Estorya nin Buhay

An Pagmamaigot Nagbubunga nin Kagayagayahan

ISINAYSAY NI MARIO ROCHA DE SOUZA

“Harayo an posibilidad na makaligtas si Mr. Rocha sa operasyon.” Sa ibong kan mamondong prediksion na ini kan doktor, ngonyan pakalihis nin mga 20 taon, buhay pa man giraray ako asin naglilingkod bilang bilog na panahon na parahulit kan Mga Saksi ni Jehova. Ano an nakatabang sa sako na makapagpadagos sa nag-aging mga taon na ini?

NAGDAKULA ako sa sarong oma na harani sa Santo Estevao, sarong baryo sa estado nin Bahia, sa amihanan-sirangan nin Brazil. Kan ako siete anyos, nagpoon akong tumabang ki Tatay sa mga trabaho sa oma. Kada aldaw pagkatapos kan klase, tinatawan nia ako nin trabaho. Pag-abot nin panahon, basta may aasikasohon sa negosyo si Tatay sa Salvador, an kabisera kan estado, iwinawalat nia sa sako an pamamahala sa oma.

Mayo kami nin elektrisidad, tubig na nagbobolos sa gripo, o mga kagianan na ordinaryo na sana ngonyan, pero maogma kami. Nagpapalayog ako nin boradol o nagkakawat nin kahoy na mga aroauto na ginibo ko asin kan sakong mga katood. Nagtutugtog man ako nin klarinete sa relihiosong mga prosisyon. Naglingkod ako bilang miembro nin koro sa lokal na simbahan, asin duman ko naheling an sarong libro na inaapod na História Sagrada (Sagradong Kasaysayan), na nakapukaw kan sakong interes sa Biblia.

Kan 1932, kan ako 20 anyos, an amihanan-sirangan nin Brazil naapektaran nin grabe asin halawig na tigmara. Nagkagaradan an samong mga baka asin pananom, kaya nagbalyo ako sa Salvador, kun saen ako nakakua nin trabaho bilang tsuper nin trambia. Kan huri, nag-arkila ako nin harong asin kinua ko an sakong pamilya tanganing makaibanan ko sinda. Kan 1944, nagadan si Tatay, na nabayaan ako tanganing mag-asikaso ki Nanay asin sa sakong walong tugang na babae asin tolong tugang na lalaki.

Hale sa Pagigin Tsuper nin Trambia Pasiring sa Pagigin Ebanghelisador

An saro sa pinakaenot kong ginibo pag-abot ko sa Salvador iyo an magbakal nin Biblia. Pagkatapos na mag-atender sa simbahan nin Baptista sa laog nin nagkapirang taon, nagin katood ko si Durval, sarong kapwa tsuper nin trambia. Kaming duwa ni Durval parateng nagkakaigwa nin halawig na mga pag-oolay manongod sa Biblia. Sarong aldaw tinawan nia ako nin sarong pulyeto na may titulong Where Are the Dead?a Minsan ngani naniniwala ako na an tawo igwa nin inmortal na kalag, medyo nagkainteres ako na helingon an mga teksto sa Biblia na kinotar sa pulyeto. Sa pagkabigla ko, kinompirmar kan Biblia na an kalag na nagkakasala magagadan.—Ezequiel 18:4.

Huling naheling an sakong interes, sinabihan ni Durval si Antonio Andrade, sarong bilog na panahon na ministro kan Mga Saksi ni Jehova, na dalawon ako sa harong. Pagkatapos kan ikatolong pagdalaw nia, inimbitaran ako ni Antonio na mag-iba sa saiya sa pagpaabot sa iba kan mga katokdoan sa Biblia. Pagkatapos niang makipag-olay sa enot na duwang pinto, sia nagsabi, “Ika na man ngonyan.” Ninerbios akong marhay, alagad sa kagayagayahan ko, an sarong pamilya atentong naghinanyog asin nag-ako nin duwang libro na iinalok ko. Sagkod ngonyan, naeeksperyensiahan ko an kaparehong kagayagayahan kun nakakatagbo ako nin interesado sa katotoohan sa Biblia.

Kan Abril 19, 1943, an anibersaryo kan kagadanan ni Cristo sa taon na iyan, nabautismohan ako sa Oseano Atlantiko harani sa Salvador. Huli sa kakulangan nin eksperyensiadong mga Kristianong lalaki, ninombrahan ako na magtabang sa grupo nin mga Saksi na nagtitiripon sa harong ni Tugang na Andrade sa saro kan piot na mga tinampo na nagkokonektar sa iraya asin ilawod na kabtang kan siudad nin Salvador.

Enot na Paglamag

An samong Kristianong aktibidad ikinakauyam durante kan mga taon kan Guerra Mundial II (1939-45). Nagduda an nagkapirang opisyal na kami mga espiya kan Amihanan na Amerika huli ta an kadaklan sa samong publikasyon hale sa Estados Unidos. Bilang resulta, ordinaryo na sana an mga pag-arestar asin pag-usisa. Kun an sarong Saksi dai makabalik hale sa ministeryo sa langtad, nag-iisip na kami na sia nadetener na, asin minaduman kami sa presinto tanganing sia mapaluwas.

Kan Agosto 1943, si Adolphe Messmer, sarong Aleman na Saksi, nag-abot sa Salvador tanganing magtabang sa pag-organisar kan primero ming asamblea. Pagkatapos na makua an permiso hale sa mga autoridad tanganing gibohon an asamblea, an mga anunsio para sa pampublikong pahayag na “Katalingkasan sa Bagong Kinaban” ibinugtak sa lokal na mga peryodiko, asin may mga paskil na ibinugtak sa mga bintana nin mga tindahan asin sa mga gilid kan mga trambia. Alagad sa ikaduwang aldaw kan asamblea, sinabihan kami nin sarong pulis na an samong lisensia na magtiripon kinanselar. Inimpluwensiahan kan arsobispo kan Salvador an hepe de pulisiya na papondohon an samong asamblea. Minsan siring, kan sumunod na Abril, natawan kami nin permiso sa katapustapusi tanganing gibohon an iinanunsiong pampublikong pahayag.

Sarong Pasohan na Pinag-aaabot

Kan 1946, nakaresibi ako nin imbitasyon na mag-atender sa Naoogmang mga Nasyon na Teokratikong Asamblea sa siudad nin Sao Paulo. Nagtogot an kapitan nin sarong sakayan na pankargamento sa Salvador na sumakay an grupo mi sa saiyang barko kun matorog kami sa kubyerta. Sa ibong kan samong pakasabat nin bagyo na gabos kami nalula, pakalihis nin apat na aldaw sa dagat duminuong kaming ligtas sa Rio de Janeiro. An mga Saksi sa Rio maogma kaming inako sa saindang harong tanganing magpahingalo nin nagkapirang aldaw bago kami magpadagos sa samong pagbiahe sa tren. Sarong sadit na grupo na may darang bandereta na nakasurat an mensaheng “Maogma Kamong Inaako mga Saksi ni Jehova” an nagsabat sa samo kan mag-abot an samong tren sa Sao Paulo.

Dai nahaloy pagbuelta mi sa Salvador, kinaolay ko si Harry Black, sarong misyonero na taga Estados Unidos, manongod sa sakong pagmawot na magin payunir, an apod sa bilog na panahon na mga ministro kan Mga Saksi ni Jehova. Ipinagirumdom sa sako ni Harry na igwa ako nin mga paninimbagan sa pamilya asin sinadol ako na magin mapasensia. Sa katapustapusi, kan Hunyo 1952, an sakong mga tugang na lalaki asin babae dai na nagsasarig sa sako sa pinansial, asin nadestino akong maglingkod bilang payunir sa sadit na kongregasyon sa Ilheus, na 210 kilometros patimog kan baybayon hale sa Salvador.

Sarong Buka an Palad na Probisyon

Kan sumunod na taon, idinestino ako sa Jequié, sarong dakulang banwaan sa interior kun saen mayo nin mga Saksi. An primerong dinalaw ko iyo an lokal na padi. Ipinaliwanag nia na an banwaan sadiri nia asin pinagbawalan akong maghulit duman. Pinatanidan nia an mga miembro kan parokya manongod sa pag-abot nin sarong “falsong propeta” asin nagbugtak sia nin mga espiya sa bilog na banwaan tanganing subaybayan an sakong mga aktibidad. Minsan siring, kan aldaw na iyan nakapasakamot ako nin labing 90 literatura sa Biblia asin nakapoon nin apat na pag-adal sa Biblia. Pakalihis nin duwang taon, an Jequié igwa na nin sadiring Kingdom Hall, na may 36 na Saksi! Ngonyan, igwa nin walong kongregasyon asin mga 700 na Saksi sa Jequié.

Kan enot na mga bulan ko sa Jequié, nakaistar ako sa sarong sadit na kuartong paarkilahan sa luwas kan banwaan. Dangan namidbid ko si Miguel Vaz de Oliveira, an kagsadiri kan Hotel Sudoeste, saro sa pinakamagayon na hotel sa Jequié. Inako ni Miguel an pag-adal sa Biblia asin nag-insistir sia na magbalyo ako sa sarong kuarto sa saiyang hotel. Si Miguel asin an saiyang agom nagin mga Saksi kan huri.

Saro pang nakakaogmang rekuerdo kan yaon ako sa Jequié iyo an dapit ki Luiz Cotrim, sarong maestro sa haiskul na inadalan ko sa Biblia. Nag-alok si Luiz na tatabangan ako na paoswagon an sakong kaaraman sa Portugues asin sa matematika. Haros dai ko ngani natapos an pag-eskuela sa elementarya, kaya tolos kong inako an saiyang imbitasyon. An mga leksion na idto pagkatapos kan pag-adal sa Biblia ni Luiz kada semana an nakatabang na andamon ako para sa dugang pang mga pribilehio na dai nahaloy inako ko sa organisasyon ni Jehova.

Pag-atubang sa Bagong Kadepisilan

Kan 1956, nakaresibi ako nin surat na nag-iimbitar sa sako sa samong sangang opisina, na kaidto nasa Rio de Janeiro, tanganing mag-ako nin pagsasanay sa pagigin paraataman sa sirkito, an apod sa nagbibiaheng mga ministro kan Mga Saksi ni Jehova. An kurso sa pagsasanay, na inatenderan man nin walo pang iba, naglawig nin labi sanang sarong bulan. Kan matapos iyan, idinestino ako sa Sao Paulo, na nagpamate sa sako nin pagduwaduwa. Hinapot ko an sakong sadiri: ‘Ako na sarong itom, ano an gigibohon ko duman sa tahaw kan gabos na Italianong idto? Aakoon daw ninda ako?’b

Sa enot na kongregasyon na sinongko ko sa distrito nin Santo Amaro, naparigon an sakong boot na maheling na an Kingdom Hall pano nin mga kapwa Saksi asin interesadong mga tawo. An nakakombensir sa sako na daing basehan an sakong paghadit iyo na an gabos na 97 sa kongregasyon nakikabtang sa ministeryo kaiba ko sa katapusan kan semanang idto. ‘Talagang mga tugang ko sinda,’ an saboot ko. An mainit na pakikiiba kan mahal na mga tugang na idto an nagtao sa sako nin kosog nin boot na magpadagos sa ministeryo na nagbibiahe.

Mga Asno, Kabayo, Asin Anteater

An saro sa pinakadakulang kadepisilan na napapaatubang sa mga nagbibiaheng paraataman kan enot na mga panahon iyo an haralawig na pagbiahe tanganing maabot an mga kongregasyon asin mas saradit na grupo kan mga Saksi sa puerang mga lugar. Sa mga lugar na idto, an pampublikong transportasyon daing kasegurohan o mayo ngani, asin an kadaklan na tinampo hayakpit na mga dalan na daga.

Naresolberan kan nagkapirang sirkito an problemang ini paagi sa pagbakal nin sarong asno o kabayo na magagamit kan paraataman sa sirkito. Kada Lunes, ilinalaag ko an montura sa kabayo, iginagakod dian an sakong mga rogaring, asin nagkakabayo ako sagkod 12 oras pasiring sa masunod na kongregasyon. Sa Santa Fe do Sul, an mga Saksi may sadiring asno na an ngaran Dourado (Goldie) na tatao na kan ruta pasiring sa mga grupo nin pag-adal sa puerang lugar. Minapondo si Dourado sa trangka nin mga oma asin mapasensiang naghahalat na bukasan ko iyan. Pagkatapos kan pagsongko, kaming duwa ni Dourado mapadagos na sa masunod na grupo.

An kawaran nin masasarigan na paagi nin komunikasyon nagtatao man nin kadepisilan sa gibohon sa sirkito. Halimbawa, tanganing masongko ko an sarong sadit na grupo nin mga Saksi na nagtitiripon sa sarong oma sa Estado nin Mato Grosso, kaipuhan kong bumalyo sa Salog nin Araguaia sakay nin baroto asin makabayo nin mga 25 kilometros sa kadlagan. Sa sarong pangyayari, nagsurat ako tanganing ipaaram sa grupong ini an sakong pagsongko, alagad minalataw na an surat dai nakaabot, huli ta mayo nin siisay man na naghahalat sa sako kan makabalyo ako sa salog. Hapon nang marhay, kaya ipinakiwalat ko sa kagsadiri nin sarong sadit na bar an sakong bagahe, asin nagpoon akong maglakaw na dara sana an sakong portpolyo.

Dai nahaloy duminiklom na. Mantang nagkakapakapa sa diklom, nagpusngak an sarong anteater. Nadangog ko na an sarong anteater puedeng tumindog asin gumadan nin tawo paagi sa makosog na mga takyag kaiyan. Kaya kada may magribok sa mga tinanom, maingat akong minaabante kapot an sakong portpolyo sa atubangan ko bilang proteksion. Pakalihis nin dakol na oras na paglakaw, nakaabot ako sa sarong sadit na sapa. An makamomondo, huli ta madiklom dai ko narisa na igwang kudal na alambreng may tunok sa ibong na pangpang. Nahimo kong luksohon nin sararoan sana an sapa, tangani sanang bumagsak sa kudal asin nagkarulugad ako!

Sa katapustapusi, nakaabot ako sa oma asin sinabat nin mga batok nin ayam. Lakop kaidto an pagsalakay sa banggi kan mga parahabon nin karnero, kaya kan magbukas an pinto, tolos akong nagpamidbid. Kaherakherak gayod akong paghelingon sa sakong pasing, may dugong gubing, alagad an mga tugang naogma kan maheling ako.

Sa ibong kan mga kasakitan, idto maogmang mga aldaw. Ikinaogma ko an haralawig na pagbiahe na nakakabayo asin naglalakaw, na kun beses nagpapahingalo sa limpoy kan mga kahoy, na dinadangog an mga huni nin mga gamgam, asin minamasdan an mga sora na minabalyo sa inaagihan ko sa mayong katawotawong mga tinampo. An saro pang ginigikanan nin kagayagayahan iyo an pakaaram na an sakong mga pagsongko talagang nakatabang sa mga tawo. Dakol an nagsurat sa sako tanganing magpasalamat. An iba personal na nagpapasalamat kun nagkakanuparan kami sa mga asamblea. Kanigoan na kaogmahan an itinatao sa sako na maheling an mga tawo na napapangganahan an personal na mga problema asin nag-ooswag sa espirituwal!

Sarong Katuwang, sa Katapustapusi

Durante kan mga taon na idto sa gibohon na nagbibiahe, parate akong nagsosolo, asin iyan an nagtokdo sa sako na manarig ki Jehova bilang an “sakuyang kantil asin an sakuyang kuta.” (Salmo 18:2) Saro pa, narealisar ko na an pagigin daing agom nagpangyari na ikatao ko an bilog na atension ko sa intereses kan Kahadean.

Minsan siring, kan 1978, nakamidbid ko an sarong payunir na tugang na an ngaran Julia Takahashi. Binutasan nia an sarong seguradong trabaho bilang nars sa dakulang ospital sa Sao Paulo tanganing maglingkod kun saen mas dakula an pangangaipo para sa mga parahayag kan Kahadean. An Kristianong kamagurangan na nakakamidbid sa saiya inoomaw an saiyang espirituwal na mga kualidad asin abilidad bilang payunir. Arog kan maiimahinar nindo, nabigla an nagkapira sa sakong desisyon na mag-agom pakalihis nin kadakol na taon. Dai makatubod an sarong dayupot na katood, asin sia nanuga na tatawan nia ako nin toro na 270 kilos kun talagang mag-agom ako. Inasal mi an torong iyan sa samong punsion sa kasal kan Hulyo 1, 1978.

Pagpapadagos sa Ibong kan Maluyang Salud

Inibanan ako ni Julia sa gibohon na nagbibiahe, asin magkaibanan ming sinongko an mga kongregasyon sa timog asin timog-sirangan nin Brazil sa suminunod na walong taon. Iyan an panahon na nagkaigwa ako nin problema sa puso. Duwang beses akong nadismayo mantang nakikipag-olay sa mga kagharong sa gibohon na paghuhulit. Huli sa sakong mga limitasyon, inako mi an asignasyon bilang espesyal payunir sa Birigüi, Estado nin Sao Paulo.

Sa puntong ini, nag-alok an mga Saksi sa Birigüi na ilunad ako sa kotse tanganing magpakonsulta sa doktor sa Goiânia, na mga 500 kilometros an rayo. Kan magrahayrahay an sakong kamugtakan, inoperaran ako tanganing ilaag an sarong pacemaker. Iyan mga 20 taon na an nakalihis. Sa ibong kan inagihan kong duwa pang operasyon sa puso, aktibo pa man giraray ako sa paggibo nin disipulo. Arog kan dakolon na iba pang maimbod na Kristianang agom, si Julia nagin dayaday na gikanan nin kosog asin pagparigon sa boot.

Minsan ngani nalilimitaran an sakong aktibidad huli sa mga problema sa salud asin may beses na nagigin dahelan iyan nin panluluya nin boot ko, nakakapagpayunir pa man giraray ako. Ipinapagirumdom ko sa sakong sadiri na si Jehova dai noarin man nanuga sa sato na an buhay sa daan na sistemang ini magigin pasil. Kun si apostol Pablo asin an iba pang maimbod na Kristiano kan suanoy kinaipuhan na magmaigot, taano ta magigin laen an kamugtakan niato?—Gibo 14:22.

Kasuarin pa sana, nanompongan ko an enot kong Biblia na kinua ko kan dekada nin 1930. Sa laog na parte kan tutob, isinurat ko an 350—an kabilangan kan mga parabalangibog kan Kahadean sa Brazil kan magpoon akong umatender sa Kristianong mga pagtiripon kan 1943. Garo baga masakit tubodon na igwa na ngonyan nin labing 600,000 na Saksi sa Brazil. Kanigoan na pribilehio na magkaigwa nin sadit na kabtang sa pag-oswag na ini! Tunay nanggad na binalosan ako nin abunda ni Jehova huli sa sakong pagmamaigot. Arog kan salmista, masasabi ko: “Si Jehova nakaginibo nin dakulang bagay huli sa saiyang ginibo sa sato. Kita nagin magayagaya.”—Salmo 126:3.

[Mga Nota sa Ibaba]

[Ritrato sa pahina 9]

Mga Saksi na nag-aanunsio kan pampublikong pahayag sa enot na asamblea sa siudad nin Salvador, 1943

[Ritrato sa pahina 10]

Nag-aarabot na Saksi sa Sao Paulo para sa Naoogmang mga Nasyon na Asamblea, 1946

[Ritrato sa pahina 10, 11]

Sa gibohon na nagbibiahe durante kan huring kabtang kan dekada nin 1950

[Ritrato sa pahina 12]

Kaiba ko an sakong agom, si Julia