Iniingatan Mo Daw an “Praktikal na Kadunungan”?

Sarong aldaw, hinapot nin sarong bisita an solterito: “Dai mo aram na doble an kantidad kan sinsilyong bulawan kisa sa sinsilyong pirak?” Nagngirit an solterito asin nagsabi: “Aram ko po.” “O ta’no ta sinsilyong pirak an pigkua mo?,” an hapot kan bisita. “Kun sinsilyong bulawan an kinua mo, doble kutana an kantidad kan kuwarta mo!” “Pero,” an sabi kan solterito, “kun sinsilyong bulawan po an kinua ko, dai na ninda iyan gigibuhon sa sako. Aram mo po kun pira nang sinsilyong pirak an natipon ko?” Ipinahiling kan solterito sa istoryang ini an sarong kuwalidad na diyan makikinabang an mga adulto—an praktikal na kadunungan.

An Bibliya nagsasabi: “Ingatan mo an praktikal na kadunungan asin an kakayahan na mag-isip. Dangan ligtas kang malakaw sa saimong dalan, asin nungkang masisingkog an saimong bitis.” (Tal. 3:21, 23, NW) Kaya an totoo, nangangahulugan kan satong kaligtasan kun manunudan niyato kun ano an “praktikal na kadunungan” asin kun paano iyan iaaplikar. Matatabangan kita kaiyan na dai masingkog sa espirituwal asin magdanay na masarig an satong “bitis.”

Iba an praktikal na kadunungan sa kaaraman asin pakasabot. An saro na may kaaraman nagtitipon nin impormasyon o mga detalye. An saro na may pakasabot nahihiling an koneksiyon kan sarong impormasyon sa iba pang impormasyon. An saro na may kadunungan napagsasaro an kaaraman saka pakasabot asin naiaaplikar iyan sa praktikal na paagi.

Halimbawa, tibaad madali sanang natapos asin nasabutan nin saro an librong Ano Man Nanggad an Itinotokdo kan Biblia? Kan tinutukduan siya, tibaad nasisimbag niya nin tama an mga hapot. Tibaad nag-aatender na siya sa mga pagtiripon asin magagayon pa ngani an komento niya. An gabos na ini nagpapahiling na nag-uuswag siya sa espirituwal, pero nangangahulugan daw ini na igwa na siya nin kadunungan? Dai. Tibaad marikas sana siyang makanuod. Pero kun isasabuhay niya an katotoohan, na ginagamit nin tama an mga naaraman asin nasabutan niya, nagigin siyang madunong. Kun magin mapanggana an mga desisyon niya, na nagpapahiling na patiinot niyang pinag-isipan iyan na marhay, malinaw na igwa na siya nin praktikal na kadunungan.

Mababasa sa Mateo 7:24-27 an sarong ilustrasyon ni Jesus manungod sa duwang lalaki na kada saro nagtugdok nin harong. An saro sa sainda inapod na “mapagmansay.” (NW) Huling patiinot niyang pinag-isipan an mga posibleng mangyari, itinugdok niya sa gapo an saiyang harong. Praktikal siya asin iniisip an mga mangyayari sa maabot. Dai niya inisip na mas makakatipid siya o mas madaling magtugdok nin harong sa baybay. Madunong niyang pinag-isipan an panghaluyan na epekto kan saiyang mga desisyon. Kaya kan magbagyo, dai narumpag an saiyang harong. Ngunyan an hapot, ‘Paano kita magkakaigwa kan mahalagang marhay na kuwalidad na ini na praktikal na kadungan, asin paano kita kaiyan mapoprotektaran?’

Inot, mangnuhon na sinasabi kan Miqueas 6:9: “An mga may praktikal na kadunungan matatakot sa . . . pangaran [nin Diyos].” (NW) An pagkatakot sa pangaran ni Jehova nangangahulugan nin paggalang sa saiya. Nangangahulugan iyan nin pagkaigwa nin hararom na paggalang sa kun ano an irinerepresentar kan saiyang pangaran, kaiba na an saiyang mga pamantayan. Tanganing maigalang mo an saro, kaipuhan mong maaraman kun paano siya mag-isip. Dangan makakapagtiwala asin makakanuod ka na sa saiya, na inaarog kun paano siya nagigin mapanggana. Kun pinag-iisipan niyato an magigin panghaluyan na mga epekto kan satong paggawi sa satong relasyon ki Jehova asin kun nagpapagiya kita sa saiyang mga pamantayan pag kita nagdedesisyon, nagkakaigwa na kita nin praktikal na kadunungan.

Ikaduwa, sinasabi kan Talinhaga 18:1: “An siisay man na nagsusuway kan saiyang sadiri naghahanap kan saiyang makasadiring mga pagmawot; isinisikwal niya an gabos na praktikal na kadunungan.” (NW) Kun dai kita mag-iingat, puwede tang maisuway an satong sadiri ki Jehova asin sa saiyang banwaan. Para malikayan an pagsosolo-solo, kaipuhan tang makiiba sa mga natatakot sa pangaran ni Jehova asin iginagalang an saiyang mga pamantayan. Sagkod na posible, kaipuhan niyatong personal na mag-atender sa mga pagtiripon sa Kingdom Hall para regular na makaibanan an satong mga tugang sa kongregasyon. Mantang nasa mga pagtiripon, kaipuhan tang buksan an satong isip saka puso asin tugutan an mga nadadangog ta na pahiruon kita.

Dugang pa, kun sasabihon ta ki Jehova sa pamibi an gabos na nasa puso niyato, mas mapaparani kita sa saiya. (Tal. 3:5, 6) Kun bubuksan ta an satong isip asin puso pag nagbabasa kita nin Bibliya asin nin mga literatura na itinatao kan organisasyon ni Jehova, magkakaideya kita kan magigin panghaluyan na mga epekto kan satong mga paggawi, asin makakagibo kita kan kinakaipuhan na pagbabago. Kaipuhan man na bilog na puso niyatong akuon an sadol na itinatao nin maygurang na mga brother. (Tal. 19:20) Paagi kaini, dai niyato ‘maisisikwal an gabos na praktikal na kadunungan,’ imbes mapapauswag ta an mahalagang kuwalidad na iyan.

Mapoprotektaran kan praktikal na kadunungan an mga pamilya. Halimbawa, sinasadol kan Bibliya an mga agom na babayi na “magkaigwa nin hararom na paggalang sa saiyang agom.” (Efe. 5:33, NW) Paano makukua kan agom na lalaki an hararom na paggalang hali sa agom niya? Kun puwersahan o maisog niyang ipagbubuot iyan, pangmadalian sana an resulta kaiyan. Tanganing dai sinda mag-iwal, tibaad igalang siya kan agom niya kun kaibanan niya ini. Pero kumusta kun mayo siya, iginagalang pa daw siya kan agom niya? Posibleng marhay na dai. Kaipuhan na ikonsiderar kan agom na lalaki kun ano an magtatao nin panghaluyan na mga resulta. Kun ipapahiling niya an mga aspekto kan bunga kan banal na espiritu, arog kan pagkamuot asin kabuutan, makukua niya an hararom na paggalang kan saiyang agom. Pero siyempre, dapat na igalang nin sarong Kristiyanong agom na babayi an saiyang agom, maninigo man ining igalang o dai.—Gal. 5:22, 23.

Sinasabi man kan Bibliya na dapat na mamutan kan agom na lalaki an saiyang agom. (Efe. 5:28, 33) Tibaad mangatanusan an sarong agom na babayi na tanganing dai magbago an pagkamuot kan saiyang agom sa saiya, mas marahay na itago na sana niya an maraot na mga bagay na dapat kutanang naaaraman kan saiyang agom. Talaga daw na pagpahiling iyan nin praktikal na kadunungan? Kun sa pag-abot nin panahon, maaraman kan agom niyang lalaki an saiyang itinatago, ano kaya an puwedeng magin resulta? Mas mamumutan daw siya kaini? Magigin dipisil iyan para sa agom na lalaki. Pero, kun mahanap siya nin angay na panahon tanganing kalmadong sabihon iyan sa saiyang agom, posibleng marhay na papahalagahan kaini an saiyang pagigin sadiyosan. Asin mas mamumutan siya kaini.

Dapat na sunudon kan mga aki an saindang mga magurang asin dapat sindang disiplinahon kauyon kan mga pamamaagi ni Jehova. (Efe. 6:1, 4) Nangangahulugan daw ini na dapat na tawan kan mga magurang an saindang aki nin halabang lista kan mga puwede asin dai niya puwedeng gibuhon? Urog pa sa mga susundon sa harong o padusa sa sala niyang mga gibo an dapat maaraman kan aki. An sarong magurang na may praktikal na kadunungan tinatabangan an saiyang aki na masabutan kun taano ta dapat ining magsunod.

Halimbawa, ipamugtak na nagtaram nin daing galang an sarong aki sa saiyang ama o ina. Tibaad mapasupog o mapuwersa siyang dai na magtaram nin daing galang kun tulos siyang aanggutan o papadusahan. Pero, sa puso niya tibaad naghihinanakit siya, na magigin dahilan na rumayo an buot niya sa saiyang mga magurang.

An mga magurang na may praktikal na kadunungan pinag-iisipan an paagi nin pagdisiplina sa saindang mga aki asin an epekto kaini pag-abot nin panahon sa mga aki ninda. Dai dapat magin paburubigla an mga magurang huli sana ta pagmati ninda napasupog sinda. Sa pribado, puwede nindang kaulayon sa kalmado asin mamumuton na paagi an saindang aki, na ipinapaliwanag na linalauman sa saiya ni Jehova na igagalang niya sinda para sa saiyang daing sagkod na kapakinabangan. Dangan sa sunod na magkuyog an aki sa saiyang mga magurang, aram na niyang natatawan man niya nin onra si Jehova. (Efe. 6:2, 3) An arog kaining mabuot na pamamaagi, makakapahiro sa puso kan aki. Mamamatian niya na nagmamalasakit talaga sa saiya an saiyang mga magurang, asin mas igagalang niya sinda. Magigin andam na ngunyan an aki na magdulok sa sainda kun mangaipo siya nin tabang pag-abot nin panahon.

May mga magurang na habong nakukulgan an buot kan saindang aki, kaya linilikayan nindang itanos ini. Pero, ano an mangyayari pagdakula niya? Magkakaigwa daw siya nin pagkatakot ki Jehova asin mimidbidon na sarong kadunungan na sumunod sa mga pamantayan nin Diyos? Gugustuhon daw niyang buksan an puso asin isip niya ki Jehova, o isusuway niya an saiyang sadiri sa Saiya?—Tal. 13:1; 29:21.

Pinag-iisipan nguna nin sarong matibay na eskultor kun anong korte an gigibuhon niya. Dai siya basta maukit sana asin bahala na kun ano an mahaman niya. An mga magurang na may praktikal na kadunungan, dakul na oras na nag-aadal asin inaaplikar an mga pamantayan ni Jehova, kaya nagkakaigwa sinda nin pagkatakot sa saiyang pangaran. Dai ninda isinusuway an sadiri ki Jehova saka sa saiyang organisasyon, kaya nagkakaigwa sinda nin praktikal na kadunungan asin ginagamit ninda iyan para pakusugon an saindang pamilya.

Aroaldaw, kaipuhan kitang magdesisyon asin puwedeng may epekto iyan sa satong buhay sa maabot na panahon. Imbes na paburubiglang gumibo nin solusyon o desisyon, pumundo nguna asin mag-isip. Pag-isipan na marhay an panghaluyan na mga epekto. Magpagiya ki Jehova asin iaplikar an saiyang kadunungan. Kun gigibuhon ta ini, maiingatan ta an praktikal na kadunungan, asin matao iyan sa sato nin buhay.—Tal. 3:21, 22.