Magpaheling nin Onra sa Iba
“Sa pagpaheling nin onra sa lambang saro mangenot kamo.” —ROMA 12:10.
1, 2. (a) Ano an dapat niatong gibohon tanganing ipaheling an satong kababaan nin pag-isip? (b) Paano parateng ginagamit kan Biblia an tataramon na “onra,” asin siisay an mas napapasilan na magpaheling nin onra?
IDINOON kan satong naenot na artikulo an hatol kan Tataramon nin Dios: “Gabos kamo maghagkos nin kababaan nin pag-isip sa lambang saro, huli ta tinutumang nin Dios an mga maabhaw, alagad ta tinatawan nia nin dai na kutana maninigong kabootan an mga mapakumbaba.” (1 Pedro 5:5) An sarong paagi na ikahagkos niato an kababaan nin pag-isip iyo an pagpaheling nin onra sa iba.
2 An tataramon na “onra” parateng ginagamit sa Biblia tanganing iparisa an paggalang, halangkaw na pagheling, asin konsiderasyon na maninigo niatong ipaheling sa iba. Tinatawan ta nin onra an iba paagi sa pagigin maboot sa sainda, paggalang sa saindang dignidad, paghinanyog sa saindang punto de vista, pagigin andam na otobon an rasonableng mga kahagadan sa sato. An mga may kababaan an pag-isip sa parate dai madedepisilan digdi. Minsan siring, an mga mapalangkaw an puso tibaad madepisilan na magpaheling nin tunay na onra asin imbes tibaad maghingoa na magkamit nin mga pabor asin bentaha paagi sa bakong sinserong mga pambobola.
Tinatawan ni Jehova nin Onra an mga Tawo
3, 4. Paano pinahelingan ni Jehova nin onra si Abraham, asin taano?
3 Si Jehova mismo nagtatao kan halimbawa sa pagpaheling nin onra. Linalang nia an mga tawo na may libreng kabotan asin an pagtratar nia sa sainda bakong garo sana mga robot. (1 Pedro 2:16) Halimbawa, kan sabihon nia ki Abraham na an Sodoma lalaglagon huli sa grabeng karatan kaiyan, si Abraham naghapot: “Ano talagang paparaon mo an matanos kadamay kan maraot? Ipamugtak ta baga na igwa nin limang polong matanos sa tahaw kan siudad. Kun siring, paparaon mo daw sinda asin dai mo patatawadon an lugar huli sa limang polo?” Si Jehova nagsimbag na dai nia paparaon an siudad huli sa 50 matanos. Dangan si Abraham nagpadagos na mapakumbabang makimaherak. Paano kun igwa sana nin 45? 40? 30? 20? 10? Sinierto ni Jehova ki Abraham na dai nia lalaglagon an Sodoma kun may manompongan na sampulo sanang matanos na tawo.—Genesis 18:20-33.
4 Aram ni Jehova na mayo nin sampulong matanos na tawo sa Sodoma, pero tinawan nia nin onra si Abraham paagi sa paghinanyog sa saiyang punto de vista asin pakipag-olay sa saiya sa magalang na paagi. Taano? Huli ta si Abraham “tuminubod ki Jehova; asin ibinilang nia iyan sa saiya na katanosan.” Si Abraham inapod na “katood ni Jehova.” (Genesis 15:6; Santiago 2:23) Apuera kaini, naheling ni Jehova na tinawan ni Abraham nin onra an iba. Kan magpasuruhay dapit sa teritoryo an saiyang mga paraataman nin hayop asin an sa saiyang sobrino na si Lot, tinawan nin onra ni Abraham si Lot paagi sa pagsabi sa saiya na sia an enot na pumili kan lugar na gusto nia. Pinili ni Lot an inisip nia na pinakaprimera klaseng daga, asin si Abraham buminalyo sa ibang lugar.—Genesis 13:5-11.
5. Paano tinawan ni Jehova nin onra si Lot?
5 Tinawan man nin onra ni Jehova an matanos na si Lot. Bago linaglag an Sodoma, sinabihan nia si Lot na dumulag pasiring sa sarong mabukid na lugar. Minsan siring, sinabi ni Lot na habo niang magduman; mas gusto nia an kaharaning Zoar, minsan ngani an siudad na iyan yaon sa lugar na lalaglagon. Si Jehova nagsabi ki Lot: “Uya pinahehelingan taka man nin konsiderasyon sagkod digdi, paagi sa dai ko pagpabagsak kan siudad na sinabi mo.” Pinahelingan ni Jehova nin onra an fiel na si Lot paagi sa paggibo kan hinagad kaini.—Genesis 19:15-22; 2 Pedro 2:6-9.
6. Paano tinawan ni Jehova nin onra si Moises?
6 Kan sugoon ni Jehova si Moises na bumalik sa Egipto tanganing pangenotan an Saiyang banwaan paluwas sa kaoripnan asin sabihon ki Faraon na togotan na humale an Saiyang banwaan, si Moises nagsimbag: “Dispensara ako, Jehova, alagad ta bako akong matibay magtaram.” Inasegurar ni Jehova si Moises: “Ako mismo mapapasa kaibanan kan saimong ngoso asin totokdoan taka kan dapat mong sabihon.” Alagad nag-urong-sulong pa giraray si Moises. Sa puntong iyan inasegurar giraray ni Jehova si Moises asin iinareglo na sugoon kaiba nia an saiyang tugang, si Aaron, bilang parataram.—Exodo 4:10-16.
7. Taano si Jehova ta andam na tawan nin onra an iba?
7 Sa gabos na pangyayaring iyan, ipinaheling ni Jehova an saiyang pagigin andam na tawan nin onra an iba, nangorogna an mga naglilingkod sa saiya. Minsan ngani an hinagad ninda tibaad laen sa orihinal na intension ni Jehova, kinonsiderar nia an saindang mga kahagadan asin nagpasensia sa sainda basta an mga ini bakong kontra sa saiyang katuyohan.
Tinawan ni Jesus nin Onra an Iba
8. Paano tinawan ni Jesus nin onra an sarong babae na grabe an kamatean?
8 Inarog ni Jesus si Jehova sa pagtao nin onra sa iba. Sarong beses sa sarong kadaklan, may sarong babae na 12 taon nang inaawasan nin dugo. Dai sia nakayang bolongon nin mga doktor. Segun sa Ley ni Moises, sia ibinibilang na maati sa seremonyal na paagi asin maninigo na mayo kutana duman. Nagduman sia sa likod ni Jesus, dinuotan an saiyang gubing, asin naomayan. Si Jesus dai nag-insistir sa legal na mga detalye kan Ley, na inaanggotan sia sa saiyang ginibo. Imbes, huling aram an mga kamugtakan, tinawan nia sia nin onra, na sinasabi: “Aking babae, pinaomayan ka kan saimong pagtubod. Lakaw sa katoninongan, asin magin marahay an salud gikan sa masakiton mong helang.”—Marcos 5:25-34; Levitico 15:25-27.
9. Paano tinawan ni Jesus nin onra an sarong Hentil?
9 Saro pang beses, an sarong babaeng taga Fenicia nagsabi ki Jesus: “Maherak ka sa sako, Kagurangnan, Aki ni David. An sakong aking babae makuring sinasaniban nin demonyo.” Sa pakaaram na sia isinugo sa nasyon nin Israel asin bakong sa mga Hentil, si Jesus nagsabi: “Bakong maninigo na kuanon an tinapay kan mga aki [nin Israel] asin iapon iyan sa mga ido [mga Hentil].” An babae nagsimbag: “Alagad an totoo an mga ido nagkakakan kan mga rakdag na nahoholog sa lamesa kan saindang mga kagurangnan.” Dangan si Jesus nagsabi: “O babae, dakula an saimong pagtubod; mangyari logod sa saimo siring sa saimong pinagmamawot.” Naomayan an saiyang aking babae. Tinawan ni Jesus nin onra an Hentil na ini huli sa saiyang pagtubod. Dawa an paggamit nia kan pananaram na “ido,” imbes na sabihon na layas na mga ayam, medyo pinagian an epekto kan saiyang sinabi asin nagpaheling kan saiyang pakikidamay.—Mateo 15:21-28.
10. Anong mapuersang leksion an itinokdo ni Jesus sa saiyang mga disipulo, asin taano ta kaipuhan iyan?
10 Padagos na tinokdoan ni Jesus an saiyang mga disipulo manongod sa pangangaipo na magin may kababaan an pag-isip asin tawan nin onra an iba, huling sagkod kaidto igwa pa sinda kan problemang ako-nguna. Sarong beses pakatapos na sinda magdiriskutiran, si Jesus naghapot: “Ano an saindong pinagdidiskutiran?” Dai sinda naggirong, huli ta “pinagdiskutiran ninda kun siisay an mas dakula.” (Marcos 9:33, 34) Dawa kaidtong banggi bago magadan si Jesus, “nagkaigwa sinda nin mainit na diriskutiran kun baga siisay sa sainda an garo baga pinakadakula.” (Lucas 22:24) Kaya durante kan pamanggihan nin Paskua, si Jesus “naglaag . . . nin tubig sa sarong planggana asin nagpoon na hanawan an mga bitis kan mga disipulo.” Kanigoan kamapuersang leksion! Si Jesus an Aki nin Dios, ikaduwa sana ki Jehova sa bilog na uniberso. Pero, tinokdoan nia an saiyang mga disipulo nin sarong onorableng leksion paagi sa paghanaw kan saindang mga bitis. Sia nagsabi: “Ako nagtao sa saindo nin arogan, tanganing, kun ano an ginibo ko sa saindo, iyo man an gibohon nindo.”—Juan 13:5-15.
Si Pablo Nagpaheling nin Onra
11, 12. Kan si Pablo magin nang Kristiano, ano an saiyang nanodan, asin paano nia iinaplikar an leksion na ini may koneksion ki Filemon?
11 Bilang paraarog ki Cristo, si apostol Pablo nagpaheling nin onra sa iba. (1 Corinto 11:1) Sia nagsabi: “Ni naghanap man kami nin kamurawayan hale sa mga tawo . . . Al kontraryo, kami nagin maboot sa tahaw nindo, arog kan pagmamahal nin nagpapasusong ina sa saiyang mga aki.” (1 Tesalonica 2:6, 7) An nagpapasusong ina may pagmakolog sa saiyang mga sadang. Kan si Pablo magin nang Kristiano, sia nakanood na magin may kababaan an pag-isip asin nagpaheling nin onra sa saiyang mga kapwa Kristiano paagi sa pagtratar sa sainda na may kabootan. Sa paggibo kaiyan, iginalang man nia an saindang libreng kabotan, siring sa ipinaheling nin sarong pangyayari kan sia nabibilanggo sa Roma.
12 An sarong naglayas na oripon na an ngaran Onesimo naghinanyog sa pagtotokdo ni Pablo. Sia nagin Kristiano patin katood ni Pablo. An kagsadiri kan oripon si Filemon, saro man na Kristiano, na taga Asia Minor. Sa sarong surat ki Filemon, isinurat ni Pablo kun gurano nagin kapakipakinabang para sa saiya si Onesimo, na sinasabi: “Boot ko kutanang sia magdanay digdi sa sako.” Pero, iinuli ni Pablo si Onesimo ki Filemon, ta sia nagsurat: “Kun mayo kan saimong pag-oyon habo kong gumibo nin ano man, tangani na an marahay mong gibo magin, bakong sa kapiritan, kundi sa sadiri mong libreng kabotan.” Dai inaprobetsaran ni Pablo an bagay na sia apostol, kundi tinawan nia nin onra si Filemon paagi sa dai paghagad na magdanay si Onesimo sa Roma. Dugang pa, sinadol ni Pablo si Filemon na tawan nin onra si Onesimo, na tinatratar sia “bilang labi sa oripon, bilang tugang na namomotan na marhay.”—Filemon 13-16.
Pagpaheling nin Onra sa Satong Kaaldawan
13. Ano an sinasabi kan Roma 12:10 na gibohon niato?
13 An Tataramon nin Dios naghahatol: “Sa pagpaheling nin onra sa lambang saro mangenot kamo.” (Roma 12:10) Nangangahulogan ini na dai niato maninigong halaton na an iba an enot na magpaheling sa sato nin onra, kundi maninigo na kita na an umenot. “An lambang saro maghanap, bakong kan saiyang karahayan, kundi kan sa iba.” (1 Corinto 10:24; 1 Pedro 3:8, 9) Sa siring, an mga lingkod ni Jehova naghahanap nin mga oportunidad na magpaheling nin onra sa mga kapamilya, sa mga kapwa Kristiano sa kongregasyon, asin sa mga nasa luwas pa ngani kan kongregasyon.
14. Paano ipinaheheling an onra sa pag-oltanan nin mag-agom?
14 Sinasabi kan Biblia: “An payo kan lambang lalaki iyo an Cristo; an payo man nin babae iyo an lalaki.” (1 Corinto 11:3) Inoobligar ni Jehova an lalaki na trataron an saiyang agom na babae siring kan pagtratar ni Cristo sa kongregasyon. Sa 1 Pedro 3:7, an agom na lalaki pinagbobotan na tawan an saiyang agom na babae nin “onra siring sa lalagan na mapapasaon, an babae.” Magigibo nia ini paagi sa pagpaheling nin tunay na pagigin andam na maghinanyog asin pagkonsiderar sa mga suhestion kan saiyang agom na babae. (Genesis 21:12) Puede siang magpahunod sa gusto kaini kun mayo man nin malalapas, asin tinatabangan nia ini patin tinatratar na may kabootan. “An agom na babae [man] maninigong magkaigwa nin hararom na paggalang sa saiyang agom.” (Efeso 5:33) Sia naghihinanyog sa saiyang agom na lalaki, dai pirmeng ipinipirit an gusto nia, dai ini minemenus o pigpaparabasol. Sia nagpapaheling nin kababaan nin pag-isip paagi sa dai paghingoang dominaron an saiyang agom na lalaki, dawa kun sia igwa nin nakalalabing mga abilidad sa nagkapirang bagay.
15. Anong konsiderasyon an ipinaheheling sa mga gurang, asin ano an maninigo na magin reaksion ninda?
15 Sa laog kan Kristianong kongregasyon, yaon an mga partikularmenteng angay na tawan nin onra, arog baga kan mga gurang. “Tumindog ka sa atubangan nin may uban, asin magpaheling ka nin konsiderasyon sa persona nin gurang.” (Levitico 19:32) Nangorognang totoo ini sa mga fiel na naglingkod ki Jehova sa laog nin dakol na taon huli ta “an pagkaigwa nin uban korona nin kagayonan kun iyan nakukua sa dalan nin katanosan.” (Talinhaga 16:31) An mga paraataman maninigo na magtao nin halimbawa paagi sa pagpaheling nin igong pagpahalaga sa mga kapwa Kristiano na matua sa sainda. Siempre, an mga gurang kaipuhan man na magpaheling nin magalang na ugale sa mga nguhod, nangorogna idtong mga may kabtang sa paninimbagan na pagpastor sa aripompon.—1 Pedro 5:2, 3.
16. Paano an mga magurang asin aki nagtatao nin onra sa lambang saro?
16 An mga hoben maninigo na tumao nin onra sa saindang mga magurang: “Mga aki, magin makinuyog sa saindong mga magurang na nasa Kagurangnan, huli ta ini matanos: ‘Tawan mo nin onra an saimong ama asin an saimong ina’; na iyo an enot na pagboot na may panuga: ‘Tanganing iyan ikarahay mo asin ika magdanay nin haloy sa daga.’” An mga magurang man tinatawan nin onra an saindang mga aki, huli ta sinasabihan sinda na ‘dai pagpaanggoton an saindang mga aki kundi padagos na padakulaon sinda sa disiplina asin pagtatanos nin isip ni Jehova.’—Efeso 6:1-4; Exodo 20:12.
17. Sairisay an angay na tawan nin “dobleng onra”?
17 Dapat man na pahelingan nin onra idtong mga mahigos na naglilingkod sa kongregasyon: “An kamagurangan na lalaki na nangengenot sa marahay na paagi ibilang na angay sa dobleng onra, orog na idtong mga nagmamaigot sa pagtaram asin pagtokdo.” (1 Timoteo 5:17) An sarong paagi na ikapaheheling niato sa sainda an onrang ini iyo an paggibo kan sinasabi sa Hebreo 13:17: “Magin kamong makinuyog duman sa mga nangengenot dian sa tahaw nindo asin magin mapagpasakop.”
18. Ano an dapat niatong gibohon sa mga nasa luwas kan kongregasyon?
18 Kaipuhan daw kitang magpaheling nin onra sa mga nasa luwas kan kongregasyon? Iyo. Halimbawa, kita pinagbobotan: “An lambang kalag magpasakop sa superyor na mga autoridad.” (Roma 13:1) Ini an sekular na mga namamahala na tinotogotan ni Jehova na magkapot nin autoridad sagkod na sinda salidahan kan saiyang Kahadean. (Daniel 2:44) Kaya satong ‘itinatao sa gabos an nanonongod sa sainda, sa saiya na naghahagad nin buhis, an buhis; sa saiya na naghahagad nin tributo, an tributo; sa saiya na naghahagad nin takot, an siring na takot; sa saiya na naghahagad nin onra, an siring na onra.’ (Roma 13:7) Dapat niatong “tawan nin onra an gabos na klase nin tawo.”—1 Pedro 2:17.
19. Paano kita ‘makagigibo kan marahay’ sa iba asin makapaheheling sa sainda nin onra?
19 Minsan ngani totoo na dapat niatong tawan nin onra maski idtong mga nasa luwas kan kongregasyon, mangnoha an idinodoon kan Tataramon nin Dios: “Mantang igwa kita nin marahayrahay na panahon para kaiyan, gumibo kita kan marahay sa gabos, alagad orog na sa mga may relasyon sa sato sa pagtubod.” (Galacia 6:10) Siempre, an pinakamarahay na paagi na kita ‘makagigibo kan marahay’ sa iba iyo an pagkultibar asin pagpanigo sa saindang espirituwal na mga pangangaipo. (Mateo 5:3) Magigibo ta ini paagi sa paghimate sa pagirumdom ni apostol Pablo: “Gibohon mo an bilog mong makakaya tanganing ikaatubang mo an saimong sadiri na inooyonan nin Dios, sarong paragibo na mayo nin maninigong ikasopog, na ginagamit an tataramon kan katotoohan sa tamang paagi.” Kun mataktika niatong ginagamit an lambang oportunidad na magpatotoo, na ‘lubos na inootob an satong ministeryo,’ kita bako sanang naggigibo kan marahay sa gabos kundi nagpapaheling man nin onra sa sainda.—2 Timoteo 2:15; 4:5.
Pagtao nin Onra ki Jehova
20. Ano an nangyari ki Faraon asin sa saiyang mga hukbo, asin taano?
20 Tinatawan ni Jehova nin onra an saiyang mga linalang. Rasonable kun siring na kita man magtao nin onra sa saiya. (Talinhaga 3:9; Kapahayagan 4:11) An Tataramon ni Jehova nagsasabi man: “An mga nagtataong onra sa sako tatawan ko nin onra, asin an mga nagduduhagi sa sako magigin daing halaga.” (1 Samuel 2:30) Kan si Faraon nin Egipto sabihan na togotan na humale an banwaan nin Dios, sia aroganteng nagsimbag: “Siisay man si Jehova, tanganing kuyogon ko an saiyang tingog?” (Exodo 5:2) Kan sugoon ni Faraon an saiyang mga hukbo na laglagon an mga Israelita, binanga ni Jehova an katubigan kan Dagat na Pula para sa Israel. Alagad kan sumunod an mga Egipcio, pinabalik ni Jehova an katubigan. “An mga karuwahe ni Faraon asin an saiyang mga puersa militar iinapon [ni Jehova] sa dagat.” (Exodo 14:26-28; 15:4) Kaya an mapalangkaw na pagsayuma ni Faraon na tawan nin onra si Jehova nagbunga kan saiyang kapahapahamak na katapusan.—Salmo 136:15.
21. Taano si Jehova ta tumang ki Belsasar, asin ano an ibinunga?
21 Si Hadeng Belsasar nin Babilonya nagsayumang tawan nin onra si Jehova. Durante nin sarong bangkete na may pagbuburat, pinag-olog-olog nia si Jehova paagi sa pag-inom nin arak sa sagradong mga lalagan na bulawan asin pirak na kinua sa templo sa Jerusalem. Asin mantang ginigibo nia ini, inomaw nia an saiyang paganong mga dios. Alagad an lingkod ni Jehova na si Daniel nagsabi sa saiya: “Dai mo pinakumbaba an saimong puso . . . Kundi tumang sa Kagurangnan kan kalangitan ilinangkaw mo an saimong sadiri.” Kan mismong bangging idto si Belsasar ginadan, asin an saiyang kahadean hinale sa saiya.—Daniel 5:22-31.
22. (a) Taano an grabeng kaanggotan ni Jehova ta nagdatong sa mga namomoon sa Israel asin sa saindang banwaan? (b) Siisay an pinaboran ni Jehova, asin may anong ibinunga?
22 Kaidtong enot na siglo C.E., si Hadeng Herodes nagpapahayag sa publiko, asin sinda nagkurahaw: “Tingog nin sarong dios, asin bakong nin sarong tawo!” An mapalangkaw na hade dai kuminontra kundi gusto kan kamurawayan. Sa puntong iyan, “hinampak sia kan anghel ni Jehova, huli ta dai nia itinao an kamurawayan sa Dios.” (Gibo 12:21-23) An tinawan ni Herodes nin onra sadiri nia, bakong si Jehova, asin sia ginadan. An mga namomoon sa relihion kan panahon na idto linapastangan an Dios paagi sa pakipagkasapakat na gadanon an saiyang Aki, si Jesus. An nagkapirang namamahala nakakaaram na si Jesus nagtokdo kan katotoohan alagad habong sumunod sa saiya, “huli ta namotan ninda an kamurawayan nin mga tawo nin labi pa ngani sa kamurawayan nin Dios.” (Juan 11:47-53; 12:42, 43) An nasyon sa kabilogan dai nagtao nin onra ki Jehova o sa saiyang ninombrahan na Representante, si Jesus. Bilang resulta, si Jehova dai na nagpadagos sa pagtao nin onra sa sainda, na pinabayaan na malaglag sinda asin an saindang templo. Alagad iningatan niang buhay an mga nagtao nin onra sa saiya asin sa saiyang Aki.—Mateo 23:38; Lucas 21:20-22.
23. Ano an dapat niatong gibohon tanganing mabuhay sa bagong kinaban nin Dios? (Salmo 37:9-11; Mateo 5:5)
23 An gabos na gustong mabuhay sa bagong kinaban nin Dios pakatapos na laglagon an presenteng palakaw na ini dapat na magtao nin onra sa Dios asin sa saiyang Aki, si Cristo Jesus, asin kuyogon sinda. (Juan 5:22, 23; Filipos 2:9-11) An mga dai nagpapaheling kan siring na onra “popohoon sa mismong daga.” Sa ibong na kampi, an mga tanos na talagang nagtatao nin onra asin nagkukuyog sa Dios asin ki Cristo “iyo an mag-eerok sa daga.”—Talinhaga 2:21, 22.
Bilang Pagrepaso
◻ Ano an boot sabihon kan pagtao nin onra sa iba, asin paano ini ginibo ni Jehova?
◻ Paano tinawan ni Jesus asin ni Pablo nin onra an iba?
◻ Sairisay an maninigo sa onra sa satong kaaldawan?
◻ Taano ta dapat niatong tawan nin onra si Jehova asin si Jesus?
[Retrato sa pahina 17]
Tinawan ni Jehova nin onra si Abraham paagi sa pagkonsiderar sa saiyang pakimaherak
[Retrato sa pahina 18]
Sa mapangganang mga pag-agom, an mag-agom nagtatao nin onra sa lambang saro