an saiyang pagkapayo, alagad, kun nasosobrahan man nia iyan, sia nagigin dominante. Marahay para sa ina na makipagtabangan sa pagpatood asin pagdisiplina sa mga aki, alagad an pagsaabaga kan mga paninimbagan na ini na ipinupuera na an ama nakalalaglag sa pamilya. Marahay an marahay, alagad an sarong bagay na marahay puedeng rumaot kun nasosobrahan.—Filipos 4:5.
An Mahalagang Marhay na Katongdan kan Ina
4. Ano an pira sa mga bagay na kaipuhan nin omboy sa saiyang ina?
4 An omboy na bagong mamundag biyong nagdedepende sa saiyang ina para sa saiyang mga pangangaipo. Kun mamomoton na itinatao kan ina an mga pangangaipong ini natitiwasay an omboy. (Salmo 22:9, 10) Iyan kaipuhan na perming basog asin malinig patin mahimbong; alagad bako pang igo an pagtao nin pisikal na mga pangangaipo. Arog man kaiyan kahalaga an emosyonal na mga pangangaipo. Kun an omboy dai nag-aako nin pagkamoot, iyan nawawaran nin katiwasayan. Madaling manonodan kan ina na marisa kun gurano kadakula kan pangangaipo kun an saiyang omboy naghahagad nin atension. Alagad kun an mga paghibi kan omboy perming dai iniintindi puede siang maghelang. Kun haloy na dai ikinatatao an saiyang emosyonal na mga pangangaipo tibaad dai sia magtalubo sa emosyon sagkod na sia nabubuhay.
5-7. Sono sa bago pa sanang pagsiyasat, paano naaapektaran an omboy kan pagkamoot asin atension kan saiyang ina?
5 Pinatunayan nin mga eksperimento sa dakol na laen-laen na lugar an katunayan na ini: An mga omboy naghehelang asin nagagadan pa ngani kun dai tinatawan nin pagkamoot, na ipinahahayag paagi sa pakikipag-olay asin pagkugos, pag-aroapihap asin pagkarokarga. (Ikomparar an Isaias 66:12; 1 Tesalonica 2:7.) Minsan ngani ini puedeng gibohon nin iba, an ina, na sa saiyang matris an omboy nabuhay asin nagdakula sa enot na mga bulan nin pagkabuhay, iyo an dai mapagdududahan na pinakaangay na gumibo kaini. Igwa nin natural na pagsinimbagan nin aksion an ina asin aki. An natural na pagmawot kan ina na kugoson an bagong mamundag na omboy tinitimbangan kan natural na paghanap kan omboy sa suso kan ina.
6 Ipinaheling nin pagsiyasat na an hotok nin omboy aktibong gayo asin na napaooswag an pagtalubo kan isip kun pinupukaw an saiyang sentido nin pagmate, pagdangog, pakaheling asin pakaparong. Kun nagsususo an omboy, naririsa kaiyan an init asin parong kan kublit kan ina. Haros permi siang nakatorohok sa lauog kan ina mantang sia pinasususo. Nadadangog nia bako sanang an tingog kan ina mantang kinakaolay o kinakantahan sia kaini kundi pati an pagpitik kan puso kaini, tanog na nadangog nia mantang nasa matris pa. Sa sarong Noruegong publikasyon, an sikologo sa aki na si Anne-Marit Duve nagkomento:
“Mantang an hiro kan mga alinawnaw malinaw na nagpapaheling kan grado nin aktibidad sa hotok, may dahelan kaming magtubod na an dakol na pag-apihap sa kublit, an dakol na pagkakadukotan—orog na an pagkakadukotan kun nagpapasuso—puedeng makapukaw sa paghiro kan isip, na magbubunga man nin mas dakulang intelektuwal na kapasidad kun magdakula na.”
7 Kaya, kun parateng namamatean kan omboy an pag-apihap kan ina, sa pag-alsa kaini sa saiya, pagkarokarga sa saiya o pagkarigos asin pagpunas sa saiya, an pagpukaw na inaako nia may mahalagang kabtang sa saiyang pagtalubo asin sa magigin pagkatawo nia sa huri. Minsan ngani tibaad bakong pinakamaogmang aling-alingan an pagmata sa banggi asin pagpaalo sa naghihibing omboy, an pakaaram sa mga pakinabang sa huri puedeng makabayad sa nawarang torog.
Pakanood na Mamoot Paagi sa Pag-ako nin Pagkamoot
8-10. (a) Ano an nanonodan kan omboy sa pagkamoot kan saiyang ina? (b) Taano ta mahalaga ini?
8 An pagkamoot sa omboy mahalagang gayo para sa saiyang emosyonal na pagtalubo. Sia nakanonood na mamoot paagi sa pag-ako nin pagkamoot, sa pagheling sa mga halimbawa nin pagkamoot. Sa pagtaram dapit sa pagkamoot sa Dios, an 1 Juan 4:19 nagsasabi, “Kita namomoot, huli ta sia enot na namoot sa sato.” Nasa ina an pangenot na paninimbagan na magtao kan enot na mga leksion sa pagkamoot. An ina minaduko sa omboy sa hinihigdaan kaini, ibinubugtak an saiyang kamot sa daghan kan omboy asin kinikitik-kitik ini mantang irinarani nia an saiyang lalauogon sa lalauogon kan omboy asin nagsasabi, ‘Talaka! Talaka!’ Natural, dai nasasabotan kan omboy an mga tataramon (na bako man nganing gayong makahulogan). Alagad an omboy naghihirohiro asin nag-aaro sa kaogmahan, ta namimidbid kaiyan na an kamot na nagkikitik saiya asin an tono kan boses malinaw na nagsasabing, ‘Namomotan taka! Namomotan taka!’ Minakosog an saiyang boot asin natitiwasay.
9 An mga omboy asin saradit na aki na pinahehelingan nin pagkamoot nagpapahalaga kaiyan, asin, sa pag-arog sa pagkamoot na iyan, iyan ginigibo ninda, na ikinukugos an saradit na takyag sa liog kan ina asin nagtatao nin entusiastikong mga hadok. Naoogma sinda sa nakaoogmang emosyonal na simbag na inaako ninda sa saindang ina bilang resulta. Nagpopoon sindang makanood sa mahalagang leksion na igwa nin kaogmahan sa pagtao nin pagkamoot saka sa pag-ako kaiyan, na paagi sa pagtanom nin pagkamoot iyan aanihon man ninda. (Gibo 20:35; Lucas 6:38) Ipinaheheling nin ebidensia na kun dai magkaigwa nin amay na pagkadayupot sa ina, sa huri puedeng madepisilan na gayo an aki na makidayupot asin magkaigwa nin hararom na debosyon sa iba.
10 Mantang an mga aki minapoon tolos na makanood pagkamundag, an enot na pirang taon iyo an pinakamahalaga. Sa laog kan mga taon na iyan mahalagang marhay an pagkamoot kan ina. Kun an ina makapaheling asin makapagtokdo nin pagkamoot—bakong pagpagusto—daing sagkod na karahayan an magigibo nia; kun dai nia iyan magibo daing sagkod na danyos an magigibo nia. An pagigin marahay na ina saro sa pinakamapan-angat asin pinakakapakipakinabang na trabahong puedeng gibohon nin sarong babae. Sa ibong kan gabos na kadepisilan asin kahagadan kaiyan, anong “karera” na iinoopresir kan kinaban an makapapareho dian minsan kadikit sana kun sa kahulogan asin daing sagkod na pagkakontento?
An Mahalagang Katongdan kan Ama
11. (a) Paano ikatatanom kan ama sa isip kan aki an saiyang katongdan? (b) Taano ta mahalaga ini?
11 Natural sana na sa pagkaomboy an ina igwa nin mas prominenteng katongdan sa buhay kan aki. Alagad poon sa pagkamundag kan omboy an ama maninigo man na magin kabtang kan kinaban kan omboy. Minsan omboy pa an aki, an ama puede asin maninigong makilabot, na may beses na nag-aasikaso sa omboy, nakikakawat sa saiya, rinaranga sia kun sia naghihibi. Sa paaging ini an ama nagkakaigwa nin lugar sa isip kan aki. An katongdan kan ama maninigong luway-luway na orog na magin lataw sa pag-agi nin panahon. Kun sumobra kahaloy an saiyang paghalat bago pumoon, iyan puedeng magin kapinonan nin sarong problema na orog nang malataw kun tin-edyer na an aki asin mas depisil na an pagdisiplina. An aking solterito orog nang tibaad mangaipo kan tabang kan saiyang ama. Alagad kun dai naestablisar kan enot an marahay na relasyon, an siwang na nahaman sa laog nin mga taon dai matutulayan sa laog sana nin pirang semana.
12, 13. (a) Ano an katongdan kan ama sa pamilya? (b) Paano an pag-otob nin ama sa saiyang mga paninimbagan sa tamang paagi puedeng makaapektar sa pagheling kan saiyang mga aki sa autoridad?
12 Baga man lalaki o babae an aki, an impluwensia kan sa-lalaking mga kualidad kan ama puedeng magin mahalagang tabang sa pagtalubo nin kompleto, timbang na personalidad. Ipinaheheling kan Tataramon nin Dios na an ama iyo an dapat magin payo kan pamilya. Paninimbagan nia na sustentohan sinda sa materyal. (1 Corinto 11:3; 1 Timoteo 5:8) Pero, “an tawo bako sanang sa tinapay nabubuhay kundi paagi sa gabos na tataramon kan ngoso ni Jehova na an tawo nabubuhay.” Kun dapit sa saiyang mga aki, an ama pinagbotan man na “padagos na padakulaon sinda sa disiplina asin pagtatanos nin isip ni Jehova.” (Deuteronomio 8:3; Efeso 6:4) Minsan ngani an natural na pagpadangat sa saiyang aki maninigong magpahiro sa saiya, orog sa gabos, pakamate nin paninimbagan sa saiyang Kaglalang an maninigong magpahiro sa saiya na gibohon an bilog niang makakaya na otobon an pagboot nin Dios sa saiya.
13 Kaiba kan init, kabootan asin pagdamay na ipinaheheling nin ina, an ama makatatao nin nakaparirigon na impluwensia, na may kakosogan asin madonong na paggiya. An paagi nin saiyang pag-otob sa saiyang asignasyon na itinao nin Dios puedeng magkaigwa nin dakulang epekto sa magigin kaisipan kan saiyang mga aki dapit sa autoridad, nin tawo asin nin Dios, kun baga iyan igagalang ninda asin kun gurano sinda karahay na magtrabaho sa irarom kan paggiya nin iba na mayong pagreklamo o pagtumang.
14. Ano an puedeng magin epekto kan marahay na halimbawa kan ama sa saiyang aking lalaki o babae?
14 Kun sia may aking lalaki, an halimbawa asin gawe kan ama puedeng magdeterminar na gayo sa kun baga an aki madakula na maluya, dai makapagdesisyon na tawo, o saro na tunay na lalaki, marigon, mapuso sa saiyang pinaniniwalaan asin andam na magsaabaga nin paninimbagan. Puede iyan na makaapektar sa kun magigin anong klaseng agom na lalaki o ama an aki sa huri—saro na estrikto, bakong rasonable, maisog, o saro na timbang, mapagmansay asin maboot. Kun may aking babae sa pamilya, an impluwensia asin relasyon kan saiyang ama puedeng makaapektar sa bilog niang punto-de-vista manongod sa mga lalaki asin puedeng magsalang makatabang o makaolang sa saiyang kapangganahan sa pag-agom sa ngapit. An epekto kan impluwensiang ini kan ama minapoon sa pagkaomboy.
15, 16. (a) Anong paninimbagan sa pagtotokdo an itinatao kan Biblia sa ama? (b) Paano ini magigibo?
15 An hiwas kan paninimbagan kan ama na magtokdo ipinaheheling sa mga instruksion nin Dios sa saiyang banwaan sa Deuteronomio 6:6, 7: “An mga tataramon na ini na ipinagboboot ko saimo ngonyan dapat na mamugtak sa saimong puso; asin dapat na idoon mo an mga iyan sa saimong aki asin sabihon iyan kun ika nagtutukaw sa saimong harong asin kun ika naglalakaw sa dalan asin kun ika naghihigda asin kun ika minabangon.”
16 Bako sanang an mga tataramon mismo sa Tataramon nin Dios kundi pati an mensahe na dara kaiyan dapat na idoon sa isip kan aki sa aroaldaw. Perming yaon an mga oportunidad. An mga burak sa hardin, mga insekto na naglalayoglayog, mga gamgam o amid sa mga kahoy, mga buskay sa baybayon, mga bunga nin pino sa mga bukid, mga bitoon na nagkikisapkisap sa langit kun banggi—an gabos na ngangalasan na ini nagtataram dapit sa Kaglalang, asin maninigo nindong ipaliwanag sa saindong mga aki an kahulogan kan saindang itinataram. An salmista nagsasabi: “An kalangitan nagpapahayag kan kamurawayan nin Dios; asin an gibo kan saiyang mga kamot ipinagsasaysay kan kahiwasan. An sunod-sunod na aldaw nagpapaluwas nin tataramon, asin an sunod-sunod na banggi nagpapaheling nin kaaraman.” (Salmo 19:1, 2) Paagi sa pagigin alisto na gamiton an mga bagay na ini, asin orog na sa paggamit kan aroaldaw na mga pangyayari sa buhay sa pag-ilustrar asin pagdodoon nin tamang mga prinsipyo asin sa pagpaheling kan kadonongan asin pakinabang kan hatol nin Dios, mapatatalubo kan ama sa isip asin puso kan saiyang aki an pinakamahalagang basihan para sa ngapit: an pagtubod na bako sanang igwa nin Dios, kundi na ‘binabalosan nia an mga maigot na naghahanap sa saiya.’—Hebreo 11:6.
17, 18. (a) Paano maninigong disiplinahon nin ama an saiyang mga aki? (b) Ano an mas epektibo kisa sa paggibo nin dakol na susundon?
17 An pagdisiplina kabtang man kan katongdan kan ama. “Siisay an aki na dai dinidisiplina kan saiyang ama?” an hapot sa Hebreo 12:7. Alagad obligasyon nia na gibohon ini sa paagi na bako man na sobra, na sobra na an pagtatanos sagkod na nakasusumo na o nakauuyam pa ngani. Sa mga ama, an Tataramon nin Dios nagsasabi, “Dai nindo pagpaanggoton an saindong mga aki, tanganing dai sinda panluyahan nin boot.” (Colosas 3:21) Kaipuhan an mga pagbabawal, alagad kun beses puede niatong padakolon asin palabaon an mga susundon sagkod na iyan nagigin magabat na asin nakapanluluya nin boot.
18 An mga Fariseo kan suanoy na mga panahon mga mamomoton sa mga susundon; nagtipon sinda nin kadakoldakol na susundon asin nagbunga nin mga parasaginsagin. Sarong kaluyahan nin tawo an pag-isip na an mga problema mareresolberan paagi sana sa paggibo nin dugang pang mga susundon; alagad liniliwanag kan mga eksperyensia sa buhay na an pagtaros sa puso iyo an tunay na liabe. Kaya dai kamo gumibo nin kadakoldakol na susundon; imbes pagmaigotan na itanom sa puso an mga prinsipyo, na an katuyohan pareho kan sa Dios: “Ilalagda ko an sakong mga pagboot sa saindang isip, asin sa saindang puso isusurat ko iyan.”—Hebreo 8:10.
An Ama Asin Ina Magkatabang
19. Ano an magigibo tanganing maseguro an marahay na komunikasyon sa harong?
19 An ama parateng iyo an naghahanap-buhay, asin pagpuli nia hale sa trabaho tibaad pagal sia, asin tibaad may iba pa siang gigibohon. Alagad kaipuhan na sia magtao nin panahon para sa saiyang agom asin mga aki. Kaipuhan siang makikomunikar sa saiyang pamilya, magtagama nin oras para sa pag-orolay kan pamilya asin pampamilyang mga proyekto, para sa pag-aling-aling o pag-eskursion kan pamilya. Sa paaging ini napakokosog an pagkasararo asin karigonan kan pamilya. Seguro bago sinda nag-aki sinda mag-agom perming mayo sa harong. Alagad an pagpadagos ninda sa gaweng iyan, na perming may lakaw asin tibaad matanga na kun magpuli, dai magigin pag-otob sa paninimbagan nin pagkamagurang. Iyan dai magigin makatanosan para sa saindang aki. Maabot an panahon na an mga magurang magbabayad sa saindang kakulangan nin pagkaregular asin pagkaresponsable. Kapareho nin mga nasa edad na, mas marahay an kamugtakan nin mga aki kun an saindang buhay igwa nin karigonan asin pagkaregular; ini nakatatabang sa mental, pisikal asin emosyonal na salud. An pan-aroaldaw na buhay kan pamilya igwa na nin bastanteng mga pagpabarobalyo sa marahay asin maraot na panahon na dai na kaipuhan na iyan dugangan pa kan mga magurang.—Ikomparar an Mateo 6:34; Colosas 4:5.
20. Pag-abot sa pagdisiplina sa mga aki, ano an magigibo kan mga magurang tangani sindang magkasaro sa saindang mga paghihingoa?
20 An ama asin ina maninigong magkooperar sa pagtratar sa mga aki, na tinotokdoan sinda, binubugtakan sinda nin mga limite, dinidisiplina sinda, namomotan sinda. ‘An harong na nababanga tumang sa saiya man sana dai makatitindog.’ (Marcos 3:25) Marahay na pag-olayan nin mga magurang an susundon na paagi nin pagdisiplina; sa siring malilikayan ninda an pakaheling kan saindang mga aki sa ano man na dai pagkakaoyon dapit sa pagdisiplina. Ta kun dai puede nindang madagka an mga aki na gumibo nin paagi na sinda ‘pagbangaon asin daogon.’ Totoo, tibaad mangyari na kun beses an sarong magurang mahiro nin pabiglabigla o sa kaanggotan asin madisiplina nin sobra man, o, pakatapos na makonsiderar an gabos na bagay, tibaad dai man palan kaipuhan. Tibaad puede na iyan pag-olayan kan mga magurang sa pribado dangan an magurang na nakagawe nin bakong madonong puedeng magdesisyon na itanos nia mismo an mga bagay sa aki. O, kun dai puede an pribadong pag-oolay na ini, an magurang na naghohona na an pagsuportar sa saiyang agom mangangahulogan nin pagsuportar sa inhustisya puedeng magsabi nin arog kaini, ‘Nasasabotan ko kun taano ka ta naaanggot, asin arog man kaiyan an mamamatean ko. Alagad tibaad igwa ka nin dai naaaraman, asin iyan iyo ini . . . ’ dangan liniliwanag an ano man na tibaad dai natawan nin atension. Ini puedeng makapakalma na dai man nagpapaheling nin pagkakabanga o dai pagkakaoyon sa atubangan kan aking dinisiplina. Arog kan sabi kan ipinasabong na talinhaga: “Paagi sa kapangahasan an saro nagpopoon sana nin iriwal, alagad sa mga nag-oorolay-olay igwa nin kadonongan.”—Talinhaga 13:10; helingon man an Eclesiastes 7:8.
21. Maninigo daw na ipamahala sa saro sanang magurang an pagdisiplina? Taano ta iyo o dai?
21 Ipinaheheling kan Hebreong Kasuratan na an pagdisiplina katongdan kan duwa: “Paghinanyog, aki ko, sa disiplina kan saimong ama, asin dai mo pagpabayaan an pagboot kan saimong ina.” Iyo man iyan an sabi kan Kristianong Griegong Kasuratan: “Mga aki, magin makinuyog sa saindong mga magurang na nasa Kagurangnan, huli ta ini matanos.” Kun beses ipinamumugtak kan ama na an pagdisiplina sa mga aki trabaho kan saiyang agom. O, tibaad an babae igwa kan kabaliktaran na pagmansay asin daing ibang ginigibo kundi humaon an dai nagtotoltol na aki nin ‘Halata sanang makapuli si tatay mo!’ Alagad tanganing magin maogma an pamilya, asin tanganing an lambang magurang umako kan pagkamoot asin paggalang kan mga aki, an paninimbagan kaipuhan na isaabaga kan duwa.—Talinhaga 1:8; Efeso 6:1.
22. Ano an maninigong likayan sa pag-asikaso sa mga kahagadan nin aki, asin taano?
22 Kaipuhan na maheling kan mga aki an nagkakasarong pagtinabangan kan saindang mga magurang sa bagay na ini asin an pagigin andam kan lambang saro na isaabaga an saiyang paninimbagan. Kun perming nadadangog nin aking may hinahagad na nagsasabi an saiyang ama, ‘Hapota si nanay mo,’ o perming ipinapasa kan ina an pagdedesisyon sa ama, an magurang na kaipuhan na sumimbag nin “Dai” sa kahagadan minaluwas na kontrabida. Siempre, tibaad may mga pangyayari na an ama tibaad magsabi, ‘Iyo, puede kang lumuwas sa kadikit na panahon—alagad ihapot mo nguna ki nanay mo kun anong oras kita makakan.’ O tibaad may beses na pinaghohona kan ina na, minsan ngani para sa saiya mayo nin sala sa sarong kahagadan, an saiyang agom kaipuhan man na magpahayag kan saiyang saboot sa bagay. Alagad an duwa pareho mag-aalisto na sa ano man na paagi dai ninda dinadagka o tinotogotan an aki na pag-iwalon an saiyang mga magurang tanganing makua an saiyang gusto. An madonong na agom na babae magmamaan man na dai gamiton an saiyang autoridad sa paaging nakikikompetensia, na paagi sa pagpagusto pinagmamaigotan na makua an mas dakulang parte kan kapadangatan kan aki sa kalugihan kan saiyang agom.
23. Sa pamilya, nasa ama sana daw an pagdedesisyon?
23 Sa katunayan, sa mga pagdedesisyon kan pamilya an kada miembro may kanya-kanyang lugar na an saiyang desisyon maninigo sa espesyal na pagkonsiderar. An ama igwa kan paninimbagan na magdesisyon sa mga hapot mapadapit sa pankagabsan na kapakanan kan pamilya, na sa parate dinedesisyonan ini pakatapos na kaolayon an iba asin konsideraron an saindang mga mawot asin gusto. An ina puedeng magdesisyon dapit sa kusina asin dakol pang ibang bagay sa harong. (Talinhaga 31:11, 27) Mantang sinda nagdadakula, an mga aki puedeng togotan na magdesisyon dapit sa saindang pinagkakawatan, sa nagkapirang pagpili nin gubing, o iba pang nagkapirang personal na bagay. Alagad maninigo na igwa nin igong pag-asikaso kan mga magurang tanganing masierto na sinusunod an marahay na mga prinsipyo, dai namumugtak sa peligro an mga aki asin dai nalalapas an mga diretso nin iba. Ini makatatao sa mga aki nin tangga-tanggang pagpopoon sa pagdedesisyon.
Kamo daw na mga Magurang Pasil na Tawan nin Onra?
24. An bagay na an mga aki kaipuhan na magtao nin onra sa saindang ama asin ina nagbubugtak nin anong paninimbagan sa mga magurang?
24 An mga aki sinasabihan, “Tawan mo nin onra an saimong ama asin an saimong ina.” (Efeso 6:2; Exodo 20:12) An paggibo ninda kaini pagtao man nin onra sa togon nin Dios. Ginigibo daw nindo iyan na pasil para sa sainda? Agom na babae, pinagbobotan kamo na tawan nin onra asin igalang an saindong agom. Bako daw na nadedepisilan na gayo kamong gibohon iyan kun kakadikit sana o mayo ngani siang ginigibong paghihingoa na otobon an hinahagad sa saiya kan Tataramon nin Dios? Agom na lalaki, kaipuhan nindong mahalon asin tawan nin onra an saindong agom bilang saindong namomotan na katabang. Bako daw na iyan depisil, kun sia bakong matinabang? Kun siring, gibohon nindong pasil para sa saindong mga aki na kuyogon an togon nin Dios na tawan kamo nin onra, na saindang mga magurang. Kamtan an saindang paggalang paagi sa pagtao nin matoninong na harong, marahay na mga pamantayan, marahay na mga halimbawa sa saindo mismong gawe, makatanosan na pagtotokdo asin pagpatood, asin mamomoton na disiplina kun kaipuhan.
25. Anong mga problema an puedeng lumataw kun an mga magurang dai nagkakasaro sa kun paano sasanayon an mga aki?
25 “Marahay an duwa kisa saro,” sabi ni Hadeng Salomon, “ta igwa sinda nin marahay na balos sa saindang kahigosan.” (Eclesiastes 4:9) Kun an duwang tawo magkaibanan na naglalakaw asin an saro mapukan, yaon an saro tanganing tabangan siang makatindog. Siring man sa pamilya an mag-agom makapagtitinabangan asin makapagpapakinosogan sa saindang kanya-kanyang katongdan. Sa dakol na parte nin pagigin magurang nagkakasaknib an mga katongdan na iyan, asin ini marahay para sa pagkakasaro kan pamilya. Maninigong gibohon kan mga aki na mas dayupot an mga magurang, na pinagsasaro sinda sa saro sanang trabaho nin pagpatood. Alagad kun beses puedeng lumataw an nakababangang mga hapot dapit sa kun paano sasanayon asin didisiplinahon an aki. Kun beses an agom na babae nagtatao nin labi-labing atension sa aki kaya an saiyang agom nakamamate na sia napababayaan na, naaanggot pa ngani. Ini makaaapektar sa saiyang pagtratar sa aki. Tibaad magin malipot sia sa aki, o imbes, tibaad tawan nia nin labi-labing atension an aki alagad inaan an saiyang atension sa saiyang agom na babae. Dakulaon an kapierdihan kun an agom na lalaki o babae nawawaran nin pagkatimbang.
26. Ano an magigibo tanganing an matuang aki dai mag-imon kun an ina kaipuhan na magtao nin dakol na panahon sa bagong omboy?
26 May saro pang problema na puedeng lumataw kun minaabot an bagong omboy asin igwa na nin mas matuang aki. An ina kaipuhan na magtao nin dakol na oras sa bagong omboy. Tanganing an matuang aki dai makamate na sia napababayaan asin mag-imon, an ama puedeng magtao nin orog na atension sa matuang aki.
27. Kun daing pagtubod an saro sa mag-agom, paano matatabangan sa espirituwal an mga aki?
27 Totoo na marahay an duwa kisa saro, alagad marahay man an saro kisa sa mayo. Tibaad huli sa kamugtakan an ina an kaipuhan na magpadakula sa mga aki na mayo nin tabang kan ama. O, an ama puede man na mapaatubang sa kaparehong angat. Sa dakol na beses an pamilya nababanga sa relihion, ta an sarong magurang, bilang lingkod ni Jehova Dios, may bilog na pagtubod sa hatol kan Biblia, asin an saro man na magurang mayong pagtubod. Kun an nagdusay na Kristiano iyo an lalaki, sia, bilang an payo kan pamilya, igwa nin orog na pamomogol sa magigin paagi nin pagpatood asin pagdisiplina sa mga aki. Minsan siring, tibaad kaipuhan na sia magpaheling nin dakulang pasensia, pagpopogol sa sadiri asin pakatios; maninigo siang magmarigon kun igwa nin magabat na isyu, pero rasonable asin maboot minsan pinaaanggot, asin mapagpahunod kun itinotogot kan mga kamugtakan. Kun an agom na babae an may pagtubod, asin huli kaini sakop kan agom na lalaki, an saiyang gigibohon madependeng gayo sa kaisipan kan lalaki. An lalaki daw mayo sana nin interes sa Biblia, o tinutumang daw nia an pag-otob kan babae sa saiyang mga tinutubod asin an mga pagmamaigot kan babae na itokdo iyan sa mga aki? Kun an lalaki nagkokontra sa saiya, sia kaipuhan na magsarig sa paaging isinabi kan apostol: Paagi sa marahayon na pag-asikaso kan agom na babae sa saiyang mga paninimbagan asin sa saiyang magalang na gawe, an saiyang agom tibaad “madara minsan daing tataramon.” Gagamiton man kan babae an ano man na oportunidad na sanayon an saiyang mga aki sa mga prinsipyo kan Biblia.—1 Pedro 3:1-4.