“An Siisay Man na Nagpapahalaga sa Pagsagwe Alisto an Isip”
“IRANI mo nanggad an puso mo sa disiplina asin an talinga mo sa mga kasabihan nin kaaraman,” an sabi kan Talinhaga 23:12. Sa tekstong ini, an “disiplina,” o pagsasanay sa moral, kaiba an pagdisiplina sa sadiri sagkod an pagsagwe na inaako niato hale sa iba. An siring kaiyan na disiplina nangangaipo nin kaaraman kun anong pagtatanos an kaipuhan asin kun paano iyan itatao. Huli kaini, an “mga kasabihan nin kaaraman” hale sa masasarigan na gikanan mahalagang marhay sa disiplina.
An libro sa Biblia na Talinhaga sarong marahayon na gikanan nin madonong na mga kasabihan. An mga talinhaga na isinurat dian iyo na “tanganing an saro makanood nin kadonongan asin disiplina, . . . mag-ako kan disiplina na nagtatao nin pakarorop, katanosan asin paghusgar patin pagigin tanos.” (Talinhaga 1:1-3) Kita madonong kun ‘irarani niato dian an satong talinga.’ An Talinhaga kapitulo 15 nagtatao nin madonong na paggiya dapit sa pagpogol sa kaanggotan, paggamit kan dila, asin pagtao nin kaaraman. Estudyaran niato an nagkapirang bersikulo hale sa kapitulong iyan.
Ano an “Nakakaparayo nin Kabangisan”?
Ilinaladawan kun paanong an mga tataramon na itinataram nakakaapekto sa kaanggotan o kabangisan, si Hadeng Salomon kan suanoy na Israel nagsasabi: “An simbag, kun mahoyo, nakakaparayo nin kabangisan, tara an tataramon na makolog nakakapaanggot.” (Talinhaga 15:1) An ‘kaanggotan’ sarong termino na ginagamit tanganing iladawan an sarong makosog na emosyon o reaksion nin pagkauyam. An “kabangisan” tinatawan nin kahulogan bilang “pakamate nin grabe kakosog na kaanggotan na depisil na marhay na kontrolon.” Paano kita matatabangan kan talinhagang ini na atubangon an kaanggotan nin ibang tawo saka mapogolan an sadiri niatong kaanggotan?
An maringis na mga tataramon na nakakakolog puedeng magpagrabe sa bakong marahay na situwasyon. Sa ibong na lado, an mahoyong simbag parateng igwa nin nakakapakalmang epekto. Pero, bako pirmeng pasil an pagsimbag nin mahoyo sa tawong anggot. Minsan siring, nakakatabang kun pagmamaigotan niatong saboton kun ano an nakapaanggot sa saiya. “An pakarorop nin tawo nakakapogol nanggad sa saiyang kaanggotan,” an sabi kan Biblia, “asin kagayonan nia an dai pag-intindi sa kalapasan.” (Talinhaga 19:11) Posible daw na an sarong indibiduwal anggot huli ta sia mayong kompiansa sa sadiri o gusto sana nin atension? An tunay na dahelan tibaad mayo man nin koneksion sa sinabi o ginibo niato. Kun napapaatubang kita sa anggot na reaksion sa Kristianong ministeryo, bako daw na parateng nangyayari ini huli ta an kagharong naimpormaran nin sala manongod sa satong mga tinutubod o nabuta nin salang paghona? Pepersonalon daw niato iyan asin masimbag kita nin maringis? Dawa kun an dahelan kan kaanggotan nin saro bakong pasil na marisa, an pagsimbag paagi sa mga tataramon na nakakakolog mag-iindikar na mayo kita nin disiplina sa sadiri. Maninigong likayan an siring kaiyan na reaksion.
Mahalaga man na marhay an sadol na sumimbag nin mahoyo kun dapit sa pagpogol sa sadiri niatong kaanggotan. Puede niatong iaplikar an siring kaiyan na hatol paagi sa pakanood na ipahayag an satong emosyon sa mga paagi na dai nakakapaanggot sa nagdadangog. Sa pagtratar sa mga miembro kan satong pamilya, imbes na magtaram nin maringis o man-insulto paagi sa mapanraot na panlalastar, maghingoa kitang ipahayag an satong saboot sa kalmadong paagi. An berbal na karingisan sa parate nagpoprobokar nin pagbalos. An maboot na pagsabi sa sarong tawo kan saboot niato bakong gayong mapag-akusar asin tibaad magpahiro sa saiya na maghagad nin dispensasyon.
“An Dila kan mga Madonong Naggigibo nin Karahayan”
An disiplina sa sadiri nakakaapektar sa satong paagi nin pagtaram siring man sa satong sinasabi. “An dila kan mga madonong naggigibo nin karahayan paagi sa kaaraman,” an sabi ni Salomon, “tara an ngoso kan mga mangmang nagtataram nin kalolongan.” (Talinhaga 15:2) Kun igwa kita nin pagmawot na tabangan an iba asin nakikipag-olay kita sa sainda manongod sa katuyohan nin Dios asin sa saiyang marahayon na mga probisyon, bako daw na kita “naggigibo nin karahayan paagi sa kaaraman”? An mangmang dai nakakagibo kaini huli ta mayo sia nin kaaraman.
Bago magtao nin dugang pang paggiya sa paggamit nin dila, si Salomon nagpresentar nin sarong nakakapukaw nin isip na kalaenan. “An mga mata ni Jehova yaon sa gabos na lugar, na nagbabantay sa mga maraot asin sa mga marahay.” (Talinhaga 15:3) Maggagayagaya kita kaini huli ta kita inaasegurar: “Kun manongod ki Jehova, an saiyang mga mata naglilibot sa bilog na daga tanganing ipaheling an saiyang kosog para duman sa mga an puso kompleto para sa saiya.” (2 Cronica 16:9) Aram nin Dios kun naggigibo kita nin marahay. Naheheling man nia an mga naggigibo nin maraot asin papaninimbagon nia sinda.
Idinoon pa ni Salomon an halaga kan maboot na dila, na nagsasabi: “An pagkakalmado kan dila sarong kahoy nin buhay, alagad an pagbiribid kaiyan nangangahulogan nin pagronot sa espiritu.” (Talinhaga 15:4) An ekspresyon na “kahoy nin buhay” nagsusuherir nin nagpapaomay asin nagpapakosog na mga kualidad. (Kapahayagan 22:2) An kalmadong pagtaram nin sarong madonong nakakarepresko sa espiritu kan mga nakakadangog kaiyan. Nakakapukaw iyan kan saindang marahay na mga kualidad. Sa kabaliktaran, an madaya o maraot na dila nakakaronot sa boot kan nagdadangog.
An Pag-ako nin Disiplina Asin ‘Pagwarak nin Kaaraman’
“An siisay man na lolong nagbabasangbasang sa disiplina kan saiyang ama,” an pagpapadagos kan madonong na hade, “alagad an siisay man na nagpapahalaga sa pagsagwe alisto an isip.” (Talinhaga 15:5) Paano ‘mapapahalagahan nin siisay man an pagsagwe’ kun dai nguna iyan itao? Bako daw na ipinaparisa kan tekstong ini na an nagtatanos na disiplina kaipuhan na itao kun kaipuhan? Sa pamilya, paninimbagan kan mga magurang—partikularmente kan ama—na magtao nin disiplina, asin obligasyon kan aki na akoon iyan. (Efeso 6:1-3) Minsan siring, an gabos na lingkod ni Jehova nag-aako nin disiplina minsan paano. “An namomotan ni Jehova saiyang dinidisiplina,” an sabi kan Hebreo 12:6, “sa katunayan, hinahampak nia an lambang saro na inaako nia bilang aki.” An reaksion niato sa disiplina naghahayag kun baga kita madonong o lolong.
Nagpepresentar nin saro pang kalaenan, si Salomon nagsabi: “An mga ngabil kan mga madonong padagos na nagwawarak nin kaaraman, alagad an puso kan mga mangmang bakong arog kaiyan.” (Talinhaga 15:7) An pagtao nin kaaraman garo pagwarak nin banhi. Kan suanoy na mga panahon, an sarong paraoma dai isinasabwag an gabos niang banhi sa sarong lugar sana. Imbes, nagwawarak sia nin papirapira sanang banhi sa bilog na oma. Kapareho man iyan kan pagtao nin kaaraman. Halimbawa, kun makanupar kita nin tawo sa ministeryo, bakong madonong na isabi niato an gabos na aram niato manongod sa Biblia nin sararoan sana. Imbes, an madonong na indibiduwal disiplinado sa pagtaram. Sia “nagwawarak” nin kaaraman mantang luway-luway niang itinatampok nin pasarosaro sana an katotoohan sa Biblia asin dinudugangan nia iyan, na kinokonsiderar an reaksion kan nagdadangog sa saiya. An satong Arogan, si Jesu-Cristo, ginibo ini kan nakikipag-olay sa sarong Samaritana.—Juan 4:7-26.
Kalabot sa pagtao nin kaaraman an pagsabi nin bagay na nakakapagtokdo asin kapakipakinabang. Kaipuhan an pag-andam tanganing masabi an mga tataramon na nakakaimpormar asin nakakaparigon sa boot. Huli kaini, “an puso kan matanos naghohorophorop tanganing makasimbag.” (Talinhaga 15:28) Mahalagang marhay nanggad na an satong mga tataramon magin arog kan tama sanang oran na minasagom sa daga asin kapakipakinabang, bakong arog kan hinahaboan na sulog na iinaatong an gabos na inaagihan kaiyan!
‘Banal sa Gawe’
Tunay nanggad na madonong na magwarak nin kaaraman manongod ki Jehova asin sa saiyang katuyohan saka magdolot sa saiya nin “bunga nin mga ngabil” bilang “atang nin pag-omaw.” (Hebreo 13:15) Minsan siring, tanganing akoon ni Jehova an siring na atang, kaipuhan na kita magin ‘banal sa gabos niatong gawe.’ (1 Pedro 1:14-16) Ginagamit an duwang magkalaen na talinhaga, mapuersang dinadara ni Salomon sa satong atension an mahalagang marhay na katotoohan na ini. Sia nagsabi: “An atang kan mga maraot bagay na makauuyam nin makuri ki Jehova, alagad an pamibi kan mga matanos kawilihan sa saiya. An dalan kan maraot makauuyam nin makuri ki Jehova, alagad an naglalakaw sa katanosan saiyang namomotan.”—Talinhaga 15:8, 9.
Paano minamansay kan mga minabaya sa dalan nin buhay an pagsagwe, asin ano an ibubunga kaiyan sa sainda? (Mateo 7:13, 14) “An disiplina maraot sa saro na minabaya sa dalan; an siisay man na naoongis sa pagsagwe magagadan.” (Talinhaga 15:10) Imbes na akoon an nagtatanos na hatol hale sa mga may paninimbagan sa Kristianong kongregasyon asin tunay na magsolsol, pinipili kan nagkapira na naggigibo nin sala na bayaan an dalan nin katanosan. Kalolongan nanggad iyan! Segun sa An American Translation, an talinhagang ini nagsasabi: “Estriktong disiplina an naghahalat sa tawo na nagbabaya sa tamang dalan; sia na naoongis sa konseho magagadan.”
Paano kun an saro nagsasagin na inaako an pagsagwe mantang an totoo ikinakaongis iyan? Bako man ining madonong. “An Sheol asin an lugar nin pagkalaglag nasa atubangan ni Jehova,” an sabi kan hade kan Israel. “Gurano pa daw an puso kan mga aki nin katawohan!” (Talinhaga 15:11) Sa piguratibong paagi, mayo nin marayo pa sa nabubuhay na Dios kisa sa Sheol, an lugar kan mga gadan. Pero, iyan nasa atubangan nia. Midbid nia asin aram nia an personalidad kan gabos na yaon dian asin kaya niang buhayon sinda liwat. (Salmo 139:8; Juan 5:28, 29) Pasil nanggad na maaraman ni Jehova kun ano an nasa puso nin mga tawo! “An gabos na bagay huba asin bukas sa mga mata kaidtong satong papaninimbagan,” an isinurat ni apostol Pablo. (Hebreo 4:13) An pagsaginsagin puedeng makadaya sa mga tawo alagad sa Dios dai.
An tawong nagsisikwal sa disiplina bako sanang naoongis sa pagsagwe kundi naoongis man sa mga nagtatao kaiyan. “An paraolog-olog dai namomoot sa saro na nagsasagwe sa saiya,” an sabi ni Salomon. Nagtatao nin pagkakapareho tanganing idoon an ideya, idinugang nia: “Sa mga madonong dai sia maduman.” (Talinhaga 15:12) Dai nanggad malalaoman na itatanos kan siring na tawo an saiyang dalan!
May Positibong Pananaw
An pagkasambit sa terminong “puso” nagkokonektar sa sunod na tolong talinhaga ni Salomon. Ilinaladawan an epekto kan satong emosyon sa satong lauog, an madonong na hade nagsabi: “An magayagayang puso igwa nin marahay na epekto sa lalauogon, alagad ta huli sa kolog kan puso igwa nin nagsasakit na espiritu.”—Talinhaga 15:13.
Ano an puedeng dahelan nin kolog kan puso? “An kahaditan sa puso nin tawo iyo an mapaduko dian [na may kamondoan],” an sabi kan Biblia. (Talinhaga 12:25) Paano niato malilikayan na makapurisaw sa sato an negatibong mga aspekto sa buhay? Imbes na pirmeng pagparaisipon an mga kamugtakan na dai niato kontrolado, puede niatong horophoropon an nagsosopay na espirituwal na mga bendisyon na itinatao ni Jehova sa sato ngonyan asin an gigibohon nia para sa sato sa ngapit. Ini an mas mapadayupot sato sa saiya. Iyo, an pagrani sa “maogmang Dios” seguradong matao nin kagayagayahan sa satong mamondong puso.—1 Timoteo 1:11.
Dugang pa, an mensahe kan Biblia marahayon na gikanan nin karangahan asin dakulang kaogmahan. Inaapod kan salmista na maogma an tawo na an “pagkaogmang marhay yaon sa ley ni Jehova, asin sa saiyang ley sia nagbabasa nin pahinghing aldaw asin banggi.” (Salmo 1:1, 2) Dawa kun nakakaeksperyensia kita nin kolog kan puso, an pagbasa kan Biblia asin pagpensar kan sinasabi kaiyan maparigon kan satong boot. Yaon man an tao nin Dios na ministeryo niato. Inaasegurar kita na “an mga nagsasabwag nin banhi na may mga luha mag-aaraning may magayagayang kurahaw.”—Salmo 126:5.
“An pusong may pagsabot iyo an saro na naghahanap nin kaaraman,” an sabi ni Salomon, “alagad an ngoso kan mga tawong mangmang nagmamawot nin kalolongan.” (Talinhaga 15:14) An talinhagang ini dinadara sa satong atension an risang marhay na pagkakalaen kan hatol kan madonong na tawo asin kan saro na lolong. Bago magtao nin sadol, an tawong igwa nin pusong may pagsabot naghahanap nin kaaraman. Sia naghihinanyog na marhay asin nagkukua kan kinakaipuhan na mga impormasyon. Sinisiyasat nia an Kasuratan tanganing siertohon an mga ley asin prinsipyo na minaaplikar sa situwasyon. An saiyang hatol marigon na nakabasar sa Tataramon nin Dios. Minsan siring, an tawong lolong dai nag-iintindi na magkua nin mga impormasyon manongod sa situwasyon asin bigla na sanang itinataram an nasa isip nia. Kun siring, kun naghahanap kita nin sadol, madonong na dumolok sa mga may mahiwas na kaaraman asin maygurang imbes na sa mga may tendensiang sabihon sa sato an gusto niatong madangog. Marahayon nanggad na magkaigwa nin “balaog na mga lalaki” sa Kristianong kongregasyon, na “naghahanap nin kaaraman” bago magtao nin hatol!—Efeso 4:8.
An sunod na talinhaga nagsasabi nin marahayon na pakinabang kan pagkaigwa nin positibong pananaw. An hade kan Israel nagsabi: “Maraot an gabos na aldaw kan nagsasakit nin makuri; alagad an saro na marahay an puso danay na may kapiestahan.” (Talinhaga 15:15) An buhay igwa nin mga bendisyon asin kalamidad, kagayagayahan asin kamondoan. Kun an pagpaparaisipon sana niato iyo an negatibong mga bagay, mangingibabaw sa satong isip an kapungawan, asin an gabos na aldaw niato magigin mamondo. Minsan siring, kun totogotan niato na mangibabaw sa satong isip an mga bendisyon mismo sa sato asin an tao nin Dios na paglaom niato, an nakakapurisaw na mga aspekto nin buhay nagigin nang bakong mahalaga asin makakaeksperyensia kita nin panlaog na kagayagayahan. An positibong pananaw nagpapagin posible na kita ‘danay na magkaigwa nin kapiestahan.’
Kun siring, magkaigwa nanggad kita nin halangkaw na pagpahalaga sa disiplina. Logod na togotan niato iyan na makaapektar bako sanang sa satong emosyon, pagtaram, asin gawe kundi pati sa satong pananaw.
[Ritrato sa pahina 13]
“An simbag, kun mahoyo, nakakaparayo nin kabangisan”
[Ritrato sa pahina 15]
Paninimbagan kan mga magurang na magtao nin disiplina
[Ritrato sa pahina 15]
“An mga ngabil kan mga madonong nagwawarak nin kaaraman”