“Magkanta ki Jehova”!

Sarong aking babayi an nagtatago sa huruharayo mantang may pigsisirip sa pag-ultanan kan mga tambo. Dai siyang hiro-hiro asin nangingiridit mantang luway-luway na nagbubulos an tubig sa Salog nin Nilo. Mga pirang oras na an naglihis, pero padagos lang siyang naghahalat asin nagbabantay dawa dakulon nin naglalayog-layog na insekto sa palibot niya. Pighihiling niya sa huruharayo an sarong basket na dai nalalaog nin tubig; yaon sa laog kaiyan an umboy niyang tugang na lalaki. Grabeng hirak niya mantang iniisip an tugang niya na solo-solo saka daing kalaban-laban. Pero aram niyang tama an ginibo kan mga magurang niya; iyan lang an solamenteng paglaom kan umboy para makaligtas sa delikadong sitwasyon na ini.

Kahanga-hanga an kusog nin buot na ipinahiling kan aking babaying iyan, pero dai mahahaloy mas lalo pang magigin makusog an buot niya. Sa saiyang puso, nagtatalubo na an sarong magayunon na kuwalidad—an pagtubod. Sa masurunod na mangyayari, urog pang mahihiling an pagtubod na iyan na nagkaigwa nin dakulang epekto sa bilog niyang buhay. An pagtubod na iyan nakatabang saiya kan gurang na siya na maatubang an dakulaon na pagbabago na nangyari sa banwaan niya. Asin an iyo man sanang kuwalidad na iyan an nakatabang giraray saiya kan makagibo siya nin magabat na pagkakasala. Siisay siya? Asin ano an manunudan ta sa pagtubod niya?

Dai pinangaranan kan Bibliya an aking iyan, pero midbid ta kun siisay siya—si Miriam. Siya an pinakamatuang aki ni Amram asin Jokebed, mga Hebreong uripon sa daga nin Ehipto. (Bilang 26:59) An umboy niyang tugang na lalaki aapudon na Moises. Si Aaron, an matuang tugang na lalaki kan umboy na ini, mga 3 anyos na kan panahon na iyan. Dai sigurado kun pira na man an edad ni Miriam, pero garo rasonableng isipon na mayo pa siyang 10 anyos kan mga panahon na iyan.

Masakiton an buhay kaidto kan nagdadakula si Miriam. An paghiling kaya kan mga Ehipsiyo sa mga kahimanwa niyang Hebreo, mga peligro, kaya inuripon ninda an mga ini asin pinasakitan. Pero natagalan iyan kan mga uripon asin nagparadakul pa ngani sinda. Dahil diyan, natakot an mga Ehipsiyo kaya lalo pa sindang nagin madahas. Ipinagbuot ni Faraon na garadanon an gabos na mamumundag na lalaking Hebreo. Siguradong nabaretaan ni Miriam an pagtubod na ipinahiling kan duwang partira na si Sifra asin Pua, na pasekretong ilinigtas an mga umboy.—Exodo 1:8-22.

Nahiling man ni Miriam an pagtubod kan saiyang mga magurang. Pagkamundag kan saindang ikatulong aki, na sarong guwapitong umboy, itinago ini ni Amram saka ni Jokebed nin tulong bulan. Dai sinda nagpadara sa grabeng pagkatakot sa pagbuot kan hadi kaya naggibo sinda nin paagi para maitago ini. (Hebreo 11:23) Pero bakong arog kaiyan kadali na magtago nin umboy, asin dai mahahaloy kaipuhan na nindang gumibo nin desisyon. Aram ni Jokebed na kaipuhan niyang bayaan an aki niya sa lugar na diyan may makakahiling saiya na puwedeng mag-ataman asin magpadakula saiya. Isip-isipa na sana an grabeng pamibi kan ina mantang binibilog an basket na gibo sa tambo, linalahidan ini nin espalto saka alkitran tanganing dai laugon nin tubig, dangan binabayaan an padaba niyang aki sa Salog nin Nilo! Posibleng siya an nagtugon ki Miriam na magbantay asin hilingon kun ano an mangyayari.—Exodo 2:1-4.

Kaya nagbantay si Miriam. Dangan paghaloy-haloy, may nahiling siyang nagkapirang tawo na papaabot—sarong grupo nin mga kababayihan. Asin bako ining ordinaryo sanang mga Ehipsiyo. Su aking babayi ini ni Faraon na makarigos sa Salog nin Nilo kaiba an mga suruguon niyang babayi. Posibleng natakot na marhay si Miriam. Imposible kayang balgahon kan aki ni Faraon an pagbuot kan saiyang ama para lang protektaran an sarong umboy na Hebreo. Siguradong grabe su pamibi ni Miriam kan mga oras na idto.

An aking babayi ni Faraon an inot na nakahiling kan basket sa may mga tambo asin ipinakua niya iyan sa uripon niyang babayi. Sinasabi kan pagkasaysay an sunod na ginibo kan prinsesa: “Kan buksan niya iyan, nahiling niya an aki, asin naghihibi ini.” Naisip niya tulos an dahilan kaini: May sarong ina na Hebreo na gustong iligtas an saiyang aki. Pero nahirak an aking babayi ni Faraon sa guwapitong umboy na ini. (Exodo 2:5, 6) Nakabantay si Miriam, asin siguradong nabasa niya sa lalawgon kan babayi an namamatian kaini. Aram kan aki na kaipuhan na niyang humiro asin ipahiling an saiyang pagtubod ki Jehova. Kinusugan niya an saiyang buot asin nagrani sa aking babayi ni Faraon saka sa mga kairiba kaini.

Dai ta aram kun ano an puwedeng mangyari pag an sarong hoben na Hebreong uripon na babayi mangahas na magrani sa saro na kabilang sa maharlikang pamilya. Pero, nagrani man giraray si Miriam asin hinapot an prinsesa: “Gusto mo pong mag-apod ako nin babaying Hebreo na mapasuso asin maataman sa aki para saimo?” Madunong na hapot nanggad idto. Aram kan aking babayi ni Faraon na dai niya kayang mag-ataman nin umboy. Posibleng naisip niya na mas marahay kun an maataman sa aki kalahi kaini; dangan pag an aki dakula na, puwede niya na ining ampunon saka paeskuwelahon. Siguradong ugmahon si Miriam kan magsimbag an prinsesa: “Sige!”—Exodo 2:7, 8.

Dali-daling duminalagan si Miriam papuli para baretaan an naghahadit niyang mga magurang. Siguradong ganadong-ganado niyang inistorya sa saiyang ina an mga nangyari. Posibleng marhay na naisip ni Jokebed na si Jehova an nasa likod kaini, kaya uminiba siya ki Miriam pabalik sa aking babayi ni Faraon. Posibleng dai lang nagparisa si Jokebed kun gurano siya kaugma kan sabihon saiya kan prinsesa: “Darahon mo an aking ini asin atamanon mo siya para sa sako, asin babayadan taka.”—Exodo 2:9.

Dakulon nin nanudan si Miriam manungod sa saiyang Diyos na si Jehova kan aldaw na iyan. Nanudan niya na nagmamalasakit si Jehova sa saiyang mga lingkod asin dinadangog niya an saindang mga pamibi. Nanudan man niya na bako lang mga adulto o mga lalaki an puwedeng magpahiling nin kusog nin buot asin pagtubod. Dinadangog ni Jehova an gabos na maimbod niyang mga lingkod. (Salmo 65:2) Kaipuhan ta gabos na girumdumon ini, hoben man kita o may edad na, lalaki man o babayi, sa masakit na mga panahon na ini.

Inataman ni Jokebed an umboy. Siguradong nagin dayupot na marhay si Miriam sa tugang niyang ini na ilinigtas niya. Posibleng tinukduan niya ini na magtaram asin siguradong ugmahon siya kan masayod na kaini sa kainot-inuting pagkakataon an pangaran kan saiyang Diyos, si Jehova. Kan dakula na an aki, oras na para darahon ini sa aking babayi ni Faraon. (Exodo 2:10) Makulugon nanggad iyan para sa bilog na pamilya. Siguradong gustong-gusto ni Miriam na mahiling kun magigin anong klaseng tawo si Moises, arog kan ipinangaran digdi kan aking babayi ni Faraon. Mamumutan pa daw ni Moises si Jehova dawa yaon na siya sa maharlikang pamilya kan mga Ehipsiyo?

Nagin malinaw iyan pag-abot nin panahon. Siguradong ugmahon si Miriam kan mabaretaan niya na pinili kan tugang niya na paglingkudan an saiyang Diyos imbes na aprobetsaran an mga oportunidad na bukas para sa saiya sa maharlikang pamilya ni Faraon! Kan 40 anyos si Moises, idinepensa niya an saiyang kapwa Hebreo. Ginadan niya an sarong Ehipsiyo dahil sa pagmaltrato kaini sa sarong uripon na Hebreo. Aram ni Moises na puwede siyang gadanon dahil sa ginibo niya, kaya nagdulag siya.—Exodo 2:11-15; Gibo 7:23-29; Hebreo 11:24-26.

Sa nagsunod na apat na dekada, posibleng mayo nang bareta si Miriam sa tugang niya mantang nakaistar ini sa harayong lugar nin Midian bilang pastor nin mga karnero. (Exodo 3:1; Gibo 7:29, 30) Naglihis an mga panahon sagkod na guminurang na si Miriam. Pero padagos pa man giraray siyang naghahalat asin nagtatagal mantang nahihiling niyang lalo pang nagsasakit an mga kapwa niya Hebreo.

Posibleng mga 80 anyos na si Miriam kan magbalik si Moises bilang sugo nin Diyos para iligtas an Saiyang banwaan. Nagin tagapagtaram ni Moises si Aaron. Dangan an duwang tugang na ini ni Miriam nagduman ki Faraon tanganing makiulay na pahalion na an banwaan nin Diyos. Siguradong ginibo ni Miriam an saiyang pinakamakakaya para suportaran asin pakusugon an mga tugang niya pagkatapos na dai magdangog sainda si Faraon asin kan pauruutro sindang nagbalik digdi mantang ipinapaabot ni Jehova an sampulong damat para patanidan an mga Ehipsiyo. Pero pagkatapos kan huring damat—kan gadanon an gabos na panganay na aking lalaki kan mga Ehipsiyo—oras na para maghali sa Ehipto an bilog na Israel! Isip-isipa si Miriam mantang daing kapagalan niyang tinatabangan an mga kapwa niya Hebreo mantang pinapanginutan sinda ni Moises paluwas sa Ehipto.—Exodo 4:14-16, 27-31; 7:1–12:51.

Dai nahaloy, kan nalaom na an Israel sa pag-ultanan kan Dagat na Pula saka kan hukbo kan Ehipto, nahiling ni Miriam an tugang niyang si Moises na nakatindog sa atubangan kan dagat mantang itinataas an sugkod kaini. Nabanga an dagat! Mantang nahihiling niya an saiyang tugang na pinapanginutan an banwaan sa pagbalyo sa marang salóg kan dagat, siguradong kuminusog pa an pagtubod ni Miriam ki Jehova. Aram niyang kaya kan saiyang Diyos na gibuhon an gabos na bagay para utubon an mga panuga niya!—Exodo 14:1-31.

Dangan, kan ligtas nang makabalyo an bilog na banwaan asin magkaralamos sa dagat si Faraon saka an saiyang hukbo, napatunayan ni Miriam na mas makusog si Jehova kisa sa pinakamapuwersang hukbo sa kinaban. Napakanta an banwaan ki Jehova, asin pinanginutan ni Miriam an mga kababayihan sa pagkanta: “Magkanta ki Jehova, huling nagin mamurawayon siya. An kabayo saka an nakasakay diyan inapon niya sa dagat.”—Exodo 15:20, 21; Salmo 136:15.

Iyo idto an pinakapambihirang pangyayari sa buhay ni Miriam, sarong pangyayari na dai niya nuarin man malilingawan. Sa pangyayaring iyan inapod siya kan Bibliya bilang propetisa. Siya an kainot-inuting babayi na nagkaigwa nin arog kaiyan na pribilehiyo, saro sa pipira sanang babayi na naglingkod ki Jehova sa espesyal na paagi.—Hukom 4:4; 2 Hadi 22:14; Isaias 8:3; Lucas 2:36.

Kaya ipinapagirumdom sato kan Bibliya na si Jehova nakaantabay sa sato asin na pinapahalagahan niya an satong mga paghihinguwa, an satong pagtitiyaga, asin an satong pagmawot na umawon siya. Hoben man o gurang, lalaki man o babayi, maipapahiling ta an satong pagtubod ki Jehova. Ikinakaugma niya iyan; dai niya iyan nuarin man lilingawan, asin gustong-gusto niyang balusan iyan. (Hebreo 6:10; 11:6) Sarong marahayon na dahilan nanggad iyan para arugon ta an pagtubod ni Miriam!

An mga pribilehiyo asin an pagkaigwa nin espesyal na posisyon puwedeng magdara nin mga bendisyon, pero puwede man iyan na magin peligro. Kan an Israel makabutas sa pagkauripon, minalataw na si Miriam an pinakamidbid na babayi sa bilog na nasyon. Magigin orgulyoso daw siya o ambisyosa? (Talinhaga 16:18) Nakakamundo, may panahon na nagin arog siya kaiyan.

Pagkalihis nin pirang bulan pagkahali sa Ehipto, sinabat ni Moises an sarong grupo hali sa harayong lugar—an panugangan niyang lalaki, si Jetro, kaiba an agom ni Moises na si Zipora saka an duwa nindang aking lalaki. Napangagom ni Moises si Zipora kaidtong 40 taon na pag-istar niya sa Midian. Bago kaini, nagbalik si Zipora sa pamilya niya sa Midian, tibaad para magbisita, tapos ngunyan iiniba siya kan saiyang ama sa kampo kan mga Israelita. (Exodo 18:1-5) Isipa kun gurano kaugma kan banwaan sa pag-abot kan grupong ini! Siguradong gustong-gusto nindang mahiling an agom kan lalaki na pinili nin Diyos para manginot sainda paluwas sa Ehipto.

Naugma man daw si Miriam? Tibaad kan inot. Pero paghaloy-haloy, minalataw na nagin orgulyoso siya o mapalangkaw. Tibaad natakot siya na si Zipora na an magigin pinakamidbid na babayi sa bilog na nasyon. Ano man an dahilan, si Miriam saka si Aaron nagpuon na magkaigwa nin negatibong urulay. Asin dai nahaloy, arog kan parating nagigin resulta kan arog kaiyan na urulay, mas naggrabe pa iyan. Kan primero si Zipora an pinag-uulayan ninda; nagrereklamo sinda ta bako man daa ining Israelita kundi Cusita.a Sagkod na ki Moises na sinda may reklamo. Sinabi ni Miriam saka ni Aaron: “Ki Moises lang daw nakipag-ulay si Jehova? Bakong nakipag-ulay man siya sa sato?”—Bilang 12:1, 2.

Sa mga tataramon na iyan, mahihiling tang nagkakaigwa na si Miriam saka si Aaron nin bakong magayon na kaisipan asin ugali. Dai na sinda nauugma sa paggamit ni Jehova ki Moises ta gusto kaya ninda nin mas urog pang awtoridad asin kapangyarihan. Nagin abusado daw o dominante si Moises? Siguradong may mga kaluyahan man siya, pero bako siyang ambisyoso asin orgulyoso. Sinasabi kan Bibliya: “Si Moises an pinakamahuyo sa gabos na tawo sa bilog na daga.” Kaya si Miriam saka si Aaron talaga an sala, asin delikado an ginigibo ninda huling arog kan sinasabi sa pagkasaysay, “nadangog iyan ni Jehova.”—Bilang 12:2, 3.

Biglang ipinaapod ni Jehova an tulong magturugang sa tolda nin pakipagtagbuan. An makangingirhat na hariging panganuron, na nagseserbing presensiya ni Jehova, buminaba tapos nagtindog sa may entrada kan tolda. Dangan nagtaram si Jehova. Sinaway niya si Miriam asin si Aaron, asin ipinagirumdom sainda kun gurano Siya kadayupot ki Moises asin kun gurano kadakula kan pagtitiwala Niya digdi. “Kaya ano ta dai kamo natakot na magtaram laban sa sakuyang lingkod, laban ki Moises?” an hapot sainda ni Jehova. Siguradong natakot si Miriam asin si Aaron. An dai ninda pagrespeto ki Moises ibinilang ni Jehova na dai pagrespeto mismo sa Saiya.—Bilang 12:4-8.

Minalataw na si Miriam an promotor kaini, asin kuminampi man saiya an mas nguhod niyang tugang laban sa saindang hipag. Kaya maiintindihan ta kun taano ta si Miriam an pinadusahan. Pinangyari ni Jehova na magkaigwa siya nin leproso. Huli kaiyan, nagin “kasingputi nin niyebe” an saiyang kublit. Nagpakumbaba tulos si Aaron ki Moises asin nakiulay na tabangan sinda. Sinabi niya: “Kamangmangan nanggad an ginibo mi.” Kaya an mahuyong tawong si Moises nakimahirak ki Jehova: “O Diyos, paumayan mo tabi siya! Nakikimahirak ako!” (Bilang 12:9-13) An grabeng pakimahirak kan magtugang na ini nagpapahiling na namumutan nindang marhay an matua nindang tugang, dawa ngani may mga nagibo ining sala.

Nahirak si Jehova. Pinaumayan niya an nagsusulsol na si Miriam. Pero, pinagbutan siya na magkuwarantina nin pitong aldaw sa luwas kan kampo. Siguradong makasusupog na marhay ini sa parte ni Miriam ta maaaraman kan ibang Israelita na dinisiplina siya. Pero nailigtas siya kan saiyang pagtubod. Sa puso niya, aram niya na an saiyang Ama, si Jehova, makatanusan asin dinisiplina siya dahil namumutan siya. Kaya sinunod niya an sinabi saiya. Naglihis an pitong mamundong aldaw sa luwas kan kampo, asin ngunyan hinahalat na siya kan mga Israelita. Nagpahiling giraray si Miriam nin pagtubod paagi sa mapakumbabang paglaog giraray sa kampo.—Bilang 12:14, 15.

An mga namumutan ni Jehova dinidisiplina niya. (Hebreo 12:5, 6) Namumutan niya si Miriam kaya itinanos niya ini huli sa pagigin orgulyoso kaini. Makulog iyan, pero nailigtas man kaiyan an buhay niya. Huling may pagtubod na inako niya an disiplina, inuyunan siya giraray nin Diyos. Nabuhay siya sagkod sa panahon na madali nang matapos an paglagaw-lagaw kan mga Israelita sa kaawagan. Kan magadan siya sa Kades sa kaawagan nin Zin, posibleng madali na siyang mag-130 anyos.b (Bilang 20:1) Pagkalihis nin dakul na siglo, may pagkamuot na ginirumdom ni Jehova an maimbod na paglilingkod ni Miriam. Paagi sa propeta niyang si Mikas, ipinagirumdom niya sa mga Israelita: “Tinubos taka hali sa lugar kun sain ka nagin uripon; isinugo ko sa saimo si Moises, Aaron, asin Miriam.”—Mikas 6:4.

Dakul kitang manunudan sa buhay ni Miriam. Kaipuhan tang protektaran an mga mayong kalaban-laban asin kusog nin buot na sabihon kun ano an tama, arog kan ginibo ni Miriam kan aki pa siya. (Santiago 1:27) Arog niya, kaipuhan tang itukdo sa iba an mensahe nin Diyos nin may kaugmahan. (Roma 10:15) Arog niya, dapat tang labanan an tendensiya na magraot nin buot asin mauri. (Talinhaga 14:30) Asin arog niya, kaipuhan na mapakumbaba tang akuon an pagtatanos ni Jehova. (Hebreo 12:5) Paagi kaiyan, maaarog nanggad niyato an pagtubod ni Miriam.